Некені бұзу мәселелері

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 14 бет
Таңдаулыға:

Халықаралық жеке құқықтағы отбасы құқығы

Жоспар:

Кіріспе

1. Халықаралық жеке құқықтағы отбасы құқығы институты және оның
коллизиялық мәселелері.
2. Некеге отыру
3. Некені бұзу мәселелері
4. Некедегі жұбайлар арасындағы құқықтық қатынастар
5. Балалар мен ата-аналары арсындағы қатынатар
6. Асырап алу мен қорғаншылық және қамқоршылық қатынастары
Қорытынды
Әдебиеттер мен нормативтік құқықтық актілер

Кіріспе

Халықаралық жеке құқықтың аса маңызды институттарының бірі
отбасы құқығы болып табылады. Отбасы және неке қатнастары ке келген
елдің құқығындағы ерекше орын алатын қатынастар болып келеді. Сондықтан
ол халықаралық жеке құқықта да ерекше орын алатын құқықтық
қатынатардың қатарына жатады.
Халықарлық жеке құқықтағы отбасы қатнастарының белгілеріне
олардың қатысушыларының екі мемлекеттің азаматы болуы, дауларды заңда
көзделген жағдайларды екі азаматтың бірінің мемлекетінде қарау
сияқтылар жатады. Халықаралық отбасы және неке қатынатарында пайда
болатын коллизиялық мәселелерді шешуде әртүрлі байлам формулалары
қолданылады.
Жазып отырған курстық жұмыста халықаралық жеке құқықтағы отбасы
құқығы институты және оның коллизиялық мәселелері, некеге отыру және
некені бұзу, жұбайлардың арасындағы құқықтық қатынатар, бала мен ата-
ана арасындағы құқықтық қатынастар, бала асырап алу, қоғаншылық және
қамқоршылық мәселелері қарастарылады.

1. Халықаралық жеке құқықтағы отбасы құқығы институты және оның
коллизиялық мәселелері.

Соңғы жылдары халықаралық миграцияның дамуына байланысты
халықтар арасындағы қатынастардың дамуының куәгері болып отырмыз.
Сондай қатынастардың қатарына отбасы құқығының қатынастарын айтуға
болады. Мысалы, бір мемлекеттің азаматы басқа мемлекеттің азаматымен
некеге отыруы мүмкін. Сонда олардың арсындағы қатынастарды қандай
елдің құқығымен реттеу керек деген сұрақ туындайды. Осы кезде
халықаралық құқықтағы отбасы құқығы мәселелерін қарастыру қажеттелеігі
туындайды.
Әртүрлі мемлекеттердің отбасы құқығының материалдық-құқықтық
нормалары әртүрлі болып келеді, оны біз күнделікті тәжірибеде пайда
болатын шетел элементімен байланысты қатынастардан туындайтын
коллизиялық мәселелерден көре аламыз. Отбасы қатынастарын реттеуге
ұлттық, тұрмыстық, діни және әдеттік ерекшеліктер елеулі әсер етеді.
Кейбір мемлекетердің отбасы құқығы үйде ер адамның басты орын
алуымен сипатталады, ал көптеген елдерде әлі күнге дейін отбасында
ер мен әйелдің арасындағы құқықтары тең болмай отыр. Ондай
мемлекеттердің Азаматтық Кодекстері некелік шарт деген түсінікті
енгізіп, ол бойынша ер адамның әйелдің меншігіне құқығы бекітіліп отыр.
Көптеген мемлекттердің заңнамасы бір рет қана неке отыруды
бекіткен(моногамия). Ал Азия мен Африка мемлекетердің көбінде көп әйел
алу әлі күнге дейін сақталып, әйелдердің ненкеге отыру жасы
төмендетіліп отыр. Осының кейбір мемлекеттердің отбасы құқығында әйел
адмдардың құқықтары шектеліп отырғандығын байқауға болады. Кейбір
мемлекетің заңнамасы мен тәжірибесінде неке отыруға байланысты
нәсілдік шектеулер қойылған.
Осы жекелеген мысалдардан көретініміз әртүрлі мемлекттің
азаматтары некелік қатынастарға түскенде коллизиялық мәселені анықтау
шешуші орынға ие болады. Батыс мемлекеттерінде отбасы құқығының
коллизиялық мәселелері өте әралуындығымен ерекшеленеді. Некелік құқық
қабілеттілік, яғни некеге түсу құқығының пайда болуы немесе некеге
отырудағы жас шектеуі болмауы – осының бар кейбір елдерде азаматтың
жеке заңымен анықталады. Кей мемлекеттерде некені бұзған кезде егер
жұбайлардың азаматтығы әртүрлі болса, күйеуінің азматтығы заңы
қолданылады.
Бір мемлекетте неке қиылған жер заңымен сәйкес қиылған неке
басқа мемлекетте танылмауы мүмкін ол ақсақ некелерді тудырады.
Жұбайлардың мүліктік қатынастары кей мемлекетерде күйеуінің
жеке заңымен анықталады. Коллизиялық мәселерге байланысты нормалар
коллизиялық мәселелер халықаралық жеке құқық туралы заңда (Австрия,
Венгрия, Швейцария, Турция және т.б.), ал кей мемлекеттерде отбасы
немесе азаматық кодексте белгіленеді.
Мысалға, Венгрияның халықаралық жеке құқық туралы заңының 31
таруына сәйкес некенің жарамдылығының материалдық құқықтық шарттары
некеге түсуші азаматардың жалпы жеке заңымен реттеледі. Егер екеуінің
де жеке заңдары әртүрлі болса, неке тек екі тараптың заңдарында неке
жарамдылығы шартары көрсетілгенде ғана жарамды болып саналады.[1]
Венгрияда неке нысанына байланысты неке қиған жер заңы
қолданылады деп айтылады. Ал Қытайда егер қытайлық азамат шетел азаматымен
некеге отырса, неке қиған жер заң қолданады, ал некені бұзған
кезде істі қарап жатқан сот елі заңы қолданылады деп бекітіледі.
Қазақстан Республикасының азаматтарының халық аралық қатынастардың
дамуы біздің азаматтардың басқа ел азаматтарымен неке қатынастарына
түсуіне және бізді елдің балаларын шетел азаматтарының асырап алуына
әкелді. Осындай кезде шетел элементімен байланысты қатынастарды
реттеу қажеттілігі туандайды.
Коллизиялық мәселелер ҚР Неке және отбасы туралы заңының Неке-
отбасы занамасының нормаларын шетелдіктерге және азаматтығы жоқ
адамдарға қолдану деген 7-тарауында қарастырылады.
Біздің заңнамаға сәйкес неке нысаны неке қиылу жер заңымен
анықталады. Қазаңстанның территориясында қиылған некелер Қазақстан
заңнамасымен белгіленген тәртіпте жүзеге асады. Сонымен қоса біздің
заңнама азаматтығы жоқ адамдардың некесі сол азаматтар тұрғылықты
тұратын жердің занамасымен реттеледі деген.

2. Некеге отыру
Бүгінгі халықаралық қатынатардың дамуына байланысты қазақстандың
азаматтардың шетелдіктермен некелері аны өсіп келеді. Мұндай
некелердің пайда болуы өз кезегінде әртүрлі азматтығы бар балалар мен
ата-анлардың пайда болуына әкеледі. Қазақстанда:
- біздің азамат пен шетел азаматы;
- шетел азаматы мен ше ел азаматы;
- әртүрлі елдердің азаматтары ның некелері тіркеле береді.
Неке және отбасы туралы заң қазақстандық азаматтар5а шетел
азаматтарымен некеге отыруға тыйым салмайды және некеге отыруға
ешқандай органнан рұсаттар алуды талап етпейді.
Неке және отбасы туралы заңның 200-бабының 1 тармағына сәйкес
Қақастанда тіркелген заңдар қазақстандың заңнамамен белгіленген тәртіппен
тіркеледі. Бұл дегеніміз неке азаматтық хал актілерін тіркеу
жерлерінде тіркелуі тиіс. Ресей заңнамасы бойынша діни әдет
ғұрыптармен қиылған некелер құқықтық салдар тудырмайды.
Қазақстан Республикасының заңнамасымен неке қию тәртібі
белгіленген, сонымен қоса, жұбайлар басқа мемлекеттің азаматтары болса
немесе бірнеше мемлекеттің азаматы болған кезде де тіркеу тәртібі
белгіленген. Неке некеге отырушы азаматтардың қатысуымен некеге отыру
тура арыз бергеннен кейін бір ай өткеннен кейін тіркеледі. Некені өкілі
арқылы қиюға жол берілмейді.
Қазақстан Республикасының территориясында неке қию шарттары егер
халықаралық шартарда белгіленбесе, әр некеге түсуші тұлғалар үшін сол
уақытта азаматығы болып тұрған мемлекеттің заңнамасынмен анықталады.
Бірақ ол Қазақстан Республикасының Неке және отбасы туралы заңының 9-11-
баптарында көзделген неке қиюды болдырмайтын жағдайларды қоспағанда.
Мысалға, неке және отбасы туралы 9-бабына сәйкес, егер екі
некеге түсуші адамдардың біреуі болсын басқа адаммен некеде тұрса неке
қиюға жол берілмейді, жақын туыстар арасында, асырап алушылар мен асырап
алынғандар арасында және бір тұлға әрекет қабілетсіз деп танылса
олардың арасында неке қиюға жол берілмейді.
Некені қию жол бермейтін жағдайлар әр мемлекеттерде әртүрлі
болады, олар Қазақстан заңнамасында көрсетілген талаптардан қатаң немесе
жұмсақ болуы мүмкін. Кейбір мемлекеттерде полигамия орныққандықтан
азаматтарға оларға екінші рет некеге отыруға рұсқат беріледі. Мысалы
егер басқа елдің некеде тұратын азаматы Қазақстанда тағыда бір некеге
отырғысы келсе, егер тіпті оның өзінің елінде екінші некеге рұқсат
берілсе де, оның арызы біздің мемлекетте қабылданбайды, өйткені ол ҚР-
ның Неке және отбасы заңының 9-бабына қайшы келеді.
Жоғары атап кеткендей Қазақстанда некеге отыру кезінде
өкілдікке жол берілмейді, бірақ кейбір мемлекеттерде, атап айтсақ,
Испания, Перуде өкіл арқылы некеге отыруға болады.
Шетелдіктермен неге отырған кезде біздің азаматтардыкіндей
олардан некеге отыруға жол бермейтін мән жайлардың бар жоқтығы
тексеріледі, ондай ман-жайларды айту некеге отырушылардың міндеті
болып табылады.
Шетелдік азаматтың өз елінде нақты бір себептермен (мысалы,
нәсілдік немесе діни себептер ата-анасының рұқсатын алу қажеттігі)
некеге отыру тыйым салынса, ол азаматқа біздің мемлекетте сол
себептер бойынша неке қиюдан бас тартуға жол берілмейді.
Бірақ кей мемлекеттерде азаматар некеге отыру үшін уәкілетті
органдардан рұқсат алуы керек (Венгрия, Италия, Норвегия, Ирак,
Румыния, Польша, Швеция және т.б.).
Біздің заңнама консулдық некелерге жол береді, яғни шетелде
тұратын Қазақстан Республикасының азаматтары арасындағы некелер сол
елдегі Қазақстан Республикасының консулдық мекемелерінде тіркеледі.
Шетел азаматарының арасында өз мемлекетінің консулдық мекелерінде
жасаған некелері егер сол азаматтар Қазақстан Республикасында
консулдық мекеме ашқан мемлекетің азаматы болса, ол неке өзара
түсіністік негізінде Қазақстанмен танылады және құқықтық сипаты болады.
Қазақстан Республикасы өз аматтарына қатысты шетелде қиылған
некелерді таниды. Ол туралы заңда былай делінген: Қазақстан
Республикасы азаматтары арасында, ҚР азаматы мен шетел азаматы, ҚР
азаматы мен азаматтығы жоқ адамарасында басқа мемлекетте қияылған неке,
егер ол неке сол мемлекеттің заңнамасының талаптарына сәйкес қиылса
және ҚР-ның неке және отбасы туралы заңының 11-бабына қайшы келмесе
ҚР-да танылады. Яғни Қазақстан Республикасында ҚР-ның Неке және отбасы
туралы заңының 11-бабына қайшы келмесе ҚР азаматы қатысуымен жасалған
кез келген неке танылады.

3. Некені бұзу мәселелері

ҚР-ның неке туралы заңнамасына сәйкес неке өзара келісімен
азаматтық хал актілерін тіркеу органдарында тоқтатылады немесе сот
тәртібінде бұзылады. Азаматтық хал актілерін тіркеу органдарында неке
өзара келісім болып, азаматтарда ортақ кәмелетке толмаған балалары
болмаған жағдайдайда жол беріледі. Егер азаматардың ортақ кәмелетке
толмаған балалары болса, ол неке міндеті түрде сот тәртібінде бұзылуы
тиіс.
ҚР-ның қолданыстағы заңнамасына сәйкес ҚР-ның азаматтарының
шетел азаматтарымен, азаматтығы жоқ адамдармен және шетел азаматтарының
ҚР-дағы некесін бұзуы Қазақстан Республикасы заңдарына сәйкес жүзеге
асырылады. Егер заңнамен некені консулдық мекемелерде бұзуға жол
берілсе, шетелдегі ҚР-ның азаматтары некесін Қазақстан Республикасының
консульдық мекемелеріннде бұза алады. ҚР-ның шетел азаматымен немесе
азаматтығы жоқ адаммен бұзған некесі, егер сол мемлекеттің заңнамасына
сәйкес жасалса, ол Қазақстанда танылады. (НжОЗ.204-бабы).
Қазақстан Республикасында шетел элементімен байланысты некені
бұзу туралы істерді қарағанда жалпы біздің елдің азаматарының
некелерін бұзу туралы ережелер қоладнылады. Көп жағдайда ондай істер
жұбайлардың қатысуымен жүзеге асырылады.
Шетел элементімен байланысты некені бұзу туралы істі
қарастырғанда соттар егер халықаралық шарттармен өзгеше көзделмесе
Қазақстан Республикасының заңнамасын ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.