Кәсіпорын қызметінің экономикасын және қаржы жағдайын талдау

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 48 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны

Кіріспе . . . 3

І Тарау. Кәсіпкерлік қызметтің мәні және негізгі түрлері.

1. 1. Кәсіпкерліктің түрлері және өзара қатынастары . . . 5

1. 2. Шағын кәсіпкерліктің ел экономикасындағы маңызы және рөлі . . . 9

1. 3. Кәсіпкерлік қызметті ұйымдастыру нысандарының түрлері . . . 13

ІІ Тарау. Қазақстандағы кәсіпкерлік қызметтің нарықтағы әрекеттері .

2. 1. Нарықтық жағдайда кәсіпорынның қызметі және мінез-құлқы . . . 16

2. 2. Кәсіпорын қызметінің негізгі көрсеткіштерін талдау . . . 21

2. 3. Кәсіпорын стратегиясы және оның қалыптасуы . . . 23

2. 4. Кәсіпорын қызметінің экономикасын және қаржы

жағдайын талдау . . . 27

ІІІ Тарау. Қазақстан Республикасындағы кәсіпкерлік қызметтің дамуы мен бағыттары.

3. 1. Қазақстандағы кәсіпкерлік қызметтің даму бағыттары мен тенденциялары . . . 31

3. 2. Кәсіпкерлікті мемлекеттік қолдау және дамыту бағдарламаларын жүзеге асыру . . . 36

3. 3. Қазақстандағы кәсіпкерлік қызметтің мәселелері, оны шешу жолдары . . . 42

Қорытынды . . . 48

Пайдаланылған әдебиеттер . . . 50

Кіріспе

Қазақстан Республикасының нарықтық экономикаға көшуінің алғашқы кездерінен бастап кәсіпкерліктің дамуы мемлекеттің экономикалық саясатының маңызды бағыттарының бірі болып келеді.

Осы тұрғыда жазылған курстық жұмыста қазіргі таңдағы еліміздің экономикасында өркен жайған кәсіпкерлік қызметтің даму бағыттары мен нақты тенденциялары қарастырылады. Курстық жұмыс үш тарауды қамтиды:

І Тарауда жалпы кәсіпкерлік қызметтің мәні, түрлері, соның ішінде шағын кәсіпкерлік жөнінде біршама зерттеу жүргізіледі.

ІІ Тарауда, негізінен, қазіргі таңдағы Қазақстанның нарықтық жағдайындағы кәсіпкерлік қызметтің түрлі әрекеттері, мінез-құлқы және негізгі көрсеткіштері қарастырылады. Сонымен қатар, нарықтағы кәсіпорын стратегиясы, оның экономикасы мен қаржы жағдайына талдау жүргізіледі.

ІІІ Тарауда қарастырылатын жағдай - бұл қазіргі таңдағы Қазақстанда кәсіпкерлік қызметтің дамуы, оның бағыттары мен тенденциялары қарастырылады. Сонымен қатар, кәсіпкерлікті мемлекеттік қолдау, оны дамыту және осы тұрғыда туындайтын біршама мәселелер, олардың шешу жолдары мен ұсыныстары қарастырылады.

Нарықтық қатынастар көптеген адамдардың "өз ісіне" деген табиғи ұмтылысын тудырып, өздерінің меншіктерін арттыра түсуіне ықпал етеді. Ең соңында бұл қызметтің ерекше түрі - кәсіпкерлік қайраткерліктің пайда болуы қалыптасады.

Кәсіпкерлік дегеніміз - адамдар мен олар құрған бірлестіктердің белсенді, дербес шаруашылық қызметі. Оның көмегімен адамдар мүліктік жауапкершілікті сақтай отырып, пайда табу жолын көздейді.

Экономикалық ғылымда "кәсіпкерлік қабілеттілік" деген ұғым бар. Кәсіпкерлік қабілеттілік дегеніміз адамның бизнесте жаңалықты аша

білу қабілеттілігі, бірақ бизнеске қатысатындардың барлығының қолынан бұл келе бермейді. Атақты неміс экономисі Гарвард университетінің профессоры Иозеф Алиоз Шумпетер кәсіпкерлік тұрғысында былай дейді: «Кәсіпкер болу - басқаның істегенін істемеу». Үнемі барлық күш-қуатын барынша жұмысқа жұмсап, новаторлықпен, мақсаттылықпен, яғни адамдармен тез арада байланыс жасау қабілеттілігі, олармен өзара жақсы қатынастар құра білу, бәсекелестеріне қарағанда айналасына басқаша көзқараспен қарауда кәсіпкерлер оқшауланып тұрады. Бизнеспен айналысатындардың ішінен мұндай қабілеттілікпен оқшауланатындар жиі кездесе қоймайды. Осы туралы француз экономисі Жан Батист Сэй былай деген: «Кәсіпкер - адамдарды өндірістік шеңбер ауқымында ұйымдастыратын адам». Демек, бизнес - бұл табыс әкелетін адамның экономикалық қызметі, бірақ бұл қызметті жаңа ізденіске бағыттайды және осы жаңалықты жүзеге асыру үшін тәуекелге бас ұрады.

Кәсіпкерлік бизнес саласында жүзеге асады, сондықтан да экономикалық әдебиеттерде олар үнемі пара-пар ұғым ретінде қарастырылады. Ал егер бизнестің новаторлық жағын қарастыратын болсақ, онда кәсіпкерлік қызмет термині қолданылады.

І Тарау. Қазақстандағы кәсіпкерлік қызметтің мәні және негізгі ерекшеліктері.

1. 1. Кәсіпкерліктің түрлері және өзара қатынастары.

Кәсіпкерліктің экономикалық формадағы қызметіне төтеп беру өзгешелігі, кәсіпкер барлық жұмыстарды қолға алады, ал тұтынушы оған бүгіннен бастап ақша төлеуге дайын.

Кәсіпкер тауарлар өндіреді, содан соң оларды сатады. Осыған орай, кәсіпкерлік өндірістік, коммерциялық және қаржылық болып бөлінеді. Осылардың әрбір формасы, өзіндік ерекшелігі, өзгешелігі, демек өзіндік технологиясы болады.

Өндірістік кәсіпкерлікке - тұтынушылардың кейіннен сатып алуына тиісті өнім өндіру, жұмыстар жүргізу және қызмет көрсету, жинау, өңдеу және ақпарат беру, рухани құндылық жасау тағы тағыларға бағытталған қызметтер жатады.

Өндірістік кәсіпкерліктің мүдделілік өрісі едәуір түрліше және оны іске асыру үшін қаржылық және материалдық ресурстар, ал кейде олар көп мөлшерде қажет болады. Өндірістік кәсіпкерлік қызметінің нәтижесі мол өнім өндіру және оны сату мүмкіндігі болып табылады.

Өндірістік кәсіпкерліктің жүзеге асырылу мазмұны мен тәсілдерін жалпы түрде қарастыруға болады. Кәсіпкер ең әуелі өндірістік қызметтің түрлерін таңдайды, басқаша айтқанда, қандай тауарлар, жұмыс, қызметтерді ол өндіретіндігін белгілейді.

Содан соң ол потенциалды тұтынушылармен, тауарды сатып алушылармен байланысқа түседі. Басқаша айтқанда, кәсіпкерлік маркетингтік қызметті өзіне қосады. Шарттың бұл алғашқы фазасы кәсіпкер мен болашақ тауарды сатып алушының арасындағы келісім-шарт түріндегі заңды реттеуді алуы мүмкін.

Кәсіпкер өндірісті жүзеге асыру үшін өндірістің келесідей факторларын қолданады: жұмыс күші, өндірістік қорлар, материалдар, ақпарат. Кәсіпкерге сонымен қатар өзінің күшімен атқара алмайтын жұмыс және қызметтер қажет болады, яғни ол ұйымдар мен тұлғаларды қатыстырады. Мұндай жұмыстар мен қызметтер ақшалай төлемдерді қажет етеді. Егер кәсіпкерде алғашқы төлемдер болмаса, онда ол ақша ресурстары бар адамдардан несие алуы қажет.

Коммерциялық кәсіпкерлікке - қызмет түрін сипаттайтын, оның мазмұнының мәнін айқындайтын тауар-ақша қатынастары, тауар-айырбастау операциялары жатады. Мұның өндірістік кәсіпкерліктен айырмашылығы - мұнда өнім өндіруге байланысты өндірістік ресурстарды қамтамасыз ету қажеттігі тумайды. Технологияның бастапқы сатысы ретінде, не сатып алу, нені қайта сату және қай жерде екенін таңдай білу қажет. Бұл мәселелерді іске асыру, ең алдымен тауар бағасының өткізу бағасы жағдайында көтерме сатып алу бағасы елеулі жоғары болуы керек екеніне сүйену қажет.

Қаржылық кәсіпкерлік - коммерциялық кәсіпкерліктің бір түрі, солай болғандықтан оның сатып алу, сату объектісінің айрықшалығы - тауар болып есептеледі: ақшалар, валюта, құнды қағаздар (акциялар, облигациялар, вексельдер, кепілдіктер және т. б. ), яғни бірдей ақшаларды сату тікелей немесе жанама формада жүргізіледі. Солай болғандықтан қаржылық кәсіпкерлік - бұл коммерцияның бір түрі, онда қаржылық кәсіпкерінің технологиялық мәмілесі коммерциялық технология мәмілесімен ұқсас болады, айырмасы тек тауар-қаржы активі болып саналады.

Қазақстан Республикасы Президентінің " Шаруашылық серіктесі жайлы " және " Мемлекеттік кәсіпорын туралы " Жарлығына сай кәсіпкерлік қызмет шаруашылық серіктестігінің түріне қарай жеке және

ұйымдық болуы мүмкін:

- жай, ол бірлескен қызмет шартына негізделеді;

- толық, барлық мүлікке ынтымақтастық жауапкершілік жүктеледі;

- коммандитті-аралас жауапкершілік ( біреудің толық мүлкімен және басқаның салынған салымымен) ;

- қосымша жауапкершілікпен, өзінің салымдарымен және оған жататын мүлікпен қосымша жауапкершілік мойына алынады;

- өндіріс және тұтыну кооперативтері;

- консорциумдар;

- акционерлік қоғамдар;

Мемлекеттік және қазыналық кәсіпорындар. Біріншісі, шаруашылықты жүргізу құқығына негізделсе, екіншісі - оперативті басқару құқығына негізделген. Шын мәнінде, мұнда шаруашылық есептің екі түрі қолданылады: таза мемлекеттік - толық шаруашылық есеп, қазыналық - толық емес шаруашылық есеп.

Қазақстан Республикасында кәсіпкерлік қызметтің субъектілері мыналар бола алады:

Қазақстанның азаматтары;
шетел мемлекетінің азаматтары;
адамдардың бірігуі (кәсіпкерлер ұжымы) .

Кәсіпкердің мәртебесі жеке және заңды тұлғалар мемлекеттік тіркеуден өткеннен кейін күшіне енеді.

Құқығы, міндеті, жауапкершілігі және кәсіпкерлердің кепілдіктері ұлттық заңдармен реттеледі. Мысалы, Қазақстан Республикасының заңдарымен реттелетіндер:

кәсіпкерлік қызметпен айналысу құқығы,
кәсіпорындар құру және олар үшін қажетті мүліктер сатып алу;
барлық субъектілердің рыноктағы материалдық, еңбек, ақпарат

және табиғи ресурстарға қол жеткізудің теңдік құқығы;

7

меншік түрлеріне және ұйымдастыру-құқықтық формасына қарамастан кәсіпорын қызметінің теңдік жағдайы;
кәсіпкерлердің мүліктерінен заңсыз айыруды қорғау;
кәсіпкерлік саласындағы бекітілген шегінде еркін таңдау;
нарықтық монополия жағдайында кәсіпкерлер мен кейбір тауар өндірушілердің бәсекеге селқос қарауына жол бермеу.

Қазіргі жаңа жағдайда, яғни нарықтық қатынастар жағдайында кәсіпорын өзінің өндірістік қызметінде толық өз бетінше еркіндігін алуда: ал барлық халық шаруашылығы кешенінен техникалық, ұйымдық, экономикалық және құқықтық тұрғыдан дараланған. Кәсіпорынның ұйымдық түрлері алдыменен меншік түрімен айқындалмақ. Олар мынадай түрде болуы мүмкін:

- азаматтар меншігіне негізделген жеке кәсіпорындар;

- ұжым меншігіне негізделген кәсіпорындар.

Ұжымдық кәсіпорындар кооперативтік немесе акционерлік түрде болуы мүмкін. Кооперативтік кәсіпорын ақшалайға емес, жеке тұлғаның пайдалық негіздегі мүліктік жарнасына және олардың біріккен еңбек қызметтеріне негізделеді:

- акционерлік қоғам түрінің негізіндегі кәсіпорын, акционер меншігінің негізінде қызмет жасайды;

- құрылтайшылар мүлігінің қосылуы негізінде біріккен кәсіпорындар құрылады, яғни оған шет ел заңды тұлғасы мен азаматтарына енеді.

Қазақстан Республикасы Азаматтық Кодексімен " Шаруашылық қызметінің еркіндігі және кәсіпкерлікті дамыту туралы", " Жеке кәсіпкерлік қорғау мен қолдау туралы " республика заңдарында

кәсіпорын кез-келген меншік түрлерінде және оның өзі құрған бірлестіктерде болу мүмкіндігі айқындалған.

1. 2. Шағын кәсіпорынның ел экономикасындағы маңызы мен рөлі.

Шағын кәсіпкерліктің нарықтық экономикада алатын орны ерекше. Себебі, ол көптеген экономикалық, әлеуметтік және саяси мәселелерді шешуге қабілетті. Бірақ шағын кәсіпорындар санының өсіп, инфрақұрылымның дамуы мен мемлекет тарапынан қолдау тапқанда ғана шағын бизнес бұл міндеттерін жүзеге асыра алады.

Біздің республикада шағын кәсіпкерліктің үлесі қазіргі кезде 90%-ке жетеді.

2003 жылдың 1 қаңтарындағы мәлімет бойынша республикадағы 372 мыңнан астам шағын кәсіпкерлік субъектісі тіркеліп, олардың ішіндегі жұмыс істейтіндері - 329, 1 мың болды. Шағын кәсіпкерлік саласында жұмыспен қамтылғандардың саны - 1, 4 млн. адам.

Кәсіпкерлік саласы жөнінде біршама мемлекеттік бағдарламалар қабылданып, олар негізінен шағын кәсіпкерлікті қолдау мен дамытуға бағытталған.

Бәсекелік механизмнің ірге тасы болғандықтан, бүкіл дүние жүзі көлемінде шағын кәсіпкерлік мемлекет тұрғысынан қолдау табады.

Шағын бизнесті ынталандырудың әдістері сан қилы. Өндірістік дамыған елдердің тәжірибесі жоғарғы икемділікке ие болатын мемлекеттік қолдаудың жанама шараларының неғұрлым нәтижелі екендігін көрсетеді. Оларға шағын кәсіпкерліктің қызмет ету жағдайын жеңілдетуге арналған толып жатқан салықтық шегермелер мен жеңілдіктер жатады (негізгі және айналмалы қорларды жасау, инвестицияларды құру, ҒТЗ, мамандарды дайындау, экспорт және т. б. ) .

Салықтық сипаттағы шаралардың ішінен төмендегілерді атауға болады:

- шағын кәсіпорындарды алғашқы екі-үш жыл бойына пайдаға деген салықтан толығымен босату, одан кейінгі төрт-бес жылда бірқатар жеңілдіктер беру;

- прогрессивті салық жүйесін қалыптастыру;

- салықтың кейбір түрлері бойынша берілетін жеңілдіктер;

- кәсіпкерлерді кешеуіл қалған аудандарға тарту үшін төмендетілген салық мөлшерлемесін белгілеу;

- инновациялық бизнесті дамыту үшін берілетін салықтық жеңілдіктер;

- жеделдетілген амортизация тәртібі;

- мамандарды дайындауға арналған қаржыларға деген салықтық шегермелер;

- салық салынбайтын пайда резервін жасау.

Әр түрлі елде салықтық жеңілдіктер беру жүйесі бірдей болмағанымен, жалпы алғанда оның шағын кәсіпкерлікті дамытуға бағытталғандығын көруге болады.

Мысалы, экономикасы жоғары дамыған елдерде әрекет етуші салықтық заңдылық бойынша жаңа шағын кәсіпорындар алғашқы екі жыл бойына пайдаға деген салықтан толық босатылған;

ал үшінші жылы -75%; төртінші жылы - 50%; бесінші жылы - 25% шамамен жеңілдік беріледі. Уақытша өтімділік қаражаты жеткіліксіз болған жағдайда бірқатар салықтарды төлеу мерзімін ұзарту мүмкіндігі қысқартылған.

Қазақстан Республикасында нарықтық экономиканың негізін салу көптеген шағын фирмалардың құрылуымен жалғасуда. Бірақ еліміздегі әрекет етуші салық жүйесі шағын кәсіпкерліктің дамуына ықпал жасамайды. Себебі, салықтық есепке алу тәртібі тек қана белгілеу әдісімен жүзеге асады. Ал есепке алудың екі әдісі бар, кассалық пен белгілеу. Олардың арасындағы айырмашылық мынада: кассалық

бойынша фирмадан салықтар тұтынушыдан ақша алғаннан кейін алынса, бізде қабылданған әдіс бойынша тауарды түсіру немесе қызмет көрсеткеннен кейін, төлем фактісіне байланыссыз ұсталынады. Яғни кәсіпкер ешқандай ақша алмай тұрып, төлем қағазында көрсетілген сомада салық төлеуге тиісті. Сонымен бірге, толып жатқан салықтар, төлемдер мен жиналымдар саны мен олардың алыну мөлшері экономиканың бұл секторының дамуын тежеуде. Табыстың барлығы дерлік мемлекеттің пайдасына алынатындықтан, салық мөлшерлемесінің көтеріңкі деңгейі кәсіпкерліктің мәнін жойып, кәсіпкерлікті түрлі жолдармен салық төлеуден қашуға итермелеуде.

Қазіргі жүзеге асып отырған салық жүйесі табиғаты жағынан бағындыру қатынастарына негізделген административті сипатта.

Салық төлеу қатынастарын реттеуге көмек болатын нормативті

актілер, салықтардың белгілі бір түрін төлеу барысында туатын барлық мүмкін жағдайлар мен қиындықтарды есепке алмайды.

Қазақстанда соңғы жылдары бірқатар заңдылықтар мен нормативті актілер қабылданды. Барлық жерде Қазақстан Республикасы прокуратуралық ұйымдары мен еліміздің президентінің шағын кәсіпкерлікті дамыту жөніндегі жарлықтарының орындалуы тексерілген болатын. Тексерістің нәтижесі өкімет пен облыс (жергілікті) әкімшіліктерімен бұл бағытта біршама шаралар қабылданғанын, бірақ сонымен бірге шағын кәсіпкерліктің дамуын тежейтін бірқатар факторлардың орын алып отырғандығын көрсетті. Олардың қатарына тым жоғары салықтар жатады.

Кәсіпкерлердің көпшілігі қосылған құнға деген салық мөлшерлемесі шамадан тыс жоғары деп санайды. Соның нәтижесінде кәсіпорындар өздерінің өнімдеріне деген бағаны төмендету мүмкіндіктерінен айрылып, өндіріс көлемін қысқартуға мәжбүр болғандықтан, ондағы жұмыс орындары да азайып, жұмыссыздық

өседі. Қосылған құнға деген салықтың салмағы тұтынушыларға түседі, олардың төлем қабілеттілігін төмендетіп қана қоймай, бағаны өсіруге итермелеу арқылы инфляцияны күшейтеді.

Кәсіпкерлердің пікірі бойынша, акцизді салықтар мен тіркеуге, транспортқа, аукциондардан жиналатын төлемдерге салынатын жергілікті салықтар мөлшерлемесі де жоғары деңгейде.

Республикадағы салық жүйесінің басты кемшілігінің бірі - белсенді амортизациялық саясаттың қалыптаспағандығы. Шағын кәсіпорындарда жоғары технологияны дамытуға қажетті мүмкіндіктердің барлығы бар. Бұл мәселені шешу инвестиция бойынша да мардымды жеңілдіктерді қажет етеді. Сондай-ақ қызмет етуші салық жүйесі акционерлік кәсіпорындар мен қаржы нарқының дамуын шектеп, капиталдың тиімді өндіріс саласына құйылуына

кедергі жасауда. Тұтас алғанда, салық заңдылығы жүйесінің жетілмеуі,

салық мәселелерінің күрделілігі, біздің кәсіпкерлердің тәжірибесіздігімен қосылып шағын бизнесті дамытуда қосымша қиындықтар туғызып отыр. Олай болса, қызметін бастаған және материалдық өндіріс саласындағы, инновациялық бизнес пен ғылыми-зерттеу мен тәжірибелік-конструкторлық әзірлемелерді жүзеге асыратын кәсіпкерлерге салық салу бойынша нақты жеңілдіктер берілетіндей етіп, әрекет етуші салық заңдылығына түзетулер енгізу қажеттілігінің мерзімі жетті. Себебі, салық жүйесі еркін кәсіпкерліктің белгілеген принциптерін пайдалану саласын неғұрлым кеңейтуге немесе, керісінше, оны ең төменгі деңгейге дейін түсіруге қабілетті.

Шағын кәсіпорындарға жеңілдіктер беру - жылы ұя жасаудың жолы емес, олардың қызмет ету жағдайын ірі кәсіпорындардың қызмет ету жағдайымен теңестірудің әдісі.

Ірі кәсіпорындар тексерілген, нарыққа сенімді қызмет етеді. Олардың қызметі мықты өндірістік базасына, қалыптасқан ақпараттар

көздері, кадрлар дайындау, қойманың жетілген таралымдар жүйесіне негізделген. Ал қызметін бастаған шағын кәсіпорын субъектілерінде мұндай мүмкіндіктер жоқ. Кез-келген ұсақ мәселені шешу олардан көп уақытты, күш-жігер мен қаржы жұмсауды талап етеді. Сәтсіздікке ұшырау қаупі де зор. Осы шығындардың орнын толтырып, шағын кәсіпорындардың тәуекелділік пен жоғалту қаупі жоғары ортада өмір сүруін жеңілдету үшін, мемлекеттік қолдаудың басқа түрлерімен бірге, салық салу бойынша да берілетін жеңілдіктердің қажет екендігі айтпаса да түсінікті.

Шағын бизнес саласындағы ҚР заңнамаларына келер болсақ, онда соңғы жылдардағы Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес шағын кәсіпкерлікке ерекше назар аударылады, өйткені шағын және орта бизнесті дамыту арқылы тұрғындардың орталау жігінің әл-

ауқаты қалыптасады. Қазіргі уақытта оны дамыту үшін барлық алғышарттар бар

1. 3. Кәсіпкерлік қызметті ұйымдастыру нысандарының түрлері.

Қазақстанда "Меншік туралы" Заңға сәйкес кәсіпорындар мемлекеттік, жеке меншіктік, сол сияқты меншіктің аралас нысанасы

түрінде құралады және іс істей алады.

Мемлекеттік кәсіпорындар - мұнда негізгі құралдар мемлекеттің меншігінде болады. Мемлекеттік органдардың қарамағында болатын кәсіпорындарды қазыналық деп атайды.

Мемлекеттік холдинг-компаниясы - Холдинг деп үлкен корпорациялардың ортақ мүдделерінің сақталуына акциялардың бақылау пакеті арқылы бірыңғай бақылау жасасуды айтады. Алғашқы кезеңде Қазақстанда мемлекеттік акционерлік кәсіпорындары

құрылғанда халық шаруашылығы салаларында көптеген холдингтер көріне бастады.

Біздің республикада жеке меншік секторы мына төмендегі бөлімшелерден тұрады:

жеке кәсіпкерлік;
толық кәсіпкерлік;
коммандиттік (сенімгерлік) серіктестік;
жауапкершілігі шектеулі қоғам;
қосымша жауапкершілік жүктелген қоғам;
ашық акционерлік қоғам;
жабық акционерлік қоғам;
өндірістік кооперативтер.

Жеке кәсіпкерлік - бұл жеке кәсіпкерліктің ең жай нысаны, мұнымен айналысуға әрекетті әрбір азаматтың құқығы бар.

Толық серіктестік - екі немесе одан да көп толық құқықты адамдардың ұйымдасқан шаруашылық қоғамының бірлестігінің түрі. Олар кәсіпкерлік қызметті жүзеге асыру үшін бірігіп, жасасқан шарт негізінде өз мүліктерімен қоғам алдында жауапты болады. Толық серіктестіктің мүлкі оның қатысушылардың үлес (пай) жарнасы негізінде (ақшалай және басқа түрде) қалыптасады.

Коммандиттік (сенімгерлік) серіктестік - шаруашылық қоғамдарының бір түрі. Оған шарт жасасу негізінде екі, одан да көп кісі біріге алады. Алайда олар мүлікке деген жауапкершілігіне қарай екіге бөлінеді. Бірінші топқа жататындар толық үлесшілер немесе коммандиттік серіктестіктің толық мүшелері деп аталады. Олар қоғамның борышы үшін өз мүліктерімен толық жауап береді. Ал коммандиттер, сенім бірлестігіндегілер деп аталатын екінші топтағылар қоғамға қосқан жарнасы көлемінде жауапты.

Жауапкершілігі шектеулі қоғам - кәсіпкерлік қызметті жүзеге

асыру үшін екі, одан да көп адамды біріктіретін қоғамның түрі. Жауапкершілігі шектеулі қоғамның оның мүшелері есебінен жиналған жарғы қоры бар. Жауапкершілігі шектеулі қоғам жабық қоғам, яғни қоғам мүшесі өз үлесін қоғамның басқа мүшелерінің келісімімен басқа адамға немесе үшінші кісіге бере алады. Қоғам акциялар шығармайды.

Мұның өзі қоғам мүшелеріне сырт жақтан қаржы тарту мүмкіндігін шектейді.

Қосымша жауапкершілік жүктелген қоғам - қатысушылардың жарғылық қорға өздерінің міндетті салымдарымен жауап беретін қоғам, ал бұл қаражаттардың жетіспейтін кезінде - қосымша өздерінің мүліктерімен салған салымдарының үйлесімді мөлшері.

Ашық акционерлік қоғам - бұл заңдық құқы, жарғысы бар қоғам. Ол рұқсат ету жолымен құрылады, акцияда бірден үлесі бар, белгілі мөлшерде бір бөлшектенген негізгі капиталы болады. Акцияның ақшалай сомасы негізгі капитал көлеміне сай келуі керек.

Жабық акционерлік қоғам - ашық акционерлік қоғамнан акцияларды таратудың ерекше әдісімен өзгеше. Оның мәні акционерлік қоғамның акциясын сатып алуды акционер басқалармен салыстырғанда артық құқыққа ие болады. Міне, осыдан барып, акционерлік қоғамның өнеркәсіпте, саудада, банк және сақтандыру жүйесінде, экономиканың басқа да салаларында кеңінен дамуына әсер етеді.

Өндірістік кооператив - бұл қоғамның қызметі принципінде табыс табу емес, қоғам мүшелеріне көмек етіп, ықпал жасау. Кооператив кәсіпкерлік нысанына тән жағдай, оның мүшелерінің сол кооперативпен тығыз байланыс орнатуында. Кооператив - ол заңды иегер.

ІІ Тарау. Қазақстандағы кәсіпкерлік қызметтің нарықтағы әрекеттері.

2. 1. Нарықтық жағдайда кәсіпорынның қызметі және мінез-құлқы.

Нарықтық орта жағдайында және кәсіпорынның толық экономикалық, құқықтық өзінше еркіндік алуы, оған көптеген қосымша міндеттер жүктейді. Сөйтіп кәсіпорынның айналысатын қызметі шеңбері кәдімгідей ұлғаяды. Мемлекеттік экономика жағдайында негізгі буынның іс-әрекеті тек қана өндірістік қызметпен тұйықталды. Кәсіпорын өзінің экономикалық және әлеуметтік қызметін жалпы мемлекеттік шаруашылық механизмі арқылы жүзеге асырады. Аралас әрі әлеуметтік-бағытталған нарықтық экономика жағдайында мемлекет кәсіпорынға иелік құқ бере отырып, оның өз мүлкін, өндірген өнімін және тапқан табыстарын пайдалану мен жаратуды, кәсіпорын шығындары арқылы әлеуметтік шаралардың бір бөлігін жүктейді.

Сондықтан да барлық кәсіпорындар меншік түріне байланыссыз-ақ экономикалық қызметті ғана емес, әлеуметтік қызметті де атқаруға міндетті. Ендеше экономикалық қызметтің құрылымын қарастырамыз:

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.