Бухгалтерлік есепті ұйымдастырудағы құжаттардың тәртібі

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 27 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасының білім және ғылым
Министрлігі
Жоғарғы Қазақ гуманитарлық –техникалық
колледжі

Курстық Жұмыс

Пәнің атауы:Бухалтерлік есеп негіздері

Тақырыбы: Бухалтерлік есеп пәні мен әдісі

Орындаған:Ис-21
тобының студенті

Аманжол Айша

Тексерген:Искакова.А.А

Мазмұны

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..3
І. БУХГАЛТЕРЛІК ЕСЕПТІҢ ПӘНІ МЕН ӘДІСТЕРІ
1.1 Ғылым ретіндегі бухгалтерлік есепітің пайда болуы және
қалыптасуының тарихи
аспектісі ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... .5
1.2 Бухгалтерлік есептің
әдістері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .10
ІІ. БУХГАЛТЕРЛІК ЕСЕПТЕРДІҢ НЕГІЗГІ ОПЕРАЦИЯЛАРЫ
2.1 Бухгалтерлік есепті ұйымдастырудағы құжаттардың тәртібі
... ... .16
2.2 Бухгалтерлік есеп нысандары
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..22
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... ... ... ... ... ..27
Пайдаланылған әдебиеттер
тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... .29

Кіріспе

Бухгалтерлік есеп кәсіпорынның қызметін көрсетеді. Субъектінің
меншігі, шаруашылық құралдарының және оның өндіріс процесіндегі көздерінің
қозғалысы, яғни оның қаржы-шаруашылық қызметі туралы ақпараттық
мәліметтерді жинақтау бухгалтерлік есептің пәні болып табылады. Жекелеген
құрамдас бөліктері бухгалтерлік есептің объектілері болып саналады.
Бухгалтерлік есеп объектілеріне жабдықтау (дайындау), өндіріс және өткізу
жатады.
Жабдықтау (дайындау), ол бухгалтерлік есептің объектісі болып,
кәсіпорын сатып алған шикізат, материалдар, отын және басқа да материалдық
қорлар, сондай-ақ сол кездегі жабдықтаушылармен, көліктік ұйымдармен
туындайтын есептік өзара қарым-қатынастар. Бұл процесс есебінің негізгі
міндеті: дайындалған тауар-материалдық құндылықтардың нақты өзіндік құнын
және оларды дайындау мен сатып алу кезіндегі шығындарды анықтау.
Өндіріс нәтижесінде кәсіпорынның басты міндеті өнім шығару, қызмет
көрсету, жұмыс орындау жүзеге асырылады. Өнім өндірумен байланысты барлық
шығындар сол өнімнің өзіндік құнын құрайды.
Өткізу, онда өндірістің басқа кәсіпорындарға сатуға арналған өнімі;
орындаған жұмысы және көрсеткен қызметін өткізу жөніндегі шығындар
(іріктеу, орау, жөнелту); субъектінің сатылған бұйым, орындалған жұмыс,
көрсетілген қызмет үшін алған түсімі.
Ұйым өз қызметін жүзеге асыру үшін, жабдықтау, өндіру, өткізу үшін сол
ұйымның шаруашылық қорлары болады, олар құрамы (түрлері), орналасуы, пайда
бөлу көздері, мақсаттық тағайындалуы бойынша бөлінеді.
Өндірістегі, айналымдағы және өндірістік емес аядағы қорлар
төмендегідей топтарға бөлінеді:
Негізгі құралдар — өндіріс процестерін жүзеге асыруға қажетті жағдай
тудыратын (құнына қарамай) негізгі құралдар, олар ұзақ уақыт бойы (бір
жылдан артық) өндірістік процестерге қатысады, бірақ олардың сыртқы түрі
мен пішіні сол қалпында сақталады. Өндірістік процесте олар біртіндеп
тозып, бөлшектерін жөндеуді немесе толық ауыстыруды қажет етеді. Сондықтан
негізгі құралдардың құны ай сайын амортизацияны есептеу жолымен дайын
өнімнің құнына қосылады. Олар: ғимараттар, үйлер, машиналар мен жабдықтар,
көлік құралдары, шаруашылық және өндірістік мүліктер.
Бухгалтерлік есеп, бухгалтерлік есеп теориясынан басқа басқару және
қаржылық есептен тұрады. Бухгалтерлік есептің теориясы — бұл бухгалтерлік
есептің жүйесінің ұйымдасуы, оның теоретикалық және әдістемелік және
тәжірибелік негіздері. Қаржылық есеп шаруашылық операциялардың тіркеуін
қамтамасыз ететін есептік ақпаратты дайындау және жинау жүйесі. Есептің осы
түрі есептің түрлі объекттері туралы ақпаратты жинайды (қаржылар және
қайнар көздер туралы), бухгалтерлік есептің едәуір бөлігін қамтиды.
Қаржылық есептің мәліметтерін түрлі пайдаланушылар қолданады:
ішкі (менеджерлер жөне ұйымның жұмысшылары) және сыртқы (кредиторлар,
инвесторлар, салық ұйымдары). Қаржылық есептің мақсаты — қаржылық есептерді
құрастыру, оның ішінде сыртқы пайдаланушылар үшін де, сондықтан оны барлық
ұйымдар міндетті түрде жүргізуге тиісті. Қаржылық есепті жүргізу ережелері,
қаржылық есеп беруді құрастыру тәртібі сияқты, заңмен анықталған және жалпы
қабылданған принциптерге негізделген. Шаруашылық операциялар іске
асырырғаннан кейін бухгалтерлік шоттарда көрсетіледі, сондықтан қаржылық
есептің ақпаратын тексеруге болады және ол объективті. Басқару есебі
басқару шешімдерді қабылдау үшін ұйымның ішінде қолданылатын ішкі есептік
ақпаратты жинау үшін пайдаланады. Басқару есебі басшылыққа үйымның
коммерциялық қызметін жоспарлау, бақылау және басқару үшін қажетті
ақпаратгы анықтау, жинау, өлшеу, талдау және тапсыру жүйесі. Осы есептің
түрін жүргізүге міндетті түрде қажет емес, оны қодцану туралы талап үйымның
әкімшілігінен шығады; басқару есебінің жүйесіне басқа үйымдар әсер ете
алмайды. Бухгалтерлік есепте (шаруашылық есептегідей) шаруашылық
операцияларды көрсету үшін өлшегіштердің үш түрі де қолданады: табиғи,
еңбек, ақшалай (1-ші сұрақты қара). Табиғи өлшегіштер есептің объекттері
туралы сан көріністе ақпарат алу үшін қажет. Есептелетін объекттердің
ерекшеліктеріне және физикалық қасиеттеріне қарай түрлі табиғи өлшегіштер
пайдаланады. Объектер есептелуі мүмкін: шот бойынша: қолданады, мысалы,
дана; салмағы бойынша: килограмм, тонна; көлемі бойынша: литр; ұзындығы
бойынша: метр, гектар.
Курстық жұмыстың мақсаты: бухгалтерлік есептің әдістері мен пәнін
жетік меңгеру.
Курстық жұмыстың міндеттері: бухгалтерлік есептің пайда болу тарихы
туралы және әдістері туралы мағлұмат беру. Сонымен қатар бухгалтерлік
есепті ұйымдастыру мен есептің нысандары туралы түсінік беру.
Курстық жұмыстың құрылымы: курстық жұмыс кіріспеден, екі бөлімнен және
қорытынды мен пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады.

І. БУХГАЛТЕРЛІК ЕСЕПТІҢ ПӘНІ МЕН ӘДІСТЕРІ
1.1 Ғылым ретіндегі бухгалтерлік есепітің пайда болуы және
қалыптасуының тарихи аспектісі

Ғылым ретіндегі бухгалтерлік есеп - баршамызға белгілі кез-келген
саладағы бизнес табысы көбінесе бухгалтерлік есептің дұрыс жүргізілуіне
тікелей байланысты болып табылады. Шаруашылық субъектілеріндегі шаруашылық
операциялары бизнес тілі болып таб[c]ылады. Бизнес барлық қатынасушыларын
бір мақсат біріктіреді, яғни бухгалтерлік мәліметтер жеткілікті және толық
болуы шарт.
Бухгалтерлік есеп деп – кәсіпорындарды ақпараттар және мәлімттермен
қамтамасыз ететін мәні мен пәні бар жүйені айтамыз. Нарықтық қатнастардың
экономикалық өмірге енуіне байланысты, әсіресе коммерциялық бағыттағы және
меншікті кәсіпорындар табыс табуды мақсат тұтады. Егер бухгалтерлік есепті
кәсіби бухгалтерлер мен ақпараттарды пайдаланушылардың көз қарасы
тұрғысынан қарайтын болсақ, онда бухгалтерлер үшін ақпараттардың қашан және
қандай жұмыстарын жүргізумен қатар, қаражаттар мен олардың құралу
көздерінің қозғалысын есептеп, қорытынды есепке түсіру мақсаты туындайды.
Бухгалтерлік есеп ерекше бір тілде жүргізіледі. Мысалы, ұсталымдар,
шығындар, шығыстар сөздері бухгалтерлік есепте нақты бір жағдайды
қалыптастыру, қолдану және оларды бағалау кезінде қолданылады.
Кәсіпкерліктің кейбір аспектілері тиімді экономикалық шешімдерді
қолдану үшін сандық мәліметі жағынан анықталады және тіркеледі.
Кез-келген шаруашылық субектілері шаруашылық процесі кезінде
шаруашылық активтері мен міндеттемелері және меншікті капиталда
өзгерістерді қалыптастыратын көптеген шаруашылық операциялары мен
қызметтерді орындайды.
Шаруашылық қызметтерін ұйымдастыруды қалыптастыру мақсатында ресурстар
қолданылады, яғни материалдық және еңбек ресурстары, ғимараттар мен құра-
жабдықтар, сондай-ақ әр түрлі қызмет көрсетулер. Ресурстар тек өздігінше
қалыптаспайды, оларды әрдайым қаржыландыру қажет. Ресурстар ақша
қаражаттарына алмасады. Нарықтық экономика жағдайларына байланысты ақша
қаражаттары немесе ақша қаражаттарына алмасқан экономикалық ресурстардың
белгілі бір қалыптасу көздері болуы қажет. Сонымен, бухгалтерлік есеп – бұл
ресурстардың қолдану тиімділігін және шаруашылықтағы басқару процесін
сипаттайтын ғылым болып табылады.
Нарықтық қатынастар жағдайында шаруашылық ұйымдары әр түрлі көздерден
келіп түсетін капитал жиынтығынан қалыптасады, яғни оларға кәсіпорынның
капиталына өз қорларын салатын инвесторлар қаржысынан, кәсіпорынның
шаруашылық қызмет нәтижесінде қалыптасатын қаржысынан қалыптасуы мүмкін. Әр
түрлі көздерден қалыптасқан кәсіпорын қорлары әр түрлі мақсаттарға
жұмсалады: шаруашылық субъектілерінде негізгі қорларды қалыптастыруға,
тауарлы босалқыларды қалыптастыруға, еңбек ақы төлеуге, дебиторлық
қарыздарды қаржыландыруға және тағы басқаларға.
Қазіргі заманғы бухгалтерлік есептің мәліметтері бойынша дивиденд
саясаты, негізгі және айналым қорларымен, ақша активтерімен жұмыс істеудің
арнайы әдістері, салық есебінің ережелері мен әдістері анықталады. Осылайша
бухгалтерлік есеп активтер мен пассивтердің, құрылымын, ақша
қаражаттарының, тауарлы-материалдық қорлардың, негізгі қорлардың қозғалысын
және басқа да бухгалтерлік есептің барлық объектілерін зерттейді.
Шаруашылық субъектілеріндегі шаруашылық операциялар экономикалық
процестің негізгі фазаларымен сәйкес тіркелуі қажет. Ол фазаларға келесілер
жатады:
1. Активтер мен олардық көздерінің қалыптасуы;
2. Инвестициялар;
3. Қаржы активтерінің қалыптасуы экономикалық ресурстардың және
міндеттемелерді қабылдау;
4. Өндіріс процесімен байланысты активтерде өзгерістердің болуы;
5. Табыстардың қалыптасуы;
6. Табыстардың бөлінуі және қайта бөлінуі;
7. Бөлінбеген пайданың қалыптасуы және оның өндіріс процесін
кеңейтуге қолданылуы;
Бухгалтерлік есептің даму тарихын білу арқылы осы саланың экономикалық
өмірге аса қажет болғандығын және экономиканың сатылы кезеңдерге сай қайта
құрылуына байланысты шаруашылық үрдістегі фактілердің қалыптасу кезеңдерін
сипаттай білу мүмкіндігі туындайды.
Ерте заманда бухгалтерлердің өз таңбасы болған. Бухгалтерлердің
интернационалдық таңбасында - Күн, Таразы және Бернуллидің қисық сызығы
белгіленіп, бұл таңбаға Ғылым - Ұлттық - Тәуелсіздік деген сөздер
жазылған.
Күн - қаржылық әрекеттің жарық болуын, таразы - баланстық теңдікті, ал
Бернулли сызығы - есептің бір кезде пайда болып, өмір бойы
жүргізілетіндігін бейнелеген. Есеп термині құдайдың құпиясы мағынасында
қаралған. Ертедегі Египетте фараондар үйінің бас бухгалтері Неферхотеп
дейтін философ болыпты. Ақылы терең, жүрегі шыдамды, шындық іске қуанатын,
әділетсіздікке сыртын көрсететін, қолы таза, жамандықты қуатын, шындықты
жаза білетін, өтірікке бармайтын (М.И.Кутер Теория бухгалтерского учета.
8-ші беті) деген нақыл сөздерді жазып қалдырған осы Неферхотеп болса керек.
Жазылған кітаптар мен ғылыми және тарихи мақалаларға сүйенсек, бухгалтерлік
есеп тарихы алты мың жылды құрайды екен.
Бухгалтерлік есеп жүргізудің бастапқы негізін салушы ерте замандағы
зерттеуші түлғалар, біздің пайымдауымызша, өте талантты, асқан білімді,
ойшыл адамдар болса керек.
Бухгалтерлік есептің дамуы тарихындағы бірінші мың жылда есеп
объектілері, есеп жүргізудің әдіснамалары, түгендеуші есеп орісінде ғана
өзгеріске түсіп отырған. Түгендеуші есепті күні бүгінге дейін орыс тілінде
қарапайым униграфиялық есеп деп атайды. Жер бетіндегі әлеуметтік,
экономикалық және саяси жағдайлардың дамып, шаруашылық жүргізу әдістері
қайта қүрылып, қызмет түрлеріңің көлемі артып, шаруашылық жүргізу үшін
қажетті мүліктер мен мүның күрамы әр түрлі болатындығы, бухгалтерлік
есептің пәні мен әдіснамасы өрісінде таныла бастаған. Дей тұрғанмен есеп
жүргізудің максаты өзгеріске түспейтіндігіқ мүның өзі қолда бар мүліктер
мен шаруашылық айналысына түсуші жақтармен есеп айырысып отыруға арналған
мағына екендігі мыңдаған жылдар бойы жалғасып келе жатқан үрдіс. Осыдан бес
мың жыл бүрын счеттар жүргізу әдісі, есеп объектілерін жүйелеудің жолдары,
мүліктерді түгендеу, контокорренттік өзара есеп айрысу және шығындар
жүмсаудың сметасын жасау әдіснамалары пайда болған. Екі жақты жазу жүйесі
адамзат тарихының дамуындағы ашылған ұлы жаңалыққа жатады. Екіжақты жазу
қарапайым жазу принципіне негізделген. Счеттарға жазу тек қана бірақ рет,
бір счеттың дебетіне немесе бір счеттың кредитіне бірақ рет жазылатын
болған. Бүл кезде бірегей ақшалай өлшеммен өлшеу, екі жақты жазу, баланс
әдістері қолданылмаған.

1-кесте. Бухгалтерлік есепті ұйымдастыру.

Күні ПровоМәтіні Айналым Касса Есеп Дебиторлық
дка сомасы шоты айырысу борыш шоты
нөмір шоты
і

1 2
І. Ұзақ мерзімді активтер І. Меншік капитал
Негізгі құралдар: жарғылық капитал
- жер дивиденттер
- құрылыстар мен ғимараттар Қайта бағалау сомасы
- машиналар мен жабдықтар - негізгі құралдардың
-инвестицияың
- басқа негізгі құралдар Резервтік капитал
жинақталған тозуы Бөлінбеген табыс (жабылмаған зиян)
аяқталмаған күрделі құрылыс
Материалдық емес активтер: Жиынтығы:
- гудвилл ІІ. Ұзақ мерзімді міндеттемелер
Патенттер, тауарлық белгілер және - қайтарылуы қамтамасыз етілген
басқалар несиелер
- метериалдық емес активтердің - қайтарылуы қамтамасыз етілмеген
амортизациясы несиелер
Инвестициялар: - негізгі шарушалық серіктестігі мен
- еншілес серіктестіктерге оның еншілес серіктестерінің
инвестициялар бір-біріне берілетін несиелері
- тәуелді серіктестерге
инвестициялар
- басқадай инвестициялар - кейінге қалдырылған салықтар
Дебиторлық борыш: Жиыны:
- алынуға тиісті боррыштар ІІІ. Ағымдағы міндеттемелер
- алынған вексельдер - қысқа мерзімді несиелер және
овердрафт
- ішкі топтық операциялар - ұзақ мерзімді несиелердің ағымдағы
нәтижесінде пайда болған негізгі бөлігі
шаруашылық серіктестігі мен оның
еншілес серіктестерінің арасындағы
бедиторлық борыш
- кредиторлық борыш
- акционерлік қоғамның лауазымды - төленуге тиісті вексельдер және
тұлғаларының дебиторлық борышы шоттар
- акционерлік қоғамның лауазымды - төленуге тиісті вексельдер және
тұлғаларының дебиторлық борышы шоттар
- басқадай дебиторлық борыш
- алдағы кезең шығындары
Жиыны: - сатып алушылар мен тапсырыс
берушілерден алынған аванстер
ІІ. Ағымдағы активтер
- тауарлық-материалдық қорлар - салық бойынша борыш
- алдағы кезең шығындары - төленуге тиісті дивиденттер
ақша қаражаттары - негізгі шаруашылық серіктестігі
қысқа мерзімді қаржылық мен оның еншілес серіктестігі
инвестициялар арасындағы борыш
- Дебиторлық борыш: - акционерлік қоғамның лауазымды
тұлғаларына борыш
- ағымдағы активтерді сатып алуға - басқада несиелік борыштар
қажетті аванстық төлемдер
- алынуға тиіс шотыр - төленуге берілген шығындар
- алынған вексельдер
- ішкі топтық операциялар - алдағы кезең кірістері
нәтижесінде пайда болған негізгі
шаруашылық серіктестігі мен оның
еншілес серіктестерінің арасындағы
дебиторлық борыш
- Акционерлік қоғамдағы лауазымды - алдын ала қарастырылмаған жағдайға
тұлғалардың дебиторлық борышы байланысты бөлінген төлемдер
Жиыны: Жиыны:
Барлығы: Барлығы:
ІІ. Бухгалтерлік есептердің негізгі операциялары
2.1 Бухгалтерлік есепті ұйымдастырудағы құжаттардың тәртібі

Бухгалтерлік есеп жұмысын жүргізу үшін кәсіпорында күнделікті
орындалып отыратын барлық операциялардың міндетті түрде үздіксіз құжаттарға
жазылып отыратындығы бухгалтерлік есептің басқа ғылымдардан ерекше болады.
Бухгалтерлік құжат деп кәсіпорындар мен ұйымдарды дәлелдейтін және алдағы
уақытта орындалатын жұмыстар мен атқарылатын қызметтерге құқық беретін
жазбаша атауға болады.
Жалпы кәсіпорындағы атқарылып жатқан жұмыстың, орындалған тапсырманың
үздіксіз, белгілі бір тәртіппен, арнайы үлгідегі қағаздарға жазылып және
оған тиісті адамдардың қолдарының қойылуы (қажет болған жағдайда кәсіпорын
мен ұйым мөр таңбасының басылуы) құжаттау деп аталады. Сондықтан да
құжаттау бухгалтерлік есептің негізі болып табылады. Себесі осы құжаттар
арқылы ғана кез келген уақытта кәсіпорын бойынша орындалған жұмыстың,
атқарылған қызметтің қай мерзімде жасалғананын және оған қандай мөлшерде
шағын жұмсалғанын дәлелдеуге болады.
Құжат кәсіпорындағы орындалған шаруашылық операцияларына сәйкес
үздіксіз толтырылып, олардың мазмұнын толық ашып көрсетеді және ол
бухгалтерлік есептің негізі болып табылады.
Бухгалтерлік құжат – кәсіпорындағы шаруашылық операциялардың
орындалғанын растайтын немесе оны орындауға заңды түрде құқық беретін
жазбаша куәлік.
Орындалған шаруашылық операцияларын бастапқы құжатқатүсіруді
бухгалтерлік есеп теориясында алғашқы есеп сатысы деп атайды.
Кәсіпорында жүргізілетін шаруашылық құбылыстарының әр түрлі болуы
есебінен бастапқы құжаттардың нысаны (фомасы) бірдей болмайды. Шаруашылық
құбылыстары түгелдей бастапқы құжатқа орындалған шаруашылық операциясының
мазмұны жазылып және белгілі бір көрсеткіштер түсіріледі. Құжат
көрсеткіштерін деректемелер (реквизиттер) деп атайды. Олар міндетті және
толықтырушы болып бөлінеді. Міндетті деректемелер бухгалтерлік құжаттарды
құқықпен қамтамасыз етеді.
Міндетті деректемеге жататындар:
- құжаттың аты, нысанының қоды;
- құжаттың толтырылған уақыты (күні, айы және жылы);
- құжатты толтырған заңды немесе жеке тұлғаның аты – жөні;
- шаруашылық операциясының мазмұны;
- шаруашылық операцияның өлшемі (натуралдық немесе ақшалай);
- шаруашылық операцияның жүргізілуіне және соған сәйкес құжаттарды
толтыруға жауапты адамдардың аты – жөні;
- жауапты атқарушының қолы.
Қосымша деректемелер шаруашылық операция көрінісінің ерекшеліктермен
және құжаттардың тағайындалуымен анықталады. әр түрлі талаптарға байланысты
бастапқы құжатта келесідей қосымша деректемелер болуы керек: құжаттың
реттік номері, ұйымның банк мекемесіндегі есеп айырысу шотының нөмірі,
шаруашылық операцияны орындау үшін негіз болатын құжаттар және тағы
басқалары.
Құжаттардың нысандары келесі бөлімдері топтасады:
1) ауылшаруашылық өнім мен шикізат;
2) еңбек және еңбекақы;
3) негізгі құралдар мен материалдық емес активтер;
4) материалдар;
5) кем бағалы және тез тозғыш заттар;
6) капиталдық құрылыстағы жұмыс;
7) құрылыс машиналар мен механизмдердің жұмысы;
8) автокөліктегі жұмысы ;
9) түгендеу нәтижелері;
10) кассалық операциялар;
11) сауда операциялары.
Құжаттар дер кезінде, яғни операцияның орындалуы барысында толтырылуы
керек. Егер бұл айтылған уақытта оларды тотыруға мүмкінлік болмаған
жағдайда құжаттар операция аяқталған сәтте толтырылады.
Есептік регистрлер. Қажетті ақпараттарды алу үшін кәсіпорынның
қызметін баяндайтын барлық шаруашылық операциялар бухгалтерлік құжаттарға
жазылады, ол мәліметтерді тексергеннен кейін, олар экономикалық мазмұны
бойынша топтастырылып өңделеді, содан кейін оларды белгілі бір жүйелігі
бойынша тіркейді. Бұндай тіркеу есептік регистрлері арқылы жүзеге асады.
Есептік регистрлер – есептік жазбаларға арналған, белгілі бір
графалары бар қағаз парақтары, демек құжаттардан алынған есептік
ақпараттардың регистрлерге жазылуын тіркеу деп аталады.
Бухгалтерлік есепте регистрлер арналымы бойынша, мазмұндылығы немесе
мазмұнының көлемі бойынша, сыртқы түрі мен сызықтық жолы бойынша жіктеледі.
Есептік регистрлер өз арналымы бойынша мына топтарға бөлінеді:
- хронологиялық – шаруашылық операцияларының жүзеге асуына қарап
тіркеледі (бухгалтерияға келіп түскен құжаттардың кезектілігі бойынша).
Мұндай регистрлерге касса кітабы, келіп түсетін жүктерді есепке алу журналы
жә не т.б;
- жүйелі регистрлерінде – шаруашылық операциялары экономикалық мазмұны
бойынша топтпстырылып тіркеледі. Мысалға, Бас кітапты, журнал-ордерлерді
алуға болады;
- құрастырмалы – бұл хронологиялық және жүйелі жазбалары бірмезгілді
өзара үйлесім табатын регистрлер. Бұлар неғұрлым оңтайлы нысана ретінде
бағалы, сол себепті де кеңінен қолданылады. Құрастырылмалы регистрлерге
журнал-ордерлер және ведомостер жатады. Құрастырылмаған регистрлер – септік
регистрлердің неғұрлым қолайлы экономикалық нысаны болып табылады. Оларды
қолдану синтетикалық және аналитекалық есеп аралығындағы мәліметтердің
жазбаларын салыстыруға көп уақыт жұмсауға деген қажеттіліктен арылады;
есептеудің дұрыстығы мен көрнектілігі арта түседі. Бұған журнал-ордерлер
мен машинограммалардың көп бөлігі жатады.
Регистрлер мазмұндылық көлемі бойынша аналитикалық, синтетикалық болып
бөлінеді.
- аналитикалық регистрлер жекелеген талдау есептері (карточка,
кітаптар, тізімдеулер) бойынша есеп жүргізуге арналған.
- Синтетикалық регистрлер – бұл шаруашылық қаражаттарын және олрдың
көздерін жалпылама түрде анықтауға арналған регистрлер. Синтетикалық
регистрлерге Бас кітап және синтетикалық есептері бойынша жазбалары
жазылатын айналым ведомосы жатады.
Есеп регистрлері сыртқы түрі бойынша мына топтарға бөлінеді:
- карточкалар – бұл аналитикалық есептің бірдей форматтағы регистрі.
Ол әртүрлі объектінің есебін ұйымдастыруға арналған;
- кітаптар – бұл да аналитикалық есептің нөмірленген арнайы сызба
жолдары бар регистр. Олар касса кітабы мен Бас кітап ретінде көп таралған ;
- бос парақтар – жекелеген парақтарда әзірленетін регистрлер және онда
есептік жазулар үшін арналған, оларды сызба жолдары мен нысаны парақтардың
арналымына байланысты болып келеді;
- машинограммалар (басылған қағаздар) бухгалтерлік есептің іс жүзінде
қолданатын бағдарламасы бойынша әзірленген аналитикалық және синтетикалық
есеп регистрлері, оны толдыру (рәсімдеу) тапсырыс берушінің мүддесіне және
берілген карточканың, журнал ордердің параметрлеріне тәуелді болып келеді.
Кітаптарда аналитикалық есебінжүргізер кезде жазбалар тұрып, оның
барлық беттерін беттеу керек, сосын оған мөр басып , бас бухгалтер қол
қояды.
Регистрлерді ашқан кезде оларға регистрлерден өткен айдыңбастапқы
қалдықтары , ал қажетті жерлерде – аналитикалық есептің баптары бойынша жыл
басынан бергі кезеңдегі айналымдар көшіріледі. Ай сайынғы операцияны
регистрге жазу кезінде оның мазмұны, мерзімі және құжат нөмірі көрсетіледі.
Операцияның сомасы өзінің сәйкес келетін есептеулердің графасына жазылады.
Жалпылама сипаттағы операцияларды алдын ала дайындалған кестелерде
(жинақтық ведомстілерінде)жинақтайды. Айдың соңында кестедегі мәліметтердің
жиынтығы аналитикалық және синтетикалық есептің регистрлеріне жазылады.
Ай біткен соң барлық аналитикалық және синтетикалық шоттар бойынша
дебеттік және кредитттік жиынтық есептелінеді.
Ай соңындағы жиынтық айналымы айналым ведамосын жасау үшін
пайдаланылады.
Есеп регистрларының мәліметтері салыстырылады. Бұл үшін шоттар
корреспонденциясы бойынша жазбалар жасалады, ал бұлбалансты жасағанға дейін
қатені табуды және түзетуді және олардың дұрыстығын қамтамасыз етеді.
Бухгалтерлік есептің регистрлеріндегі мәліметтер топтастырылған
түрінде қаржылық есеп беруге көшіріліп жазылады.
Бухгалтерлік есеп жүргізу мен қаржылық қорытынды есепті құру принципі
мен ережелерін (тәртіптерін) белгілеуші бухгалтерлік есеп стандартына
сәйкес кәсіпорынға оперативті басшылық жасау мен оны басқару үшін, сонымен
бірге инвесторлардың, жабдықтаушылардың, сатып-алушылардың,кредиторлардың,
мемлекеттік органдардың, банктер мен басқадай мүдделі тұлғалардыңпайдалануы
үшін қажетті кәсіпорынның шаруашылық процестері мен шаруашылық қызметінің
қаржылық нәтижелері жөніндегі дұрыс және толық ақпараттарды дайындауды
қамтамасыз ету бухгалтерлік қызметтің негізгі міндеті болып табылады.
Шаруашылық қызметінің түріне, көлеміне және шаруашылық жүргізудің
нақты жағдайына қарай бухгалтерлік есепті ұйымдастыруды жүзеге асыра
отырып, “Индустриальное снабжение” жауапкершілігі шектеулі серіктестік:
-шаруашылық операцияларын рәсімдеу үшін пайдаланылатын бастапқы
құжаттардың нысандарынөкілетті орган бекіткен талаптардың негізінде өз
бетінше жасап бекітеді;
-өз бетінше бухгалтерлік есепті ұйымдастыру нысанын белгілейді;
-бухгалтерлік есептің қаржы және басқару бухгалтерияларына
функционалдық бөлінуін жүзеге асырады;
-шаруашылық операцияларына бақылау жасау тәртібін, сонымен бірге
бухгалтерлік есепті ұйымдастыру үшін қажетті басқа да шешімдерді
қарастырады.
Республикалық және жергілікті бюджеттердің есебінен ұсталатын
мемлекеттік мекемелер, сондай-ақ жекелеген мемлекеттік мекемелер жанындағы
орталықтандырылған бухгалтериялар бюджет бойынша қаржыландыру жоспарларының
және тауарларды (жұмыстарды, қызметтерді) сатудан түскен ақшаның,
Мемлекеттік мекемелердің тауарларды (жұмыстарды, қызметтерді) сатуынан
түсетін түсімдер бойынша, және олар бойынша жүргізілген төлемдер (бұдан әрі
- Ақылы қызметтер бойынша ҚБШ), мемлекеттік мекемелер үшін демеушілік және
қайырымдылық көмектен түсетін түсімдер және олардың есебінен жүргізілген
төлемдер бойынша (бұдан әрі - қайырымдылық, демеушілік көмек ҚБШ),
мемлекеттік мекемелер алдын ала айтылған үстемақымен ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.