СТО технологиясының стратегиялары

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 31 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны
КІРІСПЕ 3
I БӨЛІМ. Оқу мен жазу арқылы сын тұрғысынан ойлауды дамыту технологиясы 4
1.1. СТО технологиясына сипаттама беру. 4
1.2.СТО технологиясының кезеңдері 9
II БӨЛІМ. ОҚУ МЕН ЖАЗУ АРҚЫЛЫ СЫН ТҰРҒЫСЫНАН ОЙЛАУДЫ ДАМЫТУ ТЕХНОЛОГИЯСЫН ЖЕТІЛДІРУ 11
2.1 СТО технологиясының стратегиялары 11
Оқушылармен СТО технологиямен жұмыстың түрлері 16
2.2. Информатика сабағында сын тұрғысы элементің қолдану. 28
ҚОРЫТЫНДЫ 30
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР 31

КІРІСПЕ

Курстық жұмыстың өзектілігі: Сын тұрғысынан ойлау - сынау емес, шыңдалған ойлау. Аталмыш бағдарламаның ішкі құрылымына ерекшелік бар. Көп ақпаратты талдай, ішінен қажеттісін алуға үйретеді. Оқушыларға кез келген мазмұны сыни тұрғыдан қарап, екі ұйғарым бір пікірдің біреуін таңдауға саналы шешім қабылдауға сабақтарда үйрету.
Курстық жұмыстың мақсаты: Оқытуда жаттанды ақпараттан көрі, ондағы қойылған мәселені зерттеуге, талдауға және салыстыруға, ой толғауға және
пікір дұрыс жеткізуге үйренеді.
Курстық жұмыстың міндеті: Сын тұрғысыан ойлау ұғымын белгілі бір идеяларды қабылдай отырып, онын неге қатысты екенін зерттеу, салыстыра алу, сол идеяларға қарсы қөзқарастармен тепе-теңдікте ұстап зерттеу, оларға сенімме қарау
Күтілетін нәтиже: Бастауыш сынып оқушыларының мүдделерін қорғау, жолдастарымен қарым-қатынас орнатуға көмектесу, оқушыларды жауапкершілікке баулу, өз білімдерін бағалап, қабілеттерін және таланттарының керекті істерге жұмсау, өмірлерін жоспарлауға, мақсат қоюға, оны жүзеге асыруға баулу болып табылады.
Курстық жұмыстың құрылымы: Менің курстық жұмысым кіріспеден, негізгі бөлімнен, қорытындыдан, пайдаланған әдебиеттер тізімінен тұрады.

I БӨЛІМ. Оқу мен жазу арқылы сын тұрғысынан ойлауды дамыту технологиясы

1.1. СТО технологиясына сипаттама беру.

Бұл технология Совет өкіметі кезінде 1973 жылдан, Қазақстан қоры жанынан 1998 ж. қазан айынан бастап жүргізіліп келеді. Оқу мен жазу арқылы сыни тұрғыдан ойлау, яғни, RWCT жобасы 29 мемлекетте қолданылады. Сабақ барысында оқушының ізденуі мен зерттеу дағдыларын қалыптастыра отырып, пəнге деген қызығушылықтарын арттыру мақсатында қолданылатын технологиялар баршылық. Солардың бірі оқу мен жазу арқылы сыни тұрғыдан ойлауды дамыту технологиясы. Сыни тұрғыдан ойлау арқылы оқу мен жазуды дамыту бағдарламасы əлемнін түкпір - түкпірінен жиылған білім берушілердің бірлескен еңбегі. Технологияның негізін қалаушылар Американдық ғалымдар Чарльз Темпл, Джон Дьюи, Мередит. Жобаның негізі Ж.Пиаже, Л.С.Выготский теорияларын басшылыққа алады. Оқу мен жазу арқылы сын тұрғысынан ойлауды дамыту технологиясының басты мақсаты - дамыта оқыту негізінде Сыни тұрғыдан ойлау арқылы оқу мен жазуды дамыту бағдарламасын іске асыру, балаларға терең білім беру.
Қазіргі заманғы педагогикалық технология ретінде ең озық əдістерді деркезінде игеру, іздену арқылы бала бойына дарыту, одан өнімді нəтиже шығара білу - əрбір ұстаздың басты міндеті. RWCT бағдарламасы - ағылшын тілінен аударғанда Сын тұрғысынан ойлау үшін оқу мен жазу дегенді білдіреді.
Сын тұрғысынан ойлауды дамыту бағдарламасының мақсаты: барлық жастағы оқушыларға кез келген мазмұнға сыни тұрғыдан қарап, екі ұйғарым бір пікірдің біреуін таңдауға саналы шешім қабылдауға сабақтарда үйрету. Біздің елімізге Джордж Соростың ашық қоғам институты, Сорос-Қазақстан қоры арқылы келген бұл технология орыс жəне қазақ тілдерінде мектеп тəжірибелеріне енгізілуде. Сын тұрғысынан ойлау ұғымы белгілі бір идеяларды қабылдай отырып, оның неге қатысты екенін зерттеу, оларды жеңіл септикалық ойларға қарсы қоя білу, салыстыра алу, сол идеяларға қарсы көзқарастармен тепе-теңдікте ұстап зерттеу, оларға сеніммен қарау деп түсіндіреді авторлар. Сыни тұрғыдан ойлау - сынау емес, шыңдалған ойлау. Бұл деңгейдегі ойлау тек ересек адамдарға, жоғарғы сынып оқушыларына ғана тəн деп ойлау аса дұрыс емес. Бастауыш сынып оқушыларының да бұл жұмысты дұрыс ұйымдастырған жағдайда өз даму деңгейіне сəйкес ойы шыңдалып, белгілі бір жетістіктерге жетері сөзсіз.
Сыни тұрғыдан ойлаудың мақсаты педагогтардың оқытуда жаттанды ақпараттан гөрі, талдауға және салыстыруға, ой толғауға және бағалауға көшуіне күш салуы үшін көмектесу. Сөйтіп, осы оқу құралының оқушы өз бетімен ақпаратты қалай табуға болатының, оны қалай өңдеп, өмірде қалай қолдану керектігін білетін, әлемдік стандарт талаптарына толық сай келетін, болашақта жетістікке қол жеткізер азаматтарды дайындау. Оқуды түсінуге бағытталып ойластырылған стратегиялар академиялық мәтіндерді оқу және дәрістерді тыңдау үрдістерін қарқындатуға көмектеседі. Тоғыстырылған механизмдер қатары және ділдік іс - әрекет ауысымы назарды аударуға, қызығушылықты қолдауға және оқудағы сияқты дәріс сабақтарында да түсіну деңгейін көтеруге мүмкідік береді.
Сын тұрғысынан ойлау - бұл ақпарат пен ойдың бірігіп алудың шынайы тәсілі. Ақпаратты алу ғана емес, сонымен қатар алған ақпаратты сыни тұрғыдан бағалап, ой елегінен өткізу арқылы қолдану.
Сын тұрғысынан ойлау - бұл қиын тапсырманың шешімін табу үшін жасалатын дұрыс шешім. Сол шешімге сенудің бірден бір жолы.
Сын тұрғысынан ойлау - оқушының дұрыс ойлануына жасалатын ой моделі және ой әрекетінің қызметі.
Сын тұрғысынан ойлау - шығармашылық ойлауын дамытатын ең маңызды бағыт.
Сын тұрғысынан ойлауды дамтыу құралы деп айтуға келмейтін зияткерліктің түрлері:
Есте сақтау;
Қарапайым және қиын ойларды түсінуін;
Шығармашылықта: спортшының, суретшінің, музыканттың интуитивтік ойлауы;
Д. Клустердің ойынша сын тұрғысынан ойлаудың 5 қыры бар:
Бірінші-бұл өз бетімен ойлау;
Екінші-бұл ойын қорыту;
Үшінші-бұл проблемалық және сол ойын бағалай білуі;
Төртінші-бұл ойын дәлелдеуі;
Бесінші-сын тұрғысынан ойлаудың өзі әлеуметтік ойлау болып табылады (өмірмен байланысты).
Сын тұрғысынан ойлау технологиясы анықтағандай 6 компоненттен тұрады.
Сыни ойлаушы
Өз ойын қалыптастыра біледі;
Әртүрлі ойлармен санасып, өз ойын дәлелдеуге тырысады;
Тақырып бойынша мәселені шеше біледі;
Дәлелді пікірталас құра алады;
Бірлескен жұмыстан түбегейлі шешім шығаруды толықтай құптайды;
Кез келген сұрақтың шешімін табу үшін адамның қабылдауының өзі көптеген факторлардың әсерінен болатынына түсінеді және бағалай біледі.
Сын тұрғысынан ойлау технологиясының негізгі белгілері:
Осы технологияның мақсаты - оқушылардың ойлау дағдыларын, оқуда ғана емес тұрмыстық өмірде де(толық түбегейлі шешім қабылдауға, түрлі жағдайттардың қыр-сырын білуге, ақпаратпен жұмыс жасауға және оны талдай алуына) дамыту;
СТО технолгиясының негізі -- сабақтың үш бағыттық құрылымында:
Ой шақыру;
Ойлау ;
Кері байланыс;
Ой шақыру тапсырмалары:
Өтілетін (оқытылатын) материал бойынша оқушылардың білімдерін жаңарту, не болмаса естеріне түсіру;
Өтілетін материалға деген оқушылардың қызығушылығын ояту;
Өтілетін тақырыпты оқушылардың өздері анықтауға мүмкіндік беру;
Ойды жүзеге асыру үшін берілетін тапсырмалар
Өтілетін тақырыпты белсенді меңгеруіне жағдай жасау;
Өткен тақырып пен жаңа тақырыпты байланыстыра білуге жағадай жасау;
Кері байланыстың тапсырмалары-
Өтілген тақырып бойынша өз ойын қорытуға көмек беру;
Келесі тақырыпты өзбетімен анықтауға көмек беру;
СТО дамытудың түрі мен құралдары:
Тақырып бойынша жинақ;
Мәтіндер талдауы;
Түрлі көзқарастағы тапсырмалар құрастыру;
Ұжымдық пікірталас;
Топпен және жұппен жұмыстардың әртүрі;
Дебаттар;
Пікірталастар;
Оқушылардың жазба жұмыстарын жариялау;
СТО-жазба жұмыстары (оқушылардың жазған Эссе, 5 жолды өлең жинап отыру.
СТО технологиясындағы мұғалім рөлі:
Оқушыларды анықталған бағытқа бағыттау;
Түрлі пікірлермен бетпе - бет келеді;
Өз бетімен дұрыс шешім шығаруға жағдай жасайды;
Оқушыларға өзбеттерімен шешім шығаруға мүмкіндік береді;
Қалыптасқан танымдық ішкі жағдаяттарды дайындайды;
Сыни ойлау - өзіндік ойлау. Сыни ойлау - сұрақ қоюдан жəне шешімін талап ететін проблемаларды айқындаудан басталады. Оқушы өзі сұрақ қойып,шешімін өзі айқындайды. Аталмыш бағдарламаның ішкі құрылымында ерекшелік бар. Бұл құрылым 3 деңгейден тұратын оқытумен үйретудің моделі. Білімнің болашақта пайдаға асуы, қажетке жарауын қалыптастырады. Көп ақпаратты талдай, жинақтай отырып, ішінен қажеттісін алуға үйретеді. Бұл технология мұғалімдерді несімен өзіне баурап алғандығын бірнеше сұрақ-жауап ретінде көрсетейік.
Сын тұрғысындан ойлау дегеніміз не?
Оқу мен жазу арқылы сын тұрғысынан ойлауды дамыту бағдарламасы
бойынша ол:
-Шыңдалған ойлау, кез келген даму деңгейіне байланысты мəсел \ елерге
сын көзбенқарау;
-күрделі мəселелерді шешуге, аса маңызды, жауапты шешім қабылдауғақұштарлық;
-үйрету мен үйрену бірлігінің, үйренудің қызығушылығынан тұратын, үйренушінің сеніміне негізделгенқұрылым.
СТО-ды дамыту технологиясы немен қызықтырады?
-Кез келген ұстазға сапалы сабақ беруге мүмкіндік беретіндігімен.
- Оқыту мен ұйымдастырудың тиімді əдістерінің стратегияларыны көптігімен.
Оқу мотивацияларын өзгертуге пайдалыекендігімен.
СТО-ды дамыту технологиясының өзге технологиялардан қандай ерекшеліктері бар?
Сын тұрғысынан ойлау сабақтарының құрылымы
қызығушылықты ояту, мағынаны ажырату, ой толғаныс.
Негізгі үш кезеңініңмаңыздылығы.
Стратегиялардың психологиялық астары менерекшеліктері.
Оқу мен жазу сын тұрғысынан ойлау сабақтарында мына мəселелерге назар аударылады:
Сабақты белсенді өткізіп, əр баладан еркін жауап алуға жағдай жасау.
Қиялын дамыту үшін менің ойымша деген жауапқа дағдыландыру.
Тіл байлығын дамыту үшін қалайда жауапты соңына дейін
тыңдау.
Жеке тұлға ретінде мен деген рөлін көтеру, өз пікірін қалыптастыру.
Сын тұрғысынан ойлауды дамыту технологиясы үш кезең бойынша қолданылады:
Қызығушылықты ояту ( көпір жасау, ойқозғау);
Мағынаны тану (мағынаны ажырату);
Ой-толғаныс (рефлексия, жаңа білім құрастырылады).
Білім берудің маңызды шарты оқу үдерісінде оқушылардың қызығушылығын арттырып, өздігінен білім алуға құштарлықтарын дамыту болып табылады. Енді осы кезеңдердің мақсат-міндеттеріне толығырақ тоқталып өтейік.
Қызығушылықты ояту.
Үйрену үдерісі - бұрынғы білетін жəне жаңа білімді ұштастырудан тұрады. Үйренуші жаңа ұғымдарды, түсініктерді, өзінің бұрынғы білімін жаңа ақпаратпен толықтырады, кеңейте түседі. Сондықтанда, сабақта қарастырылғалы тұрған мəселе жайлы оқушы ізденеді, не айта алатындығын анықтаудан басталады. Осы арқылы ойды қозғату, ояту, ми қыртысына тітіркенгіш арқылы əсерету жүзеге асады. Осымен байланысты алғашқы топтастырулардың ең танымалы Блум Таксономиясын қарастырамыз және бұдан әрі оған үнемі жүгінеміз. Сонымен бірге, осы деңгейлердің негізінде сабақтағы оқушылардың міндеттерін анықтау, үшін материал бойынша сұрақтар дайындап және бақылау кезінде оқушыға сапалы білім беру.
Америка педагогикасында адамның ақыл-ой қабілеттерінің құрылымы, таымдық үрдістің бір деңгейінен екенші деңгейіне, яғни қарапайымнан күрделіге біртіндеп өтедідеп саналады.
Блум жүйесі (Orlich, 1990) бойынша, ол төмендегідей көрініс табады.
Ең төменгі деңгей - бұл БІЛІМ деңгейі, оқыту - есте сақтауға, жаттауға, тануға, еске түсіруге бағытталады;
Одан кейінгі деңгей ТҮСІНУ, таным мақсаты - мазмұның айту, ақпаратты бір күйден екінші күйге аудару, өз сөзімен жеткізу;
ҚОЛДАНУ деңгейінде мәселені шешу, нәтиже алу үшін ақпаратты қолдану мақсаты болып табылады;
ТАЛДАУ деңгейінде - бөліктерге бөлу арқылы тұтас нәрсені көру, қатысымдықтың ішкі құрылымын табу, себептерін анықтау ;
СИНТЕЗ деңгейінде - ауызша немесе нақты пән ретінде өзіндік, ерекше туынды жасау;
Ең жоғарғы деңгей БАҒАЛАУ деңгейінде - бағалау пішімдері қабылданады, қарама-қайшы немесе әртүрлі қөзқарастар шешіледі.
Дəстүрлі сабақтар

Мұғалімнің əдістері
Оқушының іс-əрекеті
Тақырыпты түсіндіреді
Мазмұнын айтып береді
Кейіпкерлер туралы айтып береді
Кейіпкерге мінездеме береді
Мəтіннің идеясын анықтайды
Оқулық
бойынша мұғалімнің түсіндіргенімен байланыстырып айтады
Мəтіннің көркемдік ерекшелігін мысалдар арқылы түсіндіреді
Мəтіндегі негізгі сөздерді тауып, айтып береді, дəптерлеріне жазады
Тақырыпқа
шығарма жазуды тапсырады
Шығарма жазады
Сабақты қорыту сұрақтары жалпы қойылады
Жауап береді

RWCT сабақтары

Мұғалімнің əдістері
Оқушының іс-əрекеті
Топқа бөліп, ой қозғайды
Ұжыммен жұмыс жасайды
Тақырыпқа
қызықтырып бағыттайды
Мəтінмен өздері танысады
Мəтіндегіең құнды нəрсені анықтауды ұсынады
Əр түрлі əдістер арқылы мəтінді зерттейді
Кейіпкердің ерекшеліктерін тануға бағыттайды
Жеке кейіпкерлерді талдайды,өздерін олардың орнына қойып, қарайды, салыстырады
Мəтіннің тілді ерекшелігі туралы сұрақ қояды
Əр түрлі əдістер арқылы шығарманың негізгі мазмұнын анықтайды
Өз ойларын жазуды ұсынады
Ойларын қорытып, оны қағаз бетіне түсіреді
Ойларын қорытуға бағыттайды
Өз тұжырымдамасын жасайды

Осындай сабақ барысында оқушылар өздерінің, бір-бірінің ой - пікірлеріне сын көзімен қарай отырып, жаңа тың идеяла туғызады. Сабақтар баланың танымдық белсенділігін арттыруға, өз бетінше білім алуына, шығармашылығын қалыптастыруға ықпал етеді. Оқушылар мұндай сабақтарда оқудың қызықты әрі жеңіл өтетіндігін ұжымды бірлесіп жұмыс жұмыс жасауға үйрететіндігін, білімнің тереңдігін әрі тиянақтылығы артатындығын баяндайды сырларын терең түсінуге, олардың ғылыми біліміндегі орнын аңғаруға қолайлы жағдаяттар жасайды. Сабақ барысында оқушылардың сыни тұрғысынан ойлау қабілеттерін жетілдіруге, дамытуға арналған оқыту технологиясы оларға еркін ойлауға мүмкіндік береді. Тақырыптың негізі өзегін, бағытын, мəн- мағынасын түсінеді, тіл байлығын жетілдіреді, өз ойын қысқа, мазмұнды, мағыналы баяндауға дағдыланады, пəнге қызығушылығы артады, ғылым негіздерін игеру əдістерін меңгереді, сөйтіп өзін келесі мəселені талдауға дайындайды.

1.2.СТО технологиясының кезеңдері

Осы кезеңге қызмет ететін Топтау, Түртіп алу, Ойлану, Жұпта талқылау, Болжау,Əлемді шарлау, т.б. деген аттары бар əдістер (стратегиялар) жинақталған. Қызығушылықты ояту кезеңінің екінші мақсаты - үйренушінің белсенділігін арттыру. Өйткені үйрену - енжарлықтан гөрі белсенділікті талап ететін іс-əрекет екені даусыз. Оқушы өз білетінін еске түсіреді, қағазға жазады, көршісімен бөліседі, тобында талқылайды. Яғни айту, бөлісу, ортаға салу арқылы оның ойы ашылады, тазарады. Осылайша шыңдалған ойлауға бірте-бірте қадам жасала бастайды. Оқушы бұл кезеңде жаңа білім жайлы ақпарат жинап, оны байырғы білімменұштастырады. Ойлау мен үйренуге бағытталған бұл бағдарламаның екінші кезеңі мағынаны тану (түсіне білу). Бұл кезеңде үйренуші жаңа ақпаратпен танысады, тақырып бойынша жұмыс істейді, тапсырмалар орындайды. Оның өз бетімен жұмыс жасап, белсенділік көрсетуіне жағдай жасалады. Оқушылардың тақырып бойынша жұмыс жасауына көмектесетін оқыту стратегиялары бар.
INSERT. Ол бойынша оқушыға оқу, тақырыппен танысу бары- сында V - білемін, -- - мен үшін түсініксіз, + - мен үшін жаңа ақпарат, ? - мені таң қалдырады белгілерін қойып отырып оқу тапсырылады.
INSERТ оқығанын түсінуге, өз ойына басшылық етуге,ойын білдіруге үйрететін ұтымды құрал.Бір əңгіменің соңына тез жету, оқығанды есте сақтау, мəнін жете түсіну - күрделі жұмыс. Сондықтан да, оқушылар арасында оқуға жеңіл-желпі қарау салдарынан түсіне алмау, өмірмен ұштастыра алмау жиі кездеседі. Мағынаны түсінуді жоғарыдағыдай ұйымдастыру - аталған кемшіліктерді болдырмаудың бірден-бір кепілі. Үйретушілер білетіндерін анықтап, білмейтіндерін белгілеп сұрауға əзірленеді. Бұл əрекет арқылы жаңаны түсіну үшін бұрынғы білім арасында көпірлер құрастыруға, яғни байланыстар құруға дағдыландырады.
Пікірталастар - үшінші және жоғарғы сынып оқушыларымен жүргізген өте тиімді. Пікірталасастың мақсаты
Ой-толғаныс - тақырып бағдарламаның үшінші кезеңі. Күнделікті оқыту үдерісінде оқушының толғанысын ұйымдастыру, өзіне, басқаға сын көзбен қарап, баға беруге үйретеді. Оқушылар өз ойларын, өздері байқаған ақпараттарды өз сөөздерімен айта алады. Бұл сатыда оқушылар бір-бірімен əсерлі түрде ой алмастыру, ой түйістіру,өз үйрену жолын,кестесін жасау мақсатында басқалардың əр түрлі кестесін біліп үйренеді. Бұл үйрену сатысы - ойды қайта түйіп, жаңа өзгерістер жасайтын кезең болып табылады. Əр түрлі шығармашылықпен ой түйістіру болашақта қолданылатын мақсатты құрылымға жетелейді. Осы кезеңді тиімді етуге лайықталған Бес жолды өлең,Венн диаграммасы, Еркін жазу, Семантикалық карта, Т кестесі сияқты стратегиялар əр сабақтың ерекшелігіне, ауыр-жеңілдігіне қарай лайықталақолданылады.
Осы кезеңдердің ұтымды өткізілуі мынадай нəтижелерге кол жеткізеді:
оқушылар басқалармен қарым-қатынас жасай береді;
басқаларды тыңдай білуге, кез келген жауапқа сыйластықпен жəне
түсіністікпен қарауға үйретеді;
өз ойын топ алдында ашық айта алуға, қорғай білуге баулиды;
керек кезде өз көзқарасын дұрыс өзгерте білуге үйретеді,оның дамуын
қамтамасыз етеді;
ең бастысы - оқу мотивациясы өзгереді, өз бетінше ізденуге ұмтылдырады, сабаққа қызығушылығы артып, балалардың белсенділігі өте жоғары болады.

II БӨЛІМ. ОҚУ МЕН ЖАЗУ АРҚЫЛЫ СЫН ТҰРҒЫСЫНАН ОЙЛАУДЫ ДАМЫТУ ТЕХНОЛОГИЯСЫН ЖЕТІЛДІРУ

2.1 СТО технологиясының стратегиялары

Жоба 80-ге жуық стратегиялардан тұрады. Бастауыш мектептің оқу үдерісінде қолданылатын стратегияларға түсінік берейік.
ДЖИК СО - стратегиясы мазмұнды жоғары табыспен меңгеру, оқығанды есте сақтау үшін тиімді. Оқушының оқуға деген қызығушылығын артады, ұжымды жақсы қарым-қытынас қалыптасады, саналы тәртәп орнайды. Сондай-ақ мұғалімді, мектеп қызметкерлерін түсіну оларға деген дұрыс көзқарас үйренеді. Бұл әдісте алдыңғы сияқты оқушыларды ұжым болып жұмыс жасауға үйретеді. Ақпаратты өз бетінше меңгеруге жағдай жасайды.Сөз астарын құдыретін түсінуге бағыттайды. Сондай-ақ әдістің тиімділігі сабақтан тысқары қалатын оқушы болмайды, оқыған мәтінді түсіну оны түсінікті етіп айтып беру, оған қатысты ойын , пікірін білдіру арқылы оқушының тілі дамиды.Осылайша ұйымдастырылған оқу сабақтары сауатты оқырман қалыптастыру мүмкіндігі туады.
ДЖИК СО - ұжымдық оқыту əдісі. Мақсаты - жалпы мəселені алдымен жұпта, сосын ұжымда талқылау. Бұл жағдайда əрбір оқушы бір сəт өзін мұғалім ретінде сезінеді, оқуға деген жауапкершілігі артады. Əдісті қолдану төмендегіше ұйымдастырылады. Алдымен ұжым 4 адамнан тұратын топтарға бөлінеді. Бұлжанұя топтар деп аталады. Содан кейін1,2,3,4-ке санау арқылы 1-лер бөлек, 2,3,4 өз алдына жұмыс тобын құрайды. Оқуға ұсынылатын материалдың тақырыбы талқыланған соң осы мəтінді түсіну қажет екендігі ескертіледі. 4 логикалық бөлікке бөлінген мəтіннің 1-бөлігін 1-лер, 2-бөлігін 2санын алғандар, 3,4 нөмірлі топтарға оқуға тапсырылады. Жұмысты бастамас бұрын оқушыларға жұмыс тобында мəтіннің тиісті бөлігін жақсы меңгеру қажеттілігін, өйткені сол бөлікті жанұя топ оқушыларына түсіндіруге жауапты екенін, мəтінді тұтас түсіну əр оқушының ыждағаттылығына байланысты екенін түсіндіру қажет. Келесі кезекте ұжым мүшелері бастапқы топтарымен қайта табысып, өздерінің үйреніп келген бөліктеріндегі мазмұнды ортаға салады. Осылайша ұжым мүшелері бірін-бірі оқытуға, сол арқылы ойлауға үйренеді.
ДЖИКСО стратегиясы мазмұнды жоғары табыспен меңгеру, оқығанды есте сақтау үшін өте тиімді. Оқушының оқуға деген қызығушылығы артады, ұжымда жақсы қарым-қатынас қалыптасады, саналы тəртіп орнайды. Сондай-ақ, мұғалімді, мектеп қызметкерлерін түсіну, оларға деген дұрыс көзқарасқаүйренеді. Екі түрлі түсініктеме күнделігі. Оқушылардан дəптердің бетін (не таратылып берген парақты) ортасынан вертикаль сызықпен бөлу сұралады. Мəтінді оқу барысында олар бөліктің оң жағынасол жағына мəтіндегі қатты əсер еткен тұстарды, үзінділерді жазады. Сол əсер еткен үзінділер жайлы пікір жазады (нені еске түсіреді, себеп-салдары қандай, қандай сұрақ бар,т.б.). Əр оқушы мəтінмен танысып, күнделікті толтырып біткен соң жұпта, топта талқылау ұйымдастырады. Жұмыс аяқталған кезде мұғалім қорытуға арналған əзірлеп келген сұрақтарын қойып, жауаптаралады. Ол сұрақтар оқығанға баға беру,пікірін, көзқарасын білдіруге лайықталып қойылғаны дұрыс.
Мысалы:
Сіздің ойыңызда не сақталыпқалды?
Автор оқырманды қалайқызықтырады?
Кейіпкерлердің іс-əрекетін Сіз қалай бағалайсыз?т.б. түрінде. Бұл əдіс те алдыңғы сияқты оқушыларды ұжым болып,жұмыс жасауға үйретеді. Ақпаратты өз бетінше меңгеруге жағдай жасайды. Сөз астарын, құдіретін түсінуге бағыттайды. Сондай-ақ, əдістің тиімділігі - сабақтан тысқары қалатын оқушы болмайды, оқыған мəтінді түсіну, оны түсінікті етіп айтып беру,оған қатысты ойын, пікірін білдіру арқылы оқушының тілі дамиды. Осылайша ұйымдастырылған оқу сабақтары арқылы сауатты оқырман
қалыптастыру мүмкіндігі туады.
Еркін жазу. Бұл əдісті сын тұрғысынан ойлау жобасындағы сабақтың үшінші ой толғаныс кезеңінде пайдалану тиімді. Мұғалім
сабақ бойына қарастырылған жаңа ақпарат жайлы, одан алған əсерін, не үйренгенін, нені əлі де біле түсу керек екенін, т.б. жайлы өз пікірін қағаз бетіне түсіруді тапсырады. Жазуға уақыт береді. Уақыт аяқталған кезде оқушылар өз жазғандарымен топ мүшелерін таныстырады. Ең жақсы деп танылған жұмысты ұжымда оқуға болады. Оқушыларды алған білімдерін қорытуға, оған сынкөзбен қарап, ойын түйіндеуге үйрететін бұл əдісті кез келген сабақта қолдануға болады.
Венн диаграммасы. Бір-бірімен айқасқан екі шеңбердің екі жағына салыстыруға берілетін объектілердің сипаттамалары жазылады. Ал айқасқан жерге екеуіне ортақ сипаттар тізіледі. Салыстыруға арналған тапсырмаларды осы диаграммаға салып, оқушылар қызыға толтырады,яғни салыстыру сияқтык үрделі ойлау операциясын меңгереді.
Куббизм стратегиясы - Ойын арқылы оқыту . Кубиктің алты жағына жазылған сөздер бойынша жұмыс жасайды. Қандайда бір заттың жан жақты талдайды, талқылайды, сол арқылы білімдерін қайталайды, жаңа білім қосады.
Сипатта (түрі, түсі, көлемі)
Салыстыр (түрі, түсі, көлемі)
Ұсын (қалай, қай жерде пайдаланылады?)
Дәлелде (қарсы және қарсы емеспін)
Талда (қалай жасалған, неден тұрады?)
Ой толғау (бұл неден жасалған?)
Кубикпен жұпта немесе топта жұмыс жасайды. 1,2- сыныптарда үш жағын
ғана пайдалануға болады.
Геометриялық фигуралар стратегиясы- бұл стратегияның құралдары геометриялық пішіндер. Мақсаты:оқушының сөздік қорын, әдеби, мәдени сөйлеу тілін, күрделі ойлау қабілетін дамыту. Себебі бала оқылып отырған мәтіннің кейіпкерлерінің мінез-құлқыны, сипаттама бере отырып қорытынды жасайды. Жұмыс жұпта немесе топта орындалады. Алғашқы кездерде бүкіл сынып ұжымымен өткізуге болады.
Блум таксаномиясы, сұрақтар стратегиясы - Блум сұрақтарды екіге бөледі. Олар жалпақ және жіңішке сұрақтар. Сұрақтар тізімі алдын ала жасалуы тиіс. Алдымен жіңішке сұрақтар, жауабы нақты цифрмен немесе ия жоқ деген жауап алынатын сұрақатар. Мысалы: - желтоқсан оқиғасы қай жылы болды? - 1986 жылы
Сенің таныстарыңның ішіндегі оқиғаға қатысқан адамдар бар ма? - бар
Sinkuein немесе бес жолды өлең стратегиясы - оқушы берілген тапсырма бойынша өлең құрастырады. Бес жолды өлеңді құрудың ережесі мынадай: Бірінші жолда 1 зат есім, екінші жолда 2 сын есім, үшінші жолда 3 етістік, төртінші жолда 4 сөзден тұратын сөйлем яғни ойды түйіндеу, бесінші жолда тақырыпқы байланысты 1 синоним сөз жазылады.
Кім? Ана
Қандай? Мейірімді, ақылды
Не істеді ? Бағады, тәрбиелейді, өсіреді.
Түйін ағайын - алтау, ана - біреу.
Синоним Адам
РАФТ. Бұл стратегияны кейіпкерге хат деп алсадаболады. Формасын түрлендіруге мүмкіндік бар:хат, хабарландыру, жеделхат, өтініш, бұйрық, жарнама. Оқушы жұмысқа кіріспес бұрын мəтіннің мазмұнын жетік түсінуге тырысады, ол үшін оны бірнеше қайтара оқып, ой елегінен өткізеді. Рафт оқушылардың тілін дамытады, қиялын өрбітеді, өз ойларын қағаз бетіне түсіру арқылы эссе жазуға жетелейді, ресми іс қағаздары жөнінде түсініктер қалыптаса түседі. Жуан-жіңішке сұрақтар: оқушылар мəтінмен жұмыс істей отырып,мəтін мазмұны бойынша өздері тың сұрақтар құрастырады. Бұл дегеніміз, оқудың барлық əдістерін меңгеру болып табылады. Өйткені, оқушы алдымен қатесіз, түсініп оқуғатырысады,қойған сұрағына өзі жауап беруге дайын тұрады, басқа балалардың сұрақтарын мұқият тыңдап,сұрақ құрастырудың қиын жұмыс екенін біліп, ең үздік сұрақтарға ілтипат білдіреді. Қосжазба күнделігі: мəтінде берілген оқиғаларға өзінің пікір жазады, ендеше, оның сөздік қоры молаяды, кейіпкердің жан дүниесін түсінуге тырысады.
Эссе стратегиясы бойынша өз ойынан əр түрлі пікірлер құрастырып, оны дəлелдеуге үйренеді.
Сауалнама-интервью стратегиясы да жаңа білімді меңгертуге үлкен септігін тигізеді. Сауалнама-интервью стратегиясы бойынша өтілген тақырыпқа талдау, салыстыру, зерттеу жұмыстары бойынша оқушы білімін жинақы түрде қорытындылауға болады.
Осы жобамен жұмыс жасау барысында мұғалім оқушының өзін ізденуге жетелейді, ойлануға үйретеді. Педагогикалық технологияоқушылардың жеке басын дамыту мен білім беру мақсатына жетужолындағы педагогикалық қызметтің, іс-əрекеттің жүйелідамып отыратын жобасы ретінде оқушы белсенділігін арттыруды көздейді. Ал, оқушы белсенділігінің артуы оны шығармашылыққа жетелейді.
Технологияның мақсаты - оқушылардың шығармашылық ойлауын сыни тұрғыдан дамыту.
Шығармашылық дегеніміз - адамның өмір шындығында өзін-өзі тануға, жаңалық ашуға, жаңа тəсілдер табуға ұмтылуы, ізденуі. Шығармашылық қабілет əр баланың табиғатында болуы мүмкін. Мұғалімнің міндеті - оқушыға оның бойында жасырынып жатқан мүмкіндіктерін ашып көрсету. Бастауыш сынып оқушыларының шығармашылық қабілеттерін, сабақта жəне сабақтан тыс уақытта дамытуда СТО жобасының көптеген стратегияларын қолдануға болады:
Тақырыпты мазмұнына қарай жинақтау,арнаулы бір тақырыпқа пікірталас тудыру (ой қозғау, инсерткестесі)
Берілген тапсырманы түрлендіру бағыттағы жұмыс
(эссе, шығарма, сауаттылықты ашатын хаттар, т.б. стратегиялар)
Əңгіменің ұқсастығын салыстыру, бөліктерге бөлу, ат қойғызу, мəтіндегі ұқсастық пен айырмашылықты табуға (Венн диаграммасы, аялдамамен оқустратегиясы)
Қиялдау арқылы сурет салғызу (сурет салу стратегиясы)
Кейіпкерге мінездеме беру, өз ойын жазғызу (авторға,
кейіпкерге хат жазу стратегиясы )
Шығармада екі кейіпкердің қарама-қарсы элементтерін сипаттау (қарама-қайшы элементтерстратегиясы)
Өлең шумақтарын құрастыру(5жолды өлең, Рафт стратегиясы)Ал сабақтан тыс уақытта оқушылардың шығармашылық қабілеттерін дамыту мақсатымен келесі жұмыстар жүргізуге болады:
Мұражайға апару;
Əр түрлі кездесудер өткізу;
Əр түрлі тақырыптарда сайыс,пікірталас өткізіп,алған əсерлері бойынша шығарма жазғызу;
Балаларға арналған журнал-газеттерге жаздырып, оны сабақ кезінде үнемі пайдалануға мүмкіндік беру;
Əрбір оқылып отырған шығармалардың авторлары туралы толық мағлұмат жинату, реферат жазғызу.
Оқушылардың шығармашылығын, ізденім паздығын қалыптастыруда сыныптан тыс, жеке, ұжымдық жұмыстар ұйымдастыруда шығармашылық, пəндік апталықтар, пəндік үйірмелер мен факультативтік сабақтардың маңызы зор.
Осындай жұмысты үнемі жүргізу оқушыларды шығармашы- лыққа баулуға, шəкірт бойындағы қабілет көзін ашып, тілін байытуға, қиялын ұштауға, өз бетінше ізденуге зор əсерін тигізеді. Қорыта айтқанда, оқушының шығармашылық қабілеті практикалық əрекеттері, іздемпаздығы арқылы дамиды.
Оқушылардың шығармашылық қабілетінің дамуын ұқыпты қадағалап, тəжірибе негізінде жинақтап, өсу динамикасын бақылап, зерттеуге бастауыш сынып мұғалімдеріне мектеп психологының көмегі көптиеді. Психологпен диагностика жүргізіліп, мониторинг жасалынып, қорытынды шығарылады.
Оқушылардың шығармашылық қабілетін дамыту проблемасын ұқыпты қадағалау, оқу үдерісінің тиімді болуында қандай көрініс табады? Жалпы үлгерім, яғни олардың шығармашылық қабілетін дамытуға бағытталған жұмыстар білім сапасына əсер етеді.
Қазіргі уақытта білімді, қабілетті, əдепті, іскер, мейірімді мұғалім ғана оқушысына жақсы қасиеттерді сіңіре отырып, сапалы білім бере алады.
Оқу мен жазу арқылы сыни тұрғыдан ойлауды дамыту технологиясы бойынша өткізілетін сабақ құрымын төмендегідей көрсетуге болады:
Сабақтың мақсаты:
а) қызығушылықты ояту - сұрақ қою;
б) мағынаны ажырату - жауаптар іздеу, мəселені зерттеу;
в) ой толғаныс - ойлау үдерісінің ең жоғарғы сатысын да мəселені талқылау, яғни үш фазада сабақты бөліп өту, оқыту мен оқу үдерісін осындай үш сатыда ұйымдастыру.
Сабақтарда стратегияларды оқу бағдарламасына сəйкес бірізді жүйелі түрде қолдануға болады. Сабақта жиі қолдануға болатын əдістер мынадай:
І - қызығушылықты ояту фазасында ой қозғау (шақыру).
ІІ - мағынаны ажыратуда түртіп алу жүйесі, 5 жолды өлең.
ІІІ - ой-толғаныс фазасында Венн диаграммасы, еркін жазу, т.б. стратегиялар арқылы баланың дамуына, оның бойындағы жеке қабілеттердің ашылуына, шығармашылықпен ізденуіне жол салынады.
Сыни тұрғыдан ойлауды дамыту сабақтарының негізінде оқушылар арасында:
бір-бірінің пікірін тыңдау, сыйлауға ынтымақты қарым- қатынастың негізі қаланады;
өзін жеке дара тұлға ретінде тануға жол ашуға;
бір-біріне құрмет пен қарауға;
өз ойын ашық, еркін айтуға, пікір алмасуға;
өзін-өзі, бірін-бірі бағалауға;
мұғаліммен еркін сөйлесіп, пікір алмастыруға;
достарының ойын тыңдай отырып, проблеманы шешу жолда- рын іздей отырып, қиындықты шешуге көмектесуге;
белсенді шығармашылықты ойлауға негіз қаланады.
Мектеп өмірінде мұғалімдердің аталмыш жобамен жұмысқа дейінгі жəне кейінгі кезеңін (аралығын) салыстыру оқушылардың оқуға деген ынта-ықыласының артқандығын, адами жақсы қасиеттердің қалыптасқандығын, мұғалімнің шыдамдылық, төзімділік сияқты сапаларымен қатар оқушылардың басқаны қабылдау, түсіну, сыйлауды үйренгендігімен сипатталады.
Бүгінгі қоғамға, мектепке керегі де осылар.
Оқытудың осындай жаңа педагогикалық технологияларын сабаққа ендіру бүгінгі таңда əрбір ұстаздың басты мақсаты болуы керек. Себебі, елімізге заман талабына сай қалыптан тыс ойлай алатын, шұғыл шешімдер қабылдай білетін, белсенді, шығармашыл азаматтар қажет. Сабақта тек білімділік мақсаттарды шешіп қоймай, балалардың жекелік қасиеттерін, қабілеттерін дамытудың жолдарын қарастыруда дəстүрлі оқыту мен дамыта оқытудың айырмашылығын салыстыру кестесі арқылы көрсетуге болады. Мұғалім бұл жүйемен жұмыс жасағанда, үнемі оқушы санасында болып жатқан өзгерістерді бақылап, оның дамуын жан-жақты зерттей отырып, өз сабақтарын соған сай өзгертіп отыруы тиіс. Əйтпесе, жаңа жүйенің құны болмайды. Енді оқу үдерісін дəстүрлі əдіспен жəне RWCT жаңа жүйемен өткізгендегі мұғалім мен оқушының іс - əрекеттерін кесте түрінде көрсетейік. Оқушылардың сыни тұрғыдан ойлау қабілеттерін дамытуға арналған оқытудың əдіс-тəсілдері оқушыларға құбылыстардың себептерін толық ұғынуға, ережелер мен заңдылықтар.
- Əр бір оқушы өзінің жеке ойымен, өмірге деген көзқарасымен жəне ойлау қабілетімен ерекшеленеді;
-Жеке дауысты (кейіпкер, жазушы, бірге оқитын оқушы) қабылдауға үйренеді;
- Ойын жаңа ақпараттар арқылы білдіреді (мағынаны тану кезеңінде);
- Өз ойларын толық, дұрыс тұжырымдайды;
- Өздеріне белгіліні пайдалана алады;
- Өз біліміне сүйеніп, мəселенің шешімін дұрыс тауып, ойын жеткізе біледі, яғни Мен деген сөзді ұғады.

Оқушылармен СТО технологиямен жұмыстың түрлері

Жалпы алғанда, тапсырмаларды орындауды қайсы бір мәселелерді талқылауда оқушылардың іс-әрекетін мұғалім барлық деңгейлерден өтетіндей етіп ойластыру керек. Оқытуда балалардың тұжырымдаманы жаттап алмауын негізге аламыз ба немесе осы түсініктермен не істей алатындарын негізге аламыз ба? Екінші ереже оқушылардың мазмұнға күдік келтіріп және сұрақ қоюы арқылы оларға жауап іздеумен айналысуын талап етеді. Жазу оқушының оқыған мәтіні туралы өз ойын сыртқа шығару дағдысын дамыту мүмкіндігі ретінде, сондай-ақ оқушылардың қалыптасу үрдісі және дамуының бағалау және мониторинг куәсі ретінде қарастырылады. Басқаша айтқанда, жазу тілінің даму әдістері бір жағынан, меншікті ойлау үрдісін ұйымдастыруға, рәсімдеуге және бастауға үйретеді, ал басқа жағынан алғанда мұғалім тарапынан осы үрдістің диагностикасын жасайтын материал ретінде қызмет етеді. Топтық және ұжымдық қызмет әдістері, көбінесе мәселені іздеуге және зерттеуде дербестік дағдысына ие болуға мүмкіндік туғызады. Топтық жұмыста оқушылар серіктесі үшін өз ойын тұжырымдау керек - ішкі ойын сыртқа шығару керек, ал мұндай үрдіс қашанда жаңа ойлардың тууыме байланысты. Сонымен бірге әркімнің өз тобында танымдық үрдісі үшін жауапкершілік артады. Оның үстінде олар өздерінің дәлелдерін дәйектеуге ғана үйренбейді, бірін - бірі тыңдауға, басқалардың пікіріне сыйластықпен қарауға үйренеді.
Әсіресе, сын тұрғысынан ойлауды дамытуда сұрақтардың маңызы ерекше. Сыныпта осындай әртүрлі сипаттағы сұрақтар қойылу үшін оқушыны оған үйретіп қана қоймай, сонымен бірге сол ортаны жасау қажет. Сондықтан оқушылардың пікірін тыңдап жауап алу үшін:
1. Жан - жақты жауаптарды талап ететін сұрақтар қою;
2. Сұрақ қойылған соң, оқушылар жауаптарын ойланып алу үшін уақыт беру;
3. Сіз не қоса алар едіңіз деген жолай сұрақтар қою;
4. Қызық екен, мен ол туралы ойламаппын деген түсінікті пайдаланып, естігендерін сынамай және қарсыласпай, өз пікірін айта алу;
5. Сұрақты басқа оқушыларға бағыттауға мүмкіндік беріңіз.
Сабақ беру барысыңда Ой шақыру стратегиясын қолдану барысында. Итермелеу ояту сатысында мақсатты жақсы көрсетеді, себебі кез келген оқушыға өзінің алғашқы білетіндеріне оралып, оның ішінде осы түсінік пен сөзге қатысты білетіндерін таңдап алуға мүмкіндік береді. Өзінің тізімін жұбымен бөліскенде, көбірек сөздер мен идеялар алуға көмектеседі, сонан соң топта талқылау, соңғы тізімін нақтылау үшін қажет, мәнсіз деп есептелген керексіздері алынып тасталады, кейбір білімдер қосылады.
Іс-әрекет :
Әр қатысушы өз бетімен ойланады және жазады - 3 минут уақыт берілді.
Мұғалімнің тапсырмасы бойынша оқушылар бір - біріне бұрылып, жазғандарымен бөліседі.
Мұғалімнің бағыттауы бойынша топта жұмыс істеді - топ ортақ тізім жасады.
Әр команда кезекпен кезек ортақ тізімге бір - бір сөзден қосты. Мұғалім барлық айтылған ойларды, оның ішінде пікірталас туғызатын ойларды да жазып отырды.
INSERT әдәсінде - әр оқушының өзіне мәселе жөнінде не білемін, менде қандай күдік туды, осы материалдан жаңа не білдім және жұмыс барысында қандай сұрақтар пайда болды және қандай сұрақтар ашылмай қалды деп баға беруінің маңызды екенін түсіну. Осы қызмет түріне жаппай оқытуда уақыт жеткіліксіз бөлінед.
Іс-әрекет :
Түртіп алудың түсініктемесін тақтаға жазған дұрыс. Сонан соң оқуға уақыт беру керек.
Оқып болған соң, түртіп алу кестесін толтырады - тақтаға сызу керек, дәптерлеріне сызып алу үшін уақыт беру керек. Алдыңғы қойған белгілеріне сәйкес, кестені өз беттерімен толтырады.
Кестелерін жұпта талқылайды.
Сыныптың жалпы кестесіне не еңгізу керектігін таңдайды.
Сыныптың жалпы кстесін тақтада толтырадығ. Мәтінің барлық
Пікірталастар - үшінші және жоғарғы сынып оқушыларымен жүргізген өте тиімді. Пікірталастың мақсаты қарама - қайшы пікір болса да, өз ойын дәлелді негіздерге келтіре отырып, оны қорғай білу дағдылырын дамыту. Сондай-ақ пікірталас оқушыны өзінің пікірін ұстанып, негізсіз қарсы шығуды емес, пікірталасқа түскен сұрақ бойынша бір бағытты шешім қабылдауға үйретеді өзінің ұстанған қағидасын қорғай білуге, өзінің ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.