Орта мектеп химиясы бойынша сыныптан тыс жұмыстарды ұйымдастыру, сыныптан тыс жұмыстарда жеткіншектердің адамгершілік құндылықтарын қалыптастырудың педагогикалық шарттары

Пән: Химия
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 34 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасының білім және ғылым министрлігі

Математика және жаратылыстану факультеті

Химия және биология кафедрасы

КУРСТЫҚ ЖҰМЫС

Тақырыбы: «Орта мектеп химиясы бойынша сыныптан тыс жұмыстарды ұйымдастыру, сыныптан тыс жұмыстарда жеткіншектердің адамгершілік құндылықтарын қалыптастырудың педагогикалық шарттары»

Орындаған:

Тексерген: п. ғ. к., доцент

Талдықорған 2011 жыл
Жоспар

Кіріспе . . . 3

І. Орта мектеп химиясы бойынша сыныптан тыс жұмыстарда жеткіншектердің адамгершілік құндылықтарын қалыптастырудың педагогикалық шарттары . . . 7

1. 1. Орта мекетптегі сыныптан тыс шаралар туралы ұғымдар және оларға сипаттама . . . 7

1. 2. Орта мектептің химия сабағында сыныптан тыс шараларды оқушыларға ұйымдастыру жолдары . . . 16

1. 3. Орта мектеп химия пәні бойынша мектепте жүргізілетін сыныптан тыс шараның іс-тәжірибесі . . . 25

Қорытынды . . . 33

Әдебиеттер . . . 35

Кіріспе

Зерттеудің көкейкестілігі. Қазақстан Республикасында білім беруді дамытудың 2011-2020 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасында да қоғамның дамуы мен экономиканың бәсекеге қабілеттілігі жоғарғы деңгейге көтерілуі білім берудің сапасын арттыруға тікелей байланысты екендігі көрсетілген. Оқушылардың адамгершілік құндылықтарын қалыптастырудың мәнділігі, біріншіден, барша саланың ғаламдануы, екіншіден телекоммуникация, ақпараттық, интернеттік байланыстардың артуы, үшіншіден рухани жаңару, тазару, сондай-ақ азғынданудың да қатарласа дамуы мүмкін. Жеткіншіктердің санасын түрлі жолдармен уландыру тәрбие жұмыстары әлеуеттерінің әлсіреуі, нашақорлық, жұмыссыздық, тастанды балалар санының көбеюі, кейбір сапалардың төмендігі де ықпал жасайды. Әсіресе, қазіргі жастарды теріс жолға түсіретін, санасын бұзатын жәйттердің бірі - дүниеқұмарлық. Нарық заманы бай етсе, біреуді кедейлендіріп, дүниенің қызығы адамгершілік міндеттерінен ажыратуға себеп болады. Болашағымыз - жеткіншектерге адамгершілік құндылықтарын: білімділік пен тәрбиелілік, еңбекшілдік пен әдептілік, ар-намысшылдық, отаншылдық пен парасаттылық, ұлтшылдық пен жауапкершілік, батылдық пен ептілік, мейірімділік пен қайырымдылық, өзін-өзі тануы мүмкінділігі мен қабілетін білуі және оларды игеруі, қолдауы, жетілдіруі, саяси жедел жаңаруға жеткізетіндігімен маңызды.

Қ. Б. Жарықбаев, С. Қалиев, С. А. Ұзақбаева, Ә. Табылдиев сынды ғалымдар, қазақ этнопедагогикасын, тарихын, этнопедагогика мәселелерін ғылыми-әдістемелік тұрғыдан жүйеледі. В. А. Ким, Л. А. Байсерке, Қ. Бөлеев, А. А. Бейсенбаева, С. А. Назарбаева, Ж. Б. Сәдірмекова, К. К. Жанпейсова, К. Ж. Қожахметова, Л. К. Керімов, А. А. Калюжный, Б. Ы. Мұқанова, Н. Н. Хан, А. Н. Ильясова, А. Б. Нұрлыбекова, В. В. Трифонов, Р. К. Толеубекова, Э. А. Орынбасарова Ж. Ембергенова, К. Ж. Ибраева, А. Қ. Каплиева және т. б. қазіргі кезеңдегі ғалым-педагогтар адамгершілік тәрбиесін қазіргі адамзаттың дамуына қатысты бағытта қарастырып, өзін-өзі танудың мәнін көрсетіп, адамгершілік құндылықтардың маңызын педагогикалық-психологиялық негізде зерттеуде.

Адамгершілік құндылықтарды қалыптастыру мәселелерін теориялық тұрғыдан қоғам талаптарына сай қарастырылмауын шешу және қазіргі мектеп тәжірибесінде оқушыларға адамгершілік құндылықтарды сыныптан тыс жұмыстарда қалыптастыру өз дәрежесінде болмауы себептері, олардың осы қарама-қайшылықтарды зерттеу барысында анықталды. Осы аталған қарама-қайшылықтарды ұтымды шешу мақсатымен зерттеудің өзекті мәселелерін анықтап “Сыныптан тыс жұмыстарда жеткіншектердің адамгершілік құндылықтарын қалыптастырудың педагогикалық шарттары” деп таңдау жасап, тақырыпқа қатысты зерттеуді нақтыладық.

Зерттеудің мақсаты: сыныптан тыс жұмыстарда қазіргі кездегі жеткіншектердің адамгершілік құндылықтарын қалыптастыруды теориялық негіздеп, педагогикалық шарттарын сұрыптап, ғылыми-әдістемелік ұсыныстар беру.

Зерттеудің нысаны: жалпы білім беретін мектептердің сыныптан тыс жұмыстары.

Зерттеу пәні: сыныптан тыс жұмыстарда жеткіншектердің адамгершілік құндылықтарын қалыптастыру үдерісі.

Зерттеудің ғылыми болжамы: егер жеткіншектердің адамгершілік құндылықтарын қалыптастырудың ғылыми-теориялық, сонымен бірге ғылыми-әдістемелік негіздерін анықтау бойынша тәрбие жұмыстарының жүйесін және оның нобайын жасап оңтайлы педагогикалық технологиясы бойынша сынып жетекшісінің оқушыларға адамгершілік құндылықтарын қалыптастыруды жетілдіріп, тәрбие үдерісінде қолайлы және қоғамға лайықты қазіргі кезеңнің үлкен динамикалық сұранысы тұрғысынан орындалса, әлеуметтік, экономикалық және саяси жедел жаңарулар талаптарына сәйкес жеке тұлғаларда, адамгершілік құндылықтарды тәрбиелеуге нәтижелі қол жеткізіледі, өйткені, бұл қазіргі қоғам тіршілігіне оң ықпал жасайды.

Зерттеу міндеттері:

- “жалпы құндылық”, “адамгершілік құндылық”, “адамзаттың жалпы құндылығы”, «қазіргі кездегі жеткіншектердің адамгершілік құндылығы» ұғымдарының педагогикалық мәніне, әлеуметтік-педагогикалық маңызына сипаттама беру;

- сыныптан тыс жұмыстарда жеткіншектердің адамгершілік құндылықтарын қалыптастырудың теориялық негіздерін айқындау.

- жеткіншектердің адамгершілік құндылықтарын қалыптастырудың құрылымдық-мазмұндық нобайын жобалап, оның өлщемдері, көрсеткіштерімен деңгейлерін анықтау.

- сыныптан тыс жұмыстарда жеткіншектердің құндылықтарын қалыптастырудың педагогикалық шарттарын анықтап, ұсынылатын педагогикалық технологияның тиімділігін тәжірибелік-экспериментте тексеру.

Зерттеудің жетекші идеясы: жеткіншектердің адамгершілік құндылықтарын қалыптастыруда сыныптан тыс жұмыстарды жетілдіру, жүйелеу, тиімділігін арттыру арқылы олардың дара ерекшеліктерін, бейім-қабілеттерін, белсенділіктерін дамытуға жағдай туады. Өмірді құндылық ретінде бағалауға бағыттайды.

Зерттеудің теориялық және әдіснамалық негіздері: философиялық негіздегі таным теориясы, психология және педагогика ғылымдарының жеке тұлға және оның дамуындағы іс-әрекеттер теориясы, құндылықтар теориясын, іс-әрекет теориясы адамгершілік құндылықтарын қалыптастыру теориясы.

Зерттеу әдістері: Зерттеудің өзекті мәселелеріне философиялық, психологиялық, педагогикалық, әлеуметтік, мәденитанулық, құндылықтанулық әдебиеттерді талдау жүргізіп, педагогикалық ғылыми зерттеу тақырыбына байланысты теориялық тұрғыдан қарастыру, жалпы орта білім беретін мектептің оқу құжаттарын зерделеп, сыныптан тыс жүргізілетін тәрбие жұмыстарын жан-жақты талдап, қорытындылау, өткізілетін іс-шараларға талдау жүргізіп, саралау, сауалнама әзірлеп, тәрбие үдерісіне бақылау жүргізіп, сыныптан тыс тәрбие жұмыстарында жеткіншектерге адамгершілік құндылықтарын қалыптастыруға қатысты мүмкіндіктерін анықтау, мақсатқа сай тәжірибелік-экспериментті жүргізу, оның нәтижелерін математикалық талдау арқылы өңдеу және қорытындылау.

Зерттеу көздері: Қазақстан Республикасының "Білім туралы" заңы, Білім және ғылым министрлігінің оқу-тәрбиеге байланысты тұжырымдамалары (1999 ж. ), “Мектепке дейінгі және мектеп жасындағы балалардың тәрбие тұжырымдамасы” (1995 ж. ), “2015 жылға дейінгі білім беруді дамыту тұжырымдамасы”, “Мәдени мұра” (2003 ж. ) бағдарламасы, оқушылардың ізгі қасиеттері тәрбиесіне қатысты жалпы білім беретін оқу орындарын қалыпты құжаттары, оқу орындарының мұғалімдері, тәрбиешілер, ағартушылар және сынып жетекшілерінің озық тәжірибелері, автордың педагогикалық іс-тәжірибесінен жинақталып, саралаған еңбектері.

Зерттеудің базасы: тәжірибелік-эксперимент жұмыстары Шымкент қаласындағы № 51 Төле би атындағы орта мектепте, № 52 М. Өтемісұлы атындағы мектепте және Сайрам ауданындағы № 84 Төлеген Тәжібаев атындағы, №95 орта мектепте өткізілді.

Зерттеудің ғылыми жаңалығы мен теориялық маңызы:

- зерттеу жұмысы бойынша “жалпы құндылық”, “адамгершілік құндылық”, “адамзаттың жалпы құндылығы”, “қазіргі кездегі жеткіншектердің адамгершілік құндылығы” ұғымдарының жаңа негіздегі мәні анықталып, оларға сипаттама жасалды;

- сыныптан тыс жұмыстардағы жеткіншектерге адамгершілік құндылықтарды қалыптастырудың теориялық негіздері айқындалды.

- жеткіншек оқушылардың адамгершілік құндылығын қалыптастырудың өлшемдері мазмұндық-құрылымдық нобайы жасалып, көрсеткіштері, өлшемдері мен деңгейлері нақтыланды;

- сыныптан тыс жұмыстарда адамгершілік құндылықтарын қалыптастырудың педагогикалық шарттары сұрыпталып, жеткіншектерде адамгершілік құндылықтарын қалыптастырудың педагогикалық технологиясы ұсынылып, тәжірибелік-экспериментте тексеріліп, ғылыми-әдістемелік ұсыныстар берілді.

Зерттеудің практикалық мәні:

- жеткіншектердің адамгершілік құндылықтарын қалыптастырудың педагогикалық шарттары сұрыпталды, жасалды;

- сыныптан тыс жұмыстарда жеткіншіктерге адамгершілік құндылықтарды қалыптастырудың нобайы ұсынылды;

- “адамгершілік құндылықтар әлемі” атты сынып жетекшілеріне арналған тәрбие жұмыстары технологиясының үлгі мазмұны құрылып, тексерістен өткізіліп, мектеп тәжірибесіне ендірілді;

- зерттеулер қортындысы арқылы сыныптан тыс жұмыстардың іс-тәжірибелеріне арналған әдістемелік нұсқаулар жасалып, қолданылуда.

Қорғауға ұсынылатын қағидалар:

- жеткіншектерге жалпы адамгершілік және адамгершілік құндылықтарды қалыптастырудың педагогикалық мәнін қарастырып,

“Жалпы құндылық”, “Адамгершілік құндылық”, “Адамзаттың жалпы құндылығы” ұғымдарына сипаттама жасалды;

- сыныптан тыс жұмыстарда жеткіншектерге адамгершілік құндылықтарды қалыптастырудың педагогикалық шарттары сұрыпталды;

- педагогикалық технология арқылы жеткіншектердің адамгершілік құндылықтарын қалыптастырудың біртұтастығына қол жеткізіп жеткіншектердің өзін-өзі тануын, оны дамытуды, жан-жақты жетілдіру, қазіргі кезеңге лайықты тәрбиелеу, ел азаматы болуы арқылы отбасына, қоғамға, еліне пайдасын тигізу басты мұраты екендігі эксперимент барысында дәлелденді.

Зерттеу нәтижелерінің дәлдігі мен негізділігі теориялық қағидалар мен әдіснамалық талапқа, зерттеу мәніне сәйкес әдістеме қолдану арқылы тәжірибелік-эксперимент бағдарламаға және мақсатымызға сай, сонымен бірге бастапқы эксперимент және ақтық көрсеткіштер нәтижелерімен қорытыланды, жалпы білім беретін оқу орындарының жеткіншектерімен жасалынған тәжірибелік-эксперимент қорытындылары зерттеу жұмыстарының тиімділігін байқатты.

Зерттеу нәтижелері дәлелді және негізділігі мен жұмыстың сапалылығын көрсетті.

Зерттеудің нәтижелерін сынақтан өткізу және ендіру. Зерттеудің негізгі нәтижелері Қ. А. Яссауи атындағы Халықаралық қазақ-түрік университетінде (Түркістан қ. ), Оңтүстік Қазақстан педагогикалық университетінде, Шымкент университетінде (Шымкент қ. ), С. Сейфулин атындағы Қазақ Мемлекеттік аграрлық университетінде (Астана) өткізілген халықаралық ғылыми-теориялық, ғылыми-әдістемелік конференцияларда баяндалды. Зерттеу еңбектерінің нәтижелері мерзімді басылымдарда, ғылыми жинақтарда, әдістемелік нұсқауда жарық көрді.

Курстық жұмыстың құрылымы: курстық жұмыс кіріспеден, үш тараудан, 2 сызбанұсқадан, 1 суреттен, 4 кестеден, қорытындыдан, пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады.

І. Орта мектеп химиясы бойынша сыныптан тыс жұмыстарда жеткіншектердің адамгершілік құндылықтарын қалыптастырудың педагогикалық шарттары

1. 1. Орта мекетптегі сыныптан тыс шаралар туралы ұғымдар және оларға сипаттама

Химиядан сабақтан тыс жұмыстарды ұйымдастыру әдістемесіне жүргізілген талдаулар факультативтік сабақтар мен олипиадалар өткізу мәселесімен ғана шектеледі.

Бүгінгі ақпараттық қоғамда өмір сүруге лайық жан - жақты дамыған жеке тұлғаны қалыптастыру үшін мектепте оқытылатын пәндер бойынша оқушының шығармашылық

қабілетін дамытатын әртүрлі сабақтан тыс жұмыстар ұйымдастыру қажет екені белгілі.

Осындай жұмыс түрі химия курсы бойынша жүргізілетін сабақтан тыс жұмыстардың бірі - оқушылардың химия апталығын ұйымдастыру болып табылады.

Оқушылардың химияға қызығуын біршама қанағаттандырғанымен факультативтік сабақтардың да мазмұны мемлекеттік бағдарлама бойынша шектеледі. Оқушылар бағдарламадан тыс көптеген мәселелерді білгісі, үйренгісі келеді. Мұның өзі химияның тұрмыстағы және халық шаруашылығындағы маңызының күн сайын артуымен де байланысты. Оқушылардың осы тілегін орындау мақсатымен сыныптан тыс жұмыстар жүргізіледі. Өзінің атынан көрініп тұрғанындай бұл жұмыстар - оқушылардың қалауы бойынша мұғалімнің жетекшілігімен сабақтан тыс жүргізілетін оқу жұмысын ұйымдастырудың бір түрі[13] .

Химиядан факультатив сабақтарының негізгі мақсаты оқушылардың білімдерін тереңдету, кеңіту, пәнге деген оқушының қызығушылығын дамыту, қабілетін дамыту, химиядан өз бетінше жұмыстар атқаруға талғамдары мен қызығушылықтарын ояту, шығармашылықтары мен белсенділіктерін тәрбиелеу мен дамыту болып табылады.

Оқыту жұмысын тек сабақ арқылы ұйымдастыру мүмкін емес[13] .

Сыныптық-сабақ жүйесінің негізгі кемшілігі - оқушылардың дара ерекшеліктерін дамытуға жеткілікті мүмкіндіктерінің болмауы - оқытуды ұйымдастырудың басқа жолдарын іздестіруге себеп болды. Сондықтан оқушылардың сыныптық-сабақтағы танымдық әрекетін дамыту, толықтыру және оқушылардың өзіндік шығармышылық белсенділіктерін, қабілеттерін арттыру мақсатында оқыту жұмысын ұйымдастырудың қосымша түрлері қолданылады. Олардың қатарына семинар, экскурсия, факультативтік, қосымша, конференция сабақстары, өндірістік оқу, үйдегі оқу жұмысы, тәрбиелік-зертханалық (практикум) және пәндік үйірме жұмыстары, олимпиада, сынақ және емтихан, өзіндік жұмыс түрлерін жатқызуға болады.

Семинар сабақтары көбініесе оқыған лекция тақырыбына байланысты негізгі өзекті мәселелерді талқылау, оқушылардың танымдық ойлау қабілеттерін дамыту, өзіндік шығармашылық белсенділіктерін шыңдау мақсатын көздейді. Тақырып сұрақтарына сай пікір алмасу, өз көзқарастарын дәлелдеу, мұғалімдерге оқушылардың оқу материалын қаншалықты меңгергенін, соған орай сенімдері мен түсініктерінің қалыптасқандығын бақылап, тексеріп, бағалап және бағыт-бағдар беріп отыруға мүмкіндік туғызады.

Семинар сабағына әзірлену кезінде оқушылар тезистер мен баяндамалар жазып, қосымша әдебиеттерді пайдаланады. Ұсынып отырған сұрақтарға қатысты, ондағы бар негізгі ойларды қамтып, конспект құрады. Міне, осындай жұмыстардың нәтижесінде семинар жұмысы оқытуды ұйымдастыруда тиімді форма екенін тәжірибе көрсетуде.

Семинар сабағын өткізу барысында мұғалім проблемалық жағдай туғызып, талықыланып отырған сұрақтарға оқушылардың қызығушылығын оятады, олармен ақылдаса отыра оны талдаудың жоспарын құрады және ұжымдық ізденушілік әрекеттеріне қолайлы жағдай туғызады.

Экскурсия жұмысының мақсаты - оқушылардың сабақта алған теориялық оқу материалдарын практикамен жалғастыру, бекіту. Сондықтан оқыту процесінде оның маңызы зор. Ол барлық оқу пәндерінде, әсіресе физика, химия, биология, тарих және еңбек сабақтарында кеңінен қолданылады. Бұл оқушыларды оқу процесін бақылай білуге жаттықтырады жән оқу материалын өмірмен байланыстыра алуға үйретеді.

Экскурсия сабағын өткізудің орнына: мектептің оқу алаңына, табиғат аясына, ауыл шаруашылығына, өндіріске, көрмелерге, музейге бару т. б. нысаналар жатады.

Оқыту процесін бұлай ұйымдастыру мұғалімнен зор ұйымдастыру жұмысын талап етеді. Экскурсия түрінде жақсы өткізілген әрбір сабақ оқушыларға нақтылы фактілер мен құбылыстарды жақсы оқып үйренуге, өз түсініктерін кеңейтіп, білімдерін бекітуге мүмкіндік береді.

Экскурия сабақтарында мұғалім оқушыларға оның тақырыбы мен мақсатын алдын-ала түсіндіреді. Соның негізінде оқушылар нақтылы заттарды байқап, оларға бақылау жасайды.

Оқытуды экскурсия жолымен ұйымдастырудың үш түрі бар:

Біріншісі - кіріспе экскурсия деп аталады. Ол сабақта күрделі тарау, ақырыптарды өтер алдында ұйымдастырылады. Экскурсияның бұл түрін бастауыш және орта сыныптарда алдын ала өткізсе, олар үшін сабақ өте қызықты жағдайда болады.

Екіншісі - ілеспелі экскурсия деп аталады. Ол белгілі бір тақырыпқа арналып, сабақ барысында оның орта шенінде немесе өн бойында жүргізілуі мүмкін.

Үшіншісі - қорытынды экскурсия. Ол күрделі тарау немесе тақырыпты өтіп болғаннан кейін оқушылардың сабақтар жүйесінде алған теориялық білімдерін пысықтау, бекітту мақсатын көздейді.

Экскурсия сабағының нәтижелі өтуі негізінен мұғалімнің алдын-ала дайындық жұмыстары мен өткізу орнын дұрыс таңдай білуіне байланысты болмақ. Мұғалім экскурсия болатын нысананы алдын ала барлап, содан кейін оқушыларға оның мақстаны түсіндіреді.

Мақсатына қарай оның жоспары жасалады. Жоспарда негізінен мына мәселелер қарастырылады:

Экскурсияның барысы, негізгі кезеңдері, басталу жәнеғ аяқталу уақыты;
Маршруты, қамтитын нысанасы;
Экскурсияға қажетті құрал-жабыдықтар;
Экскурсия барысында байқау нысаналары мен оларды пайдалану жолдары;
Жеке және топ болып атқаратын жұмыстардың түрлері;
Экскурсия қорытындысына сай оқушылардың тапсырмалары т. б.

ХVІІІ ғ. Францияның атақты ғалымы Жан-Жак Руссо балалардың сезімін дамыту үшін, олармен табиғатқа экскурсия жасау қажеттігін дұрыс деп тапты. Оқытудың бұл түрі тек ХІХ ғ. бастап қолданыла бастады. Оны Ресейде Л. Н. Толстой ұйымдастырған Ясная Поляна мектебінде кеңірек пайдаланды. Оқыту жұмысын ұйымдастырудың факультатив түрі оқушылардың сұранысы мен қызығушылығы негізінде әртүрлі пәндерге қатысты ұйымдастырылады. Оның қызметі көпжақты: оқушыларды ғылымға қатыстыра отырып, олардың дүниетанымын тереңдетеді және кеңейтеді; белгілі бір пәнге қатыстытанымдық қызғушылықтарын тұрақты қалыптастырады. Оқушлардың пәнге бейімділігін ескере отыра, факультативтік оқуды олардың қалаған мамандықтарына сай психологиялық және практикалық дайындығын арттыру және кәсіби бағдарын қалыптастырудың нәтижелі формасы ретінде қолдануға болады; олар жоғары сынып оқушыларының еңбекке дайындығына елеулі үлес қосады.

Ол оқудың жоғары ғылыми деңгейін қамтамасыз етіп, оқушылардың өзіндік білім алуы мен шығармашылық дамуына да ықпал етеді. Кітаппен, анықтама әдебиеттерімен, оқу-әдістемелік нұсқауларымен өз беттерінше жұмыс істеу дағдысын тәрбиелейді, приборлармен қарым-қатынасқа түсу, оларды орнықтыруда өзіндік ақыл-ой еңбегі мен тәжірибелік біліктілікті қалыптастырып, эксперимент жұмыстарын жүргізу тәсілдерін меңгереді.

Оқушылардың факультативтік оқуда алған білімдері мен дағдылары сабақтарда белсенді қолданылып, олардың міндеттері, мазмұны мен әдістері арасындағы өзара байланыс логикалық тұрғыда іске асса, онда оқу жүйесінің нәтижесі анағұрлым артады.

Конференция ретінде өткізілетін сабақ түрі кейбір тақырыптарды тереңірек меңгерту, оның ғылыми дәрежесін көтеру мақсатын көздейді. Сол үшін де семинар сабақтарына қарағанда, конференция түрінде өткізілетін оқу жұмысы ұсынылған әдебиеттер мен қосымша құралдардың көлемі кеңірек болады. Оны дайындау және өткізу тәртібі семинар сабағына ұқсас келеді. Бірақ, оқу конференциясында баяндамашылар мен сөйлеушілердің саны көбірек болуы қажет. Сондықтан, оған бірнеше қатар сыныптардың оқушыларын қатыстыруға болады[1] .

Оқу жұмысын ұйымдастыруда мұғалімнің тағы бір міндеті - оқушылардың сабақтан тыс кездерінде танымдық әрекеттерін тереңдету, үлгермеушілікті болдырмау. Сондықтан кейбір оқушылардың дарын-талаптарын, ғылымға бейімділігін немесе сұранысын сабақ барысында толық қамтамасыз етіп, жағдайлар жасауға әр кезде мүмкіндік бола бермейді. Ол үшін оларға үйірме мен ғылыми жұмыстарын ұйымдастырудың маңызы зор.

Пәндік үйірме жұмыстары сабаққа қарағанда бағытты, мазмұны, ұйымдастыру тәсілі мен уақыт өлшемі тұрғысынан өзіндік ерекшеліктері бар. Олар оқушылардың қызығушылығы мен пәндерге бейімділігін дамытуда және ттапсырылған жұмыстарды нәтижелі орындауға қолайлы жағдайлар туғызып отырады. Сонымен қатар оқытудың өмірмен байланысын қамтамасыз ету, пәнаралық байланысты нығайтуға ықпалын тигізеді.

Оқушылардың пәндік үйірме жұмыстары оқыту порцесін жандандырып, оның сапасын көтеруге әсер етеді.

Үлгере алмаушылықты жою үшін жеке немесе бір топ оқушылармен қосымша және консультация сабақтары да ұйымдастырылады.

Сынақ жұмыстарын жоғары сынып оқушыларына енгізудегі мақсат - бағдарламадағы теориялық білімдерді күшейту, бекіту және оқыту процесіндегі оқушылардың жоғары белсенділіктерін, жауапкершілігін, дербестігін орнықтыру.

Сынақ жұмыстары өзінің ұйымдастыру ерекшелігіне сай оқу жұмысынан тыс оқушылардың өздігінен білім алуын жалғастыруға ықпал етеді.

Сынақ жұмысы, ереже бойынша бағдарламаның негізгі бөлімін, тарауын оқыпболғаннан кейін жүргізіледі. Мұғалім оның өткізілу мерзімін, тақырыптары мен талқыланатын сұрақтарын оқушыларға алдын ала хабарлайды. Оларға жеке дара тапсырмалар беріліп, қосымша әдебиеттерді оқу тапсырылады және қосымша сабақ өткізіледі.

Сынақты ұйымдастыру оқушылардың жеке жауаптары, бақылау және топтық практикалық-лабораториялық жұмыстары, тақырып бойыншашығарма және баяндама жазу түрінде жүргізіледі.

Оқушылардың өзіндік жұмыстары. Оқушылардың оқу жұмысын сәтті ұйымдастыруда оның өзіндік жұмыстарының маңызы ерекше.

Бүгінгі таңда оқушылардың үзіліссіз білім алу міндеттерін жетілдіруге сай мектеп мұғалімдерінен олардың ойлау қабілеттерін одан әрі арттыру, танымдық және шыңармаышылық қабілеттерін дамыту, сонымен қатар өзіндік жұмыстарына қатысты іскерліктері мен дағдысын тәрбиелеу талап етілуде. Ол үшін өзіндік жұмыс оқушылардың тек үй жұмысын орындау барысында ғана емес, оқыту процесінің өн бойында өз орнын табуы тиіс. Оқушылардыі әр түрлі өзіндік жұмыстары негізінде сабақтың нәтижесін және таным қабілеттерінің белсенділігін арттыруға болады.

Оқушылардың таным белсенділігі - оқуға қажетті білім мен дағдыны меңгеру және оларды өмірде, практикада пайдалана білуге, үйренуге оқушының істейтін саналы әрекеті[3] .

Оқыту процесінде оқушының белсенділігі, негізінен, екі түрлі сипатта болады: сыртқы және ішкі белсенділік.

1 - сызбанұсқа. Оқушылардың таным белсенділігі

Оқушылардың таным белсенділігі

Оқушылардың таным белсенділігі:

: Сыртқы белсенділік

Оқушылардың таным белсенділігі:

: Ішкі белсенділік

Сыртқы белсенділік дегеніміз - оқушы әрекетінің сыртқы көріністері (белсенді қимыл қозғалыстары, тәжірибелік әрекеттері, мұғалімге зейін қойып қарауы, мимикасы т. б. ) бірақ осы кезде ол басқа нәрсені ойлап отыруы да мүмкін.

Оқушының ішкі белсенділігіне - оның белсенді түрде ойлау әрекеті жатады. Белсенділік жеке басқа тән, маңызды бір қасиет болып табылады. Бұл қасиетсіз адамның қандайда болмасын жұмысы нәтижелі болуы мүмкін емес[4] .

Оқушы белсенділігі қандай болғанда да ой дербестігіне сүйенеді. Оқыту порцесінде оқушылардың белсенділігін арттыру принципін жүзеге асыруды мақсат еткен мұғалім сабақтың барлық кезеңінде олардың ой дербестігін дамытуға тырысады. Оқушыда белсенділік бір қалыпта болмайды, оның қарапайым (еліктеушілікке, жай қайталауға, біреудің айтқанын бұлжытпай орындауға негізделген белсенділік) және күрделі (творчествалық т. б. белсенділік) түрлері болады.

Соңғысы оқушының жоғарғы саналылығы мен дербестігін керек етеді.

Оқушылардың жас ерекшеліктеріне және психикалық даму дәрежесіне қарай белсенділіктің бірнеше түрі қалыптасып, дамиды: қимыл және сөйлеу, ойын және оқу (таным), өзін-өзі тәрбиелеу т. б. белсенділіктер.

Өзіндік жұмысты ұйымдастырудың шарттары мыналар:

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.