Жоғары сөреден жүгіру

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 9 бет
Таңдаулыға:

Қожа Ахмет Ясауи атындағы Халықаралық қазақ - түрік университеті

« Медицина » факультеті

РЕФЕРАТ

Пән атауы: Дене шынықтыру

Тақырыбы: Жүгіруде жылдамдық пен шыдамдылықтың қайсысы маңыздырақ

Қабылдаған: Абдукаримов Б

Орындаған: Маккамбаев Х

Тобы: ЖМ-019

Түркістан 2020ж

Жоспар

І Кіріспе

Шыдамдылық - жүгіру дайындығының негізі

ІІ Негізгі бөлім

Шапшаңдық үшін жүгіру жаттығулары - үдемелі жүгірулер

ІІІ Қорытынды

ІV Пайдаланылған әдебиеттер

Жүгірудің тұрақты дағдысын қалыптастырамын деген кез келген адам ең алдымен төзімділік сияқты қасиетке жетуге ұмтылуы тиіс. Дене тәрбиесінің теориясы мен әдістемесінде шыдамдылық мықты денсаулықтың негізгі екені ерекше атап көрсетілген. Өйткені ол жүректі нығайтуға, дем алу қызметін, қан айналысын жақсартуға, тез шаршамауға, мінездегі қажырлылық пен табандылықты арттыруға көмектеседі. Мұның бәрі ең алдымен шыдамдылықтың шымырлықты арттыруымен байланысты. Мыңжылдықтар барысында адамдардың тірі қалуы үзіліссіз, ұзақ мерзімді бұлшық ет жұмысын атқаруға лайықталған дене тәрбиесінің әсері болып табылады.

Адамның бірте-бірте дамуында оның жүйке және гормондық жүйелері, зат алмасу мен оттек алмасуы төзімділіктің туындауына бейімделген. Сондықтан ағзаның осы бір ежелден келе жатқан «әдетін» барынша қолдау, шыдамдылықты дамыту жөніндегі оның талабын қанағаттандыру қажет. Оқушы ағзасында төзімділіктің аз болуы жарамсыз жағдай, ертеңгі күні 20-25 жасқа келгенде оның орнын толтырамындеу ағаттық, ал одан әрі жасы ұлғайған шағында тіпті мүмкін емес. Жекелеген жасөспірімдер немесе жастар бойындағы мұндай олқылықтар оларды «әлжуаз адамдар» қатарына қосады. Сайып келгенде, шыдамдылықты ширату үшін жақсы дене тәрбиесі дайындығы қажает. Ал мұндай даярлық нәтижесі көптеген себептерге: оқушының сабақтарында қаншалықты шын ниетімен «жұмыс істеуіне»; егер жаман атқарса, неліктен олай болғанын; мүмкін, дене тәрбиесі жағдайы нашарлығына, туғаннан әлжуаздығына немесе еріншектігіне, мүмкін, өткен жылдардың бәрінде сабаққа немқұрайлы қарағанына байланысты. Жас адамға жақсы ақылшы - оның ішкі үні. Ол: «сабақтарға ынтамен кіріс, олқылықтардың орның толтыруға ұмтыл, жүгіруде шыдамдылыққа дағдылану үшін өз бетіңше жаттығу жасауға төсел» дейді. Осы үнге құлақ аса отырып, мұғаліммен ақылдасып, дене тәрбиесі даярлығын жақсатруға дайын екенінді түсінуің қажет.

Бұл жаттығу былайша орындалады: жүгіру жылдамдығы жеңіл баяулап жүгіруден спринтерлік жүгіруге дейін бірте-бірте арта түседі. Мұндай жаттығуды 30-50 метрлік қашықтықтан бастап, кейін 80-120 метрге дейін жалғастыру ұсынылады.

Кейін мына тапсырмаларды орындауға талпыныс жасау керек:

1. Барынша жылдамдықпен 20-25 метрге жүгіру.

2. 100 метр қашықтықтың әрбір 10-20 метрінде бақылау көрсеткіштерін (жалаушалар, тастар) қою. Бұл бөліктердің әрқайсысын үдемелі қарқынмен жүгіріп өту керек. Арақашықтықтың жалпы ұзындығына қарай бұл тапсырманы 3-6 рет қайталау қажет.

3. Әріптеспен кездесетін нүктеге дейін үдемелі жүгіру (тапсырманы екі оқушы орындайды және 5-7 рет қайталайды) . 100 метрлік қашықтықтың екі жақ шетінде тұрған екі оқушы белгіленген нүктені шапшаң жүгіру арқылы кесіп өту үшін жүгіруді бір мезетте бастайды.

Жылдамдық жаттығулары - атыла жүгіру. Атыла жүгіру - бұл дененің тыныш тұрған қалпынан немесе баяу жүгіруден кейін аяқ астынан және бар пәрменімен ұшқыр қозғалуы. Атыла жүгіру старттың бір көрінісі іспеттес. Тез жылдамдату дененің алға иілуімен жүзеге асырылады. Баяулап жүгіруден кейін басталатын атыла жүгіру де шамамен осындай болып көрінеді. Атыла жүгіруге арналған қашықтық 40-60 метрден аспауы тиіс. Осының 20 метрі жоғары жылдамдықпен жүгіріледі. Анағұрлым тиімді жаттығуларды іріктеуде мына тапсырмаларға назар аударған жөн:

1. Баяулап жүгіргеннен кейін атыла жүгіруді жалғастыру (10-20 мәрте) . 8-10 метрді әдеттегі «желе жортып» жүгірген соң, оқушы 20-30 метр

бөлікте баяулап жүгіруге көшеді, содан кейін өзіне өзі команда беріп, 15-20 метрге атыла жүгіреді.

2. Әріптесінің артынан жүгіру (10-12 мәрте) . Оқушының біреуі екіншісінен 2 метр алда тұрады. Мұғалімнің берген белгісінен соң екі жүгіруші де мәреге ұмтылады. Мұғалімнің ысқырығы бойынша екінші оқушы алдында жүгіріп бара жатқан жолдасын қуып жетіп, қолын тигізу үшін барынша атыла жүгіреді.

3. Жұптаса жарысу (10-12 мәрте) . Екі оқушы сөре сызығына дейін баяулап жүгіреді де, сөре сызығына жеткеннен кейін спринтерлік жүгіруге ауысып, сонан соң 10-15 метр тағы да атыла жүгіреді.

Төменгі сөреден бастап жүгіру арнайы жаттығуды талап етеді. Сөреден «жұлқына серпіліп» тез шығу - тез жүгіру мен сөреден шығу техникасын жете меңгерудің кепілі. Жалпы қысқа қашықтыққа жүгіру төменгі сөре қалпынан басталады. Ол жүгіруді жылдам бастауға және жоғары шапшаңдықты дамытуға мүмкіндік береді. Жақын қашықтыққа жүгіруді төмендегі сөрелік қалыптан бастайды. Жеңіл атлетиканың ережесі бойынша сөреден жүгіруді бастарда үш түрлі команда беріледі:

Төменгі сөреде қысқа қашықтықта жүгіру ережелері

«Сөреге шық»

1. Сөре сызығының алдындағы табанды тірейтін ойықтардың жанына келіп тұрып, ойықтарға алдымен бір аяқты, сонан соң екінші аяқты қойып отыру керек.

2. Екі қолды иық кеңдігінен гөрі кеңдеу ашып, сөре сызығының алдында тіреп қою керек.

3. Қол шынтақ толық жазылған қалыпта болуға тиіс.

4. Дененің салмағын қолдың саусақтары мен екі тізеге тең бөліп түсіру қажет.

5. Белді аздап ию керек.

6. Басты еңкейтіп, көзді сөре сызығына бағыттау қажет.

7. Осындай қалыпқа келіп, бар назарды «Дайындал!» командасын күтуге аудару керек.

«Дайындал!»

1. Кейін қойылған тізені жерден аздап көтеру керек. Бөксені тез немесе тым баяу емес, орташа мөлшерде көтеру керек.

2. Егер бөксе екі иықтан сәл биіктеу көтерілсе, бұл дұрыс қалып болып есептеледі, себебі бел ақырындап көтерілуге тиіс.

3. Дененің салмағы төрт тірек нүктесіне тең бөлініп түсуі қажет.

4. Басты еңкейтіп, көзді бұрынғысынша сөре сызығына бағыттау керек.

5. Жүгіруді бастағанда найзағайдай атылу үшін бар назарды командасын күтуге аудару керек.

«Жүгір!»

1. Алдыға құлап, еңкейіп 3-4-5 қадамға дейін жүгіріп барып түзелеміз.

2. Денені тез түзеп ала қою керек, алғашқы жүгіру қадамы басылып отырған қалыптан жасалады.

3. Саусақтар жерден серпіле көтеріледі. Жартылай бүгілген екі қолды тез әрі қысқа-қысқа сілтеу керек.

4. Көзді бірден жүгіру жолына бағыттау қажет. Адамның бір аяғы екінші аяғынан гөрі серіппелі екені өздеріңе де белгілі. Осыны ескеріп, Жүгірген кезде адымды неғұрлым кең ашып жүгіру үшін жақсы сілтенетін аяқтың тізесін барынша толық жазу керек. Олай етпесе, адым өте қысқа болып қалады.

Жылдамдықты дамытатын арнаулы дене жаттығулары

Бұлшық ет күшін дамыту арнаулы дене жаттығуларының өте көп түрі қолданылады. Осылардың ішінде анағұрлым қолайлысы да, тартымдысы да мыналар:

1. Белбеуді белдеріне іліп, бір орында тұрған атқарушы мен әріптес резеңке жіпті созып, аяқтарын серпе алға ұмтылады.

2. Старт адымы. әріптестер бірінің иығына бірі қолын тіреп, алға қарай еңкейе бір-біріне қарсы тұрады.

3. Гимнастика қабырғасын немесе ағаш дінін қолымен итеріп, бір орында жүгіру.

4. Ойын барысында еркін жүгіру.

5. 15 м арақашықтықта шағын топтардың жүгіруі (бес, алты) .

6. Көлемі 80-40 см екі сызықтың ортасымен жүгіру.

7. Көлемі 60-80 см жүгіру кедергілерден жүгіру.

8. Жүруді жүгірумен алмастыру. Жүру 50 м дейін, 15м жүгіру, 20 м жүгіру, 15 м бірте-бірте жай жүру.

9. Үлкен адыммен жүгіру.

10. Аяқтың ұшымен жүгіру.

11. Көлемі 40-50 см жолақтан жүгіру.

12. Екі сызықтың ортасынан аяқтың ұшымен жүгіру.

13. Көлемі 70-100 см сызықтың ортасынан жүгіру.

14. Қолды әр түрлі қалыпта (белде, иықта, жанда, шынтақты бүгу) ұстап жүгіру.

15. Қойылған заттар арқылы бағытты өзгертіп жүгіру.

16. 100 метрлік қашықтықта жүруді жүгірумен алмастыру.

17. Бөксені жоғары көтеріп жүгіру.

18. 80-110 см сызық бойынша жүгіру.

19. Белгіленген арықтан секіруді жүгірумен алмастыру.

20. Доптар арқылы екі, үш адым жасап жүгіру.

21. Жылдамдата жүгіру: 10 метр жай жүгіру, 15 метр жылдам жүгіру, қалған 150 метрде барлық күшін салып жылдам жүгіру, бірте-бірте тез жүгіруге ауыстыру.

22. 40 метрге жылдамдықпен жүгіру.

23. 150 метр қашықтықта жүруді жүгіруге алмастыру.

24. Кедергілерден жүгіру.

25. Жоғары сөреден жүгіру.

26. 50 метрге жоғары сөреден жылдамдықпен жүгіру.

27. Төбеге жүгіру, төменге жүгіру.

28. 200 метр қашықтықта жүруді жүгірумен алмастырып жүгіру.

Жоғары сөре - орташа және ұзақ қашықтыққа жүгіру үшін қолданылады. Жоғары сөреге бір адым алда, итерілетін аяқты артқа қойып сәл алдыға еңкейіп тұрады. Бұл жерде мынадай сұрақ туындайды - қай аяқты алдыға, қай аяқты артқа қою керек. Адамның табиғи жағдайда бір аяғы сілтейтін де, екінші аяғы итерілетін болып қалыптасады. Бұл жағдай тек сөреде тұрғанда емес, секіргенде, лақтырғанда, демек жеңіл атлетиканың барлық жаттығуларын дерлік орындағанда қолданылады. Ал жоғары сөре жүгіріс әдіс-тәсілін меңгеруге айтарлықтай әсер ете қоймайды. Бірақ орта және ұзақ қашықтыққа жүгіргенде аяқты көтеріп алып, алға соза басудың өзіндік ерекшелігі бар. Мәселен, біреу қысқа адымдайды, енді біреу жүгіргенде адымын ашады. Жүгірушінің жылдамдығы, міне, негізінен осы жағдайдың орындалуына байланысты. Осыған орай мынандай жаттығуларды орындауға болады: Жоғары сөреден жүгіретін кезде жүгірушінің кеудесі сәл еңкіш немесе қатты еңкіш және ілгері шыққан қалыпта болады. Сілтенетін аяқ серпілетін аяқтан кейін тұрады. Жүгіру техникасын дұрыс орындай білу керек: шынтақтан бүгілген қол сәл бостау болуға тиіс; кеуде ілгері шығады; екі қол кезекпен ілгері-кейін қарқынды түрде қозғалады; жүгіру ырғағы жүгіру қадамына сәйкес болады. Саусақтар бос қана бүгіледі. Егер жүгіру қадамының ұзындығы мен жиілігін арттырса, жүгіру жылдамдығы да артады. Бірақ жүгіру қадамының тым ұзын болғаны жүгірудің «сәнін келтірмейді». Жүгіру қадамының ұзындығы негізінен аяқтың ұзындығына қатысты болады. Осындай себептерге байланысты «орташа қалыпты» ұстанған дұрыс, мұнда жүгіру қадамы жүру қадамынан 1, 5-2 есе ұзын болып келеді. Алайда жүгіру кезінде қадамды ұзарту және жиілету үшін бұлшық еттер шыныққан, күшті болуы керек. Кейбір арнайы дене шынықтыру жаттығуларын үнемі орындапотырған жағдайда аяқ бұлшық еттерінің жылдамдық сапасы жақсы дамиды. Мұндай жаттығулардың бірі - қолды гимнастикалық қабырғаға тіреп, тізені жоғары көтеріп жүгіру тізесін барынша толық жазу керек. Олай етпесе, адым өте қысқа болып қалады. Жүгірумен дербес айналысуға да болады. Бірақ, ол үшін тек төменгі сөреден 20-30 м және 30-60 м қашықтықтарға жүгіру нормасын меңгерген болуларың керек. Сонымен бірге жоғары сөреден 400 м мен 800 м жылдамдықты орташа қарқынмен жүгіре білу қажет. Жүгірумен дербес айналысу жеңіл атлетиканың жүгіру нормативтері бойынша үздік баға алуға септігін тигізері сөзсіз. Сонымен қатар, ол төзімділікті шыңдауға көп көмегін тигізеді. Бұл жеңіл атлетикадан өткізілетін мектеп секцияларындағы сабақтарға даярлық ретінде аса пайдалы болып келеді. Жүгірумен дербес айналысуды бастамас бұрын, арнайы дене шынықтыру жаттығуларының кешенін жасап алу қажет. Мұндай кешеннің нұсқалық үлгілері өте көп. Солардың ішінде оқушыларға лайықты жаттығулар кешенінің бір үлгісі мынадай:

1. 20-30м қашықтықты жеңіл жүгіру - 20-30м қашықтықты жоғары қарқынмен жүру - 20-30 м қашықтықты тез жүгіріп өту немесе баяу қарқынмен жүгіру;

2. Шалқадан жатып, «велосипед тебу» (баяу қарқынмен 10-16 қимыл жасау) ;

3. Етпеттен жатып, екі тізені кезекпен бүгіп-жазу;

4. Ағаш бағаннан немесе қандай да бір тіреуден ұстап, екі тізені кезекпен аса қиналыссыз кеудеге тигізуге тырысу;

5. Ағаш бағаннан немесе қандай да бір тіреуден ұстап, екі аяқтың табанын кезекпен бөксеге тигізуге тырысу.

Жүгіру техникасының жекелеген элементтерін жақсы игерген жағдайда спорттық жүгіруді үйреніп, меңгеру қиындық келтірмейді. Сондықтан екі-үш бала болып жүгірумен дербес айналысудың пайдасы өте зор. Мәселен, жүгіру техникасының «дұрыс дене бітім» деп аталатын элементі бар. Бұлай жүгіру кезінде кеудені еркін қозғай білуге жаттығу қажет. Осындай қозғалысты дұрыс жасауға ықпал ететін жаттығулардың бірі - таяқты арқаға қойып жүгіру. Тағы бір мысал. Жүгіру техникасында бір аяқты алға сілтегенде екінші аяқты толық жазудың үлкен мәні бар. Қандай қашықтықта жүгіру керек? Қай жерде жүгірген жөн? Алғашқы кезде өзіңе үйреншікті жүгіру қашықтығын таңдаған дұрыс, мәселен, мекиеп бағдарламасында ұсынылған 2, 5-3 шақырымдық қашықтықтан бастауға болады. Бұл қашықтыққа аз уақыт жұмсауға әбден төселіп, келе-келе уақытты ұтқан жөн. Сүрлеуде немесе жол ағаш, парк арқылы өтетін орында, яғни жасыл желегі мол жерде жүгірген дұрыс. Өзен бойында, парк жолымен, ең ақырында, мектеп стадионы жолымен жүгіруге болады. Ірі қалаларда жастар мен үлкендер ұзақ жүгіруге көлік аз жүретін тыныш тұйық көшені таңдайды. Жүгіргенде дене терлейді, сондықтан әсіресе салқын күндері көшеде ұзақ жүруге болмайды, демек жүгіру сөресі мен мәреге үйден қашық емес жердегі учаскені пайдаланған жөн. Арақашықтық үнемі біркелкі тегіс жер болуы міндетті емес, әрбір жоғары сынып оқушысы шағын төбешікке көтеріле және жыралардан қиналмай өте алады. Сонымен бірге тым тік өрден қашқақтау қажет. Егер арақашықтықта айналыстар шаршата қоймайды. Адамдар көп жүретін жерлермен мүмкіндігінше жүгірмеген дұрыс. Өз денесін жетілдіруді алдына мақсат етіп қойған жас адамға инабаттылық тән, ол өзін көрсету үшін ғана тер төкпейді. Күш-жігерін жұмсай жаттыққан, еркі мен денесін шынықтырғандар біреулердің мақтауынсыз-ақ өз дегеніне жетеді. Жүгіру үшін қандай қашықтық таңдап алынса да, техникалық қағидаларды ұмытпаған жөн.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.