Сандарды салыстыру
Қазақстан Республикасының білім және ғылым министрлігі
Ж.Досмұхамедов атындағы Орал педагогикалық колледжі
КУРСТЫҚ ЖҰМЫС
Тақырыбы: Шығармашылық тапсырма. Математика.
Орал - 200
Жоспар:
1. Кіріспе.
2. Негізгі бөлім.
а) есеп шығару туралы түсінік.
б) әр сыныпқа шолу.
в) пәнаралық байланыстар.
г) шығармашылық тапсырма арқылы есептер шығару.
3. Қорытынды.
Қазақстанның тєуелсіздік жєне егемендік алуына байланысты, µскелең ±рпаққа
білім мен тєрбие беру мєселесін қоғам дамуының қазіргі кезеңінің
талаптарынан туындап отырған міндет жєне мақсаттарға орай жан-жақы
жетілдіру қажет болып отыр.
Єрине б±л халыққа білім беру ж‰йесінің барлық буындарына, соның ішінде
бастауыш буынға зор жауапкершілік ж‰ктейді.
¤йткені білім мен тєлім-тєрбиенің негізі бастауыш мектепте қаланады.
Осы бағытта біршама шаралар ж‰зеге асырылуда. Атап айтқанда: бастауыш
мектепте оқытылатын пєндерден жаңа бағдарламалар жасалып, соларға сєйкес
тµлтуша оқулықтар жазылуда, демек, оқу – тєрбие процесін ±йымдастырудың
жаңа ж‰йесі мектептердің тєжірибесіне енгізілуде, яғни пдагогикалық
ғылымның озық идеялары мен жинақталған қ±нды тєжірибелерді µзгерген жєне
жаңа жағдайларда µзінің қолданысын табуда.
Осындай к‰рделі мєселенің д±рыс шешілуі ±стаздардың теориялық білімнің
жєне кєсіби мамандығының деңгейіне тєуелді, сондықтан оқушыларға тек қана
білім берумен шектеліп қалмай, қазіргі заман талабына сай тєлім – тєрбие
беретін, яғни халқымыздың тарихы, мєдениеті, салт – санасы, єдет – ғ±рып
педагогикасмымен таныстырып, ой-µрісін, қабілетін жан-жақты дамытуға толық
м‰мкіндік дайындаудың бар мамандар дайындаудың қажеттігін ескеруге тура
келеді.
Бастауыш мектептің осындай талапқа сай м±ғалімдерін дайындау
педагогикалық училищелер мен колледждердің, жоғарғы оқу орындарының
бастауыш оқыту педагогикасы мен єдістемесі факультеттерінің ‰лесіне тиюде.
Осы оқу орындарының єрқайсысының өзіндік ерекшеліктері болғанмен, бастауыш
мектептің болашақ мұғалімдерін дайындауға қатысты алғанда, ортақ міндетті
шешуіне тура келеді, яғни кәсіби мамандыққа қажетті білім, білік және
дағдылармен жан-жақты қаруландыру мақсатын көздейді. Осыған орай ”Бастауыш
сыныптарда математиканы оқытудың әдістемесі” атты курс оқытылып,
үйретіледі.
“Математиканы оқыту әдістемесі” – психология, математиканыфң бастауыш
курсының теориялық негіздері пәндерімеен тығыз байланысты.
Бұл курсты жалпы алғанда, математиканы оқытудың заңдылықтарын зерттейтін
педагогиканың бір бөлімі немесе тармағы деп түсінген жөн. Өйткені мұнда
алдымеен қоғкамның қойып отырған талаптары мен мақсаттарынан туындайтын
мынадай үш сұраққа жауап беріледі.
1) Математиканы неге және не үшін оқытамыз?
2) Математикада нені оқытамыз?
3) Математиканы қалай оқытамыз?
Бұл курс математика ғылымымен, яғни осы уақытқа дейін оқытылып-
үйретілген, математиканың бастауыш курсының теориялық негіздерімен де тығыз
байланысты. Өйткені біріншіден, мектепте қарастыралатын математиканың
білімнің мазмұны таңдап алу, математика дамуының деңгейіне сәйкес
анықталады, ал екінші оқытудың әдістемесі білімнің мазмұнына орай
іріктеледі, сондай-ақ математикалық түсініктер мен ұғымдардың мән-мағынасы
және мазмұнын жете түсіну.
Бұл пән негізінен бір-бірімен тікелей байланысты екі ірі мәселені:
бастауыш класстар математикасының мазмұнын класстар және оқытудың
әдістемесін қарастыру.
Математиканы оқытудың жалпы жүйесінде есептер шыфғару тиімді
жаттығулардың бір түрі болып табылады. Есептер шығарудың ең әуелі
балаларда толық, бағалы математикалық ұғымдарды қалыптастыруда, олардың
бағдарлама анықтап берген қыйсыншыл білімді игеруде өте маңызды мәні бар.
Есептер шығару балаларда, әрбір адамға оның күнделікті өмірінде қажетті
іскелікті, білікті қалыптастырады. Есептер шығару арқылы, балалар танымдық
және тәрбиелік тұрғыдан алғандағы маңызды ұғымдарымен танысады.
Есептер шығару оқушылардың ақыл-ойының дамуына өте игі әсерін тигізеді,
себебі ол анализ және синтез, нақтылы және абстракциялау, салыстыру,
жалпылау сияқты ойлаумен жүргізілетін кезеңді талап етеді.
Есеп термині және оның элементтерімен оқушыларды айқын түрде алғаш
таныстыруға дейінгі уақытты мазмұнды есептерді еңгізудің дайындық
кезеңі деп айтуға болады.осы уақытта оқушылардың мектепке дейінгі игерген
білім, білік және дағдылары толытырылады түседі және бір жүйеге
келтіреді , сондай-ақ номерацияны оқып үйренуге көшуге қажетті жағдайлар
жасалабды, әрі қарай 10көлеміндегі сандрдың номерациясы
қарастырады.дегенмен осы кезде мазмұнды суреттер ретінде ұсынылатын жай
есептер 10көлеміндегі әрбір санмен оқушыларды танытыруда және әрбір1-ді
қосу және 1-ді азайту арқылы шығарып алуда көрнекі құрал сипатында
пайданылады.
Жауабы арифметикалық амалдың кµмегімен табылуы м‰мкін болатын сµзбен
т±жырымдалған с±рақ есеп деп аталады. Демек, арифметикалық есептің қандай
да бір с±рағы болады. С±рақтың жауабын бір ғана арифметикалық амалмен
тапса, ол жай есеп, ал кемінде екі амалмен шығарылса, ол қ±рама есеп деп
аталады. Арифметикалық амалды орындау ‰шін ең кемінде екі сан керек, яғни
есепті шығару ‰шін оның мазм±нында жоқ дегенде екі сандық дереу болу керек.
Сонымен қатар белгіні белгісізбен байланыстыратын тєуелділік, қатынас
немесе н±сқау беріледі.
Мысалы: 1. Ержан 5 торсық, ал Н±ржан одан 3 торсық суретін артық салды.
Н±ржан неше торсық суретін салды?
2. Лєззат 15 тор кµз жєне 10 жолды дєптер сатып алды. Лєззат
барлығы қанша дєптер сатып алды?
Єр есептің берілген жєне ізделініп отырған сандары бар.
Есептің шарты мен с±рағы болады. Есептің шартында берілген сандар жєне
олармен ізделініп отырған сандардың арифметикалық амалдарды қалай таңдап
алуды анықтайды. С±рақ қандай сан ізделініп отырғандығын анықтайды. Мысалы:
1-есептің шарты:”Ержан 5 торсық, ал Н±ржан одан 3 торсық суретін артық
салды”. Ал с±рағы: Н±ржан неше торсық суретін салды? Есептің с±рағына жауап
беру, есепті шығару немесе шешу болып табылады.
“Есеп” термині жєне оның қ±рамды бµліктері “10 кµлеміндегі сандарды қосу
жєне азайту” тақырыбы оқытыла бастағанда енгізіледі.б±л кезеңнің басты
міндеті – есеп терминін енгізу жєне есептің қ±рамды бµліктеріменшарты,
с±рағы, оны талдау жєне шешудің негізгі кезеңдерімен есепте не белгілі,
не белгісіз, белгісізді қалай табуға болады, шешуін жазу, есеп с±рағына
жауап беру таныстырып, оны шығару барысында орындалатын іс-єрекеттің
‰лгісін кµрсету. Сонымен есеппен ж±мысты мынадай тµрт кезеңге бµліп
қарастырған тиімді.
І кезең – есептің мазм±нымен таныстыру;
ІІ кезең – есептің шешуін іздеу;
ІІІ кезең –есепті шешу, жазу;
ІV кезең –есептің шешуін тексеру.
Бастауыш сыыптардың математикасы негізгі мектеп математика курсының
ажырамас бµлігі болып табылады. Осыдан бастауыш мектепте математиканы
оқытудың мына сияқты мақсаттарға жетуді кµздейтіндігі туындайды:
- бағдарлама межесіне сай мµлшер мен деңгейде білім, білік жєне
дағдыларды игеру;
- математика курсының мазм±ны арқылы танымдық жєне коммуникативтік
іс-єрекет пен µздігінен білім алуға жєне еңбекке бейімделу,
сондай-ақ ата-дєст‰р, єдет-ғ±рып, салт-сана, халықтық жєне
±лттық болмысты д‰ниеж‰зілік мєдени м±ралармен ‰ндестіру арқылы
баланы т±лға ретінде қалыптастыру;
- оқушының ақыл-ойының математикалық стилін, интеллектуалдық жєне
ерік пен сезімге қатысты сапаларын дамыта т‰су;
- негізгі мектепке оқуға, меңгерген математикалық білімдерін
µмірде қолдануға жан-жақты дайындауды ж‰зеге асыру.
Осы мақсаттардан математиканы оқытудың мына сияқты міндеттері
айқындалады:
- баланың т±лға ретінде қалыптасуына, оқушының ақыл-ойын дамытуға,
интеллектуалдық жєне ерік пен сезімге қатысты белсенділігін
қалыптастыруға септігін тигізу;
- математиканың µмірде болып жатқан нақты қ±былыстарды жалпылауға
жєне қоршаған болмысты танып-білуге кµмектесетін ғылым болып
табылатыны туралы т‰сініктердің қалыптасуына єсер ету;
- оқушының µмір тіршілігіне жєне мектептің келесі буынында оқуын
жалғастыруы ‰шін қажетті білім, білік жєне дағдыларды қалыптастыру.
Базалық білім мазм±нының сыныптар бойынша бµлінуі.
1-сынып.
Қарапайым т‰сініктер.
Заттарды санау (Қанша? Неше? Нешеу?)
Заттарды єр т‰рлі белгілеріне (т‰сі, µлшемі жєне пішіні) қарай
салыстыру (бірдей, єр т‰рлі, дµңгелек, ‰шб±рыш, шаршы). Заттарды ±зындығына
қарай салыстыру (±зын – қысқа, биік – аласа, қалың – ж±қа): ¦ззындықты
µлшеу. Заттардың екі тобын салыстыру (артық, кем, сонша). Кеңістік туралы
т‰сінік (жоғарыда, тµменде, сол жақта, оң жақта, астында, ‰стінде,
арасында, қатар, алдында, артында жєне т.б.). Қозғалыс бағыты (солдан оңға
қарай). Уақыт аралығы туралы т‰сінік(б±рын, кейін, алдымен, содан кейін,
сонан соң, соған дейін).
Заттарды санау (нешінші? Апта к‰ндерінің, жыл мезгілдерінің, айдың
атаулары мен реті). Біріктіру жєне бµліп алу.
Сызықтар (т‰зу, қисық сызық, т±йықталған қисық сызық, т±йықталмаған
қисық сызық). Н‰кте, сєуле, б±рыш. Кесінді жєне оны сызу. Кесіндінің
±зындығын µлшеу (сантиметр). Бµліктерге бµлу жєне қ±растыру.
Он кµлеміндегі сандар.
Заттарды санаудың, кесіндінің ±зындығын µлшеудің жєне амалдың
нєтижесі ретінде сан жайында т‰сінік.
Цифр – санды жазып кµрсету ‰шін қолданылатын таңба. Он кµлеміндегі
сандардың атауы, реті жєне жазылуы.
0 саны жєне оның жазылуы. Басқа теріс емес б‰тін сандар арасындағы
нµлдің орны. Сандарды салыстыру. Салыстыру таңбалары (=, ..., ...).
Бір таңбалы сандардың қатары. 10 – екі таңбалы сан.
Амалдардың мєн-мағынасы жєне атаулары (қосу жєне азайту) жєне олардың
белгіленуі(“+” жєне “-“ таңбалары): Сандарды жєне сєйкес шамаларды
(±зындықтарды) қосу жєне азайту.
Санды теңдіктер мен теңсіздіктер. Тура жєне тура емес теңдіктер мен
теңсіздіктер. Санды теңдіктерді жєне теңсіздіктерді қ±ру жєне оқу.
Бір амалдан т±ратын санды µрнекті қ±ру, оқу, жазу жєне мєнін табу.
Қосылғыштар. Азайтқыш. Азайғыш. Қосынды. Айырма. Қосындының жєне айырманың
мєні. Қосудың ауыстырымдылық қасиеті. ¤рнек. ¤рнектің мєні. Қосу жєне
азайту - µзара кері амалдар. ¤рнектерді салыстыру.
Санды жєне єріпті µрнектер. Қ±рамында бір єріп болатын µрнектерді
қ±ру, жазу, оқу жєне мєндерін табу. Теңдеу. Қарапайым теңдеу қ±ру жєне
шешу(сынып кµру єдісімен). 2,3,4,...,10 сандарының қ±рамы жєне олардың
єрқайсысының сєйкес қ±рамдарға жіктелуі.
Есептеу тєсілдері:
А) натурал сандар қатарының негізгі қасиеті туралы білім негізінде қосу
жєне азайту;
Є) санның қ±рамы жайындағы білім негізінде қосу жєне азайту;
Б) сандар қатары кµмегімен қосу жєне азайту;
В) µзінің ауыстырымдылық қасиетіне негізделген қосу;
Г) қосудың сєйкес жағдайы жайындағы білім негізінде азайту.
10 кµлеміндегі қосу кестесі жєне азайтудың сєйкес жағдайлары 3-3;
0+3; 3+0 т‰ріндегі қосу жєне азайту.
Есеп – математикалық жаттығулардың ерекше т‰рі. Есептің айрықша
белгілерін тағайындау. Есептің қ±рамды бµліктері жєне оны шешу процесінің
кезеңдері.
Қосуға жєне азайтуға берілген жай есептерді қ±ру жєне
шығару(қосындыны жєне қалдықты табу; берілген саннан бірнеше бірлік артық
немесе кем санды табу; бір санның екінші саннан қанша бірлік артық немесе
кем екенін табу). Кері есеп. ¤зара кері есептер. Есептерді салыстыру жєне
т‰рлендіру.
Геометриялық фигуралар (тµртб±рыш, бесб±рыш,алтыб±рыш). Кµпб±рыштың
тµбесі, б±рышы жєне қабырғасы жайында т‰сінік. Геометриялық фигураларды
салыстыру жєне оларды бір-бірінен ажырату. Кесінділердің ±зындықтарын
салыстыру. Кесінділердің қосындысы жєне айырмасы. Кесіндінің ±зындығын
арттыру жєне кеміту. Кесіндіні сызу. Бір сағатқа дейінгі дєлдікпен уақытты
анықтау.
Толық ондықтар. Ж‰з.
Ондықты шығарып алу. Ондықтың санаудың жаңа бірлігі екендігі жайында
т‰сінік. Ондықтармен санау. Ондықтапрдың атаулары, реті, оқылуы жєне
жазылуы. Ондықтарды салыстыру. Ондықтарды жєне сєйкес шамаларды
(±зындықтарды) қосу жєне азайту.
Заттардың жєне кесінділердің ±зындықтарын салыстыру. Дециметр жєне
оның сантиметрмен ара қатынасы. Еркін µлшеммен кµпб±рыш сызу. Геометриялық
фигуралардың қиылысу н‰ктелерін табу. Кµпб±рыштың қабырғаларының
±зындықтарын µлшеу.
Ондықтарды қосуға жєне азайтуға берілген жай есептер қ±ру жєне
шығару.
2-сынып.
Ж‰з кµлеміндегі сандар.
Бірліктермен жєне ондықтармен санау.
0-ден 100-ге дейінгі сандардың аталуы, реті жєне жазылуы. Екі таңбалы
сандар жєне салыстыру, ондық қ±рамы жєне олардың сєйкес жіктелуі.
Амалдардың орындаудың реті – тєртібі. Жақшалар. Екі амалдан (қосу
жєне азайту) т±ратын санды µрнекті қ±ру, жазу, оқу, мєнін табу. ¤рнектерді
салыстыру. Қосу жєне азайту - µзара кері амалдар. Қосудың қасиеттері
(ауыстырымдылық, терімділік).
100 кµлеміндегі сандарды жєне сєйкес шамаларды ауызша жєне жазбаша
қосу жєне азайту. Тексеру. Есептеу тєсілдері: а)санды оның бµліктері
бойынша қосу жєне азайту; є) сандардың ондық қ±рамы жайындағы білімге
негізделген қосу жєне азайту; б) санның бір таңбалы екі санның қосындысы
т‰ріндегі қ±рамы жайындағы білімге негізделген қосу жєне азайту; в) қосудың
сєйкес жағдайы жайындағы білімге негізделген азайту; г) сандардың разряд
бірліктері бойынша қосу жєне азайту.
Он кµлеміндегі сандарды қосу кестесі жєне азайтудың сєйкес
жағдайлары. Біреуі бір таңбалы сан немесе тек қана ондықтар болғандағы қосу
жєне азайту. Ондықтан аттамайтын жєне аттайтын жағдайлардағы ауызша жєне
жазбаша қосу мен азайту.
Қосуға жєне азайтуға берілген жай есептерді қ±ру жєне
шығару.б±рыннан белгілі негізгі т‰рлері жєне белгісіз қосылғышты,
азайғышты жєне азайтқышты табу. ¤зара кері жай есептер қ±ру жєне шығару.
Жай есептерді жєне олардың шешулерін салыстыру. Екі амалмен қосу мен
азайту шығарылатын есептер. Екі амалмен шығарылатын есептерді салыстыру
жєне т‰рлендіру.
Бір єрпі бар қ±рылысы к‰рделірек µрнек жєне оның мєнін табу. Осындай
µрнектерді салыстыру. Теңдеу. Қарапайым теңдеулер қ±ру жєне “сынап кµру
тєсілімен” шешу.
Геометриялық фигуралар (тік, с‰йір жєне доғал б±рыштар, кµпб±рыш, тік
тµртб±рыш (шаршы), сынық сызық (т±йықталған жєне т±йықталмаған сынық
сызықтар) жєне оларды салу. Кµпб±рыштың периметрі.
Тік тµртб±рышты (шаршыны) геометриялық ±ғым ретінде анықтау жєне оның
қасиеттері.
Уақыт аралығы жайында қарапайым т‰сінік. Минут, ... жалғасы
Ж.Досмұхамедов атындағы Орал педагогикалық колледжі
КУРСТЫҚ ЖҰМЫС
Тақырыбы: Шығармашылық тапсырма. Математика.
Орал - 200
Жоспар:
1. Кіріспе.
2. Негізгі бөлім.
а) есеп шығару туралы түсінік.
б) әр сыныпқа шолу.
в) пәнаралық байланыстар.
г) шығармашылық тапсырма арқылы есептер шығару.
3. Қорытынды.
Қазақстанның тєуелсіздік жєне егемендік алуына байланысты, µскелең ±рпаққа
білім мен тєрбие беру мєселесін қоғам дамуының қазіргі кезеңінің
талаптарынан туындап отырған міндет жєне мақсаттарға орай жан-жақы
жетілдіру қажет болып отыр.
Єрине б±л халыққа білім беру ж‰йесінің барлық буындарына, соның ішінде
бастауыш буынға зор жауапкершілік ж‰ктейді.
¤йткені білім мен тєлім-тєрбиенің негізі бастауыш мектепте қаланады.
Осы бағытта біршама шаралар ж‰зеге асырылуда. Атап айтқанда: бастауыш
мектепте оқытылатын пєндерден жаңа бағдарламалар жасалып, соларға сєйкес
тµлтуша оқулықтар жазылуда, демек, оқу – тєрбие процесін ±йымдастырудың
жаңа ж‰йесі мектептердің тєжірибесіне енгізілуде, яғни пдагогикалық
ғылымның озық идеялары мен жинақталған қ±нды тєжірибелерді µзгерген жєне
жаңа жағдайларда µзінің қолданысын табуда.
Осындай к‰рделі мєселенің д±рыс шешілуі ±стаздардың теориялық білімнің
жєне кєсіби мамандығының деңгейіне тєуелді, сондықтан оқушыларға тек қана
білім берумен шектеліп қалмай, қазіргі заман талабына сай тєлім – тєрбие
беретін, яғни халқымыздың тарихы, мєдениеті, салт – санасы, єдет – ғ±рып
педагогикасмымен таныстырып, ой-µрісін, қабілетін жан-жақты дамытуға толық
м‰мкіндік дайындаудың бар мамандар дайындаудың қажеттігін ескеруге тура
келеді.
Бастауыш мектептің осындай талапқа сай м±ғалімдерін дайындау
педагогикалық училищелер мен колледждердің, жоғарғы оқу орындарының
бастауыш оқыту педагогикасы мен єдістемесі факультеттерінің ‰лесіне тиюде.
Осы оқу орындарының єрқайсысының өзіндік ерекшеліктері болғанмен, бастауыш
мектептің болашақ мұғалімдерін дайындауға қатысты алғанда, ортақ міндетті
шешуіне тура келеді, яғни кәсіби мамандыққа қажетті білім, білік және
дағдылармен жан-жақты қаруландыру мақсатын көздейді. Осыған орай ”Бастауыш
сыныптарда математиканы оқытудың әдістемесі” атты курс оқытылып,
үйретіледі.
“Математиканы оқыту әдістемесі” – психология, математиканыфң бастауыш
курсының теориялық негіздері пәндерімеен тығыз байланысты.
Бұл курсты жалпы алғанда, математиканы оқытудың заңдылықтарын зерттейтін
педагогиканың бір бөлімі немесе тармағы деп түсінген жөн. Өйткені мұнда
алдымеен қоғкамның қойып отырған талаптары мен мақсаттарынан туындайтын
мынадай үш сұраққа жауап беріледі.
1) Математиканы неге және не үшін оқытамыз?
2) Математикада нені оқытамыз?
3) Математиканы қалай оқытамыз?
Бұл курс математика ғылымымен, яғни осы уақытқа дейін оқытылып-
үйретілген, математиканың бастауыш курсының теориялық негіздерімен де тығыз
байланысты. Өйткені біріншіден, мектепте қарастыралатын математиканың
білімнің мазмұны таңдап алу, математика дамуының деңгейіне сәйкес
анықталады, ал екінші оқытудың әдістемесі білімнің мазмұнына орай
іріктеледі, сондай-ақ математикалық түсініктер мен ұғымдардың мән-мағынасы
және мазмұнын жете түсіну.
Бұл пән негізінен бір-бірімен тікелей байланысты екі ірі мәселені:
бастауыш класстар математикасының мазмұнын класстар және оқытудың
әдістемесін қарастыру.
Математиканы оқытудың жалпы жүйесінде есептер шыфғару тиімді
жаттығулардың бір түрі болып табылады. Есептер шығарудың ең әуелі
балаларда толық, бағалы математикалық ұғымдарды қалыптастыруда, олардың
бағдарлама анықтап берген қыйсыншыл білімді игеруде өте маңызды мәні бар.
Есептер шығару балаларда, әрбір адамға оның күнделікті өмірінде қажетті
іскелікті, білікті қалыптастырады. Есептер шығару арқылы, балалар танымдық
және тәрбиелік тұрғыдан алғандағы маңызды ұғымдарымен танысады.
Есептер шығару оқушылардың ақыл-ойының дамуына өте игі әсерін тигізеді,
себебі ол анализ және синтез, нақтылы және абстракциялау, салыстыру,
жалпылау сияқты ойлаумен жүргізілетін кезеңді талап етеді.
Есеп термині және оның элементтерімен оқушыларды айқын түрде алғаш
таныстыруға дейінгі уақытты мазмұнды есептерді еңгізудің дайындық
кезеңі деп айтуға болады.осы уақытта оқушылардың мектепке дейінгі игерген
білім, білік және дағдылары толытырылады түседі және бір жүйеге
келтіреді , сондай-ақ номерацияны оқып үйренуге көшуге қажетті жағдайлар
жасалабды, әрі қарай 10көлеміндегі сандрдың номерациясы
қарастырады.дегенмен осы кезде мазмұнды суреттер ретінде ұсынылатын жай
есептер 10көлеміндегі әрбір санмен оқушыларды танытыруда және әрбір1-ді
қосу және 1-ді азайту арқылы шығарып алуда көрнекі құрал сипатында
пайданылады.
Жауабы арифметикалық амалдың кµмегімен табылуы м‰мкін болатын сµзбен
т±жырымдалған с±рақ есеп деп аталады. Демек, арифметикалық есептің қандай
да бір с±рағы болады. С±рақтың жауабын бір ғана арифметикалық амалмен
тапса, ол жай есеп, ал кемінде екі амалмен шығарылса, ол қ±рама есеп деп
аталады. Арифметикалық амалды орындау ‰шін ең кемінде екі сан керек, яғни
есепті шығару ‰шін оның мазм±нында жоқ дегенде екі сандық дереу болу керек.
Сонымен қатар белгіні белгісізбен байланыстыратын тєуелділік, қатынас
немесе н±сқау беріледі.
Мысалы: 1. Ержан 5 торсық, ал Н±ржан одан 3 торсық суретін артық салды.
Н±ржан неше торсық суретін салды?
2. Лєззат 15 тор кµз жєне 10 жолды дєптер сатып алды. Лєззат
барлығы қанша дєптер сатып алды?
Єр есептің берілген жєне ізделініп отырған сандары бар.
Есептің шарты мен с±рағы болады. Есептің шартында берілген сандар жєне
олармен ізделініп отырған сандардың арифметикалық амалдарды қалай таңдап
алуды анықтайды. С±рақ қандай сан ізделініп отырғандығын анықтайды. Мысалы:
1-есептің шарты:”Ержан 5 торсық, ал Н±ржан одан 3 торсық суретін артық
салды”. Ал с±рағы: Н±ржан неше торсық суретін салды? Есептің с±рағына жауап
беру, есепті шығару немесе шешу болып табылады.
“Есеп” термині жєне оның қ±рамды бµліктері “10 кµлеміндегі сандарды қосу
жєне азайту” тақырыбы оқытыла бастағанда енгізіледі.б±л кезеңнің басты
міндеті – есеп терминін енгізу жєне есептің қ±рамды бµліктеріменшарты,
с±рағы, оны талдау жєне шешудің негізгі кезеңдерімен есепте не белгілі,
не белгісіз, белгісізді қалай табуға болады, шешуін жазу, есеп с±рағына
жауап беру таныстырып, оны шығару барысында орындалатын іс-єрекеттің
‰лгісін кµрсету. Сонымен есеппен ж±мысты мынадай тµрт кезеңге бµліп
қарастырған тиімді.
І кезең – есептің мазм±нымен таныстыру;
ІІ кезең – есептің шешуін іздеу;
ІІІ кезең –есепті шешу, жазу;
ІV кезең –есептің шешуін тексеру.
Бастауыш сыыптардың математикасы негізгі мектеп математика курсының
ажырамас бµлігі болып табылады. Осыдан бастауыш мектепте математиканы
оқытудың мына сияқты мақсаттарға жетуді кµздейтіндігі туындайды:
- бағдарлама межесіне сай мµлшер мен деңгейде білім, білік жєне
дағдыларды игеру;
- математика курсының мазм±ны арқылы танымдық жєне коммуникативтік
іс-єрекет пен µздігінен білім алуға жєне еңбекке бейімделу,
сондай-ақ ата-дєст‰р, єдет-ғ±рып, салт-сана, халықтық жєне
±лттық болмысты д‰ниеж‰зілік мєдени м±ралармен ‰ндестіру арқылы
баланы т±лға ретінде қалыптастыру;
- оқушының ақыл-ойының математикалық стилін, интеллектуалдық жєне
ерік пен сезімге қатысты сапаларын дамыта т‰су;
- негізгі мектепке оқуға, меңгерген математикалық білімдерін
µмірде қолдануға жан-жақты дайындауды ж‰зеге асыру.
Осы мақсаттардан математиканы оқытудың мына сияқты міндеттері
айқындалады:
- баланың т±лға ретінде қалыптасуына, оқушының ақыл-ойын дамытуға,
интеллектуалдық жєне ерік пен сезімге қатысты белсенділігін
қалыптастыруға септігін тигізу;
- математиканың µмірде болып жатқан нақты қ±былыстарды жалпылауға
жєне қоршаған болмысты танып-білуге кµмектесетін ғылым болып
табылатыны туралы т‰сініктердің қалыптасуына єсер ету;
- оқушының µмір тіршілігіне жєне мектептің келесі буынында оқуын
жалғастыруы ‰шін қажетті білім, білік жєне дағдыларды қалыптастыру.
Базалық білім мазм±нының сыныптар бойынша бµлінуі.
1-сынып.
Қарапайым т‰сініктер.
Заттарды санау (Қанша? Неше? Нешеу?)
Заттарды єр т‰рлі белгілеріне (т‰сі, µлшемі жєне пішіні) қарай
салыстыру (бірдей, єр т‰рлі, дµңгелек, ‰шб±рыш, шаршы). Заттарды ±зындығына
қарай салыстыру (±зын – қысқа, биік – аласа, қалың – ж±қа): ¦ззындықты
µлшеу. Заттардың екі тобын салыстыру (артық, кем, сонша). Кеңістік туралы
т‰сінік (жоғарыда, тµменде, сол жақта, оң жақта, астында, ‰стінде,
арасында, қатар, алдында, артында жєне т.б.). Қозғалыс бағыты (солдан оңға
қарай). Уақыт аралығы туралы т‰сінік(б±рын, кейін, алдымен, содан кейін,
сонан соң, соған дейін).
Заттарды санау (нешінші? Апта к‰ндерінің, жыл мезгілдерінің, айдың
атаулары мен реті). Біріктіру жєне бµліп алу.
Сызықтар (т‰зу, қисық сызық, т±йықталған қисық сызық, т±йықталмаған
қисық сызық). Н‰кте, сєуле, б±рыш. Кесінді жєне оны сызу. Кесіндінің
±зындығын µлшеу (сантиметр). Бµліктерге бµлу жєне қ±растыру.
Он кµлеміндегі сандар.
Заттарды санаудың, кесіндінің ±зындығын µлшеудің жєне амалдың
нєтижесі ретінде сан жайында т‰сінік.
Цифр – санды жазып кµрсету ‰шін қолданылатын таңба. Он кµлеміндегі
сандардың атауы, реті жєне жазылуы.
0 саны жєне оның жазылуы. Басқа теріс емес б‰тін сандар арасындағы
нµлдің орны. Сандарды салыстыру. Салыстыру таңбалары (=, ..., ...).
Бір таңбалы сандардың қатары. 10 – екі таңбалы сан.
Амалдардың мєн-мағынасы жєне атаулары (қосу жєне азайту) жєне олардың
белгіленуі(“+” жєне “-“ таңбалары): Сандарды жєне сєйкес шамаларды
(±зындықтарды) қосу жєне азайту.
Санды теңдіктер мен теңсіздіктер. Тура жєне тура емес теңдіктер мен
теңсіздіктер. Санды теңдіктерді жєне теңсіздіктерді қ±ру жєне оқу.
Бір амалдан т±ратын санды µрнекті қ±ру, оқу, жазу жєне мєнін табу.
Қосылғыштар. Азайтқыш. Азайғыш. Қосынды. Айырма. Қосындының жєне айырманың
мєні. Қосудың ауыстырымдылық қасиеті. ¤рнек. ¤рнектің мєні. Қосу жєне
азайту - µзара кері амалдар. ¤рнектерді салыстыру.
Санды жєне єріпті µрнектер. Қ±рамында бір єріп болатын µрнектерді
қ±ру, жазу, оқу жєне мєндерін табу. Теңдеу. Қарапайым теңдеу қ±ру жєне
шешу(сынып кµру єдісімен). 2,3,4,...,10 сандарының қ±рамы жєне олардың
єрқайсысының сєйкес қ±рамдарға жіктелуі.
Есептеу тєсілдері:
А) натурал сандар қатарының негізгі қасиеті туралы білім негізінде қосу
жєне азайту;
Є) санның қ±рамы жайындағы білім негізінде қосу жєне азайту;
Б) сандар қатары кµмегімен қосу жєне азайту;
В) µзінің ауыстырымдылық қасиетіне негізделген қосу;
Г) қосудың сєйкес жағдайы жайындағы білім негізінде азайту.
10 кµлеміндегі қосу кестесі жєне азайтудың сєйкес жағдайлары 3-3;
0+3; 3+0 т‰ріндегі қосу жєне азайту.
Есеп – математикалық жаттығулардың ерекше т‰рі. Есептің айрықша
белгілерін тағайындау. Есептің қ±рамды бµліктері жєне оны шешу процесінің
кезеңдері.
Қосуға жєне азайтуға берілген жай есептерді қ±ру жєне
шығару(қосындыны жєне қалдықты табу; берілген саннан бірнеше бірлік артық
немесе кем санды табу; бір санның екінші саннан қанша бірлік артық немесе
кем екенін табу). Кері есеп. ¤зара кері есептер. Есептерді салыстыру жєне
т‰рлендіру.
Геометриялық фигуралар (тµртб±рыш, бесб±рыш,алтыб±рыш). Кµпб±рыштың
тµбесі, б±рышы жєне қабырғасы жайында т‰сінік. Геометриялық фигураларды
салыстыру жєне оларды бір-бірінен ажырату. Кесінділердің ±зындықтарын
салыстыру. Кесінділердің қосындысы жєне айырмасы. Кесіндінің ±зындығын
арттыру жєне кеміту. Кесіндіні сызу. Бір сағатқа дейінгі дєлдікпен уақытты
анықтау.
Толық ондықтар. Ж‰з.
Ондықты шығарып алу. Ондықтың санаудың жаңа бірлігі екендігі жайында
т‰сінік. Ондықтармен санау. Ондықтапрдың атаулары, реті, оқылуы жєне
жазылуы. Ондықтарды салыстыру. Ондықтарды жєне сєйкес шамаларды
(±зындықтарды) қосу жєне азайту.
Заттардың жєне кесінділердің ±зындықтарын салыстыру. Дециметр жєне
оның сантиметрмен ара қатынасы. Еркін µлшеммен кµпб±рыш сызу. Геометриялық
фигуралардың қиылысу н‰ктелерін табу. Кµпб±рыштың қабырғаларының
±зындықтарын µлшеу.
Ондықтарды қосуға жєне азайтуға берілген жай есептер қ±ру жєне
шығару.
2-сынып.
Ж‰з кµлеміндегі сандар.
Бірліктермен жєне ондықтармен санау.
0-ден 100-ге дейінгі сандардың аталуы, реті жєне жазылуы. Екі таңбалы
сандар жєне салыстыру, ондық қ±рамы жєне олардың сєйкес жіктелуі.
Амалдардың орындаудың реті – тєртібі. Жақшалар. Екі амалдан (қосу
жєне азайту) т±ратын санды µрнекті қ±ру, жазу, оқу, мєнін табу. ¤рнектерді
салыстыру. Қосу жєне азайту - µзара кері амалдар. Қосудың қасиеттері
(ауыстырымдылық, терімділік).
100 кµлеміндегі сандарды жєне сєйкес шамаларды ауызша жєне жазбаша
қосу жєне азайту. Тексеру. Есептеу тєсілдері: а)санды оның бµліктері
бойынша қосу жєне азайту; є) сандардың ондық қ±рамы жайындағы білімге
негізделген қосу жєне азайту; б) санның бір таңбалы екі санның қосындысы
т‰ріндегі қ±рамы жайындағы білімге негізделген қосу жєне азайту; в) қосудың
сєйкес жағдайы жайындағы білімге негізделген азайту; г) сандардың разряд
бірліктері бойынша қосу жєне азайту.
Он кµлеміндегі сандарды қосу кестесі жєне азайтудың сєйкес
жағдайлары. Біреуі бір таңбалы сан немесе тек қана ондықтар болғандағы қосу
жєне азайту. Ондықтан аттамайтын жєне аттайтын жағдайлардағы ауызша жєне
жазбаша қосу мен азайту.
Қосуға жєне азайтуға берілген жай есептерді қ±ру жєне
шығару.б±рыннан белгілі негізгі т‰рлері жєне белгісіз қосылғышты,
азайғышты жєне азайтқышты табу. ¤зара кері жай есептер қ±ру жєне шығару.
Жай есептерді жєне олардың шешулерін салыстыру. Екі амалмен қосу мен
азайту шығарылатын есептер. Екі амалмен шығарылатын есептерді салыстыру
жєне т‰рлендіру.
Бір єрпі бар қ±рылысы к‰рделірек µрнек жєне оның мєнін табу. Осындай
µрнектерді салыстыру. Теңдеу. Қарапайым теңдеулер қ±ру жєне “сынап кµру
тєсілімен” шешу.
Геометриялық фигуралар (тік, с‰йір жєне доғал б±рыштар, кµпб±рыш, тік
тµртб±рыш (шаршы), сынық сызық (т±йықталған жєне т±йықталмаған сынық
сызықтар) жєне оларды салу. Кµпб±рыштың периметрі.
Тік тµртб±рышты (шаршыны) геометриялық ±ғым ретінде анықтау жєне оның
қасиеттері.
Уақыт аралығы жайында қарапайым т‰сінік. Минут, ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz