Мемлекеттердің дербестеңдік қағидасы
Х-қ жария құқығы.
1 билет
1. Хқ жария құқң құқығының түснігі.
Ха жария құқық- бұл құқық субьектілерінің еріктерін үйлестіру жолымен
жасалатын, әрі заңдық тұрғыдан міндетті деп танылатын және қажетті
жағдайларда мәжбүрлеу жолымен қамтамасыз етілетін заң нормаларының
жүйесі.ХА жария құқықтың қызмет етуі үшін мынадай мәселелер өзекті болып
табылады: бріншіден, ха құқық мемлекеттің көпшілік таныған нормалары мен
қағидаларын сақтауын міндеттейикеле, олардың сыртқы саясаты мен
дипломатиясын шектеп отырады;екіншіден, ха құқық сонымен бірге сыртқы
саясат пен дипломатияның дамуы үшін негіз бола алады;үшіншіден, ха құқық
сыртқы саясат пен дипломатиялық қатынастарға қатысушы органдардың қызметін
реттейді.Мәселен, ха жария құқық һзінің жұйесінде дипломатиялық және
елшілік құқық салаларын зерттейді.Оған ха болсын, сондай-ақ ішкі мем-к
сипатта болсын , жетерліктей нормативтік база бар, мәселен,1963 ж елшілік
қатынас туралы Вена конвенциясы, 2002 ж Дипломатиялық қызмет туралы ҚРның
Заңы.
2. Сыртқы қатынас органдары мемң шетелдегі өкілдігі ретінде болады же
олардың құзыреттері шегінде болады іске асырылатын барлық әрекеттері мемң
шетеледегі өкілінің әрекеті ретінде қарастырылады же оған ха құқық
нормна орай жауапк жүктейді. Кез келген мемң сыртқы қатынас оргры ішкі
мемк же шетелдік бп екіге бөлінеді. ҚРғы сыртқы қатынастың ішкі мемк
оргна мыналар жатады: ҚР президенті, Қр парламенті, Өмкімет басшысы,
Үкімет, Сырқы істер министгі – мемң сыртқы қатынасын тікелей жедел
басқаратын орган. Мемң шетелдік сыртқы қатынас оргры өз кезегінде тұрақты
ж уақытша болып бөлінеді. ҚР ғы тұрақты сыртқы қатынас оргадарына
Қазақстан дипломатиялық қатынас орнатқан елдерде тіркелген ҚРң
дипломатиялық өкілдіктері (елшіліктер мен миссиялар); Консулдық мекемелер,
тұрақты өкілдіктер, хқ ұйымдар жанында тұрақты бақылаушылар миссиясы
жатады. Осы топқа сауда өкілдіктері де жатады. ҚРң шетелдердегі уақытша
органдарына түрлі миссиялар, хқ конференциялардағы делигациялармен бақылау
топтары хқ органдары сессиялар жұмысында қатысушы делигациялар ж олоадың
ұйымдары же т.б
3. Ұстап беру (экстродиция – extradition деген француз сөзімен
ex+tradition беру деген латын сөзі) ұғымға хқ құқық теориясында көп көңіл
бөліңген. Профессор Л.Н Галенская Ұстап беруді мемлекеттін қылмыскерді
басқа мемлекетке ХҚ нормаларына сәйкес, қылмыстық жауапкершілікке тарту
үшін немесе қылмыстық жазаны қолдану үшін беру процессі ретінде
айқындайды. Қылмыскерлерді ұстап беру институтына мынадай белгілер тән:
• Ұстап беру рәсімі негізделетін нормалардын кешенді сипаты-мұндай
жағдайда екі дербес құқықтық жүйе-ішкі мемлекттік және халқаралық
құқық нормалары өз ара әрекеттеседі;
• Мұндай мәселелерді дербес шешуге қабілетті х-ққұқықтың негізгі
субьектісі ретіндегі мемлекеттін құзіреті;
• Ұстап беру қылмыстық іс жасаған жеке адамдарға қатысты ғана жүзеге
асырылады;
• Ұстап берілген адам сотпен құлдаланады немесе берген мемлекеттін
сот органы белгілеген жазаға тартылады.
1990ж. Желтоқсан айында БҰҰ Бас Ассамблеясы қылмыскерді ұстап беру туралы
үлгі шарт қарарын қабылдайды. Осы ұсынымдық сипаттағы актінің қабылдануы
БҰҰ мүше-мемлекеттеріне қылмыстық істермен күресу мәселелеріндегі
мемлекеттер арасындағы ынтымақтастық тиімділігінің артуына көмектеседі.
Әлемдік қауымдастықтың ұынысы б-ша ұстап беруден бас тартудың императивті
және факультативті негіздері болады.
2 билет
1. Хқ жария құқтың субъектілері. Хқ құқық субъектіліктің ерекшеліктері.
Субьективті заңдық құқықтары мен міндеттері бар хқ құқық қатынасы
қатынасушылары хқ құқық субьектілері бт. Х\қ құқық субъектілері екі топқа
бөлінеді алғашқы ж туынды. Алғашқы топқа тәуелсіздігі бар мемлекеттер: өз
тәуелсіздігі үшін күресуші халықтармен ұлттар кіреді. Соңғылары өзінің мем-
к құрылысын өзі шешу құқығын ж.а. Субъектінің бұл екі тобы алғ. Топқа жалпы
белгілері тәуелсіздігі арқылы біріккен. Мемлекетте ол белгі мемк болса өз
тәуелсіздігі үшін күресуші ұлттар мен халықтарда ұлттық белгі болады.
Екінші топқа хқ ұйымдармен мемт тәріздес құрылымдар кіреді. Жеке тұлғалар
хқ құқық субьектілерінің ерекше тобын құрайды. Мемлекеттер хқ құқықтың
негізгі субьектілері. ҚР хқ құқық субьтісі. Хқ құқық субьтісі ретіндегі
мемр үшін ерекше саяси заңдылық сипат, өз аумағындағы үстемдігі же хқ
қатынастардағы тәуелсіздігі тән.
Ерекшелігі: Құқық субьк мәселелері хқ құқық ғылымында әрқашан іргелі орын
алып келеді. Олай болуы табиғи да, себебі хқ құқық субьр арасындағы
қатынастарды реттейді, ал субьр шеңбері хқ өмірдің маңызды құбылыстарына
байты өзгеріске ұшырап отыратыны белгілі.
2. Дипломатиялық өкілдіктер құрамы, құрылымы және функциялары
Дипломатиялық өкілдік мемлекеттің сыртқы қатынастарындағы
орталықтандырылған шетелдік орган болып табылады. Тұрақты дипломатиялық
өкілдіктердің қатарына: елшілік жіне мемлекет басшылары миссиясы консулдық,
сауда және мәдени өкілдіктер миссиялары.
Вена конвенциясы б-ша дипломатиялық өкілдіктер функциялары:
А) Болатын мемлекеттерге аккредиттелген мемлекеттің өкілдігі;
Б) Болатын мемлекеттегі аккредиттелген мемлекеттің мүддесін қорғау;
В) Болатын мемлекеттің үкіметімен келіссөздер жүргізу;
Г) Болатын мемлекеттерге барлық оқиғаларды, жағдайларды заңды құралдармен
білу және аккредиттелген мемлекетке хабарлау.
Дипломатиялық өкілдік құрамына: елшілер, елшіліктер, олардың
орынбасарлары, әскери атташе.
Әкімшілік техникалық құрамға аудармашылар, кеңсе жетекшісі, машинистер;
қызмет ету персоналы – көлік жүргізушілер, курьерлер, комендантты
бағбандар.
3. Х-қ қылмыстық құқықбұзушылықтың түсінігі, түрлері
Х-қ мемлекеттер қауымдастығының қылмыстықпен күресі жалпы
қылместылықпен күресі, х-қ сипаттағы қылмыстар қамтиды. Мемлекеттегі жалпы
қылмыстылықпен күресті негізінен ұлттық құқықтық құралдар арқылы іске
асырылады.
Х-қ сипаттағы қылмыстарға: терроризм, ұшақты айдап кету, есірткінің
таралуы, қарақшылық, ядролық материалдарды ұрлау, геноцид, экоцид т.с.с.
Олармен күрес мемлекет қауымдастықтарының маңызды бағыьы болып табылады.
Х-қ қылмыстар геноцид, апратеид, агрессиялық соғыс болып жіктеледі.
Қазіргі уақытта қылмыстық құқық бұзушылық б-ша х-қ қауымдастығының көп
қырлы нысандары бар. Ол екіжақты, аймақтық, әмбебап деңгейде іске
асырылады.
Мем-к қауымдастықтың қылмыстылықпен күрестің негізгі нысандарына:
А) қылмыскерлерді беру (экстрадиция) және қылмыстық істер б-ша құқықтық
көмек көрсету;
Б) ішкі мем-к ғылыми және тәжірибелік алмасу;
В) қылмыстылықпен күресте мемлекеттерге техникалық және кәсіби көмек
көрсету;
Г) қылмыстылықпен күресте координация.
3 билет
1. Хқ құқықтың қайнар көздері.
Хқ құқұық қайнар көздері заңи мағынасы, бұл оның субьң келісілген еркінс
білдіретін хқ құқық нормаларына айналған нысандары. Осы заманға хқ
құқықтың мағынасындағы қайнар көздері оның нормн қағидаларының көрінуімен
бекітілуінің ерекше, арнаулы нысаны. Х\қ құқықтың заңды қайнар көздері хқ
құқық шығармашылықта ерекше орынға ие, атап айтқанда хқ құқықтың
нормаларымен қағидаларының қалыптасу же пайда болу процессін
қорытындылайды. Қайнар көздердің жүйесі негізгі же көмекші бп екіге
бөлінеді.
Негізгіге мыналар жатады:
• хқ шарт;
• хқ дәстүр
хқ құқықтың көмекші қайнар көздеріне мыналар жатады:
• ха ұйымдардың шешімдері,қарарлары;
• ха соттың же Төрелік соттың шешімдері;
• мемлекетшілік заңдар,ұлттық соттардың шешімдері;
• ха құқықтағы ғалымдар доктринасы;
• өркениетті ұлттар таныған құқықтың жалпы қағидалары.
ХА құқықтың өзіндік қайнар көздері болып табылғаныен д, бұл қайнар
көздер, біріншіден, ха құқықтық нормалардың жасалу процесінде белгілі бір
сатылары болып табылады, екіншіден , зең шығару прцесі барсына әсерін
тигізеді, үшіншіден, х құқық нормаларының бар болуын немесе мащмұнын
бекітеді.
2. Дипломатиялық құқықтың түсінігі, жүйесі және қайнар көздері
Дипломатиялық құқық – бұл құқықтың байырғы салалардың бірі. Ол ең
алдымен елшілік құқық ретінде пайда болып, дамыған еді. ХХ ғасырдың басына
қарай елшілік құқық дипломатиялық құқыққа айналды.
Дипломатиялық құқық – бұл х-қ қатынасқа қатысушы ХҚ субъектілерінің
келісім және қамтамасыз ету нәтижклкрінде бекітетін жиынтығы; бейбітшілік
пен бейбіт қатар өмір сүруді қолдау және нығайту мақсатындағы ресми
органдарының жағдайы мен қызметін (функциялары мен мәртебесін) реттейді.
Шарт және салт-дәстүр дипломатиялық құқықтық негізгі қайнар көздері
болып табылады. 1961 жылы дипломатиялық қатынас туралы Вена конвенциясы
дипломатиялық қызмет саласындағы негізгі қайнар көздің бірі. Сонымен қатар,
дипломатиялық құқық мемлекеттердің арнайы миссияларының қызметін, сондай-ақ
х-қ конференциялардығы өкілдіктердің құқықтық мәртебесін реттейді. Ол, ең
алдымен 1969 жылы арнайы миссиялар туралы конвенция, мемлекеттер
өкілдіктерінің әмбебап сипаттағы х-қ ұйымдармен қатынастары туралы 1975
жылғы Вена конвенциясы.
Жүйесі????????????????????????????? ????????????????????????????
3. Х-қ әуе құқығының негізгі қағидалары
Х-қ әуе құқығы ХҚтың саласы ретінде ХҚтың көпке танылған қағидаларына
негізделеді. Сонымен қатар, әуе құқығы қаңидалары жүйесіне х-қ азаматтық
авиацияның қызметін реттеп отыратын арнаулы қағидалар мен нормалар кіреді.
Оларға мыналар жатады:
- әуе кеңістігінде мемлекеттің ерекше және толық егемендік қағидасы;
- х-қ әуе қатынастарының қауіпсіздігін қамтамасыз ету қағидасы;
- х-қ әуе кеңістігінде еркін ұшу қағидасы;
- әуе кемелерінің заңсыз килігу әрекеттерінен қорғау қағидасы;
- тіркеу негізінде кеменің ұлттық негізін мойындау қағидасы;
әуе кемелеріне және үшінші мемлекеттерге тигізген зияндарды өтеу қағидасы.
4 билет
1. ХҚтағы тану
ХҚ доктринасы тану деп х. қ субьектісінің бржақты актісін түсінеді, оның
көмегімен белгілі бір заң фактісі белгіленеді, бір бірілерімен түрлі
қатынастар бекітуге келісімді көрсетеді. Танудың екі негізгі теориясы бар:
негізгі және ресми. Бірінші теория ХІХ ғасырда басында п.б . Бұл теорияның
мәні- тану актісіне шешуші рөл беруі. Танудың бірнеше тәсілі бар: Бір жақты
декларация немесе мәлімдеме. Ол танылатын мемлекеттің үкіметіне немесе
басшысына арнайы нота немесе жолдау арқылы бейнеленген. Екінші, Онша көп
таралмаған қол қойылған және жаңартылған мазмұндама. Мұнан басқа біріккен
өтніштер де болуы мүмкін. Танудың түрлері: мемлекеттерді тану, жаңа
үкіметтерді тану, қарсыласу органдарын тану, ұлт- азаттық қозғалысын оның
органдары ретінде тану, соғысушы тараптың мәртебесін тану.мемлекеті тану
жаңа мемлекеттің павйда болуы- жаңа субьетінің пайда болуы. Жаңа үкіметті
тану. Мемлекетті таныған кезде үкіметтің де танылуы сөзсіз, бірақ х. қ та
үкіметті конституциялық емес жолмен билікке келгенде тану жиі қолд.
Қарсыласу органдарын тану-, ұлт азаттық қозғалыстарын олардың органдары
түрінде тану, соғысушы жақтың мәртебесін тану. Танудың нысандары- de-jure,
de- facto, ad hoc жатады. De- jure- бұл толық көлемдегі заңдық салдар
туындағанда, құқық б-ша тұтастай ресми тану. De- facto- тануы көпжылдық
қатынастар орнатуға; экономикалық және әкімшілік сипаттағы шарттар жасасуға
міндеттейді. Бұл танудың маңызды сипаты қайта қайтарылу мүмкіндігі немесе
de-jure тануына айналуы. Ad hoc- мойындауы фактілік сипаттта. Мұндайда
субьектінің танылуы жоқ алайда мемлекетке туындаған мәселелерді реттеу үшін
белгілі бір қатынастарға түсу үшін қажет.
2. Дипломатиялық сыныптар мен рангтар
Дипломатиялық дәреже бұл – дипломатиялық қызметті өткеруге қатысты нақты
мемлекеттің заңдары мен ережелеріне сәйкес берілетін дипломаттың жеке
дәрежесі б.т Бұл дәреже лауазымына, отставкаға кетуіне қарамастан
сақталады. Өкілдік басшылары 3 сыныпқа бөлінеді: 1. Мемлекет басшылары
жанында тіркелетін елшілер мен нунцилержәне тең дәрежедегі өкілдіктердің
басқ басшыларының сыныптары, 2. Мемлекет басшылары жанында тіркелетін
елшілер мен интернунцийлер сыныптары,3. Сыртқы істер министрлері жанында
тіркелетін сенімді өкілдер сыныптары. Х. дипломат. Іс тәжірибедегі
дәрежелер: Төтенше және өкілетті елші, 2сыныпты төтенше және өкілетті елші,
1сыныпты кеңесші, 2сыныпты кеңесші, 1сыныпты 1- хатшы, 2 сыныпты 1 –хатшы,
1сыныпты 2- хатшы, 2 сыныпты 2- хатшы, 3- хатшы, атташе.
3.Қарулы қақтығыстар құқығының түсінігі мен негізгі қағидалары
Қарулы қақтығыстар құқығы- қарулы қақтығыстар кезінде мемлекет арасында п.б
қатынастарды реттейтін нормалардың жиынтығы. Негізгі қағидалары: 1.Соғысушы
тараптар арасындағы ХҚтық реттеу қажеттілігі қағидасы; 2.Соғыс құрбандарын
х-қ қорғаудың керектігі қағидасы; 3.Мәдени байлықтар мен азаматтық
объектілерді қорғау қағидасы.
5 билет
1. Халыаралық құқық мирасқорлық институты
Құқықмирасқорлық- бұл бір субъетінің құқытары мен міндеттерінің белгілі бір
оқиғалар мен жағдайлардың туындауы нәтижесінде екінші біреуге өтуі. Әмбебап
құқықмирасорлық теориясы XVII-XIX
-да п.б. Бұл теорияның мәні субьект мирасқордың барлық құқықтар мен
міндеттерді толық көлемде мұраға алуынан көрінеді. Торияны Гроций енгізген.
Х. қ-та мемлекеттердің құқықмирасқорлығы туралы мәселелелері мынадайда
туындайды: 1. әлеуметтік революцияларда, 2. Отарлардан мемлекеттердің
құрылуы кезінде, 3. Мемлекеттердің бір бөлігінің бөлек шығуы, 4. Мемлекет
аумағының бір бөлігінің басқа мемлекетке өтуі кезінде.Әлеуметтік рев кезіде
ауматық- жаңа мемлекет бұрынғы мемлекет аумағында қалады, бұрынғы азаматтар
жаңа мемлекеттің азаматтары, бұрынғы мемлекеттің активтері мен пссивтері
жаңа мемлекетке ауысады, х-қ мушелікте өзгеріс болмайды. Мемлекеттердің
отарлардан бірігуі жаңа мемлекет отар аумағында, шарттық міндеттемелер
кейбір ескертпелері болады. Мемлекеттің бір бөлігінің шығуы халыққа таңдау
құқығы өз ұлтына қосылу құқығын береді. Мемлекет аумағының бір бөлігінің
басқа мемлекетке өтуі кезінде аумақтық ұмтылыстар шарттық тәртіпке
келісіледі, халыққа таңдау құқығы беріледі.
2. Дипломатиялық корпустың ХҚтағы мәртебесі
Дипломатиялық құқық- бұл х-қ қатынасқа қатысушы х-қ құқық субъектілерінің
еркін білдіретін қағидалар мен нормалардың х-қ құқық субъектілерінің
келісім және қамтамасыз ету нәтижелерінде бекітетін жиынтығы; бейбітшілік
пен бейбіт қатар өмір сүруді қолдау және нығайту мақсатындағы ресми
органдардың жағдайы мен қызметін реттейді. Дипломатиялық құқық
мемлекеттердіғ арнайы миссияларының қызметін, сондай- ақ х-қ
конференциялардағы өкілдіктердің құқықтық мәртебесін реттейді.Қайнар көзі:
1961ж дипломатиялық қатынас туралы Вена конвенциясы, 1969ж арнайы миссиялар
туралы Конвенция, 1975ж мемлекеттер өкілдіктерінің әмбебап сипаттағы х-қ
ұйымдармен қатынастары тур Вена конвенциясы.
3. Қарулы қақтығыстар құқығының қайнар көздері
Қарулы қақатығыс құқығы 2 топ нормалардан тұрады: Гаага және Женева құқығы.
Қайнар көздері: 1. 1888ж жарылғыш және жандырғыш оттарды қолданбау туралы
Санкт-Петербург декларациясы; 2.Соғыс әрекеттерді бастау туралы 18999 Гаага
конвециясы; 3.Құрлықтағы соғыс заңдары және әдет ғұрыптары туралы Гаага
ковенциясы 1907ж; 4. 1925ж Тұншықтырғыш улы және басқа да газдарды соғыста
қолдануға тыйым салу туралы Женева протоколы; 5.1949ж Соғысушы әскердегі
жарақаттанушылардың және аурулардың жағдайын жақсарту туралы конвенция;
6.1949ж теңіз қарулы күштерінің құрамындағы кеме апатына ұшыраған
жарақаттанушылардың және аурулардың жағдайын жақсарту туралы конвенция;
7.1949ж әскери тұтқындар мен ізгілікті қатынау туралы конвенция; 8.1949ж
соғыс кезіндегі азаматтық тұрғындарды қорғау туралы конвенция .
6 билет
1 ХҚ нормаларының түсінігі мен жіктелуі.
ХҚтық нормалар- бұл х-қ жария құқық субъектілерінің тәртіптерінің белгілі
бір ережелері. Түрлері: 1.әрекет ету өрісі б-ша- әмбебаптық, аумақтық,
партикулярлы. Әмбебап нормалар х-қ қ-ң көпшілік мойындаған нормалары. Оның
әрекет етуі әмбебаптығы жалпыға бірдей міндетті күші б.т. Партикулярлық
белгілі бір географиялық орынмен, шекарамен, арналармен бсты нақтылықты
қажет еткен жағдайларда қолданылады; 2.заңи күші б-ша императивтік және
диспозитивтік. Императивтік норма “jus cogens” терминімен тең. 3. Х-қ
құқықтың реттеу тетігі қызметі бша- материалдық және іс жүргізушілік. 4.х-
қ құқық нормалардың басқа түрлері тыйым салатын, міндеттейтін, құқық
беретін, сілтемелік(бланкеттік) нормалар. Оның сипатты белгілері:1. ХҚ
субъектілерінің арасындағы қатынастарды реттеуі; 2. Міндетті сипаты, яғни
құқықтық нормалардың заңдық күші;3. Жалпы сипаты, яғни норманың әрекет етуі
көптеген жағдайларды ескере қарастырылған
2.Дипломатиялық жеңілдіктер мен иммунитеттер
Иммунитет immunitas деген латын сөзі тәуелсіз, тартылмайды деген мағынаны
береді. Иммунитет деп мемлекет басшыларының, үкімет басшылары мен
мүшелерінің, шетел мемлекеттерінің парламент мүшелері мен өкілдерін, сондай-
ақ шетелдегі мүліктер мен мем-к кемелердің дипломатиялық өкілдік
орналасқан елдің сотының, қауіпсіздік қызметінің қаржылық аппаратының
мәжбүрлі әрекеттерін ен қорғалуын, оның ішінде талап арыздан, қамаудан,
тінтуден, жауап алудан және т.б. қорғалуын айтамыз. Ал артықшылықтар деп
мемлекет басшылары мен олардың өкілдерінің ерекше құқықтық артықшылығын
айтамыз. Ең елеулілері қол сұғушылық пен кемсітуден қоғау құқығын, белгілі
бір жағдайларда арнайы белгілер мен эмблемаларды пайдалану, шетелде зінің
арнайы байланыс құралының болуына деген құқықтар. Дипломатиялық өкілдіктің
негізгі иммунитеттері мен артықшылықтары: ғимараттардың қол
сұғылмайтындығы, мұрағаттарға, құжаттарға, хат –хабарларға қол
сұғылмайтындығы, дипломатиялық қатынас құралдары иммунитеттерінің
проблемасы, тіркеуші мемлекетпен қатынасу бостандығы. Дипломатиялық
персоналдың иммунитеттері мен артықшылықтары: дипломат. Персоналдың жеке
басына қол сұқпаушылық, жеке адамдардың қол сұғуынан ерекше қорғауды
қамтамасыз ету, юрисдикциядан және қылмыстық жауапкершілікке тарту
мүмкіндігнің иммунитеттері, кедендік иммун-і шектеу үрдісі, жеке
резиденцияға, жүріп тұру еркіндігіне, қағаздар мен хат- хабарларға және
мүліктерге қол сұғылмау.
3.Қарулы қақтығыс қатысушылары болып барлық мем-т халқы емес, тек
оның бір бөлігі, яғни соғыстың заңды қатысушылары болады.
Қатысушылар екі топқа бөлінеді: соғысушы (комбатант) және соғысушы
емес (комбатант емес) Соғысушыларға (комбатантқа) жататындар: мем-ң
армиялары, авиация, теңіз флоттары, ерікті отряд құрамдары,партизандық
отрядтар, бейтарап мем-ң ерікті түрде соғысушы мем-ң қарулы
күштеріне енген азаматтары, сауда флоттарының кемелерінің мүшелері,
ұлт азаттық қозғалыс қатысушылары, БҰҰ-ң қарулы күшінің жеке
құрамы. Комбатанттарға соғыс әрекеттерін қарумен жүргізу құқығы
берілген, оларға соғыс әрекеттерін жүргізудің ережелері аралады.
Соғыспайтындарға: қарулы күштермен бірге болатын бірақ құрамына
кірмейтін, әскери заңгерле, корреспондент, репортерлар, медициналық
және санитарлық персонал. Барлаушы - заңи комбатант, соғысушы мем-ң
құрамына кіріп, қарсы армия аумағына қарсылас тур. ақпарат
жинайтын тұлға. Тыңшы - жасырын түрде жалған сылтаумен қарсыластың
аумағында ақпарат жинап басқа қарсыласқа хабарлайды. Әскери
кеңесшілер мен инструкторлар соғысушы мем-ң саяси басқаруында
болатын, саяси кеңес беретін немесе қарулы күштердің жеке құрамын,
техника, қаруды қолдануды ұйрететін жеке тұлғалар немесе әскери
қызметшілер. Парламенттер - бәр соғысушы жақтан екіншісімен
келіссөз жүргізетін ақ жалаумен келетін тұлға. Жалдамалы - жеке
пайдасы үшін қарулы қақтығысқа қатысушы. Оған материалдық сыйақы
беріледі.
7-билет.
Х-қ жария құқығы мен х-қ жеке құқықтың арақатынасы.
Х-қ ғарыш құқығының түсінігі мен қайнар көздері.
Аумақтық х-қ ұйымдар( ТМД, Еуропалық Одақ, Еуропа Кеңесі)
ХҚ х-қ жария және х-қ жеке құқық болып екіге бөлінеді. Х-қ жария құқық
негізінен мамлекетаралық қатынастарды реттейді. Ал х-қ жеке құқық шетелдік
элементтермен б-ты азаматтық- құқықтық қатынастарды реттейді.Х-қ жеке құқық
ішкі мем-к құқықтың бір бөлімі болып табылады.Бұл екі құқықтың
арақатынасына б-ты бірнеше көзқарастарды қарастыруымызға болады: 1) Х-қ
жеке құқық ұлттық құқықтың бір бөлігі және құқық ретінде өз бетінше өмір
сүре алмайды.Ол азаматтық құқық жүйесіне жатады. 2) Х-қ жеке құқық кейде
азаматтық құқықтың арнайы салаларының бірін құрайды, бірақ негізінен х-қ
жария құқықпен тығыз б-ты.
Х-қ ғарыш құқығы д-з – ХҚ субьектілерінің ғарыш кеңістігін, аспан
денелерін зерттеу және пайдалану қызметтеріне б-ты олардың арасындағы
қатынастарды реттейтін құқықтық нормалар мен қағидалар жиынтығын
көрсететін ХҚ саласының бірі.Бұл саланы жас сала деп атасақ та болады,
себебі ол 1957 жылы алғашқы жасанды серік жіберілгеннен басталды. Х-қ
ғарыш құқығының қайнар көздер жүйесін бірнеше топқа бөліп қарастырсақ
болады. Қайнар көздердің бірінші тобына: Ғарыш кеңістігін, Айды және басқа
да аспан денелерін зерттеу және пайдаланудағы мемлекеттер қызметінің
қағидалары туралы 1967 жылғы шарт; Ғарыш кеңістігіне жіберілген
ғарышкерлерді құтқару, ғарышкерлерді және обьектілерді қайтару туралы 1968
жылғы келісім; Ғарыш обьектілері келтірген залалдар үшін х-қ
жауапкершілік туралы 1972 ж .Конвенция; Ғарыш кеңістігіне жіберілетін
обьектілерді тіркеу туралы 1976 ж. Конвенция; Мемлекеттердің Айға және
басқа аспан денелеріндегі қызметі туралы 1984ж. Келісім жатады. Қайнар
көздердің екінші тобы ғылыми-техникалық бағыт сипатында, оларды Еуропа
ғарыш агенттігі ;Интерспутник және басқа да көптеген үкіметаралық ұйымдар
қабылдаған. Қайнар көздердің үшінші тобына ғарышкерлерді және ғарыш
обьектілерін құтқару мен қайтаруға б-ты жерде жүргізілетін операциялардың
құқықтық мәселелерін реттейтін шарттар жатады.
Аумактык халыкаралык уйымдар.
Халыкаралык уйым дегенiмiз - белгiлi бiр мiндеттердi орындау ушiн
халыкаралык шарт негiзiнде курылган, туракты арекет ететiн органдар
жуйесi бар , халыкаралык укык субьектiлiгiне жане халыкаралык кукык
нормалары мен кагидалары негiзiнде курылган мемлекеттердiн туракты
бiрлестiгi. Халыкаралык уйымдардын кызмет ету мерiзiмiне б-ты туракты
жане уакытша деп болiнедi. Туракты уйымдарга казiргi кезде арект
ететiн уйымдарды , барлык мамандандырылган уйымдарды жаткызуга
болады.(БУУ, ТМД). Ал уакытша уйымдарга халыкаралык кенестер.,
халыкаралык конференциялар жатады. Аумактык кызметiне б-ты букiлалемдiк
жане аумактык болып болiнедi. Букiлалемдiкке БУУ, Юнеско, Халыкаралык
жастар одагын жаткызуга болады. Ал аумактык уйымдарга кызмет арекетi
Белгiлi бiр аймака таралатын уйымдарды айтамыз. (ТМД, Европалык Одак,
Европалык Кенес).
ТМД – нын курылуы тауелсiз мемлекетердiн обьективтi жане занды
даму прцесiнiн натижесi. ТМД – нын максаты оган муше мемлекеттер
арасындагы достастык , тату коршiлiк, ултаралык келiсiм, сенiм, озара
тусiнiстiк жане озара тиiмдi ынтымактастыкты одан арi дамыту жане
карым- катынастарын ныгайту.
Европалык Одак (ЕО) туралы келiсiмге 1992 жылы Нидерландыда кол
койылды. О л оз кушiне 1993 жылы 1 карашада ендi. ЕО Европалык
бiрлестiктерден турады. ЕО-тын максаты Европа елдерiндегi тыгыз
одактын калыптасуы, экономикалык жане алеуметтiк катынастарды
ныгайту, экономикалык жане валюталык одактастыкты калыптастыру жане
валюталык бiрлiктi орнату, халыкаралык салада озiнiн жекелiгiн бекiту,
асiресе кауiпсiздiк саласындагы iшкi саясатты жургiзу аркылы. ЕО- тын
ен манызды максаттарынын бiрi жалпы жетiстiктердi сактау жане
кобейту.
Европалык Кенес (ЕК) 1949 жылгы жаргыга сайкес негiзделген . Бул
одактын максаты экономикалык жане алеуметтiк прогресске жардемдесу,
олардын жалпы жетiстiктерi болып табылатын жане олардын устанатын
кагидалары мен идеалдарын коргау максатында одак мушелерiнiн бiрлiгi.
ЕК -те коптеген халыкаралык кукыктык кужаттар кабылданады, олар оз
кезегiнде халыкаралык жария кукыгынын кайнар коздерi болып табылады.
ЕК оз кызметi шегiнде келесiдей маселелердi карастырады: 1) Адам
кукыгын коргау
2) европалык мадениеттi Тану мен дамытуга жардемдесу
3) алеуметтiк проблемаларга бiрлесiп шешiм iздеу
4) жана демократиялык Европа елдерiмен саяси арiптестiктi дамыту.
8-БИЛЕТ
1.ХҚтың негізгі қағидалары.
2.Консулдық қызметтері.
3.Х-қ әуе құқығының түсінігі.
1. ХҚтың негізгі қағидалары д-з- х-қ құқыұтық салада болып жатқан
түбегейлі өзгерістерді айқын бейнелейтін негізгі бастаулар.Қағидалар
ХҚтың басты ережелері болып табылады. 1970 жылы қабылданған мемлекеттер
арасындағы достық қатынастар мен ынтымақтастыққа қатысты ХҚтың қағидалары
туралы Декларация қабылданды.Бұл Декларацияда ХҚтың 7 қағидасы
көрсетілген:
1. Ішкі істеге араласпау қағидасы.
2. Х-қ дауларды бейбіт жолмен шешу қағидасы.
3.Күш қолданбау немесе күш қолданамын деп қоқан- лоққыжасамау қағидасы.
4.Мемлекеттердің дербестеңдік қағидасы.
5.Халықтардың теңдік және өзін-өзі басқару қағидасы
6.Міндеттемелерді адал орындау қағидасы.
7.Мемлекеттердің өзара міндетті ынтымақтасу қағидасы.
2. Консулдық қызмет туралы айтпастан бұрын консулдық құқықтың түсінігін
білгеніміз жөн. Коесулдық құқық д-з консулдық мекеменің құқықтық жағдайын,
сондай-ақ консулдықтың лауазымды адамдарын тағайындауды,қызметтерін
артықшылықтары мен иммунитеттерін реттейтін қағидалар мен нормалар
жиынтығы. Қазіргі таңда экономикалық байланыстардың дамуына б-ты,сыртқы
саясатты жүргізуде сыртқы қатынастың мем-к органдарына , оның ішінде
консулдық қызметке маңызды рөл берілген. Мемлекеттер консулдық қатынастарды
және консулдық лауазымды адамдарының артықшылықтары мен иммунитеттеріне б-
ты қатынастарды реттеу жөнінде көптеген келісімдер жасады. Келісуші
мемлекеттер үкіметтері арасындағы келісімге сәйкес консулдық лауазымды адам
өзіне жүктелген міндеттерді орындайтын консулдық мекеме орналасқан
мемлекеттің белгілі бір аумағын консулдық округ деп атайды. Консулдық
қызметті тоқтату дипломатиялық қатынастар үзілгенде орын алады,бірақ
ондай жағдайда консулдық қатынастар автоматты түрде тоқтатылмайды.
Консулдық қатынастар тұрақты болып келеді, өйткенні саяси қатынастардың
еүрделенуіне қарамастан мемлекеттер бір- бірінің аумақтарында өз
мүдделерін қорғау мүмкіндігін сақтауға мүдделі болып отыр.
3. Х-қ әуе құқығы д-з әуе кеңістгін пайдалану және әуе қатынастарын
ұйымдастыру жөніндегі мемлекеттер арасындағы қатынастарды реттейтін
құқықтық нормалар мен институттар жиынтығынан тұратын ХҚтың бір саласы.
Бұл құқық келесі жағдайларды реттейді:
1. халықарылық ұшу және әуе кеңістігінің режимі.
2. мемлекеттің әуе кеңістігінде ұшу ережелері.
3.шетелдік әуе кемелеріне мемлекеттердің ұшу құқығын блеру шарттары мен
тәртібі.
4. шетелдік әуекемелері мен олардың экипаждарына қойылатын талаптар.
5. әуежайларды, аэродромдарды, радиотехникалық құралдарды пайдалану
тәртібі мен шарттарын реттейді. Х-қ әуе құқығының дамуын екі кезеңге бөліп
қарастырамыз. Бірінші кезеңде х-қ әуе құқығының теориясы қалыптасты. Екінші
кезеңде мемлекеттің өз әуе кеңістігінде толық және ерекше егемендігін
тәжрибе жүзінде іске асыратын қағидалар қалыптасты.
9- билет
Х-қ шарттар құқығының түсінігі мен негізгі қағидалары.
Консулдық құқықтың түсінігі мен қайнар көздері.
Х-қ экономикалық құқықтың негізгі қағидалары.
Х-қ шарттар құқығы д-з шарттық құқықтың нормалар жиынтығын құрайтын , х-қ
шарттардың жасалу тәртібін , жарамдылық шарттарын , әрекет етуі мен
тоқтатылуын айқындайтын х-қ жария құқығының бір саласы. Х-қ шарттардың
құқығы халқаралық құқықтың барлық құқықтық нормаларымен институттарымен
және салаларымен тығыз б-ты болып келеді. Бұл сала ХҚтың қызмет
тәртібін, шарттық нормаларды жасау тәртібін , олардың жарамдылығын , әрекет
ету, тоқтау рәсімдерін , өзіне жүктелген міндеттемелерді орындамаудың
құқықтық салдарын айқындайды.
Консулдық құқық д-з - консулдық мекеменің құқықтық жағдайын , сонай-ақ
консулдықтың лауазымды адамдарын тағайындауды, қызметтерін ,
артықшылықтары мен иммунитеттерін реттейтін қағидалар мен нормалар
жиынтығы. Консулдық құқықтың қайнар көздеріне мемлекеттердің х-қ шарттары
, салт- дәстүрлер мен ұлттық заңдар жатады. Консулдық мәселелері б-ша
көптеген Конвенциялар қабылданған. Оларға Консулдық қызмет туралы 1911 ж.
Каракас конвенциясы, Консулдық шенеуніктер туралы 1928 ж. Гавана
конвенциялары жатады. Ал ҚР үшін Консулдық қатынас туралы 1963 ж. Вена
Конвенциясы 1994 ж. өз күшіне енді.
Х-қ экономикалық құқық д-з ХҚ суюбектілерінің арасындағы, олардың х-қ
экономикалық қатынастары саласындағы қызметін реттейтін қағидалар мен
нормалардаң жиынтығын көрсететін ХҚтың бір саласы. Х-қ экономикалық
құқықтың арнайы қағидарар жүйесі, ХҚтың өзі сияқты толық қалыптасқан жоқ.
1964ж. Женева қағидалары, 1974ж. Мемлекеттердің экономикалық құқықтары
мен міндеттерінің Хартиясында ХҚтың көпшілік мойындаған қағидалары
көрсетілген. Олар:
1.Мемлекеттің өз байлықтары мен табиғи ресурстарына ажырамас тәуелсіздігі
қағидасы. Бұл қағида БҰҰ- ның табиғи ресурстарға ажырамас тәуелсіздік
туралы декларациясында алғаш көрініс тапқан.
2. Экономикалық кемсітпеушілік қағидасы.Бұл қағида мемлекеттердің
экономикалық қатынастардың барлық қатысушыларына ортақ , бірдей
жағдайлардың болуын талап етеді.
3. Ең қолайлы жағдай қағидасы.
4.Ұлттық режимп қағидасы. Шетелдік заңды және жеке тұлғаларға , шетелдік
тауарларға өзінің жеке және заңды тұлғалары мен тауарлары пайдаланатын
барлық құқықтар мен артықшылықтарды беруді көзбейді.
5.Өзара бірдейлік қағидасы.
6. Сыртқы экономикалық б-ты ұйымдастыру нысанын таңдау қағидасы.Бұл
қағидаға б-ты сыртқы экономикалық қызметке қатысушылар түрлі режимдерді
таңдауға ерікті: кедкндік, тарифтік, лицензиялық ,экспорттық, импорттық
және басқа да режимдер.
10 билет.
1. Х-қ шарттар жасаудың тәртібі мен сатылары.
Х-қ шарт – бұл х-қ құқық субъектілерінің, ең алдымен және негізгі
орайда мем-р еріктерінің келісілген көрінісі, ол тараптардың өзара
мүдделі мәселелері б-ша жасалады және қатынастарды х-қ құқықтың
негізгі қағидаларына сай, өзара құқықтар мен міндеттерді жасау
жолымен реттейтін шарттық ережелер б.т.
Х-қ шарттар жасау деген - бірнеше жүйелі сатылардан құралатын
күрделі процесс. Х-қ шарттар процессінің теориясында осы процессті
техникалық жаққа қарай жатқызу туралы пікірлер қалыптасқан. Осы шарт
процессіне х-қ шарттың қатысушылары тарапының заңи әрекеттері мен
тұтастай бірқатар нақты сатылары кіргізіледі, олар: келіссөздер
жүргәзуге уәкілетті тұлғаларды тағайындау; уәкілеттерді ұсыну және
тексеру; шарттың мәтінін үйлестіру; шарттың жобасын талқылау және
қабылдау;шарттың түпнұсқасын жасау; шартқа қол қою; ескертулерді
жариялау;шартты бекіту;бекіту грамоталарымен алмасу және депонентте;
шартты промульгациялау (жариялау),БҰҰда шартты тіркеу.
2. Конслдық мекемелер. Олардың құрамы құрылымы және функциялары.
Консулдық мекеменің орналасқан жерін, оның сыныбы мен консулдық
округін өкілдігін жіберген мемлекет айқындайды және оны
дипломатиялық өкілдік орналасқан мемлекеттің мақұлдауы тиіс. Келісуші
мемлекеттер үкіметтері арасындағы келісімге сәйкес консулдық мекеме
орналасқан мемлекеттің белгілі бір аумағын консулдық округ деп
атайды.
Консул – бұл басқа бір мемлекеттің белгілі бір аумағына (округына)
келісммен тағайындалатын мемлекеттің лауазымды адамы, ол осы ауданда
өз мемлекетінің лауазымды адамы, ол осы ауданда өз мемлекетінің,
заңды және жеке тұлғаларының мүдделерін қорғайды, саяси,
экономикалық, ғылыми, мәдени және басқа да байланыстарды дамытуға
жәрдемдеседі. Консулдың қызметіне өкілдігін жіберген мемлекет бақылау
жасайды. Консулдардың бірнеше түрлері болады. Бас консул – бас
консулдықтың басшысы, оның құқықтық жағдайы консул жағдайымен ұқсас
келеді. Штатан тыс консул депломатиялық қызметте тұрмайтын, бірақ
өкілдігін жіберген мем-ң тапсырмасы б-ша және консулдық мекеме
орналасқан мемлекеттің келісімі б-ша консулдық міндеттер атқаратын
адам. Штаттан тыс консул өз міндеттерін орындаған кездерінде ғана
берілетін жеке басына қол сұғылмаушылықты қоспағанда штаттағы
консулдар сияқты артықшылықтар мен иммунитеттерді пайдаланады. Жеке
консул – депломатиялық өкілдіктен дербес консулдық мекемені
басқаратын адам. Оны арнайы құжат арқылы - консулдық мекеме
басшысы қызметіне тағайындауды растайтын патент, құжат негізінде
жұмысқа тағайындайды. Бөлім консулы – консулдық бөлімді басқару
тапсырылған дипломатиялық қызметкер. Вице-консул бөлім консулы ретінде
қызмет ете алады, алайда көбіне ол дәрежесі жоғары консулдық
қызметкерлердің көмекшісі ретінде қызмет атқарады. Аонсулдық агент -
атташе, әдетте қосалқы міндеттерді орындайды., ол кейбір
мемлекеттердің іс-тәжірибесінде кездесетініндей, жеке постыда жұмыс
істейтін болса, жақын консулдық немесе дипломатиялық өкілдікке
бағынады. Нақты елде орналасқан консулдық мекемелер басшыларының
жиынтығын консулдық корпус деп атайды. Бір мем-е бірнеше консулдық
корпустар болуы мүмкін, ал дипломатиялық корпус әрқашан да біреу
болады және мем-т астанасында орналасады.
3. мемлекеттер мен х-қ ұйымдар х-қ құқық субъектісі ретінде.
Субъективті заңдық құқықтары мен міндеттері бар х-қ құқық қатынасы
қатысушылары х-қ құқық субъектілері б.т. Олар х-қ қатынастарға
дербес күйде қатысуға, басқа субъектілермен заңдық әрекеттестікке
тікелей түсуге қабілетті және тәуелсіз болады. Х-қ құқық
субъектілері екі топқа бөлінеді: алғашқы және туынды. Алғашқы топқа
тәуелсіздігі бар мем-р, өз тәуелсіздіктері үшін күресуші халықтар
мен ұлттар кіреді. Соңғылары өзінің мем-к құрылысын өзі шешу
құқығын ж.а. Х-қ құқық субъектісі ретіндегі мем-р үшін ерекше саяси-
заңдық сипат, өз аумағындағы үстемдігі және х-қ қатынастардағы
тәуелсіздігі тән. Мемлекет өз тәуелсіздігінің күші б-ша құқық суб-
ке ие, яғни һзінің қмір сүру фактісінің нәтижесінде ие болады.Мем-
р мен х-қ ұйымдардың арасындағы немесе х-қ ұйымдардың арасындағы
шарттардың құқығы тур. 1986 ж. Вена Конвенциясына сәйкес хал-қ
ұйымдар хал-қ құқықтың субъ-рі б.т. Х-қ ұйымдардың тәуелсіздігі
жоқ , олар мем-е тәуелді яғни хал-қ ұйымдардың өмір сүруі үшін
мем-р ерік білдіруі керек. Сөйтіп құрылтайшы мем-р хал-қ ұйымдарға
құқық суб-ті береді. Хал-қ ұйымдарда құқық суб-к ХХ ғасырдың 20
жылдарында ғана пайда болды. Ұйымдардың хал-қ құқ. Суб-гі
құрылтай актісінде бекітіледі. Егер мұндай жағдай жарғыда нақтырақ
көрсетілмесе онда жобаланған құзірет тұжырымдамасы қолданылады.Қазіргі
кезең жағдайында хал-қ ұйымдар рөлінің өскеніне б-ты өзінің
құқықтық табиғаты б-ша ұйымдар хал-қ құқ-ң суб-рі б.т. олардың
құқық қабілеттігінің көлемі - суб-к құрамы, қызмет көлемі, реттеу
пәніне б-ты әр түрлі. Мемлекетаралық бүкіләлемдік және әмбебап ұйым
- БҰҰ-ның қазіргі кезеңінің маңызды ұйымы екендігіне талас жоқ.
Халы-қ құқықтың негізгі суб-і ретінде мем-т құзіретінің көлемі
қандай да бір халық-қ ұйым құрамындағы мем-ң құзіретінен әлдеқайда
кең.
11 билет
1.Х-қ шарттардың жарамсыздығы жағдайы.
Шарттың жарамсыздығы абсолютті және салыстырмалы болуы мүмкін.
Абсолютті жарамсыз х-қ шарттар ең басында-ақ жарамсыз болады.
Мұндай негіздерге мыналарды жатқызуға болады: мемлекет өкілін
мәжбүрлеу; күш қолданамыз деп қорқыту арқылы мемлекетті мәжбүрлеу;
жалпы х-қ құқықтың императивтік нормасына қайшы келу. Өкінішке
қарай х-қ құқықтың шарттық қатынастарының даму тарихында абсолютті
жарамсыз шарттар кездесіп тұрады. Салыстырмалы жарамсыз шарттарды
даулауға мүмкіндік бар. Салыстырмалы жарамсыз шарттардың
негіздеріне: қателесу, алдау, өкілді сатып алу жатқызылады.
2. Хқ мирасқолықтың континуитет теориясы
Хқ мирасқорлық мемң һмір сүрудің тоқтауы мен терриң өзгеруіне б-ты халқ
құқң бір субъектісінен екінші субьектісіне құқықтар мен міндеттердің
ауысуы. Мирасқорлықтың шегі халқ құқң қағидалары мен жалпы мойындалған
нормға сәйкес сол мемң суверенді еркімен тптық мәнімен анықталады. хқ
құққ ғылымында құқық мирасқ келесідей теориялары белгілі: Әмбебап
мирасқ, ішінара құқық мирасқ, Tabula rusa теориясы б-ша жаңа мемт
өсиетші мемң халқ шарттармен б-ты емес. Мысалы, 1991 Ресей өзін КСРОң
құқық жалғастырушы ретінде жариалады. РФ президенті 1991ж 24 желтоқсандағы
өз жолдауында БҰҰ бас хатшысын КСРОң БҰҰ на, оның ішінде қауіпсіздік
кеңесіне, өзгеде ұйымдарға мүшелігін ТМД мемң қолдауымен “жалғастырады”
деп хабарлаған болатын.
3. Хқ дау- хқ құқыққа сай әр бір мемт же өзгеде халқ құқтың
субьектілері өздерінің арасындағы дауларды хқ әлемге, қауіпсіздік же
әделеттілкке қауіп келтірмейтіндей, бейбіт құралдармен шешу тиіс. хқ
дауларды бейбіт құралдармен шешу қағидасы хқ құқтың императивті қағидасы
б.т Хқ дауларда бейбіт құралдармен шешу мәселесі 1899 же 1907 жж әлемдік
ГААГА конференда талқыланды. хқ даулар мемң суверенді теңдігі негізінде
же БҰҰ жарғысына сәйкес бейбіт құралдарды еркін таңдау қағидасын сақтау
арқылы шешіледі. Дауласушы жақ болып табылатын мемлекет өз ара қатынаста
хқ құқықтық қағидаларының негізгі міндн сақтау тиіс. Хқ қақтығыстар
дау же ситуация бөлінеді. Ситуация дауға кеңірек ұғым. Дау да
ситуациада қауіпсіздік пен әлемге қауіп келтіру мүмкін.
12 билет.
1. Х-қ шарттардың әрекет ету күшін тоқтату және тоқтата тұру.
Шарттың әрекет етуінің тоқтатылуы д-з х-қ құқыққа сәйкес барлық
құқықтық қатынастардың тоқтатуын білдіреді. Х-қ шарттың әрекет етуін
тоқтату екі түрлі әдіспен ж.а.:1) күшін жою – төтенше жағдайларда
кездеседі. Шарттың әрекет етуін тоқтатудың бұл түрі бір тараптың
ерік білдіруі арқылы арқылы ж.а. 2) күшін жою (денонсация) – бір
мем-ң екінші мем-ке араларындағы жасалған шартты шартта келісілген
талаптар тәртібімен бұзу жөніндегі мәлімдеуі.
2. Аралас режимдегі аумақтар.
Х-қ құқығындағы аумақ - бүкіл жер шарын, оның құрылық және су
айдынын жер асты қойнауы мен әуе кеңістігін, сондай-ақ ,арыштық
кеңістік пен ондағы аспан денелерін айтамыз.Құқықтық режим б-ша
барлық аумақ үшке бөлінеді: - мем-к аумақ; - хал-қ реж. Аумақ; -
аралас реж. Аумақ.
Аралас режимдегі аумақ – бұл бір мезгілде х-қ және шекаралас жатқан
мемлекеттердің ұлттық заңдары әрекетт ететін аумақ.. Аралас
режимдегі аумақтар үш топқа бөлінеді:
Бірінші топ
- жағалаудағы мем-ң жанасып жатқан аймақ
- ерекше эколог-қ аймақ
- континеттік қайраң
Екінші топқа:
- х-қ не трансшекаралық өзендер, хал-қ бұғаздар, хал-қ каналдар
Үшінші топқа:
- арктика , шпицберген және т.б. кіреді.
3. Хал-қ дауларды шешудің бейбіт құралдары.
Бейбіт құралдары – бұл мем-р арасындағы дау мәселелерді юскогенс
мәселелерді қару-күшсіз шешетін тәсіл. Хал-қ даудың екі түрі бар:
- аса қауіпт
- кезкелген басқа да даулар
Ха дау д-з бір нәрсеге б-ты мемтің талап қоюы.Аса қауіпті даудың шешудің
ең басты құралы келіссөздер немесе БҰҰ үндеу беру.
Келіссөздер дипломатиялық сипатта болады.Ха даудың ежелгі институты.
Келіссөздер нәтижеге жеткізбесе, ізігі қызмет ету және делдалдық, үшінші
тараптар дауды шешетін жобалар, ұсыныс жасайды.
Консультация жөнінде алдын ала ха шарттарда қарастырылады.
Тергеу же келісім комиссиялары дауласқан мемлекеттің мемЂге тара өздері
жасайды, кейде үш мемтің қатысуымен.
Тергеу комиссиялары тергеу жүргізеді.Ха ұйымдарда дауларды шешу.Ха сот
процедурасы БҰҰ жанындағы ха сотта дауларды шешу.ХА сот штаб пәтері
Гаагада орналасқан.Оның статутына 1945 ж қол қойылған.Ха сот тұрақты
түрде жұмыс істейді.Оның регламенті 1946 ж.Ол БҰҰ басты органы болып
табылады.Оның құрамында 15 судья бар.Оны БҰҰ Бас Ассамблеясы же
Қауіпсіздік Кеңесі сайлайды. Ха соттағы 2 саты :1. жазбаша 2 . ауызша
13 билет
1.Х-қа құқықтағы жауапкершілік түсінігі, түрлер және нысандары
Халақаралық құқықтағы жауапкершлік - бұл х-қ-құкықтық міндеттемелерді
бұзған жағдайда ХҚ субъектілері үшін туындайтын заңдық салдар. Мұнда
жауапкершлік, тек жауапкершліктен босату негіздері болмаған жағдайда ғана
туындайтынын айту керек.
Жауапкершлік институты осы заманғы ХҚтың барлық салаларының негізін
қалаған қағидалармен негізделеді.
1. Мемлекет өзінің ішкі құқығына сілтеме жасау арқылы х-қ-құқықтық
жауапкершліктен босатылмайды. Бұл қағида х-қ жария құқықта ғана
қолданылады, өйткені жеке құкықта ұлттық заңдарға сілтеме жасала отырып, х-
қ-құқықтық жауапкершлік жоққа шығарылады. Х-қ жеке құқықтың коллизиялық
нормаларының мәні осында.
2.ХҚтың көпшілік таныған нормаларына қайшы келетін заңдарды қабылдағаны
үшін, сондай-ақ, құқық субъектілерінің х-қ-құқықтық міндеттемелерді
орындауы үшін қажетті зандарды қабылдамағаны үшін мемлекеттін жауапкершлік
қағидасы.
3.ХҚ субъектілерінін мәжбүрлеп, қол астында ұстауы немесе кез келген күш
көрсетуі үшін жауапкершлік қағидасы.
4.Басқыншылық актісін дайындағаны, жоспарлағаны және жүзеге асырғаны үшін х-
қ бірлестік алдындағы жауапкершлік қағидасы.
5.Құқық субъектісіне міндеттемені бұзғаны үшін х-қ-құқықтық санкцияны
қолдану және келтірілген залалдын орнын толтыру қағидасы.
Х-қ-құқықтык жауапкершлікке қандай сипат тән? Біріншіден, жауапкершлік
құқық бұзушыға х-қ-құқықтық санкцияны қолдануды көздейді. Екіншіден, мұндай
жауапкершлік жасалған х-қ күкык бұзушылық үшін туындайды. Үшіншіден,
жауапкершлік институтының мақсаты - ХҚтық тәртіпті қамтамасыз ету.
Төртіншіден, құқық бұзушы үшін белгілі бір жағымсыз салдардың болуын
білдіреді.
Жауапкершілік түрлеріне х-қ кұқык бұзушылықтың салдары мен заңи сипатының
мазмұны жатқызылады. Жауапкершлік нысаны д-з - бұл осы түрлердін шегінде
жауапкершлікті жүзеге асыру тәсілі болып табылады. Жауапкершлік абсолюттік
жауапкершлік (объективтік) және кінәға негізделген жауапкершлік
(салыстырмалы) деп бөлінеді.
Абсолюттік жауапкершлікте ХҚ субъектісінің ХҚтын басқа субъектісіне
келтірген материалдық залалын, кінәсының нысанына қарамастан өтеу міндеті
көзделеді.
Абсолюттік жауапкершілік – бұл мемлекеттің жауапкершілігі.
Салыстырмалы жауапкершлік бұл кінәге немесе кұқыққа қайшы әрекеттің
бекітілген фактісіне негізделген жауапкершлік.
2.Арктиканың құқықтық мәртебесі
Арктика аумағы аралас режимді аумақтар тобына жатады. Арктиканын заңдық
мәртебесі өркениеттен шалғай жатқан және климаттық жағдайы өмір сүруге өте
қолайсыз деген факторлардың ықпалында қалыптасқандықтан, мұнда Арктикамен
шекаралас емес елдердің туы астындағы азаматтардың, кемелердің, өзге де
объектілердің кіруіне елеулі қиындықтар туғызды. Антарктика жер шарының
оңтүстік полюстің айналасына орналасқан аудан.Оған хаық тұрмайтын
Антарктида құрлығы ,жан жағындғы аралдар , сондай ақ Атлант , Тынық және
Үнді мұхитарының Оңтүстік немесе Антарктика мұхиты деп жиі аталатын
бөліктері кіреді.Антарктиканы ашқан 1820 жорыс теңізшілері Л.П.Лазарев пен
ФФ Белингаузен Восток және Мирный деп аталатын желькенді қайықтармен
ашқан.1959ж Вашингтонда Х-қ коференцйя болды ,онда Антарктика туралы шарт
қабылд,Антарктиканы бейбіт пайдалану қағидасы қаланды.Әскери база ,ядролық
қару сяқты әрекеттерге қатаң тыйым салынады.
3іХ-қ экономикалық құқықтың түсінігі мен негізгі қайнар көздері
БҰҰ Бас Ассамблеясы 1984 ж. 18 желтоқсандағы Х-қ экономикалық
қатынастардағы сенімді нығайту шаралары туралы 39210, 1985 ж. 17
желтоқсандағы Х-қ экономикалық қауіпсіздік 40173 қарарларында, БҰҰ Бас
Ассамблеясынын ХХХХІ сессиясында қабылданған ХҚты дамыту туралы 1987
жылғы Меморандумда, халықаралык әмбебап ұйымның өзара тиімді экономикалық
қатынастарды қалыптастыру мәселелеріне деген ұстанымын баяндайды. Мұндай
қатынастар әділ, тең құқылы және демократиялық негізге сай құрылуы керек,
ол ХҚтың жалпыға ортақ жүйесінің ажырамас бөлігі болып табылады.
Х-қ экономикалық қатынастар адамзаттың ғаламдық проблемаларын шешуде
маңызды рөл атқарады. Олар елдер арасындағы экономикалық айналымды реттеу
қажеттігіне б-ты пайда болады және саяси сипатқа ие.
Х-қ экономикалық құқық - х-қ кұқық субъектілерінін арасындағы, олардың х-қ
экономикалық қатынастары саласындағы қызметін реттейтін қағидалар мен
нормалардың жиынтығын көрсететін ХҚтың бір саласы.
14 билет
1.Х-қ ұйымдар: түсінігі, жіктелуі және құқықтық табиғаты
Х-қ Ұйым - халыкаралық қатынастарды х-қ-құқықтық реттеу жүйесіндегі қажет
нақты объективті кұбылыс. Х-қ тәжірибеде х-қ ұйымдардың қызметіне және онын
көптеген бағыттары бойьгнша әрі қарай дамуына әсерін тигізетін факторлар
мен жағдайлар жүйесі болады. Олар мынадай:
• шаруашылық қызметін интернационалдау;
• ғылыми-техникалық процесс;
• осы заманғы маңызды проблемалардың ғаламдық сипаты;
Х-қ ұйымдар құқығы - х-қ ұйымдардың қызметтерін және құқықтық мәртебесін,
пайда болу мәселелерін реттейтін қағидалар мен нормаларды біріктіретін осы
заманғы ХҚтың бір саласы.
Халықаралык ұйымдардын даму процесі ішкі ұйымдастыру тетігінің дамығанын
және жақсарғанын қуаттайды. Сөйтіп, х-қ ұйым өзінің заңдық табиғаты б-ша
мемлекеттің ынтымақтастық органы болып табылатындықтан, ұйымның қызметін өз
мақсаттары үшін кейбір белгілерін жетілдіре отырып пайдаланады. Бұған мысал
ретінде х-қ ұйымдардағы дауыс беру рәсімінін эволюциялық дамуын айтуға
болады. Мәселен, Ұлттар Лигасына мүше мемлекеттер БҰҰ жүйесінде бірауыздан
шешім қабылдау қағидасынан дауыстын көпшілігіне қарай ойысты, ал кейінірек
х-қ ұйымдарда дауыс беру тәртібінің консепсус сияқты кеңінен таралған түрі
қолданыла бастады. Консенсус - шешімдерді дайындау мен қабылдау рәсімі,
оған мүше мемлекеттердің позициясын дауыс бермей-ақ үйлестіру және
қабылданатын шешімдерге толықтай алғанда қарсыластардың болмауы тән.
2.ХҚтағы шекара мәселелері
Мем-к шекара режимі мәселелері жөніндегі келісімдердің орындалуын
қамтамасыз ету үшін, мем-к шекаралар режимі мәселелері жөніндегі басқа да
келісімдердін орындалуына жәрдемдесу үшін, сондай-ақ шекарадағы
қақтығыстарды реттеу үшін шекаралық әскерлер офицерлерінің ішінен шекаралық
уәкіл тағайындалады. Олардың міндеттеріне, әдетте, мыналар кіреді:
• шекарада тәртіпті бұзу жағдайларының алдын алу үшін қажетті іс-шараларды
қабылдау;
• дипломатиялық тәртіппен реттеуді талап ететін жағдайлардан басқа, шекара
режимін бұзушылықтың бәрін тергеу және шешу;
• шекаралық уәкілдер, сондаи-ақ басқа тараптың аумағында қалған мүлікті
қайтару тәртібі туралы уағдаласады.
3.Ішкі теңіз сулары, тарихи сулартарихи шығанақтар мен бұғаздар:
түсінігі мен құқықтық режимі.
Теңіз құқығы б-ша II Конференция Женева қаласында 1960 ж.16 наурызынан 26
сәуірге дейІн жұмыс істеді. Бұл конференция сулар мен балық аулау
аймақтарының шектік ендерін шартта бекіту үшін шақырылды. Оған 84 мемлекет
қатысты. Кейбір мемлекеттер қалыптасқан әдеттегі күқыктық норманы бекітуді
және аумақтық теңіздің 12 мильдік шек енін мойындауды ұсынды. Егер
мемлекеттер аумақтық сулардың аз енін бекітетін болса, онда оларға аумақтық
теңіздегі тірі ресурстарға деген құқықтары сияқты балық аулау аймағын
12миль шегінде бекітуге деген тап сондай құқықтар берілетінін мойындау
керек болды. Осы ұсыныстарды Азия мен Африканың көптеген мемлекеттері,
сонымен бірге, Мексика және Венесуэла да қолдады. Ал 200 мильдік аумақтық
теңіздерге талап қойған басқа Латын Америкасы мемлекеттері, аумақтық теңіз
бен балық аулау аймағына біртұтас ендік шектер бекітілуіне қарсы шықты. АҚШ
және басқа да батыс мемлекеттері ең жоғары дегенде 6 мильдік шекте
бекітуге, жағалаудағы мемлекеттердін балық аулау аймағындағы құқықтарын 10
жыл мерзімге шектеу салу сипатындағы келісімге келгендей сынай танытты.
Х-қ бұғаздар - бұлар барлық мемлекеттердін х-қ кеме қатынасы ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
1 билет
1. Хқ жария құқң құқығының түснігі.
Ха жария құқық- бұл құқық субьектілерінің еріктерін үйлестіру жолымен
жасалатын, әрі заңдық тұрғыдан міндетті деп танылатын және қажетті
жағдайларда мәжбүрлеу жолымен қамтамасыз етілетін заң нормаларының
жүйесі.ХА жария құқықтың қызмет етуі үшін мынадай мәселелер өзекті болып
табылады: бріншіден, ха құқық мемлекеттің көпшілік таныған нормалары мен
қағидаларын сақтауын міндеттейикеле, олардың сыртқы саясаты мен
дипломатиясын шектеп отырады;екіншіден, ха құқық сонымен бірге сыртқы
саясат пен дипломатияның дамуы үшін негіз бола алады;үшіншіден, ха құқық
сыртқы саясат пен дипломатиялық қатынастарға қатысушы органдардың қызметін
реттейді.Мәселен, ха жария құқық һзінің жұйесінде дипломатиялық және
елшілік құқық салаларын зерттейді.Оған ха болсын, сондай-ақ ішкі мем-к
сипатта болсын , жетерліктей нормативтік база бар, мәселен,1963 ж елшілік
қатынас туралы Вена конвенциясы, 2002 ж Дипломатиялық қызмет туралы ҚРның
Заңы.
2. Сыртқы қатынас органдары мемң шетелдегі өкілдігі ретінде болады же
олардың құзыреттері шегінде болады іске асырылатын барлық әрекеттері мемң
шетеледегі өкілінің әрекеті ретінде қарастырылады же оған ха құқық
нормна орай жауапк жүктейді. Кез келген мемң сыртқы қатынас оргры ішкі
мемк же шетелдік бп екіге бөлінеді. ҚРғы сыртқы қатынастың ішкі мемк
оргна мыналар жатады: ҚР президенті, Қр парламенті, Өмкімет басшысы,
Үкімет, Сырқы істер министгі – мемң сыртқы қатынасын тікелей жедел
басқаратын орган. Мемң шетелдік сыртқы қатынас оргры өз кезегінде тұрақты
ж уақытша болып бөлінеді. ҚР ғы тұрақты сыртқы қатынас оргадарына
Қазақстан дипломатиялық қатынас орнатқан елдерде тіркелген ҚРң
дипломатиялық өкілдіктері (елшіліктер мен миссиялар); Консулдық мекемелер,
тұрақты өкілдіктер, хқ ұйымдар жанында тұрақты бақылаушылар миссиясы
жатады. Осы топқа сауда өкілдіктері де жатады. ҚРң шетелдердегі уақытша
органдарына түрлі миссиялар, хқ конференциялардағы делигациялармен бақылау
топтары хқ органдары сессиялар жұмысында қатысушы делигациялар ж олоадың
ұйымдары же т.б
3. Ұстап беру (экстродиция – extradition деген француз сөзімен
ex+tradition беру деген латын сөзі) ұғымға хқ құқық теориясында көп көңіл
бөліңген. Профессор Л.Н Галенская Ұстап беруді мемлекеттін қылмыскерді
басқа мемлекетке ХҚ нормаларына сәйкес, қылмыстық жауапкершілікке тарту
үшін немесе қылмыстық жазаны қолдану үшін беру процессі ретінде
айқындайды. Қылмыскерлерді ұстап беру институтына мынадай белгілер тән:
• Ұстап беру рәсімі негізделетін нормалардын кешенді сипаты-мұндай
жағдайда екі дербес құқықтық жүйе-ішкі мемлекттік және халқаралық
құқық нормалары өз ара әрекеттеседі;
• Мұндай мәселелерді дербес шешуге қабілетті х-ққұқықтың негізгі
субьектісі ретіндегі мемлекеттін құзіреті;
• Ұстап беру қылмыстық іс жасаған жеке адамдарға қатысты ғана жүзеге
асырылады;
• Ұстап берілген адам сотпен құлдаланады немесе берген мемлекеттін
сот органы белгілеген жазаға тартылады.
1990ж. Желтоқсан айында БҰҰ Бас Ассамблеясы қылмыскерді ұстап беру туралы
үлгі шарт қарарын қабылдайды. Осы ұсынымдық сипаттағы актінің қабылдануы
БҰҰ мүше-мемлекеттеріне қылмыстық істермен күресу мәселелеріндегі
мемлекеттер арасындағы ынтымақтастық тиімділігінің артуына көмектеседі.
Әлемдік қауымдастықтың ұынысы б-ша ұстап беруден бас тартудың императивті
және факультативті негіздері болады.
2 билет
1. Хқ жария құқтың субъектілері. Хқ құқық субъектіліктің ерекшеліктері.
Субьективті заңдық құқықтары мен міндеттері бар хқ құқық қатынасы
қатынасушылары хқ құқық субьектілері бт. Х\қ құқық субъектілері екі топқа
бөлінеді алғашқы ж туынды. Алғашқы топқа тәуелсіздігі бар мемлекеттер: өз
тәуелсіздігі үшін күресуші халықтармен ұлттар кіреді. Соңғылары өзінің мем-
к құрылысын өзі шешу құқығын ж.а. Субъектінің бұл екі тобы алғ. Топқа жалпы
белгілері тәуелсіздігі арқылы біріккен. Мемлекетте ол белгі мемк болса өз
тәуелсіздігі үшін күресуші ұлттар мен халықтарда ұлттық белгі болады.
Екінші топқа хқ ұйымдармен мемт тәріздес құрылымдар кіреді. Жеке тұлғалар
хқ құқық субьектілерінің ерекше тобын құрайды. Мемлекеттер хқ құқықтың
негізгі субьектілері. ҚР хқ құқық субьтісі. Хқ құқық субьтісі ретіндегі
мемр үшін ерекше саяси заңдылық сипат, өз аумағындағы үстемдігі же хқ
қатынастардағы тәуелсіздігі тән.
Ерекшелігі: Құқық субьк мәселелері хқ құқық ғылымында әрқашан іргелі орын
алып келеді. Олай болуы табиғи да, себебі хқ құқық субьр арасындағы
қатынастарды реттейді, ал субьр шеңбері хқ өмірдің маңызды құбылыстарына
байты өзгеріске ұшырап отыратыны белгілі.
2. Дипломатиялық өкілдіктер құрамы, құрылымы және функциялары
Дипломатиялық өкілдік мемлекеттің сыртқы қатынастарындағы
орталықтандырылған шетелдік орган болып табылады. Тұрақты дипломатиялық
өкілдіктердің қатарына: елшілік жіне мемлекет басшылары миссиясы консулдық,
сауда және мәдени өкілдіктер миссиялары.
Вена конвенциясы б-ша дипломатиялық өкілдіктер функциялары:
А) Болатын мемлекеттерге аккредиттелген мемлекеттің өкілдігі;
Б) Болатын мемлекеттегі аккредиттелген мемлекеттің мүддесін қорғау;
В) Болатын мемлекеттің үкіметімен келіссөздер жүргізу;
Г) Болатын мемлекеттерге барлық оқиғаларды, жағдайларды заңды құралдармен
білу және аккредиттелген мемлекетке хабарлау.
Дипломатиялық өкілдік құрамына: елшілер, елшіліктер, олардың
орынбасарлары, әскери атташе.
Әкімшілік техникалық құрамға аудармашылар, кеңсе жетекшісі, машинистер;
қызмет ету персоналы – көлік жүргізушілер, курьерлер, комендантты
бағбандар.
3. Х-қ қылмыстық құқықбұзушылықтың түсінігі, түрлері
Х-қ мемлекеттер қауымдастығының қылмыстықпен күресі жалпы
қылместылықпен күресі, х-қ сипаттағы қылмыстар қамтиды. Мемлекеттегі жалпы
қылмыстылықпен күресті негізінен ұлттық құқықтық құралдар арқылы іске
асырылады.
Х-қ сипаттағы қылмыстарға: терроризм, ұшақты айдап кету, есірткінің
таралуы, қарақшылық, ядролық материалдарды ұрлау, геноцид, экоцид т.с.с.
Олармен күрес мемлекет қауымдастықтарының маңызды бағыьы болып табылады.
Х-қ қылмыстар геноцид, апратеид, агрессиялық соғыс болып жіктеледі.
Қазіргі уақытта қылмыстық құқық бұзушылық б-ша х-қ қауымдастығының көп
қырлы нысандары бар. Ол екіжақты, аймақтық, әмбебап деңгейде іске
асырылады.
Мем-к қауымдастықтың қылмыстылықпен күрестің негізгі нысандарына:
А) қылмыскерлерді беру (экстрадиция) және қылмыстық істер б-ша құқықтық
көмек көрсету;
Б) ішкі мем-к ғылыми және тәжірибелік алмасу;
В) қылмыстылықпен күресте мемлекеттерге техникалық және кәсіби көмек
көрсету;
Г) қылмыстылықпен күресте координация.
3 билет
1. Хқ құқықтың қайнар көздері.
Хқ құқұық қайнар көздері заңи мағынасы, бұл оның субьң келісілген еркінс
білдіретін хқ құқық нормаларына айналған нысандары. Осы заманға хқ
құқықтың мағынасындағы қайнар көздері оның нормн қағидаларының көрінуімен
бекітілуінің ерекше, арнаулы нысаны. Х\қ құқықтың заңды қайнар көздері хқ
құқық шығармашылықта ерекше орынға ие, атап айтқанда хқ құқықтың
нормаларымен қағидаларының қалыптасу же пайда болу процессін
қорытындылайды. Қайнар көздердің жүйесі негізгі же көмекші бп екіге
бөлінеді.
Негізгіге мыналар жатады:
• хқ шарт;
• хқ дәстүр
хқ құқықтың көмекші қайнар көздеріне мыналар жатады:
• ха ұйымдардың шешімдері,қарарлары;
• ха соттың же Төрелік соттың шешімдері;
• мемлекетшілік заңдар,ұлттық соттардың шешімдері;
• ха құқықтағы ғалымдар доктринасы;
• өркениетті ұлттар таныған құқықтың жалпы қағидалары.
ХА құқықтың өзіндік қайнар көздері болып табылғаныен д, бұл қайнар
көздер, біріншіден, ха құқықтық нормалардың жасалу процесінде белгілі бір
сатылары болып табылады, екіншіден , зең шығару прцесі барсына әсерін
тигізеді, үшіншіден, х құқық нормаларының бар болуын немесе мащмұнын
бекітеді.
2. Дипломатиялық құқықтың түсінігі, жүйесі және қайнар көздері
Дипломатиялық құқық – бұл құқықтың байырғы салалардың бірі. Ол ең
алдымен елшілік құқық ретінде пайда болып, дамыған еді. ХХ ғасырдың басына
қарай елшілік құқық дипломатиялық құқыққа айналды.
Дипломатиялық құқық – бұл х-қ қатынасқа қатысушы ХҚ субъектілерінің
келісім және қамтамасыз ету нәтижклкрінде бекітетін жиынтығы; бейбітшілік
пен бейбіт қатар өмір сүруді қолдау және нығайту мақсатындағы ресми
органдарының жағдайы мен қызметін (функциялары мен мәртебесін) реттейді.
Шарт және салт-дәстүр дипломатиялық құқықтық негізгі қайнар көздері
болып табылады. 1961 жылы дипломатиялық қатынас туралы Вена конвенциясы
дипломатиялық қызмет саласындағы негізгі қайнар көздің бірі. Сонымен қатар,
дипломатиялық құқық мемлекеттердің арнайы миссияларының қызметін, сондай-ақ
х-қ конференциялардығы өкілдіктердің құқықтық мәртебесін реттейді. Ол, ең
алдымен 1969 жылы арнайы миссиялар туралы конвенция, мемлекеттер
өкілдіктерінің әмбебап сипаттағы х-қ ұйымдармен қатынастары туралы 1975
жылғы Вена конвенциясы.
Жүйесі????????????????????????????? ????????????????????????????
3. Х-қ әуе құқығының негізгі қағидалары
Х-қ әуе құқығы ХҚтың саласы ретінде ХҚтың көпке танылған қағидаларына
негізделеді. Сонымен қатар, әуе құқығы қаңидалары жүйесіне х-қ азаматтық
авиацияның қызметін реттеп отыратын арнаулы қағидалар мен нормалар кіреді.
Оларға мыналар жатады:
- әуе кеңістігінде мемлекеттің ерекше және толық егемендік қағидасы;
- х-қ әуе қатынастарының қауіпсіздігін қамтамасыз ету қағидасы;
- х-қ әуе кеңістігінде еркін ұшу қағидасы;
- әуе кемелерінің заңсыз килігу әрекеттерінен қорғау қағидасы;
- тіркеу негізінде кеменің ұлттық негізін мойындау қағидасы;
әуе кемелеріне және үшінші мемлекеттерге тигізген зияндарды өтеу қағидасы.
4 билет
1. ХҚтағы тану
ХҚ доктринасы тану деп х. қ субьектісінің бржақты актісін түсінеді, оның
көмегімен белгілі бір заң фактісі белгіленеді, бір бірілерімен түрлі
қатынастар бекітуге келісімді көрсетеді. Танудың екі негізгі теориясы бар:
негізгі және ресми. Бірінші теория ХІХ ғасырда басында п.б . Бұл теорияның
мәні- тану актісіне шешуші рөл беруі. Танудың бірнеше тәсілі бар: Бір жақты
декларация немесе мәлімдеме. Ол танылатын мемлекеттің үкіметіне немесе
басшысына арнайы нота немесе жолдау арқылы бейнеленген. Екінші, Онша көп
таралмаған қол қойылған және жаңартылған мазмұндама. Мұнан басқа біріккен
өтніштер де болуы мүмкін. Танудың түрлері: мемлекеттерді тану, жаңа
үкіметтерді тану, қарсыласу органдарын тану, ұлт- азаттық қозғалысын оның
органдары ретінде тану, соғысушы тараптың мәртебесін тану.мемлекеті тану
жаңа мемлекеттің павйда болуы- жаңа субьетінің пайда болуы. Жаңа үкіметті
тану. Мемлекетті таныған кезде үкіметтің де танылуы сөзсіз, бірақ х. қ та
үкіметті конституциялық емес жолмен билікке келгенде тану жиі қолд.
Қарсыласу органдарын тану-, ұлт азаттық қозғалыстарын олардың органдары
түрінде тану, соғысушы жақтың мәртебесін тану. Танудың нысандары- de-jure,
de- facto, ad hoc жатады. De- jure- бұл толық көлемдегі заңдық салдар
туындағанда, құқық б-ша тұтастай ресми тану. De- facto- тануы көпжылдық
қатынастар орнатуға; экономикалық және әкімшілік сипаттағы шарттар жасасуға
міндеттейді. Бұл танудың маңызды сипаты қайта қайтарылу мүмкіндігі немесе
de-jure тануына айналуы. Ad hoc- мойындауы фактілік сипаттта. Мұндайда
субьектінің танылуы жоқ алайда мемлекетке туындаған мәселелерді реттеу үшін
белгілі бір қатынастарға түсу үшін қажет.
2. Дипломатиялық сыныптар мен рангтар
Дипломатиялық дәреже бұл – дипломатиялық қызметті өткеруге қатысты нақты
мемлекеттің заңдары мен ережелеріне сәйкес берілетін дипломаттың жеке
дәрежесі б.т Бұл дәреже лауазымына, отставкаға кетуіне қарамастан
сақталады. Өкілдік басшылары 3 сыныпқа бөлінеді: 1. Мемлекет басшылары
жанында тіркелетін елшілер мен нунцилержәне тең дәрежедегі өкілдіктердің
басқ басшыларының сыныптары, 2. Мемлекет басшылары жанында тіркелетін
елшілер мен интернунцийлер сыныптары,3. Сыртқы істер министрлері жанында
тіркелетін сенімді өкілдер сыныптары. Х. дипломат. Іс тәжірибедегі
дәрежелер: Төтенше және өкілетті елші, 2сыныпты төтенше және өкілетті елші,
1сыныпты кеңесші, 2сыныпты кеңесші, 1сыныпты 1- хатшы, 2 сыныпты 1 –хатшы,
1сыныпты 2- хатшы, 2 сыныпты 2- хатшы, 3- хатшы, атташе.
3.Қарулы қақтығыстар құқығының түсінігі мен негізгі қағидалары
Қарулы қақтығыстар құқығы- қарулы қақтығыстар кезінде мемлекет арасында п.б
қатынастарды реттейтін нормалардың жиынтығы. Негізгі қағидалары: 1.Соғысушы
тараптар арасындағы ХҚтық реттеу қажеттілігі қағидасы; 2.Соғыс құрбандарын
х-қ қорғаудың керектігі қағидасы; 3.Мәдени байлықтар мен азаматтық
объектілерді қорғау қағидасы.
5 билет
1. Халыаралық құқық мирасқорлық институты
Құқықмирасқорлық- бұл бір субъетінің құқытары мен міндеттерінің белгілі бір
оқиғалар мен жағдайлардың туындауы нәтижесінде екінші біреуге өтуі. Әмбебап
құқықмирасорлық теориясы XVII-XIX
-да п.б. Бұл теорияның мәні субьект мирасқордың барлық құқықтар мен
міндеттерді толық көлемде мұраға алуынан көрінеді. Торияны Гроций енгізген.
Х. қ-та мемлекеттердің құқықмирасқорлығы туралы мәселелелері мынадайда
туындайды: 1. әлеуметтік революцияларда, 2. Отарлардан мемлекеттердің
құрылуы кезінде, 3. Мемлекеттердің бір бөлігінің бөлек шығуы, 4. Мемлекет
аумағының бір бөлігінің басқа мемлекетке өтуі кезінде.Әлеуметтік рев кезіде
ауматық- жаңа мемлекет бұрынғы мемлекет аумағында қалады, бұрынғы азаматтар
жаңа мемлекеттің азаматтары, бұрынғы мемлекеттің активтері мен пссивтері
жаңа мемлекетке ауысады, х-қ мушелікте өзгеріс болмайды. Мемлекеттердің
отарлардан бірігуі жаңа мемлекет отар аумағында, шарттық міндеттемелер
кейбір ескертпелері болады. Мемлекеттің бір бөлігінің шығуы халыққа таңдау
құқығы өз ұлтына қосылу құқығын береді. Мемлекет аумағының бір бөлігінің
басқа мемлекетке өтуі кезінде аумақтық ұмтылыстар шарттық тәртіпке
келісіледі, халыққа таңдау құқығы беріледі.
2. Дипломатиялық корпустың ХҚтағы мәртебесі
Дипломатиялық құқық- бұл х-қ қатынасқа қатысушы х-қ құқық субъектілерінің
еркін білдіретін қағидалар мен нормалардың х-қ құқық субъектілерінің
келісім және қамтамасыз ету нәтижелерінде бекітетін жиынтығы; бейбітшілік
пен бейбіт қатар өмір сүруді қолдау және нығайту мақсатындағы ресми
органдардың жағдайы мен қызметін реттейді. Дипломатиялық құқық
мемлекеттердіғ арнайы миссияларының қызметін, сондай- ақ х-қ
конференциялардағы өкілдіктердің құқықтық мәртебесін реттейді.Қайнар көзі:
1961ж дипломатиялық қатынас туралы Вена конвенциясы, 1969ж арнайы миссиялар
туралы Конвенция, 1975ж мемлекеттер өкілдіктерінің әмбебап сипаттағы х-қ
ұйымдармен қатынастары тур Вена конвенциясы.
3. Қарулы қақтығыстар құқығының қайнар көздері
Қарулы қақатығыс құқығы 2 топ нормалардан тұрады: Гаага және Женева құқығы.
Қайнар көздері: 1. 1888ж жарылғыш және жандырғыш оттарды қолданбау туралы
Санкт-Петербург декларациясы; 2.Соғыс әрекеттерді бастау туралы 18999 Гаага
конвециясы; 3.Құрлықтағы соғыс заңдары және әдет ғұрыптары туралы Гаага
ковенциясы 1907ж; 4. 1925ж Тұншықтырғыш улы және басқа да газдарды соғыста
қолдануға тыйым салу туралы Женева протоколы; 5.1949ж Соғысушы әскердегі
жарақаттанушылардың және аурулардың жағдайын жақсарту туралы конвенция;
6.1949ж теңіз қарулы күштерінің құрамындағы кеме апатына ұшыраған
жарақаттанушылардың және аурулардың жағдайын жақсарту туралы конвенция;
7.1949ж әскери тұтқындар мен ізгілікті қатынау туралы конвенция; 8.1949ж
соғыс кезіндегі азаматтық тұрғындарды қорғау туралы конвенция .
6 билет
1 ХҚ нормаларының түсінігі мен жіктелуі.
ХҚтық нормалар- бұл х-қ жария құқық субъектілерінің тәртіптерінің белгілі
бір ережелері. Түрлері: 1.әрекет ету өрісі б-ша- әмбебаптық, аумақтық,
партикулярлы. Әмбебап нормалар х-қ қ-ң көпшілік мойындаған нормалары. Оның
әрекет етуі әмбебаптығы жалпыға бірдей міндетті күші б.т. Партикулярлық
белгілі бір географиялық орынмен, шекарамен, арналармен бсты нақтылықты
қажет еткен жағдайларда қолданылады; 2.заңи күші б-ша императивтік және
диспозитивтік. Императивтік норма “jus cogens” терминімен тең. 3. Х-қ
құқықтың реттеу тетігі қызметі бша- материалдық және іс жүргізушілік. 4.х-
қ құқық нормалардың басқа түрлері тыйым салатын, міндеттейтін, құқық
беретін, сілтемелік(бланкеттік) нормалар. Оның сипатты белгілері:1. ХҚ
субъектілерінің арасындағы қатынастарды реттеуі; 2. Міндетті сипаты, яғни
құқықтық нормалардың заңдық күші;3. Жалпы сипаты, яғни норманың әрекет етуі
көптеген жағдайларды ескере қарастырылған
2.Дипломатиялық жеңілдіктер мен иммунитеттер
Иммунитет immunitas деген латын сөзі тәуелсіз, тартылмайды деген мағынаны
береді. Иммунитет деп мемлекет басшыларының, үкімет басшылары мен
мүшелерінің, шетел мемлекеттерінің парламент мүшелері мен өкілдерін, сондай-
ақ шетелдегі мүліктер мен мем-к кемелердің дипломатиялық өкілдік
орналасқан елдің сотының, қауіпсіздік қызметінің қаржылық аппаратының
мәжбүрлі әрекеттерін ен қорғалуын, оның ішінде талап арыздан, қамаудан,
тінтуден, жауап алудан және т.б. қорғалуын айтамыз. Ал артықшылықтар деп
мемлекет басшылары мен олардың өкілдерінің ерекше құқықтық артықшылығын
айтамыз. Ең елеулілері қол сұғушылық пен кемсітуден қоғау құқығын, белгілі
бір жағдайларда арнайы белгілер мен эмблемаларды пайдалану, шетелде зінің
арнайы байланыс құралының болуына деген құқықтар. Дипломатиялық өкілдіктің
негізгі иммунитеттері мен артықшылықтары: ғимараттардың қол
сұғылмайтындығы, мұрағаттарға, құжаттарға, хат –хабарларға қол
сұғылмайтындығы, дипломатиялық қатынас құралдары иммунитеттерінің
проблемасы, тіркеуші мемлекетпен қатынасу бостандығы. Дипломатиялық
персоналдың иммунитеттері мен артықшылықтары: дипломат. Персоналдың жеке
басына қол сұқпаушылық, жеке адамдардың қол сұғуынан ерекше қорғауды
қамтамасыз ету, юрисдикциядан және қылмыстық жауапкершілікке тарту
мүмкіндігнің иммунитеттері, кедендік иммун-і шектеу үрдісі, жеке
резиденцияға, жүріп тұру еркіндігіне, қағаздар мен хат- хабарларға және
мүліктерге қол сұғылмау.
3.Қарулы қақтығыс қатысушылары болып барлық мем-т халқы емес, тек
оның бір бөлігі, яғни соғыстың заңды қатысушылары болады.
Қатысушылар екі топқа бөлінеді: соғысушы (комбатант) және соғысушы
емес (комбатант емес) Соғысушыларға (комбатантқа) жататындар: мем-ң
армиялары, авиация, теңіз флоттары, ерікті отряд құрамдары,партизандық
отрядтар, бейтарап мем-ң ерікті түрде соғысушы мем-ң қарулы
күштеріне енген азаматтары, сауда флоттарының кемелерінің мүшелері,
ұлт азаттық қозғалыс қатысушылары, БҰҰ-ң қарулы күшінің жеке
құрамы. Комбатанттарға соғыс әрекеттерін қарумен жүргізу құқығы
берілген, оларға соғыс әрекеттерін жүргізудің ережелері аралады.
Соғыспайтындарға: қарулы күштермен бірге болатын бірақ құрамына
кірмейтін, әскери заңгерле, корреспондент, репортерлар, медициналық
және санитарлық персонал. Барлаушы - заңи комбатант, соғысушы мем-ң
құрамына кіріп, қарсы армия аумағына қарсылас тур. ақпарат
жинайтын тұлға. Тыңшы - жасырын түрде жалған сылтаумен қарсыластың
аумағында ақпарат жинап басқа қарсыласқа хабарлайды. Әскери
кеңесшілер мен инструкторлар соғысушы мем-ң саяси басқаруында
болатын, саяси кеңес беретін немесе қарулы күштердің жеке құрамын,
техника, қаруды қолдануды ұйрететін жеке тұлғалар немесе әскери
қызметшілер. Парламенттер - бәр соғысушы жақтан екіншісімен
келіссөз жүргізетін ақ жалаумен келетін тұлға. Жалдамалы - жеке
пайдасы үшін қарулы қақтығысқа қатысушы. Оған материалдық сыйақы
беріледі.
7-билет.
Х-қ жария құқығы мен х-қ жеке құқықтың арақатынасы.
Х-қ ғарыш құқығының түсінігі мен қайнар көздері.
Аумақтық х-қ ұйымдар( ТМД, Еуропалық Одақ, Еуропа Кеңесі)
ХҚ х-қ жария және х-қ жеке құқық болып екіге бөлінеді. Х-қ жария құқық
негізінен мамлекетаралық қатынастарды реттейді. Ал х-қ жеке құқық шетелдік
элементтермен б-ты азаматтық- құқықтық қатынастарды реттейді.Х-қ жеке құқық
ішкі мем-к құқықтың бір бөлімі болып табылады.Бұл екі құқықтың
арақатынасына б-ты бірнеше көзқарастарды қарастыруымызға болады: 1) Х-қ
жеке құқық ұлттық құқықтың бір бөлігі және құқық ретінде өз бетінше өмір
сүре алмайды.Ол азаматтық құқық жүйесіне жатады. 2) Х-қ жеке құқық кейде
азаматтық құқықтың арнайы салаларының бірін құрайды, бірақ негізінен х-қ
жария құқықпен тығыз б-ты.
Х-қ ғарыш құқығы д-з – ХҚ субьектілерінің ғарыш кеңістігін, аспан
денелерін зерттеу және пайдалану қызметтеріне б-ты олардың арасындағы
қатынастарды реттейтін құқықтық нормалар мен қағидалар жиынтығын
көрсететін ХҚ саласының бірі.Бұл саланы жас сала деп атасақ та болады,
себебі ол 1957 жылы алғашқы жасанды серік жіберілгеннен басталды. Х-қ
ғарыш құқығының қайнар көздер жүйесін бірнеше топқа бөліп қарастырсақ
болады. Қайнар көздердің бірінші тобына: Ғарыш кеңістігін, Айды және басқа
да аспан денелерін зерттеу және пайдаланудағы мемлекеттер қызметінің
қағидалары туралы 1967 жылғы шарт; Ғарыш кеңістігіне жіберілген
ғарышкерлерді құтқару, ғарышкерлерді және обьектілерді қайтару туралы 1968
жылғы келісім; Ғарыш обьектілері келтірген залалдар үшін х-қ
жауапкершілік туралы 1972 ж .Конвенция; Ғарыш кеңістігіне жіберілетін
обьектілерді тіркеу туралы 1976 ж. Конвенция; Мемлекеттердің Айға және
басқа аспан денелеріндегі қызметі туралы 1984ж. Келісім жатады. Қайнар
көздердің екінші тобы ғылыми-техникалық бағыт сипатында, оларды Еуропа
ғарыш агенттігі ;Интерспутник және басқа да көптеген үкіметаралық ұйымдар
қабылдаған. Қайнар көздердің үшінші тобына ғарышкерлерді және ғарыш
обьектілерін құтқару мен қайтаруға б-ты жерде жүргізілетін операциялардың
құқықтық мәселелерін реттейтін шарттар жатады.
Аумактык халыкаралык уйымдар.
Халыкаралык уйым дегенiмiз - белгiлi бiр мiндеттердi орындау ушiн
халыкаралык шарт негiзiнде курылган, туракты арекет ететiн органдар
жуйесi бар , халыкаралык укык субьектiлiгiне жане халыкаралык кукык
нормалары мен кагидалары негiзiнде курылган мемлекеттердiн туракты
бiрлестiгi. Халыкаралык уйымдардын кызмет ету мерiзiмiне б-ты туракты
жане уакытша деп болiнедi. Туракты уйымдарга казiргi кезде арект
ететiн уйымдарды , барлык мамандандырылган уйымдарды жаткызуга
болады.(БУУ, ТМД). Ал уакытша уйымдарга халыкаралык кенестер.,
халыкаралык конференциялар жатады. Аумактык кызметiне б-ты букiлалемдiк
жане аумактык болып болiнедi. Букiлалемдiкке БУУ, Юнеско, Халыкаралык
жастар одагын жаткызуга болады. Ал аумактык уйымдарга кызмет арекетi
Белгiлi бiр аймака таралатын уйымдарды айтамыз. (ТМД, Европалык Одак,
Европалык Кенес).
ТМД – нын курылуы тауелсiз мемлекетердiн обьективтi жане занды
даму прцесiнiн натижесi. ТМД – нын максаты оган муше мемлекеттер
арасындагы достастык , тату коршiлiк, ултаралык келiсiм, сенiм, озара
тусiнiстiк жане озара тиiмдi ынтымактастыкты одан арi дамыту жане
карым- катынастарын ныгайту.
Европалык Одак (ЕО) туралы келiсiмге 1992 жылы Нидерландыда кол
койылды. О л оз кушiне 1993 жылы 1 карашада ендi. ЕО Европалык
бiрлестiктерден турады. ЕО-тын максаты Европа елдерiндегi тыгыз
одактын калыптасуы, экономикалык жане алеуметтiк катынастарды
ныгайту, экономикалык жане валюталык одактастыкты калыптастыру жане
валюталык бiрлiктi орнату, халыкаралык салада озiнiн жекелiгiн бекiту,
асiресе кауiпсiздiк саласындагы iшкi саясатты жургiзу аркылы. ЕО- тын
ен манызды максаттарынын бiрi жалпы жетiстiктердi сактау жане
кобейту.
Европалык Кенес (ЕК) 1949 жылгы жаргыга сайкес негiзделген . Бул
одактын максаты экономикалык жане алеуметтiк прогресске жардемдесу,
олардын жалпы жетiстiктерi болып табылатын жане олардын устанатын
кагидалары мен идеалдарын коргау максатында одак мушелерiнiн бiрлiгi.
ЕК -те коптеген халыкаралык кукыктык кужаттар кабылданады, олар оз
кезегiнде халыкаралык жария кукыгынын кайнар коздерi болып табылады.
ЕК оз кызметi шегiнде келесiдей маселелердi карастырады: 1) Адам
кукыгын коргау
2) европалык мадениеттi Тану мен дамытуга жардемдесу
3) алеуметтiк проблемаларга бiрлесiп шешiм iздеу
4) жана демократиялык Европа елдерiмен саяси арiптестiктi дамыту.
8-БИЛЕТ
1.ХҚтың негізгі қағидалары.
2.Консулдық қызметтері.
3.Х-қ әуе құқығының түсінігі.
1. ХҚтың негізгі қағидалары д-з- х-қ құқыұтық салада болып жатқан
түбегейлі өзгерістерді айқын бейнелейтін негізгі бастаулар.Қағидалар
ХҚтың басты ережелері болып табылады. 1970 жылы қабылданған мемлекеттер
арасындағы достық қатынастар мен ынтымақтастыққа қатысты ХҚтың қағидалары
туралы Декларация қабылданды.Бұл Декларацияда ХҚтың 7 қағидасы
көрсетілген:
1. Ішкі істеге араласпау қағидасы.
2. Х-қ дауларды бейбіт жолмен шешу қағидасы.
3.Күш қолданбау немесе күш қолданамын деп қоқан- лоққыжасамау қағидасы.
4.Мемлекеттердің дербестеңдік қағидасы.
5.Халықтардың теңдік және өзін-өзі басқару қағидасы
6.Міндеттемелерді адал орындау қағидасы.
7.Мемлекеттердің өзара міндетті ынтымақтасу қағидасы.
2. Консулдық қызмет туралы айтпастан бұрын консулдық құқықтың түсінігін
білгеніміз жөн. Коесулдық құқық д-з консулдық мекеменің құқықтық жағдайын,
сондай-ақ консулдықтың лауазымды адамдарын тағайындауды,қызметтерін
артықшылықтары мен иммунитеттерін реттейтін қағидалар мен нормалар
жиынтығы. Қазіргі таңда экономикалық байланыстардың дамуына б-ты,сыртқы
саясатты жүргізуде сыртқы қатынастың мем-к органдарына , оның ішінде
консулдық қызметке маңызды рөл берілген. Мемлекеттер консулдық қатынастарды
және консулдық лауазымды адамдарының артықшылықтары мен иммунитеттеріне б-
ты қатынастарды реттеу жөнінде көптеген келісімдер жасады. Келісуші
мемлекеттер үкіметтері арасындағы келісімге сәйкес консулдық лауазымды адам
өзіне жүктелген міндеттерді орындайтын консулдық мекеме орналасқан
мемлекеттің белгілі бір аумағын консулдық округ деп атайды. Консулдық
қызметті тоқтату дипломатиялық қатынастар үзілгенде орын алады,бірақ
ондай жағдайда консулдық қатынастар автоматты түрде тоқтатылмайды.
Консулдық қатынастар тұрақты болып келеді, өйткенні саяси қатынастардың
еүрделенуіне қарамастан мемлекеттер бір- бірінің аумақтарында өз
мүдделерін қорғау мүмкіндігін сақтауға мүдделі болып отыр.
3. Х-қ әуе құқығы д-з әуе кеңістгін пайдалану және әуе қатынастарын
ұйымдастыру жөніндегі мемлекеттер арасындағы қатынастарды реттейтін
құқықтық нормалар мен институттар жиынтығынан тұратын ХҚтың бір саласы.
Бұл құқық келесі жағдайларды реттейді:
1. халықарылық ұшу және әуе кеңістігінің режимі.
2. мемлекеттің әуе кеңістігінде ұшу ережелері.
3.шетелдік әуе кемелеріне мемлекеттердің ұшу құқығын блеру шарттары мен
тәртібі.
4. шетелдік әуекемелері мен олардың экипаждарына қойылатын талаптар.
5. әуежайларды, аэродромдарды, радиотехникалық құралдарды пайдалану
тәртібі мен шарттарын реттейді. Х-қ әуе құқығының дамуын екі кезеңге бөліп
қарастырамыз. Бірінші кезеңде х-қ әуе құқығының теориясы қалыптасты. Екінші
кезеңде мемлекеттің өз әуе кеңістігінде толық және ерекше егемендігін
тәжрибе жүзінде іске асыратын қағидалар қалыптасты.
9- билет
Х-қ шарттар құқығының түсінігі мен негізгі қағидалары.
Консулдық құқықтың түсінігі мен қайнар көздері.
Х-қ экономикалық құқықтың негізгі қағидалары.
Х-қ шарттар құқығы д-з шарттық құқықтың нормалар жиынтығын құрайтын , х-қ
шарттардың жасалу тәртібін , жарамдылық шарттарын , әрекет етуі мен
тоқтатылуын айқындайтын х-қ жария құқығының бір саласы. Х-қ шарттардың
құқығы халқаралық құқықтың барлық құқықтық нормаларымен институттарымен
және салаларымен тығыз б-ты болып келеді. Бұл сала ХҚтың қызмет
тәртібін, шарттық нормаларды жасау тәртібін , олардың жарамдылығын , әрекет
ету, тоқтау рәсімдерін , өзіне жүктелген міндеттемелерді орындамаудың
құқықтық салдарын айқындайды.
Консулдық құқық д-з - консулдық мекеменің құқықтық жағдайын , сонай-ақ
консулдықтың лауазымды адамдарын тағайындауды, қызметтерін ,
артықшылықтары мен иммунитеттерін реттейтін қағидалар мен нормалар
жиынтығы. Консулдық құқықтың қайнар көздеріне мемлекеттердің х-қ шарттары
, салт- дәстүрлер мен ұлттық заңдар жатады. Консулдық мәселелері б-ша
көптеген Конвенциялар қабылданған. Оларға Консулдық қызмет туралы 1911 ж.
Каракас конвенциясы, Консулдық шенеуніктер туралы 1928 ж. Гавана
конвенциялары жатады. Ал ҚР үшін Консулдық қатынас туралы 1963 ж. Вена
Конвенциясы 1994 ж. өз күшіне енді.
Х-қ экономикалық құқық д-з ХҚ суюбектілерінің арасындағы, олардың х-қ
экономикалық қатынастары саласындағы қызметін реттейтін қағидалар мен
нормалардаң жиынтығын көрсететін ХҚтың бір саласы. Х-қ экономикалық
құқықтың арнайы қағидарар жүйесі, ХҚтың өзі сияқты толық қалыптасқан жоқ.
1964ж. Женева қағидалары, 1974ж. Мемлекеттердің экономикалық құқықтары
мен міндеттерінің Хартиясында ХҚтың көпшілік мойындаған қағидалары
көрсетілген. Олар:
1.Мемлекеттің өз байлықтары мен табиғи ресурстарына ажырамас тәуелсіздігі
қағидасы. Бұл қағида БҰҰ- ның табиғи ресурстарға ажырамас тәуелсіздік
туралы декларациясында алғаш көрініс тапқан.
2. Экономикалық кемсітпеушілік қағидасы.Бұл қағида мемлекеттердің
экономикалық қатынастардың барлық қатысушыларына ортақ , бірдей
жағдайлардың болуын талап етеді.
3. Ең қолайлы жағдай қағидасы.
4.Ұлттық режимп қағидасы. Шетелдік заңды және жеке тұлғаларға , шетелдік
тауарларға өзінің жеке және заңды тұлғалары мен тауарлары пайдаланатын
барлық құқықтар мен артықшылықтарды беруді көзбейді.
5.Өзара бірдейлік қағидасы.
6. Сыртқы экономикалық б-ты ұйымдастыру нысанын таңдау қағидасы.Бұл
қағидаға б-ты сыртқы экономикалық қызметке қатысушылар түрлі режимдерді
таңдауға ерікті: кедкндік, тарифтік, лицензиялық ,экспорттық, импорттық
және басқа да режимдер.
10 билет.
1. Х-қ шарттар жасаудың тәртібі мен сатылары.
Х-қ шарт – бұл х-қ құқық субъектілерінің, ең алдымен және негізгі
орайда мем-р еріктерінің келісілген көрінісі, ол тараптардың өзара
мүдделі мәселелері б-ша жасалады және қатынастарды х-қ құқықтың
негізгі қағидаларына сай, өзара құқықтар мен міндеттерді жасау
жолымен реттейтін шарттық ережелер б.т.
Х-қ шарттар жасау деген - бірнеше жүйелі сатылардан құралатын
күрделі процесс. Х-қ шарттар процессінің теориясында осы процессті
техникалық жаққа қарай жатқызу туралы пікірлер қалыптасқан. Осы шарт
процессіне х-қ шарттың қатысушылары тарапының заңи әрекеттері мен
тұтастай бірқатар нақты сатылары кіргізіледі, олар: келіссөздер
жүргәзуге уәкілетті тұлғаларды тағайындау; уәкілеттерді ұсыну және
тексеру; шарттың мәтінін үйлестіру; шарттың жобасын талқылау және
қабылдау;шарттың түпнұсқасын жасау; шартқа қол қою; ескертулерді
жариялау;шартты бекіту;бекіту грамоталарымен алмасу және депонентте;
шартты промульгациялау (жариялау),БҰҰда шартты тіркеу.
2. Конслдық мекемелер. Олардың құрамы құрылымы және функциялары.
Консулдық мекеменің орналасқан жерін, оның сыныбы мен консулдық
округін өкілдігін жіберген мемлекет айқындайды және оны
дипломатиялық өкілдік орналасқан мемлекеттің мақұлдауы тиіс. Келісуші
мемлекеттер үкіметтері арасындағы келісімге сәйкес консулдық мекеме
орналасқан мемлекеттің белгілі бір аумағын консулдық округ деп
атайды.
Консул – бұл басқа бір мемлекеттің белгілі бір аумағына (округына)
келісммен тағайындалатын мемлекеттің лауазымды адамы, ол осы ауданда
өз мемлекетінің лауазымды адамы, ол осы ауданда өз мемлекетінің,
заңды және жеке тұлғаларының мүдделерін қорғайды, саяси,
экономикалық, ғылыми, мәдени және басқа да байланыстарды дамытуға
жәрдемдеседі. Консулдың қызметіне өкілдігін жіберген мемлекет бақылау
жасайды. Консулдардың бірнеше түрлері болады. Бас консул – бас
консулдықтың басшысы, оның құқықтық жағдайы консул жағдайымен ұқсас
келеді. Штатан тыс консул депломатиялық қызметте тұрмайтын, бірақ
өкілдігін жіберген мем-ң тапсырмасы б-ша және консулдық мекеме
орналасқан мемлекеттің келісімі б-ша консулдық міндеттер атқаратын
адам. Штаттан тыс консул өз міндеттерін орындаған кездерінде ғана
берілетін жеке басына қол сұғылмаушылықты қоспағанда штаттағы
консулдар сияқты артықшылықтар мен иммунитеттерді пайдаланады. Жеке
консул – депломатиялық өкілдіктен дербес консулдық мекемені
басқаратын адам. Оны арнайы құжат арқылы - консулдық мекеме
басшысы қызметіне тағайындауды растайтын патент, құжат негізінде
жұмысқа тағайындайды. Бөлім консулы – консулдық бөлімді басқару
тапсырылған дипломатиялық қызметкер. Вице-консул бөлім консулы ретінде
қызмет ете алады, алайда көбіне ол дәрежесі жоғары консулдық
қызметкерлердің көмекшісі ретінде қызмет атқарады. Аонсулдық агент -
атташе, әдетте қосалқы міндеттерді орындайды., ол кейбір
мемлекеттердің іс-тәжірибесінде кездесетініндей, жеке постыда жұмыс
істейтін болса, жақын консулдық немесе дипломатиялық өкілдікке
бағынады. Нақты елде орналасқан консулдық мекемелер басшыларының
жиынтығын консулдық корпус деп атайды. Бір мем-е бірнеше консулдық
корпустар болуы мүмкін, ал дипломатиялық корпус әрқашан да біреу
болады және мем-т астанасында орналасады.
3. мемлекеттер мен х-қ ұйымдар х-қ құқық субъектісі ретінде.
Субъективті заңдық құқықтары мен міндеттері бар х-қ құқық қатынасы
қатысушылары х-қ құқық субъектілері б.т. Олар х-қ қатынастарға
дербес күйде қатысуға, басқа субъектілермен заңдық әрекеттестікке
тікелей түсуге қабілетті және тәуелсіз болады. Х-қ құқық
субъектілері екі топқа бөлінеді: алғашқы және туынды. Алғашқы топқа
тәуелсіздігі бар мем-р, өз тәуелсіздіктері үшін күресуші халықтар
мен ұлттар кіреді. Соңғылары өзінің мем-к құрылысын өзі шешу
құқығын ж.а. Х-қ құқық субъектісі ретіндегі мем-р үшін ерекше саяси-
заңдық сипат, өз аумағындағы үстемдігі және х-қ қатынастардағы
тәуелсіздігі тән. Мемлекет өз тәуелсіздігінің күші б-ша құқық суб-
ке ие, яғни һзінің қмір сүру фактісінің нәтижесінде ие болады.Мем-
р мен х-қ ұйымдардың арасындағы немесе х-қ ұйымдардың арасындағы
шарттардың құқығы тур. 1986 ж. Вена Конвенциясына сәйкес хал-қ
ұйымдар хал-қ құқықтың субъ-рі б.т. Х-қ ұйымдардың тәуелсіздігі
жоқ , олар мем-е тәуелді яғни хал-қ ұйымдардың өмір сүруі үшін
мем-р ерік білдіруі керек. Сөйтіп құрылтайшы мем-р хал-қ ұйымдарға
құқық суб-ті береді. Хал-қ ұйымдарда құқық суб-к ХХ ғасырдың 20
жылдарында ғана пайда болды. Ұйымдардың хал-қ құқ. Суб-гі
құрылтай актісінде бекітіледі. Егер мұндай жағдай жарғыда нақтырақ
көрсетілмесе онда жобаланған құзірет тұжырымдамасы қолданылады.Қазіргі
кезең жағдайында хал-қ ұйымдар рөлінің өскеніне б-ты өзінің
құқықтық табиғаты б-ша ұйымдар хал-қ құқ-ң суб-рі б.т. олардың
құқық қабілеттігінің көлемі - суб-к құрамы, қызмет көлемі, реттеу
пәніне б-ты әр түрлі. Мемлекетаралық бүкіләлемдік және әмбебап ұйым
- БҰҰ-ның қазіргі кезеңінің маңызды ұйымы екендігіне талас жоқ.
Халы-қ құқықтың негізгі суб-і ретінде мем-т құзіретінің көлемі
қандай да бір халық-қ ұйым құрамындағы мем-ң құзіретінен әлдеқайда
кең.
11 билет
1.Х-қ шарттардың жарамсыздығы жағдайы.
Шарттың жарамсыздығы абсолютті және салыстырмалы болуы мүмкін.
Абсолютті жарамсыз х-қ шарттар ең басында-ақ жарамсыз болады.
Мұндай негіздерге мыналарды жатқызуға болады: мемлекет өкілін
мәжбүрлеу; күш қолданамыз деп қорқыту арқылы мемлекетті мәжбүрлеу;
жалпы х-қ құқықтың императивтік нормасына қайшы келу. Өкінішке
қарай х-қ құқықтың шарттық қатынастарының даму тарихында абсолютті
жарамсыз шарттар кездесіп тұрады. Салыстырмалы жарамсыз шарттарды
даулауға мүмкіндік бар. Салыстырмалы жарамсыз шарттардың
негіздеріне: қателесу, алдау, өкілді сатып алу жатқызылады.
2. Хқ мирасқолықтың континуитет теориясы
Хқ мирасқорлық мемң һмір сүрудің тоқтауы мен терриң өзгеруіне б-ты халқ
құқң бір субъектісінен екінші субьектісіне құқықтар мен міндеттердің
ауысуы. Мирасқорлықтың шегі халқ құқң қағидалары мен жалпы мойындалған
нормға сәйкес сол мемң суверенді еркімен тптық мәнімен анықталады. хқ
құққ ғылымында құқық мирасқ келесідей теориялары белгілі: Әмбебап
мирасқ, ішінара құқық мирасқ, Tabula rusa теориясы б-ша жаңа мемт
өсиетші мемң халқ шарттармен б-ты емес. Мысалы, 1991 Ресей өзін КСРОң
құқық жалғастырушы ретінде жариалады. РФ президенті 1991ж 24 желтоқсандағы
өз жолдауында БҰҰ бас хатшысын КСРОң БҰҰ на, оның ішінде қауіпсіздік
кеңесіне, өзгеде ұйымдарға мүшелігін ТМД мемң қолдауымен “жалғастырады”
деп хабарлаған болатын.
3. Хқ дау- хқ құқыққа сай әр бір мемт же өзгеде халқ құқтың
субьектілері өздерінің арасындағы дауларды хқ әлемге, қауіпсіздік же
әделеттілкке қауіп келтірмейтіндей, бейбіт құралдармен шешу тиіс. хқ
дауларды бейбіт құралдармен шешу қағидасы хқ құқтың императивті қағидасы
б.т Хқ дауларда бейбіт құралдармен шешу мәселесі 1899 же 1907 жж әлемдік
ГААГА конференда талқыланды. хқ даулар мемң суверенді теңдігі негізінде
же БҰҰ жарғысына сәйкес бейбіт құралдарды еркін таңдау қағидасын сақтау
арқылы шешіледі. Дауласушы жақ болып табылатын мемлекет өз ара қатынаста
хқ құқықтық қағидаларының негізгі міндн сақтау тиіс. Хқ қақтығыстар
дау же ситуация бөлінеді. Ситуация дауға кеңірек ұғым. Дау да
ситуациада қауіпсіздік пен әлемге қауіп келтіру мүмкін.
12 билет.
1. Х-қ шарттардың әрекет ету күшін тоқтату және тоқтата тұру.
Шарттың әрекет етуінің тоқтатылуы д-з х-қ құқыққа сәйкес барлық
құқықтық қатынастардың тоқтатуын білдіреді. Х-қ шарттың әрекет етуін
тоқтату екі түрлі әдіспен ж.а.:1) күшін жою – төтенше жағдайларда
кездеседі. Шарттың әрекет етуін тоқтатудың бұл түрі бір тараптың
ерік білдіруі арқылы арқылы ж.а. 2) күшін жою (денонсация) – бір
мем-ң екінші мем-ке араларындағы жасалған шартты шартта келісілген
талаптар тәртібімен бұзу жөніндегі мәлімдеуі.
2. Аралас режимдегі аумақтар.
Х-қ құқығындағы аумақ - бүкіл жер шарын, оның құрылық және су
айдынын жер асты қойнауы мен әуе кеңістігін, сондай-ақ ,арыштық
кеңістік пен ондағы аспан денелерін айтамыз.Құқықтық режим б-ша
барлық аумақ үшке бөлінеді: - мем-к аумақ; - хал-қ реж. Аумақ; -
аралас реж. Аумақ.
Аралас режимдегі аумақ – бұл бір мезгілде х-қ және шекаралас жатқан
мемлекеттердің ұлттық заңдары әрекетт ететін аумақ.. Аралас
режимдегі аумақтар үш топқа бөлінеді:
Бірінші топ
- жағалаудағы мем-ң жанасып жатқан аймақ
- ерекше эколог-қ аймақ
- континеттік қайраң
Екінші топқа:
- х-қ не трансшекаралық өзендер, хал-қ бұғаздар, хал-қ каналдар
Үшінші топқа:
- арктика , шпицберген және т.б. кіреді.
3. Хал-қ дауларды шешудің бейбіт құралдары.
Бейбіт құралдары – бұл мем-р арасындағы дау мәселелерді юскогенс
мәселелерді қару-күшсіз шешетін тәсіл. Хал-қ даудың екі түрі бар:
- аса қауіпт
- кезкелген басқа да даулар
Ха дау д-з бір нәрсеге б-ты мемтің талап қоюы.Аса қауіпті даудың шешудің
ең басты құралы келіссөздер немесе БҰҰ үндеу беру.
Келіссөздер дипломатиялық сипатта болады.Ха даудың ежелгі институты.
Келіссөздер нәтижеге жеткізбесе, ізігі қызмет ету және делдалдық, үшінші
тараптар дауды шешетін жобалар, ұсыныс жасайды.
Консультация жөнінде алдын ала ха шарттарда қарастырылады.
Тергеу же келісім комиссиялары дауласқан мемлекеттің мемЂге тара өздері
жасайды, кейде үш мемтің қатысуымен.
Тергеу комиссиялары тергеу жүргізеді.Ха ұйымдарда дауларды шешу.Ха сот
процедурасы БҰҰ жанындағы ха сотта дауларды шешу.ХА сот штаб пәтері
Гаагада орналасқан.Оның статутына 1945 ж қол қойылған.Ха сот тұрақты
түрде жұмыс істейді.Оның регламенті 1946 ж.Ол БҰҰ басты органы болып
табылады.Оның құрамында 15 судья бар.Оны БҰҰ Бас Ассамблеясы же
Қауіпсіздік Кеңесі сайлайды. Ха соттағы 2 саты :1. жазбаша 2 . ауызша
13 билет
1.Х-қа құқықтағы жауапкершілік түсінігі, түрлер және нысандары
Халақаралық құқықтағы жауапкершлік - бұл х-қ-құкықтық міндеттемелерді
бұзған жағдайда ХҚ субъектілері үшін туындайтын заңдық салдар. Мұнда
жауапкершлік, тек жауапкершліктен босату негіздері болмаған жағдайда ғана
туындайтынын айту керек.
Жауапкершлік институты осы заманғы ХҚтың барлық салаларының негізін
қалаған қағидалармен негізделеді.
1. Мемлекет өзінің ішкі құқығына сілтеме жасау арқылы х-қ-құқықтық
жауапкершліктен босатылмайды. Бұл қағида х-қ жария құқықта ғана
қолданылады, өйткені жеке құкықта ұлттық заңдарға сілтеме жасала отырып, х-
қ-құқықтық жауапкершлік жоққа шығарылады. Х-қ жеке құқықтың коллизиялық
нормаларының мәні осында.
2.ХҚтың көпшілік таныған нормаларына қайшы келетін заңдарды қабылдағаны
үшін, сондай-ақ, құқық субъектілерінің х-қ-құқықтық міндеттемелерді
орындауы үшін қажетті зандарды қабылдамағаны үшін мемлекеттін жауапкершлік
қағидасы.
3.ХҚ субъектілерінін мәжбүрлеп, қол астында ұстауы немесе кез келген күш
көрсетуі үшін жауапкершлік қағидасы.
4.Басқыншылық актісін дайындағаны, жоспарлағаны және жүзеге асырғаны үшін х-
қ бірлестік алдындағы жауапкершлік қағидасы.
5.Құқық субъектісіне міндеттемені бұзғаны үшін х-қ-құқықтық санкцияны
қолдану және келтірілген залалдын орнын толтыру қағидасы.
Х-қ-құқықтык жауапкершлікке қандай сипат тән? Біріншіден, жауапкершлік
құқық бұзушыға х-қ-құқықтық санкцияны қолдануды көздейді. Екіншіден, мұндай
жауапкершлік жасалған х-қ күкык бұзушылық үшін туындайды. Үшіншіден,
жауапкершлік институтының мақсаты - ХҚтық тәртіпті қамтамасыз ету.
Төртіншіден, құқық бұзушы үшін белгілі бір жағымсыз салдардың болуын
білдіреді.
Жауапкершілік түрлеріне х-қ кұқык бұзушылықтың салдары мен заңи сипатының
мазмұны жатқызылады. Жауапкершлік нысаны д-з - бұл осы түрлердін шегінде
жауапкершлікті жүзеге асыру тәсілі болып табылады. Жауапкершлік абсолюттік
жауапкершлік (объективтік) және кінәға негізделген жауапкершлік
(салыстырмалы) деп бөлінеді.
Абсолюттік жауапкершлікте ХҚ субъектісінің ХҚтын басқа субъектісіне
келтірген материалдық залалын, кінәсының нысанына қарамастан өтеу міндеті
көзделеді.
Абсолюттік жауапкершілік – бұл мемлекеттің жауапкершілігі.
Салыстырмалы жауапкершлік бұл кінәге немесе кұқыққа қайшы әрекеттің
бекітілген фактісіне негізделген жауапкершлік.
2.Арктиканың құқықтық мәртебесі
Арктика аумағы аралас режимді аумақтар тобына жатады. Арктиканын заңдық
мәртебесі өркениеттен шалғай жатқан және климаттық жағдайы өмір сүруге өте
қолайсыз деген факторлардың ықпалында қалыптасқандықтан, мұнда Арктикамен
шекаралас емес елдердің туы астындағы азаматтардың, кемелердің, өзге де
объектілердің кіруіне елеулі қиындықтар туғызды. Антарктика жер шарының
оңтүстік полюстің айналасына орналасқан аудан.Оған хаық тұрмайтын
Антарктида құрлығы ,жан жағындғы аралдар , сондай ақ Атлант , Тынық және
Үнді мұхитарының Оңтүстік немесе Антарктика мұхиты деп жиі аталатын
бөліктері кіреді.Антарктиканы ашқан 1820 жорыс теңізшілері Л.П.Лазарев пен
ФФ Белингаузен Восток және Мирный деп аталатын желькенді қайықтармен
ашқан.1959ж Вашингтонда Х-қ коференцйя болды ,онда Антарктика туралы шарт
қабылд,Антарктиканы бейбіт пайдалану қағидасы қаланды.Әскери база ,ядролық
қару сяқты әрекеттерге қатаң тыйым салынады.
3іХ-қ экономикалық құқықтың түсінігі мен негізгі қайнар көздері
БҰҰ Бас Ассамблеясы 1984 ж. 18 желтоқсандағы Х-қ экономикалық
қатынастардағы сенімді нығайту шаралары туралы 39210, 1985 ж. 17
желтоқсандағы Х-қ экономикалық қауіпсіздік 40173 қарарларында, БҰҰ Бас
Ассамблеясынын ХХХХІ сессиясында қабылданған ХҚты дамыту туралы 1987
жылғы Меморандумда, халықаралык әмбебап ұйымның өзара тиімді экономикалық
қатынастарды қалыптастыру мәселелеріне деген ұстанымын баяндайды. Мұндай
қатынастар әділ, тең құқылы және демократиялық негізге сай құрылуы керек,
ол ХҚтың жалпыға ортақ жүйесінің ажырамас бөлігі болып табылады.
Х-қ экономикалық қатынастар адамзаттың ғаламдық проблемаларын шешуде
маңызды рөл атқарады. Олар елдер арасындағы экономикалық айналымды реттеу
қажеттігіне б-ты пайда болады және саяси сипатқа ие.
Х-қ экономикалық құқық - х-қ кұқық субъектілерінін арасындағы, олардың х-қ
экономикалық қатынастары саласындағы қызметін реттейтін қағидалар мен
нормалардың жиынтығын көрсететін ХҚтың бір саласы.
14 билет
1.Х-қ ұйымдар: түсінігі, жіктелуі және құқықтық табиғаты
Х-қ Ұйым - халыкаралық қатынастарды х-қ-құқықтық реттеу жүйесіндегі қажет
нақты объективті кұбылыс. Х-қ тәжірибеде х-қ ұйымдардың қызметіне және онын
көптеген бағыттары бойьгнша әрі қарай дамуына әсерін тигізетін факторлар
мен жағдайлар жүйесі болады. Олар мынадай:
• шаруашылық қызметін интернационалдау;
• ғылыми-техникалық процесс;
• осы заманғы маңызды проблемалардың ғаламдық сипаты;
Х-қ ұйымдар құқығы - х-қ ұйымдардың қызметтерін және құқықтық мәртебесін,
пайда болу мәселелерін реттейтін қағидалар мен нормаларды біріктіретін осы
заманғы ХҚтың бір саласы.
Халықаралык ұйымдардын даму процесі ішкі ұйымдастыру тетігінің дамығанын
және жақсарғанын қуаттайды. Сөйтіп, х-қ ұйым өзінің заңдық табиғаты б-ша
мемлекеттің ынтымақтастық органы болып табылатындықтан, ұйымның қызметін өз
мақсаттары үшін кейбір белгілерін жетілдіре отырып пайдаланады. Бұған мысал
ретінде х-қ ұйымдардағы дауыс беру рәсімінін эволюциялық дамуын айтуға
болады. Мәселен, Ұлттар Лигасына мүше мемлекеттер БҰҰ жүйесінде бірауыздан
шешім қабылдау қағидасынан дауыстын көпшілігіне қарай ойысты, ал кейінірек
х-қ ұйымдарда дауыс беру тәртібінің консепсус сияқты кеңінен таралған түрі
қолданыла бастады. Консенсус - шешімдерді дайындау мен қабылдау рәсімі,
оған мүше мемлекеттердің позициясын дауыс бермей-ақ үйлестіру және
қабылданатын шешімдерге толықтай алғанда қарсыластардың болмауы тән.
2.ХҚтағы шекара мәселелері
Мем-к шекара режимі мәселелері жөніндегі келісімдердің орындалуын
қамтамасыз ету үшін, мем-к шекаралар режимі мәселелері жөніндегі басқа да
келісімдердін орындалуына жәрдемдесу үшін, сондай-ақ шекарадағы
қақтығыстарды реттеу үшін шекаралық әскерлер офицерлерінің ішінен шекаралық
уәкіл тағайындалады. Олардың міндеттеріне, әдетте, мыналар кіреді:
• шекарада тәртіпті бұзу жағдайларының алдын алу үшін қажетті іс-шараларды
қабылдау;
• дипломатиялық тәртіппен реттеуді талап ететін жағдайлардан басқа, шекара
режимін бұзушылықтың бәрін тергеу және шешу;
• шекаралық уәкілдер, сондаи-ақ басқа тараптың аумағында қалған мүлікті
қайтару тәртібі туралы уағдаласады.
3.Ішкі теңіз сулары, тарихи сулартарихи шығанақтар мен бұғаздар:
түсінігі мен құқықтық режимі.
Теңіз құқығы б-ша II Конференция Женева қаласында 1960 ж.16 наурызынан 26
сәуірге дейІн жұмыс істеді. Бұл конференция сулар мен балық аулау
аймақтарының шектік ендерін шартта бекіту үшін шақырылды. Оған 84 мемлекет
қатысты. Кейбір мемлекеттер қалыптасқан әдеттегі күқыктық норманы бекітуді
және аумақтық теңіздің 12 мильдік шек енін мойындауды ұсынды. Егер
мемлекеттер аумақтық сулардың аз енін бекітетін болса, онда оларға аумақтық
теңіздегі тірі ресурстарға деген құқықтары сияқты балық аулау аймағын
12миль шегінде бекітуге деген тап сондай құқықтар берілетінін мойындау
керек болды. Осы ұсыныстарды Азия мен Африканың көптеген мемлекеттері,
сонымен бірге, Мексика және Венесуэла да қолдады. Ал 200 мильдік аумақтық
теңіздерге талап қойған басқа Латын Америкасы мемлекеттері, аумақтық теңіз
бен балық аулау аймағына біртұтас ендік шектер бекітілуіне қарсы шықты. АҚШ
және басқа да батыс мемлекеттері ең жоғары дегенде 6 мильдік шекте
бекітуге, жағалаудағы мемлекеттердін балық аулау аймағындағы құқықтарын 10
жыл мерзімге шектеу салу сипатындағы келісімге келгендей сынай танытты.
Х-қ бұғаздар - бұлар барлық мемлекеттердін х-қ кеме қатынасы ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz