Желін терісінің аурулары

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 56 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ АУЫЛ ШАРУАШЫЛЫҒЫ МИНИСТРЛІГІ

Сәкен Сейфуллин атындағы Қазақ агротехникалық университеті

Ветеринарлық медицина кафедрасы

Курстық жұмыс

Акушерство және гинекология

(пәннің атауы)

Тақырыбы Желін жаралары

Орындаған Өмірхан А. Б.

(аты-жөні)

Тексерген к. в. н., Бисенгалиев Р. М.

(оқытушының аты-жөні, ғылыми дәрежесі)

Курстық жұмыс қорғауға қабылданды

(оқытушының қолы)

Нұр-Сұлтан-2020

С. СЕЙФУЛЛИН АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ АГРОТЕХНИКАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ

ВЕТЕРИНАРЛЫҚ МЕДИЦИНА КАФЕДРАСЫ

ВЕТЕРИНАРЛЫҚ АКУШЕРСТВО ЖӘНЕ ГИНЕКОЛОГИЯ ПӘНІ БОЙЫНША КУРСТЫҚ ЖҰМЫС ОРАНДАУҒА

ТАПСЫРМА №

БІЛІМ АЛУШЫ: Өмірхан А. ТОП: 17-02

Жұмыстың тақырыбы: Желін жаралары

Бастапқы деректер

№

Негізгі бөлімінің мазмұны

Орындау мерзімі

Көлемі

№: 1

Негізгі бөлімінің мазмұны: Кіріспе

Орындау мерзімі: Қыркүйек-Қазан

Көлемі: 1

№: 2

Негізгі бөлімінің мазмұны: Әдеби шолу

Орындау мерзімі: Қыркүйек-Қазан

Көлемі: 4

№: 3

Негізгі бөлімінің мазмұны: Негізгі бөлім

Орындау мерзімі: Қыркүйек-Қазан

Көлемі: 38

№: 4

Негізгі бөлімінің мазмұны: Қорытынды

Орындау мерзімі: Қыркүйек-Қазан

Көлемі: 1

№

Графикалық бөлімінің мазмұны

Орындау мерзімі

Парақ саны

Форматы

№: 1

Графикалық бөлімінің мазмұны: Тіркеме

Орындау мерзімі: Қыркүйек-Қазан

Парақ саны: 2

Форматы: А4

№: 2

Графикалық бөлімінің мазмұны:

Орындау мерзімі:

Парақ саны:

Форматы:

№: 3

Графикалық бөлімінің мазмұны:

Орындау мерзімі:

Парақ саны:

Форматы:

Әдебиеттер: Андрианов А. М. сүт безін инфекциядан қорғаудың жергілікті факторлары. - Ветеринария, 1997. - № 2. - С. 29.

2. Артемьев М. Л. сиырларда мастит кезінде новокаин блокадасының әртүрлі әдістерінің салыстырмалы терапиялық тиімділігі: Автореф. дис. канд. вет. ғылымдар. - Қазан, 1971. - 21 c.

3. Алиханов О., Каратаев Ш., Сарыбаев Ы, Нурходжаев Н. Методическое указание по дисциплине «искусственное осеменение сельскохозяйственных животных к практическим занятиям» г. Шымкент Южно-Казахстанский государственный университет им. М. Ауэзова, 2016. 162 с.

4. М. Н. Жоланов, Қ. У. Қойбағаров, О. Т. Туребеков, М. Ө. Мадиаров., «Мал акушерлігі және гинекологиясы» «Мал көбеюі биотехнологиясы», Алматы, 2009.

Тапсырма алу күні 18. 09. 2020, Жұмысты қорғау күні

Курстық жұмыс жетекшісі Бисенгалиев Р. М.

Тапсырманы орындауға алған Өмірхан А. 19. 09. 2020

Дата, білім алушының қолы

С. СЕЙФУЛЛИН АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ АГРОТЕХНИКАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ

Кафедра Ветеринарлық медицина

КУРСТЫҚ ЖҰМЫСҚА

Пікір

Акушерство және гинекология

(пәннің атауы)

Білім алушы: Өмірхан А. Топ: 17-02

Жұмыстың тақырыбы Желін жаралары

Жұмыс мазмұнының тапсырмаға сәйкестігі

Жұмыстың кемшіліктері:

Курстық жұмысты тексеру күні

Алғашқы баға

Жұмысты қорғау күні

Қорғағаннан кейінгі бағасы

Жетекшінің қолы

Кіріспе . . . 5

1. Негізгі бөлім . . . 6

Ғылыми әдебиеттерге шолу . . . 6

1. 2 Желін безінің аурулары . . . 10

1. 2. 1 Желін зақымдануларының жіктелуі . . . 10

1. 2. 2 Желіндердің механикалық зақымдануы . . . 11

1. 2. 2. 1 Жабық механикалық зақымданулар . . . 11

1. 2. 2. 2 Ашық механикалық зақымданулар . . . 14

1. 2. 3 Желін зақымдануының асқынулары . . . 15

1. 2. 3. 1 Гиперкератоз . . . 15

1. 2. 3. 2 Сүт берудің бұзылуы . . . 17

1. 2. 4 Желін терісінің аурулары . . . 19

1. 2. 5 Желіннің инфекциялық аурулары . . . 22

1. 2. 6 Желін безінің пайда болу себептері . . . 25

1. 3 Профессор А. П. Студенцовтың кестесі бойынша: желінсаудың жіктелуі және алдын алу, емдеу шаралары . . . 28

1. 4 Сауылатын сиырдың желін ауруын диагностикалау . . . 42

1. 5 Желін ауруларын емдеу және алдын алу шаралары . . . 45

2. Экономикалық тиімділік . . . 53

4. Қортынды . . . 55

Пайдаланылған әдебиет . . . 56

Кіріспе

Малшаруашылық өнімдерінің сапасын, жалпы көлемін ұлғайтуда ветеринария ғылымының және тәжірибенің маңызы өте зор. Бұл жаңағы шаруашылықты әртүлі, инфекциялық және инвазиялық аурулардан сақтандырады. Көптеген аурулармен күресу ойдағыдай жүріп жатқанымен, кейбір жеке аурулар кездесіп жатады. Бұл аурулар шаруашылыққа өте зор нұқсан келтіреді. Мұндай ауруларға желін ауруларын жатқызуға болады. Желін ауруларының әсерінен сиырлардың өнімділігі төмендеп, табыннан көптеген жас әрі жоғары өнімді сиырлар шығарылып жатады. Бұл шаруашылықтын тез өркендеуіне өте үлкен зиян келтіреді. Сонымен қатар желін ауруларының әсерінен сүттің сапасы төмендеп, төл аурулару көбейе түседі.

Желін ауруларының ішінде ең көп әрі көрнекі түрде зиян келтіретіні желінсау ауруы (сүт безінің қабыныуы) .

Жаңа емдік және диагностикалық препараттарды қолдану, машинамен сауудың техникасының жаңаруының өзі қазіргі уақытта желінсаумен күресуде көзделген мақсаттарға жетпей жатыр.

Желінсаумен ауырған сиырларды сауу кезінде сүт безінде пайда болатын ауырсынулар жатыр спазмасына әкеледі, басқа көбею органдарының жұмысын бұзады (төлдің шығарылуы және сорылуы, іш тастау, дұрыс жетілмеген төлдердің туылуы, сиырларды қайталап ұрықтандыру) . Бұлардың барлығы төлдің жатырдан шығуына кері әсерін тигізеді.

Желінсау кең тараған ауру болып тұр. Бұл аурудың пайда болуында негізгі себептердің бірі машинамен сауу техналогиясының және жалпы сүт сауу техналогиясының бұзылуы болып тұр. Осыған байланысты басқа аурулармен салыстырғанда қазіргі жағдайда сүт өнімінің төмендеуіне байланыстысты, сиырларды уақытынан ерте бракқа шығару, төл аурулары және бедеу сиырлардың санының артуы, сонымен қатар сүттің тағамдық және техналогиялық қасиеттерінің төмендеуі үлкен мөлшерде экономикалық зиян әкелуде

1. Негізгі бөлім

1. 1 Ғылыми әдебиеттерге шолу

В. Венскявиченің мәліметі бойынша 225 бас сиырлардан тұратын табында 171-нен желін патологиясы табылған. Сауу кезінде желіннің ауру бөлігінен сауылған сүт, сау бөлігімен салыстырғанда орта есеппен 23 пайызға аз болған, және де желіннің ауырған бөлігінің өнімділігі лактация аяғына дейін төмен болған.

В. И. Мутовиннің мәліметі бойыша жасырын желінсау кезінде болатын желін бөлігінің гипогалактиясында төлдеуден кейінгі мерзімде орта есеппен сиырдан 7, 5 пайыз аз сүт алынған.

Қандағы май алмасуы бұзылғанда кетон денелерінің саны артады (ацетон, ацетоуксус және бета-оксимай қышқылы) . Сонымен қатар кетон денелерінің және несептегі (кетонурия) мөлшері артады. Алиментарлық агалактия мен гипогалактияға азықтың сапасыздығы салдарынан және жануарлардың суға ашығуы салдарынан сүт беру қаблеті, бұзылуы жатады[1, 2, 47] .

В. М. Карташованың мәліметтері бойынша көптеген елдерде жылына желінсаумен 50 пайызға дейін сиырлар ауырады. Және көптеген зиян әкеледі.

Сиырларды уақытынан ерте бракқа шығару олардың өнімділігі мен пайдаланылуын қысқартады. Нәтижесінде сиырлардың өмір сүруі орта есеппен 5, 5-6, 5 жылдан аспайды[3, 8, 60] . Осыған орай өнімділігі де 3, 5-4 жылдан аспайды. Осылай етке кеткен әрбір мұндай сиырдан 3-4 бұзау және 3-4 лактацияның сүті алынбайды. Экономикалық шығынның бір бөлігін желінсауды емдеуге кеткен және профилактикалық жұмыстарды жүргізуге кеткен шығындар жатады. Олардың бағасы қабынудың дәрежесіне және аурудың асқынуына байланысты[4, 5, 42] .

Н. И. Полянцев пен Б. А. Калашниктің мәліметтері бойынша желінсаумен зақымдалған сүтте ауру туғызатын микробтар болады. Бұндай сүтті бұзауларға термиялық өңдеуден өткізбей бұзауға беретін болсақ көптеген ішек-қарын ауруларына әкелуі мүмкін. Сондай-ақ, адамдарда ангина, скарлатина және әр түрлі ішек ауруларын тудыруы мүмкін. Жалпы сүтте 5-10 пайыз желінсаулы сүттің болуы ірімшік және әртүрлі сүт өнімдерінің техналогиялық дайындау процесін бұзады.

В. Венскявиченің зерттеулерінде 1-14 күндік жастағы бұзаулардың диспепсиямен ауырғанын байқаған. 315 желінсаудан таза сиырлардан алынған бұзаулар және 205 желінсаумен ауырған сиырлардан алынған бұзаулар зерттеуге алынған. Аурған бұзауларды емдеу тиімділігі де қарастырылған. Зерттеулер нәтижесінде желінсаумен ауырған сиырлардан туып оның уызын ішкен бұзаулар 2 есе диспепсиямен ауырып 4, 3 есе өлім-жітімге ұшыраған, олармен бірге туылған сау сиырдың уызын ішкен бұзаулармен салыстырғанда.

Белгілі дат ғалымы S. O. Klastur-дың көрсету бойынша микробиологиялық жағдайын білу үшін бактериологиялық зерттеулер жүргізіп. Нәтижесінде әр түрлі микроб қоздырғыштарын тапқан.

Н. Т. Климов, В. А. Паринов, В. И. Слободяник, Е. Е. Шевелева, В. И. Зимников, А. Н. Модин, А. В. Чурсин, Д. М. Пониткиндердің айтулары бойынша: Сиырларда желінсаудың пайда болу және даму себебі машинамен сауу техналогиясының бұзылуынан болып табылады. Әр түрлі микроорганизмдер ең бастысы, коккалы флора (стафилакоккалар және стрептакоккалар), күтіп бағу, азықтандырудың дұрыс болмауы асептикалық қабынуды асқындыруы мүмкін. Әдетте сүт безінің резистенттілігі төмен сиырларда кездеседі.

В. М. Карташовтың айтуы бойынша азықпен улану кезінде малдардың сүтінің техналогиялық қасиеті және биологиялық көрсеткіштері бірден төмендейді. Желінсаудың пайда болуында негізгі улану сауылып жүрген сиырлардың нитриттермен және нитраттармен уланудан болады. Егер де бұл заттар жасыл шөпте қалыпты концентрациядан көп мөлшерде болатын болса.

С. И. Пляшенко және тағы басқаларының айтулары бойынша сүт безінің табиғи резистенттілігінің деңгейін сүттің құрамындағы лактопераксидаза, лизоцим, лактоферрин және иммуноглобулиндер мен лейкоцидтер көрсеткіштеріне байланысты делінген.

B. Senft және басқаларының айтулары бойынша микроорганизмдердің сүт безіне енуіне және онда көбеюіне тосқауыл болатын организнің қорғаныс жүйесі. Бұған фогацитоз, иммунды жүйе, сүттегі бактериостатикалық әсер ететін протеиндер және ферменттер.

A. Frerking және басқалары қосымша желін бөліктерімен 201 сиырдың секретіне бактериологиялық зерттеулер жүгізді. Қосымша желін бөліктері бар 52, 2 пайыз (102 жануар) сиырдан стрептакоккалар, микрококкалар, стафилакоккалар, коринебактериялар және ішек таяқшалары бөлініп алынды[6, 7, 67] . Бактериологиялық зерттеу кезінде негізгі желін бөлітерінен сынақтың 14, 4 пайызынан оң нәтижелер алынды. Негізгі және қосымша желін бөліктерінен бірдей микрофлора бөлінгеннің өзінде сиырларда көп бөліктіліктің тұқымқуалауы зерттелінді. Желіннің басқа да белгілері сияқты көптөлділік те тұқым қуалайды.

Э. Ф. Ложкиннің тұжырымдауы бойынша, созылмалы желінсаумен ауырған сиырлар келесі сүтию кезеңінде де ауырады. Алғаш рет төлдеген сиырлар желінсаудың кез келген түрімен ауырса, онда 96, 6 пайызы келесі сүтию кезеңінде ауырады. Сондықтан желінсауға төзімсіз деп - үлкен сиырларды егер олар сүтиюдің бір кезеңінде желінсаудың созылмалы, клиникалық және жасырын түлерімен ауырса, сонымен қатар желінсаудың кез келген түрімен ауырған алғашқы төлдеген сиырларды жатқызуға болады[9, 11, 58] .

А. И. Ильин және А. К. Поспеловтың көрсетулері бойынша: Желінсаудың пайда болуына әсер ететін ең негізгі себеп: азықтандырудың зоогигиеналық қалыпты мөлшерінің бұзылуы, жануарларды күтіп бағудың дұрыс болмауынан. Олардың тексерулері бойынша желінсаумен ауыратын сиырлар көбіне зоогигиеналық, зоотехникалық және ветеринариялық- санитариялық талаптары сақталмаған шаруашылықтарда кездеседі.

Сиырларда желінсаудың таралуы В. Н. Олескиевтің мәліметтері бойынша бірден бұзаулағаннан кейін - 25 пайызында, сүтею кезеңінің бірінші - екінші айларында - 20 пайызында, сүтеюдің келесі айларында - 17 пайызында, жіберу кезеңінде - 23 пайызында, суалу кезеңінде - 15 пайызында кездесті. Желінсаудың пайда болуында және дамуында ең маңызды рольді микробтық фактор атқарады.

Н. Ф. Мышкин, А. П. Студенцов, Н. А. Флегматов және басқа да ғалымдардың көрсетулері бойынша сиырларда желінсау көбінде төлдегеннен соң бірінші күні басталады.

Г. В. Зверевой және басқаларының мәліметтері бойынша сүтею кезінде желінсаумен - 36, 3 пайыз, бұзауын жіберу кезінде - 22, 6 пайыз, суалу кезінде - 15, 8 пайыз, және төлдегеннен кейін алғашқы күні - 25, 3 пайыз. Бұл жыл бойы желінсаумен ауырған сиырлар санына.

R. Gotze және D. Sahnketer-дің мәліметтері бойынша инфекциялық аурулар үрпі каналы арқылы жұғуда көбінде домаланған және конус тәрізді ұшы бар үрпіге қарағанда, тарелкалы және кратерлі ұшы бар желін бөліктері көп зақымдалады[10] .

Сүт безіндегі патологиялық процесс келесі ретпен дамиды. Мәселен, сауу ережесі мен технологиясы бұзылса (сүт беру рефлексі тумай тұрып сауу аппаратттарын ерте қосу немесе сауылып біткен желінде олардың ұзақ тұрып қалуы), алдымен тітіркену дамиды да, қайталама теріс әсерлерде асептикалық қабынуға - жасырын маститке ұласады. Желіннің бұл ширегінің жергілікті төзімділігі төмендейді, үрпі ұшының және сыртқы саңылауының стрептококк, стафилококк сияқты микроорганизмдермен ластануы және үрпі үстіндегі цистерналарға (синустарға) енуі нәтижесінде әртүрлі ауырлық дәрежесіндегі жұқпалы процесс дамиды.

АҚШ -та желінсаумен күрес бағдарламасы 30 жыл бұрын қабылданған болатын, бірақ осыған қарамастан, сиырлардың ауруынан келетін жыл сайынғы шығындар орташа 2 млрд дол., Осының шамамен 70% шығын субклиникалық желінсаудан келді[21, 23] .

Сүтті мал шаруашылығына желінсау ауруы келтіретін зияндар, барлық жұқпалы емес аурулардың жалпы экономикалық шығындарына теңеседі. Көбінесе жоғары өнімді сиырлар ауырады. Қолайсыз жағдайлардың әсерінен жіті желінсаудың бір түрі екінші түріне айнала береді, не олар ұштаса жүреді. Желінсаудың кейбір түрлері, әсіресе, іріңді - катаральды желінсау (стрептококк енуінен болған) ұзаққа созылады да, бірте-бірте желін ұлпасына зақым тигізеді, оның орнын дәнекер ұлпа қаптайды.

30% дейін ауырып айыққан сиырлар желін ширектерді семуі салдарынан ақауға шығарылады[18, 19] . Нәтижесінде сиырдың өмірінің орта ұзақтығы 5 жыл шамасынан аспайды, одан 2, 5-3 жыл ғана өнім алынады. Демек әрбір осындай сиырлардан 3-4 бұзау кем алынады және сауым сүт 3-4 лактацияға кемиді.

Желінсау себептерінің ерекше тобын желін және емшектердің жарақаттары (жара, сызат, жарылу, соғылу), сонымен қатар, үсу, күйіктер, өрескел уқалаумен және әсері күшті сүртпе майлар жағудан туған дерматиттар және тітіркенулер құрайды[26, 29] .

Жалпы ағза мен сүт безіне неғұрылым көп теріс факторлар әсер етсе, соғұрылым сыртқы ортаға патогенді микрофлора бөлетін, желінсаумен ауырған сиырлар көбейеді. Нәтижесінде тіпті шартты түрде патогенді микроорганизмдердің де уыттылығы күшеюіне жағдай жасалып, олар сүт безіне алдымен галактогенді жолмен жаппай түсіп (массивті инфекция), төзімділігі мықты малдардың өзінде де желінсау туғызуы мүмкін. Ауру бұл жағдайда энзоотия түрінде өтіп, көбінесе жоғары өнімді сиырларды зақымдап, шаруашылыққа орасан зор зияндар әкеледі[14, 18] .

Ф. К. Хасанов (2000) жүргізген тәжірибелерде виватонмен емдеу клиникалық айқын білінетін мастит кезінде новокаин блокадасымен үйлескен, 76-100% жағдайда тиімді болды, ал терапиялық әсердің ұзақтығы 4-7 тәулік болды. Субклиникалық мастит кезінде 3 күндік курс бойынша виватонмен емдеу тиімділігі 93, 3% құрады.

А. И. Варганов пен И. Г. Конопельцевтің (1994) деректері бойынша лактобацилл негізінде құрылған биосанмен емдеу тиімділігі катаральды мастит кезінде 81, 21%, іріңді-катаральды - 68, 4% құрады. Субклиникалық мастит жануарлардың 85, 7% - ында емделді.

Н. Және. Полянцев, В. В. Подберезный (1994) лактация кезеңінде іріңді-катаральды мастит кезінде споробактерин препаратын қолданғанда оң емдік әсері туралы хабарлады. Споробактерин бақылаудағы 62, 8% - ға қарсы 87, 8% жағдайда патологиялық процесті толық жоюды қамтамасыз еткендігі анықталды. Созылмалы іріңді-катаральді маститте терапиялық тиімділігі споробактериннің төмен болды, бірақ, соған қарамастан, 13, 7% - дан асты. Сиырдың (белгілі және ұсынылатын) маститі кезінде терапияның екі әдісін экономикалық бағалау соңғысының елеулі айырмашылықтарын анықтады: емдеу құны 5, 2 есе, еңбек шығындары 2, 1 есе төмендеді[21, 25] .

Ферментті препараттарды қолдану маститтер терапиясындағы перспективалық бағыттардың бірі болып табылады. Ферментотерапия подостор және созылмалы іріңді-катаральды мастит кезінде ең тиімді (Кондырев Л. В., 1991) .

В. С. Понамаревтің мәлімдеуінше, қосавт. (1991), иммунозиннің ферменттік препаратын желін каналы арқылы сүт безіне тікелей енгізу антибиотиктермен курстық емдеу ұзақтығын 1, 5 есе қысқартты.

А. С. Гаврилиннің (2002) деректері бойынша линомаст препараты маститтің негізгі қоздырғыштарына қатысты жоғары бактерицидтік белсенділікке ие: стафилокококтар - 0, 025 ЛЕ/см3, стрептококтар - 0, 38-0, 78, ішек таяқшалары - 3, 13 ЛЕ/см3, псевдомонад - 6, 25-12, 5 ЛЕ/см3. Линомаст препаратын өндірістік жағдайларда маститпен ауыратын сиырларды емдеу үшін қолдану сиырлардың 99, 5% - ын 1-3 енгізгеннен кейін сауығуын қамтамасыз етеді. Субклиникалық және серозды мастит кезінде осы препараттың терапиялық тиімділігі 100, 0%, ал серозды-катаральды мастит кезінде - 94, 7% құрайды, бұл жалпы фермалардағы сиырлардың ауру деңгейінің 25, 9% төмендеуін қамтамасыз етеді[20, 23] .

Терапияның медикаментозсыз әдістері (суық, жылу, массаж) белгісіз уақыттан бері қолданылады. Суық әдетте қабыну реакциясының бастапқы фазасында тағайындалады, бұл тіндердің ісінуінің дамуына кедергі келтіреді. Жылу процедуралары асқынған қабыну процесінде тағайындалады. Жылудың әсері трофикалық процестерді күшейтеді, инфильтраттардың сіңірілуін тездетеді, зақымданған ұлпаларда қорғаныс реакцияларын күшейтеді[6, 9] .

Маститтерді емдеуде УВЧ қолданудың жоғары тиімділігі туралы и. И. Балкова және т. б. (1993), В. П. Иноземцево (1993), А. В. Лебедев және т. б. (1999) және т. б. олардың мәліметтері бойынша емдік әсері 60-тан 80% - ға дейін құрайды.

И. Идельбаев (2007) сиырларды субклиникалық мастит кандидозды анатоксинмен мастицидпен үйлескенде емдеудің терапиялық тиімділігі 93, 3%, диофурмен - 100, 0%; аспергилезды анатоксинмен және диофурмен - 100, 0%; бұлшық етішілік және көктамырішілік енгізулер кезінде натрий тиосульфатымен үйлескенде мастицидпен - тиісінше 73, 3-80, 0%; натрий тиосульфатымен үйлескенде диофурмен тиісінше 73, 3 - 80, 0%; натрий тиосульфатымен үйлескенде натрий тиосульфатымен үйлескенде диофурмен бұлшықетішілік және көктамырішілік енгізулерде-93, 3-100, 0% мал, тиісінше. Диофурмен бірге candida және Aspergillus тектес саңырауқұлақтардан дайындалған анатоксиндерді пайдалана отырып, маститтің әртүрлі түрлерімен сиырларды емдеудің кешенді тәсілінің экономикалық тиімділігі диофурды қолданудан ғана қарағанда 1, 27-3, 4 есе жоғары.

1. 2 Желін безінің аурулары.

1. 2. 1 Желін зақымдануларының жіктелуі

Қазіргі уақытта емізік зақымдануларының бірыңғай жіктемесі жоқ. Қол жетімді әдебиеттерде біз егжей-тегжейлі қарастыратын бірнеше классификациялар туралы ақпарат бар.

J. E. Hillerton, W. F. Morgan (2001) классификациясында желіннің зақымдануы ■ олардың пайда болу себептерін ескере отырып ұсынылған. Олар емізік зақымдануының үш негізгі тобын анықтады. Бірінші топқа сауудан туындаған емізік зақымдануы (сауу жабдықтары мен сауу технологиясы) жатады: емізік түсінің өзгеруі, емізіктің тығыздалуы және ісінуі, емізік каналының саңылауының тарылуы, емізік каналының ашық ашылуы, тамырлы өзгерістер (терапия), гиперкератоз. Екінші топқа қоршаған ортаға теріс әсер ететін емізіктердің зақымдануы жатады: терінің құрғауы мен кедір-бұдыры, гиперкератоз, емізік жарықтары, емізік жарақаттары, фотосенсибилизация, химиялық зақым, аллергиялық реакциялар, жәндіктердің шағуы. Үшінші топқа емізік жұқпалы аурулары кіреді: бактериялық, вирустық, саңырауқұлақ.

G. A. Mein, F. Neijenhuis et al (2001) инфекциялық емес факторлардан туындаған емізік кезеңдерінің жіктелуін жасады. Ондағы емізіктердің зақымдануы теріс факторлардың әсер ету ұзақтығына байланысты бөлінеді, бұл тіндердің өзгеруі үшін қажет емізік көрінетін болады. Олар төрт негізгі топты анықтады: қысқа мерзімді әсер етудегі өзгерістер (бір саууға реакция), орташа әсер ету ұзақтығындағы 1 зақымдану (бірнеше күн немесе одан да көп уақыт ішінде көрінетін реакция), ұзақ әсер ету кезіндегі зақымданулар (өзгерістер 28 аптадан кейін пайда болады) және өте ұзақ әсер ету (бірнеше айда пайда болады) . Патогендік фактордың қысқа мерзімді әсерінен пайда болатын зақымданулар тобына мыналар жатады: емізік түсінің өзгеруі, емізіктің жоғарғы және денесінің ісінуі және орналасуы, сыртқы емізіктің ашылу дәрежесі. Емізік терісінің күйінің өзгеруі және қан кету зақымданудың екінші тобының белгілеріне жатады. Емізіктерде гиперкератоздың пайда болуы теріс фактордың ұзақ мерзімді әсерін көрсетеді. Өте ұзақ әсер ететін өзгерістер тобына емізік мөлшерінің өзгеруі, тіндердің фиброзы және емізіктің тығыздалуы жатады. Бұл жіктеу, біздің ойымызша, үлкен практикалық маңызы бар, өйткені ол сиырлардың емізіктерінің күйіне сәйкес сауу технологиясының бұзылуын уақтылы анықтауға мүмкіндік береді.

Жіктеуде А. и. Ивашура (1991) емізік зақымдануы 4 санатқа бөлінеді. Бірінші санатқа жарақат жатады. Олар ең ауыр және әдетте сиырдың өзі немесе жаралары бар емізіктерді қысқанда пайда болады. Екінші санат-жұқпалы зақым, олар әдетте жалған шешек және герпес вирустарынан болады. Үшінші санатқа химиялық зақымданулар кіреді, олар көбінесе антисептиктерді дұрыс қолданбаудың нәтижесі болып табылады. Емшектің табиғи зақымдануы крекинг, күннің күйіп қалуы немесе мұздату нәтижесінде пайда болатын зақымданудың төртінші санатына жатады. Бұл жіктеу емізік зақымдануының негізгі себептерін көрсетеді, бірақ іс жүзінде қолдану үшін емізік тіндерінің зақымдану белгілері жоқ.

1. 2. 2 Желіндердің механикалық зақымдануы

1. 2. 2. 1 Жабық механикалық зақымданулар

Ең жиі кездесетін жабық емізік жарақаттары (70-90%), олар бұлшықет қабаты мен шырышты қабықтың зақымдалуымен, терінің және тері астындағы тіндердің тұтастығын бұзбай жүреді.

S. Mosenfechtel (2004) емізіктің жабық зақымдануын машиналық сауу ережелері мен технологиясын бұзған кезде емізік жарақатының ауырлығына байланысты емізік зақымдануының үш негізгі тобына бөледі: емізік цистернасының аймағында шырышты қабықты жыртпай, емізік розеткасы мен емізік каналының аймағында және емізік каналының шырышты қабығының циркулярлық жыртылуымен және оның сыртқа шығуымен.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.