Мемлекеттердің дербестеңдік қағидасы

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 16 бет
Таңдаулыға:

Х-қ жария құқығы.

1 билет

1. Х/қ жария құқ/ң құқығының түснігі.

Х/а жария құқық- бұл құқық субьектілерінің еріктерін үйлестіру жолымен жасалатын, әрі заңдық тұрғыдан міндетті деп танылатын және қажетті жағдайларда мәжбүрлеу жолымен қамтамасыз етілетін заң нормаларының жүйесі. Х/А жария құқықтың қызмет етуі үшін мынадай мәселелер өзекті болып табылады: бріншіден, х/а құқық мемлекеттің көпшілік таныған нормалары мен қағидаларын сақтауын міндеттейикеле, олардың сыртқы саясаты мен дипломатиясын шектеп отырады; екіншіден, х/а құқық сонымен бірге сыртқы саясат пен дипломатияның дамуы үшін негіз бола алады; үшіншіден, х/а құқық сыртқы саясат пен дипломатиялық қатынастарға қатысушы органдардың қызметін реттейді. Мәселен, х/а жария құқық һзінің жұйесінде дипломатиялық және елшілік құқық салаларын зерттейді. Оған х/а болсын, сондай-ақ ішкі мем-к сипатта болсын, жетерліктей нормативтік база бар, мәселен, 1963 ж елшілік қатынас туралы Вена конвенциясы, 2002 ж «Дипломатиялық қызмет туралы» ҚРның Заңы.

2. Сыртқы қатынас органдары мем/ң шетелдегі өкілдігі ретінде болады ж/е олардың құзыреттері шегінде болады іске асырылатын барлық әрекеттері мем/ң шетеледегі өкілінің әрекеті ретінде қарастырылады ж/е оған х/а құқық норм/на орай жауап/к жүктейді. Кез келген мем/ң сыртқы қатынас орг/ры ішкі мем/к ж/е шетелдік б/п екіге бөлінеді. ҚРғы сыртқы қатынастың ішкі мем/к орг/на мыналар жатады: ҚР президенті, Қр парламенті, Өмкімет басшысы, Үкімет, Сырқы істер минист/гі - мем/ң сыртқы қатынасын тікелей жедел басқаратын орган. Мем/ң шетелдік сыртқы қатынас орг/ры өз кезегінде тұрақты ж/ уақытша болып бөлінеді. ҚР ғы тұрақты сыртқы қатынас оргадарына Қазақ/стан дипломатиялық қатынас орнатқан елдерде тіркелген ҚРң дипломатиялық өкілдіктері (елшіліктер мен миссиялар) ; Консулдық мекемелер, тұрақты өкілдіктер, х/қ ұйымдар жанында тұрақты бақылаушылар миссиясы жатады. Осы топқа сауда өкілдіктері де жатады. ҚРң шетелдердегі уақытша органдарына түрлі миссиялар, х/қ конференциялардағы делигациялармен бақылау топтары х/қ органдары сессиялар жұмысында қатысушы делигациялар ж/ олоадың ұйымдары ж/е т. б

3. «Ұстап беру» (экстродиция - extradition деген француз сөзімен ex+tradition беру деген латын сөзі) ұғымға х/қ құқық теориясында көп көңіл бөліңген. Профессор Л. Н Галенская Ұстап беруді мемлекеттін қылмыскерді басқа мемлекетке Х/Қ нормаларына сәйкес, қылмыстық жауапкершілікке тарту үшін немесе қылмыстық жазаны қолдану үшін беру процессі ретінде айқындайды. Қылмыскерлерді ұстап беру институтына мынадай белгілер тән:

Ұстап беру рәсімі негізделетін нормалардын кешенді сипаты-мұндай жағдайда екі дербес құқықтық жүйе-ішкі мемлекттік және халқаралық құқық нормалары өз ара әрекеттеседі;
Мұндай мәселелерді дербес шешуге қабілетті х-ққұқықтың негізгі субьектісі ретіндегі мемлекеттін құзіреті;
Ұстап беру қылмыстық іс жасаған жеке адамдарға қатысты ғана жүзеге асырылады;
Ұстап берілген адам сотпен құлдаланады немесе берген мемлекеттін сот органы белгілеген жазаға тартылады.

1990ж. Желтоқсан айында БҰҰ Бас Ассамблеясы «қылмыскерді ұстап беру туралы үлгі шарт» қарарын қабылдайды. Осы ұсынымдық сипаттағы актінің қабылдануы БҰҰ мүше-мемлекеттеріне қылмыстық істермен күресу мәселелеріндегі мемлекеттер арасындағы ынтымақтастық тиімділігінің артуына көмектеседі. Әлемдік қауымдастықтың ұынысы б-ша ұстап беруден бас тартудың императивті және факультативті негіздері болады.

2 билет

1. Х/қ жария құқтың субъектілері. Х/қ құқық субъектіліктің ерекшеліктері .

Субьективті заңдық құқықтары мен міндеттері бар х/қ құқық қатынасы қатынасушылары х/қ құқық субьектілері б/т. Х\қ құқық субъектілері екі топқа бөлінеді алғашқы ж/ туынды. Алғашқы топқа тәуелсіздігі бар мемлекеттер: өз тәуелсіздігі үшін күресуші халықтармен ұлттар кіреді. Соңғылары өзінің мем-к құрылысын өзі шешу құқығын ж. а. Субъектінің бұл екі тобы алғ. Топқа жалпы белгілері тәуелсіздігі арқылы біріккен. Мемлекетте ол белгі мем/к болса өз тәуелсіздігі үшін күресуші ұлттар мен халықтарда ұлттық белгі болады. Екінші топқа х/қ ұйымдармен мем/т тәріздес құрылымдар кіреді. Жеке тұлғалар х/қ құқық субьектілерінің ерекше тобын құрайды. Мемлекеттер х/қ құқықтың негізгі субьектілері. ҚР х/қ құқық субь/тісі. Х/қ құқық субь/тісі ретіндегі мем/р үшін ерекше саяси заңдылық сипат, өз аумағындағы үстемдігі ж/е х/қ қатынастардағы тәуелсіздігі тән.

Ерекшелігі: Құқық субь/к мәселелері х/қ құқық ғылымында әрқашан іргелі орын алып келеді. Олай болуы табиғи да, себебі х/қ құқық субь/р арасындағы қатынастарды реттейді, ал субь/р шеңбері х/қ өмірдің маңызды құбылыстарына бай/ты өзгеріске ұшырап отыратыны белгілі.

2. Дипломатиялық өкілдіктер құрамы, құрылымы және функциялары

Дипломатиялық өкілдік мемлекеттің сыртқы қатынастарындағы орталықтандырылған шетелдік орган болып табылады. Тұрақты дипломатиялық өкілдіктердің қатарына: елшілік жіне мемлекет басшылары миссиясы консулдық, сауда және мәдени өкілдіктер миссиялары.

Вена конвенциясы б-ша дипломатиялық өкілдіктер функциялары:

А) Болатын мемлекеттерге аккредиттелген мемлекеттің өкілдігі;

Б) Болатын мемлекеттегі аккредиттелген мемлекеттің мүддесін қорғау;

В) Болатын мемлекеттің үкіметімен келіссөздер жүргізу;

Г) Болатын мемлекеттерге барлық оқиғаларды, жағдайларды заңды құралдармен білу және аккредиттелген мемлекетке хабарлау.

Дипломатиялық өкілдік құрамына: елшілер, елшіліктер, олардың орынбасарлары, әскери атташе.

Әкімшілік техникалық құрамға аудармашылар, кеңсе жетекшісі, машинистер; қызмет ету персоналы - көлік жүргізушілер, курьерлер, комендантты бағбандар.

3. Х-қ қылмыстық құқықбұзушылықтың түсінігі, түрлері

Х-қ мемлекеттер қауымдастығының қылмыстықпен күресі жалпы қылместылықпен күресі, х-қ сипаттағы қылмыстар қамтиды. Мемлекеттегі жалпы қылмыстылықпен күресті негізінен ұлттық құқықтық құралдар арқылы іске асырылады.

Х-қ сипаттағы қылмыстарға: терроризм, ұшақты айдап кету, есірткінің таралуы, қарақшылық, ядролық материалдарды ұрлау, геноцид, экоцид т. с. с. Олармен күрес мемлекет қауымдастықтарының маңызды бағыьы болып табылады.

Х-қ қылмыстар геноцид, апратеид, агрессиялық соғыс болып жіктеледі.

Қазіргі уақытта қылмыстық құқық бұзушылық б-ша х-қ қауымдастығының көп қырлы нысандары бар. Ол екіжақты, аймақтық, әмбебап деңгейде іске асырылады.

Мем-к қауымдастықтың қылмыстылықпен күрестің негізгі нысандарына:

А) қылмыскерлерді беру (экстрадиция) және қылмыстық істер б-ша құқықтық көмек көрсету;

Б) ішкі мем-к ғылыми және тәжірибелік алмасу;

В) қылмыстылықпен күресте мемлекеттерге техникалық және кәсіби көмек көрсету;

Г) қылмыстылықпен күресте координация.

3 билет

1. Х/қ құқықтың қайнар көздері.

Х/қ құқұық қайнар көздері заңи мағынасы, бұл оның субь/ң келісілген еркінс білдіретін х/қ құқық нормаларына айналған нысандары. Осы заманға х/қ құқықтың мағынасындағы қайнар көздері оның норм/н қағидаларының көрінуімен бекітілуінің ерекше, арнаулы нысаны. Х\қ құқықтың заңды қайнар көздері х/қ құқық шығармашылықта ерекше орынға ие, атап айтқанда х/қ құқықтың нормаларымен қағидаларының қалыптасу ж/е пайда болу процессін қорытындылайды. Қайнар көздердің жүйесі негізгі ж/е көмекші б/п екіге бөлінеді.

Негізгіге мыналар жатады:

х/қ шарт;
х/қ дәстүр

х/қ құқықтың көмекші қайнар көздеріне мыналар жатады:

х/а ұйымдардың шешімдері, қарарлары;
х/а соттың ж/е Төрелік соттың шешімдері;
мемлекетшілік заңдар, ұлттық соттардың шешімдері;
х/а құқықтағы ғалымдар доктринасы;
өркениетті ұлттар таныған құқықтың жалпы қағидалары.

Х/А құқықтың өзіндік қайнар көздері болып табылғаныен д, бұл қайнар көздер, біріншіден, х/а құқықтық нормалардың жасалу процесінде белгілі бір сатылары болып табылады, екіншіден, зең шығару прцесі барсына әсерін тигізеді, үшіншіден, х/ құқық нормаларының бар болуын немесе мащмұнын бекітеді.

2. Дипломатиялық құқықтың түсінігі, жүйесі және қайнар көздері

Дипломатиялық құқық - бұл құқықтың байырғы салалардың бірі. Ол ең алдымен елшілік құқық ретінде пайда болып, дамыған еді. ХХ ғасырдың басына қарай елшілік құқық дипломатиялық құқыққа айналды.

Дипломатиялық құқық - бұл х-қ қатынасқа қатысушы Х/Қ субъектілерінің келісім және қамтамасыз ету нәтижклкрінде бекітетін жиынтығы; бейбітшілік пен бейбіт қатар өмір сүруді қолдау және нығайту мақсатындағы ресми органдарының жағдайы мен қызметін (функциялары мен мәртебесін) реттейді.

Шарт және салт-дәстүр дипломатиялық құқықтық негізгі қайнар көздері болып табылады. 1961 жылы дипломатиялық қатынас туралы Вена конвенциясы дипломатиялық қызмет саласындағы негізгі қайнар көздің бірі. Сонымен қатар, дипломатиялық құқық мемлекеттердің арнайы миссияларының қызметін, сондай-ақ х-қ конференциялардығы өкілдіктердің құқықтық мәртебесін реттейді. Ол, ең алдымен 1969 жылы арнайы миссиялар туралы конвенция, мемлекеттер өкілдіктерінің әмбебап сипаттағы х-қ ұйымдармен қатынастары туралы 1975 жылғы Вена конвенциясы.

Жүйесі

3. Х-қ әуе құқығының негізгі қағидалары

Х-қ әуе құқығы Х/Қтың саласы ретінде Х/Қтың көпке танылған қағидаларына негізделеді. Сонымен қатар, әуе құқығы қаңидалары жүйесіне х-қ азаматтық авиацияның қызметін реттеп отыратын арнаулы қағидалар мен нормалар кіреді.

Оларға мыналар жатады:

әуе кеңістігінде мемлекеттің ерекше және толық егемендік қағидасы;
х-қ әуе қатынастарының қауіпсіздігін қамтамасыз ету қағидасы;
х-қ әуе кеңістігінде еркін ұшу қағидасы;
әуе кемелерінің заңсыз килігу әрекеттерінен қорғау қағидасы;
тіркеу негізінде кеменің ұлттық негізін мойындау қағидасы;

әуе кемелеріне және үшінші мемлекеттерге тигізген зияндарды өтеу қағидасы.

4 билет

Х/Қтағы тану

Х/Қ доктринасы тану деп х. қ субьектісінің бржақты актісін түсінеді, оның көмегімен белгілі бір заң фактісі белгіленеді, бір бірілерімен түрлі қатынастар бекітуге келісімді көрсетеді. Танудың екі негізгі теориясы бар: негізгі және ресми. Бірінші теория ХІХ ғасырда басында п. б . Бұл теорияның мәні- тану актісіне шешуші рөл беруі. Танудың бірнеше тәсілі бар: Бір жақты декларация немесе мәлімдеме. Ол танылатын мемлекеттің үкіметіне немесе басшысына арнайы нота немесе жолдау арқылы бейнеленген. Екінші, Онша көп таралмаған қол қойылған және жаңартылған мазмұндама. Мұнан басқа біріккен өтніштер де болуы мүмкін. Танудың түрлері: мемлекеттерді тану, жаңа үкіметтерді тану, қарсыласу органдарын тану, ұлт- азаттық қозғалысын оның органдары ретінде тану, соғысушы тараптың мәртебесін тану. мемлекеті тану жаңа мемлекеттің павйда болуы- жаңа субьетінің пайда болуы. Жаңа үкіметті тану. Мемлекетті таныған кезде үкіметтің де танылуы сөзсіз, бірақ х. қ та үкіметті конституциялық емес жолмен билікке келгенде тану жиі қолд. Қарсыласу органдарын тану-, ұлт азаттық қозғалыстарын олардың органдары түрінде тану, соғысушы жақтың мәртебесін тану. Танудың нысандары- de-jure, de- facto, ad hoc жатады. De- jure- бұл толық көлемдегі заңдық салдар туындағанда, құқық б-ша тұтастай ресми тану. De- facto- тануы көпжылдық қатынастар орнатуға; экономикалық және әкімшілік сипаттағы шарттар жасасуға міндеттейді. Бұл танудың маңызды сипаты қайта қайтарылу мүмкіндігі немесе de-jure тануына айналуы. Ad hoc- мойындауы фактілік сипаттта. Мұндайда субьектінің танылуы жоқ алайда мемлекетке туындаған мәселелерді реттеу үшін белгілі бір қатынастарға түсу үшін қажет.

Дипломатиялық сыныптар мен рангтар

Дипломатиялық дәреже бұл - дипломатиялық қызметті өткеруге қатысты нақты мемлекеттің заңдары мен ережелеріне сәйкес берілетін дипломаттың жеке дәрежесі б. т Бұл дәреже лауазымына, отставкаға кетуіне қарамастан сақталады. Өкілдік басшылары 3 сыныпқа бөлінеді: 1. Мемлекет басшылары жанында тіркелетін елшілер мен нунцилержәне тең дәрежедегі өкілдіктердің басқ басшыларының сыныптары, 2. Мемлекет басшылары жанында тіркелетін елшілер мен интернунцийлер сыныптары, 3. Сыртқы істер министрлері жанында тіркелетін сенімді өкілдер сыныптары. Х. дипломат. Іс тәжірибедегі дәрежелер: Төтенше және өкілетті елші, 2сыныпты төтенше және өкілетті елші, 1сыныпты кеңесші, 2сыныпты кеңесші, 1сыныпты 1- хатшы, 2 сыныпты 1 -хатшы, 1сыныпты 2- хатшы, 2 сыныпты 2- хатшы, 3- хатшы, атташе.

3. Қарулы қақтығыстар құқығының түсінігі мен негізгі қағидалары

Қарулы қақтығыстар құқығы- қарулы қақтығыстар кезінде мемлекет арасында п. б қатынастарды реттейтін нормалардың жиынтығы. Негізгі қағидалары: 1. Соғысушы тараптар арасындағы Х/Қтық реттеу қажеттілігі қағидасы; 2. Соғыс құрбандарын х-қ қорғаудың керектігі қағидасы; 3. Мәдени байлықтар мен азаматтық объектілерді қорғау қағидасы.

5 билет

Халыаралық құқық мирасқорлық институты

Құқықмирасқорлық- бұл бір субъетінің құқытары мен міндеттерінің белгілі бір оқиғалар мен жағдайлардың туындауы нәтижесінде екінші біреуге өтуі. Әмбебап құқықмирасорлық теориясы XVII-XIX

-да п. б. Бұл теорияның мәні субьект мирасқордың барлық құқықтар мен міндеттерді толық көлемде мұраға алуынан көрінеді. Торияны Гроций енгізген. Х. қ-та мемлекеттердің құқықмирасқорлығы туралы мәселелелері мынадайда туындайды: 1. әлеуметтік революцияларда, 2. Отарлардан мемлекеттердің құрылуы кезінде, 3. Мемлекеттердің бір бөлігінің бөлек шығуы, 4. Мемлекет аумағының бір бөлігінің басқа мемлекетке өтуі кезінде. Әлеуметтік рев кезіде ауматық- жаңа мемлекет бұрынғы мемлекет аумағында қалады, бұрынғы азаматтар жаңа мемлекеттің азаматтары, бұрынғы мемлекеттің активтері мен пссивтері жаңа мемлекетке ауысады, х-қ мушелікте өзгеріс болмайды. Мемлекеттердің отарлардан бірігуі жаңа мемлекет отар аумағында, шарттық міндеттемелер кейбір ескертпелері болады. Мемлекеттің бір бөлігінің шығуы халыққа таңдау құқығы өз ұлтына қосылу құқығын береді. Мемлекет аумағының бір бөлігінің басқа мемлекетке өтуі кезінде аумақтық ұмтылыстар шарттық тәртіпке келісіледі, халыққа таңдау құқығы беріледі.

Дипломатиялық корпустың Х/Қтағы мәртебесі

Дипломатиялық құқық- бұл х-қ қатынасқа қатысушы х-қ құқық субъектілерінің еркін білдіретін қағидалар мен нормалардың х-қ құқық субъектілерінің келісім және қамтамасыз ету нәтижелерінде бекітетін жиынтығы; бейбітшілік пен бейбіт қатар өмір сүруді қолдау және нығайту мақсатындағы ресми органдардың жағдайы мен қызметін реттейді. Дипломатиялық құқық мемлекеттердіғ арнайы миссияларының қызметін, сондай- ақ х-қ конференциялардағы өкілдіктердің құқықтық мәртебесін реттейді. Қайнар көзі: 1961ж дипломатиялық қатынас туралы Вена конвенциясы, 1969ж арнайы миссиялар туралы Конвенция, 1975ж мемлекеттер өкілдіктерінің әмбебап сипаттағы х-қ ұйымдармен қатынастары тур Вена конвенциясы.

Қарулы қақтығыстар құқығының қайнар көздері

Қарулы қақатығыс құқығы 2 топ нормалардан тұрады: Гаага және Женева құқығы. Қайнар көздері: 1. 1888ж жарылғыш және жандырғыш оттарды қолданбау туралы Санкт-Петербург декларациясы; 2. Соғыс әрекеттерді бастау туралы 18999 Гаага конвециясы; 3. Құрлықтағы соғыс заңдары және әдет ғұрыптары туралы Гаага ковенциясы 1907ж; 4. 1925ж Тұншықтырғыш улы және басқа да газдарды соғыста қолдануға тыйым салу туралы Женева протоколы; 5. 1949ж Соғысушы әскердегі жарақаттанушылардың және аурулардың жағдайын жақсарту туралы конвенция; 6. 1949ж теңіз қарулы күштерінің құрамындағы кеме апатына ұшыраған жарақаттанушылардың және аурулардың жағдайын жақсарту туралы конвенция; 7. 1949ж әскери тұтқындар мен ізгілікті қатынау туралы конвенция; 8. 1949ж соғыс кезіндегі азаматтық тұрғындарды қорғау туралы конвенция .

6 билет

1 Х/Қ нормаларының түсінігі мен жіктелуі.

Х/Қтық нормалар- бұл х-қ жария құқық субъектілерінің тәртіптерінің белгілі бір ережелері. Түрлері: 1. әрекет ету өрісі б-ша- әмбебаптық, аумақтық, партикулярлы. Әмбебап нормалар х-қ қ-ң көпшілік мойындаған нормалары. Оның әрекет етуі әмбебаптығы жалпыға бірдей міндетті күші б. т. Партикулярлық белгілі бір географиялық орынмен, шекарамен, арналармен б/сты нақтылықты қажет еткен жағдайларда қолданылады; 2. заңи күші б-ша императивтік және диспозитивтік. Императивтік норма “jus cogens” терминімен тең. 3. Х-қ құқықтың реттеу тетігі қызметі б/ша- материалдық және іс жүргізушілік. 4. х-қ құқық нормалардың басқа түрлері тыйым салатын, міндеттейтін, құқық беретін, сілтемелік(бланкеттік) нормалар. Оның сипатты белгілері:1. Х/Қ субъектілерінің арасындағы қатынастарды реттеуі; 2. Міндетті сипаты, яғни құқықтық нормалардың заңдық күші; 3. Жалпы сипаты, яғни норманың әрекет етуі көптеген жағдайларды ескере қарастырылған

2. Дипломатиялық жеңілдіктер мен иммунитеттер

Иммунитет immunitas деген латын сөзі тәуелсіз, тартылмайды деген мағынаны береді. Иммунитет деп мемлекет басшыларының, үкімет басшылары мен мүшелерінің, шетел мемлекеттерінің парламент мүшелері мен өкілдерін, сондай-ақ шетелдегі мүліктер мен мем-к кемелердің дипломатиялық өкілдік орналасқан елдің сотының, қауіпсіздік қызметінің қаржылық аппаратының мәжбүрлі әрекеттерін ен қорғалуын, оның ішінде талап арыздан, қамаудан, тінтуден, жауап алудан және т. б. қорғалуын айтамыз. Ал артықшылықтар деп мемлекет басшылары мен олардың өкілдерінің ерекше құқықтық артықшылығын айтамыз. Ең елеулілері қол сұғушылық пен кемсітуден қоғау құқығын, белгілі бір жағдайларда арнайы белгілер мен эмблемаларды пайдалану, шетелде зінің арнайы байланыс құралының болуына деген құқықтар. Дипломатиялық өкілдіктің негізгі иммунитеттері мен артықшылықтары: ғимараттардың қол сұғылмайтындығы, мұрағаттарға, құжаттарға, хат -хабарларға қол сұғылмайтындығы, дипломатиялық қатынас құралдары иммунитеттерінің проблемасы, тіркеуші мемлекетпен қатынасу бостандығы. Дипломатиялық персоналдың иммунитеттері мен артықшылықтары: дипломат. Персоналдың жеке басына қол сұқпаушылық, жеке адамдардың қол сұғуынан ерекше қорғауды қамтамасыз ету, юрисдикциядан және қылмыстық жауапкершілікке тарту мүмкіндігнің иммунитеттері, кедендік иммун-і шектеу үрдісі, жеке резиденцияға, жүріп тұру еркіндігіне, қағаздар мен хат- хабарларға және мүліктерге қол сұғылмау.

3. Қарулы қақтығыс қатысушылары болып барлық мем-т халқы емес, тек оның бір бөлігі, яғни соғыстың заңды қатысушылары болады. Қатысушылар екі топқа бөлінеді: соғысушы (комбатант) және соғысушы емес (комбатант емес) Соғысушыларға (комбатантқа) жататындар: мем-ң армиялары, авиация, теңіз флоттары, ерікті отряд құрамдары, партизандық отрядтар, бейтарап мем-ң ерікті түрде соғысушы мем-ң қарулы күштеріне енген азаматтары, сауда флоттарының кемелерінің мүшелері, ұлт азаттық қозғалыс қатысушылары, БҰҰ-ң қарулы күшінің жеке құрамы. Комбатанттарға соғыс әрекеттерін қарумен жүргізу құқығы берілген, оларға соғыс әрекеттерін жүргізудің ережелері аралады. Соғыспайтындарға: қарулы күштермен бірге болатын бірақ құрамына кірмейтін, әскери заңгерле, корреспондент, репортерлар, медициналық және санитарлық персонал. Барлаушы - заңи комбатант, соғысушы мем-ң құрамына кіріп, қарсы армия аумағына қарсылас тур. ақпарат жинайтын тұлға. Тыңшы - жасырын түрде жалған сылтаумен қарсыластың аумағында ақпарат жинап басқа қарсыласқа хабарлайды. Әскери кеңесшілер мен инструкторлар соғысушы мем-ң саяси басқаруында болатын, саяси кеңес беретін немесе қарулы күштердің жеке құрамын, техника, қаруды қолдануды ұйрететін жеке тұлғалар немесе әскери қызметшілер. Парламенттер - бәр соғысушы жақтан екіншісімен келіссөз жүргізетін ақ жалаумен келетін тұлға. Жалдамалы - жеке пайдасы үшін қарулы қақтығысқа қатысушы. Оған материалдық сыйақы беріледі.

7-билет.