Себу жұмыстары

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 10 бет
Таңдаулыға:

Қазақ Ұлттық Аграрлық Университеті
Агробиология факультеті
Агрономия кафедрасы

Реферат

Тақырыбы: Күнбағысты өсіру технологиясы

Орындаған:
Топ:
Қабылдаған:

Алматы 2020
Жоспар
Кіріспе
Негізгі бөлім
0.1 Морфологиялық ерекшеліктері
0.2 Биологиялық ерекшеліктері
0.3 Өсіру технологиясы
0.4 Топырақты өңдеу
0.5 Себу жұмыстары
0.6 Күтіп баптау жұмыстары
0.7 Жинау
Қорытынды
Пайдаланған әдебиеттер тізімі

Кіріспе.
І Петр Голландияда саяхатта жүргенде күймесінің терезесінен алыстан алтындай жарқыраған ашық гүлі бар, өте биік өсімдікті көзі шалып қалады. Айдаушысына тоқта деп бұйрық берген патша өзін қошеметтеп еріп жүрген адамнан: - Бұл қандай өсімдік? - дегенде, ол Бұл өсімдіктің мұхиттың арғы жағынан, Мексикадан әкелінгені, Күн гүлі деп аталатынын баяндап береді. Қатты қызыққан патша оның тұқымын Ресейге жібереді. Сөйтіп, Ресейге күнбағыс алғашқы кезде тек әсемдік үшін өсіріле бастайды да, кейіннен, ХVІІІ ғасырда жаппай таралады. Біртіндеп, адамдар мұның әсемдігінен басқа да қасиеттерін іздеуге кірісті, уақыр пен адамның ақыл-ойы бұған жауап тапты. Академик Северин мен атақты агроном Болатов 1779 ж. Күнбағыс тұқымдасынан май алу деген мақаласын жазды. Содан бастап күнбағыстан алғаш рет май алған орыстың қарапайым шаруасы Д. И. Бокарев екені белгілі болды. Бокаревтің бұл табысы елден - елге тез - ақ таралып кетті.
Қазіргі кезде күнбағыс - барлық аймақта өсіріліп келе жатқан аса маңызды, күрделігүлділер тұқымдасына жататын, майлы өсімдік. Шынында да, күнбағыс деп аталуы мынандай ерекшеліктеріне байланысты: оның жас себетгүлі күн сәулесі түсетін жаққа қарап тұрады. Егер күн жағынан қарасақ, күнбағыстың себетгүлі айқын сарғыш болып, ал сырт жағынан қарасақ, жасыл болып көрінеді.

Негізгі бөлім

Морфологиялық ерекшеліктері. Күнбағыс - биіктігі 60 сантиметрден 4 метрге дейін жететін бір жылдық шөптесін өсімдік. Күнбағыстың сабағы тік, іші борпылдақ бос өзекті болады.
Күнбағыстың тамыр - кіндік тамыр, аса тарамдалып, топыраққа терең бойлап өседі. Тамыр жүйесінің өте күшті дамуы күнбағысты құрғақшылыққа төзімді етеді. Жапырақтары ұзын сағақты, жапырақ алақаны жүрек пішінді, жиектері ара тісті иректелген, ірі, ұзындығы 10 - нан 40 сантиметрге дейін жетеді. Жапырақтары сабақтың төменгі жағында біріне - бірі қарама - қарсы, содан кейін кезектесіп орналасады. Күнбағыстың гүлшоғыры - көп гүлді, себет. Мәдени күнбағыстың негізгі белгісі - сабағы жылтыр, ұшында бір себеті бар, ал жабайы өсетін және сән үшін егілетін күнбағыстың сабағы тармақталып өседі және себеттері көп болады.
Күнбағыстың себетгүлінде 1000-ға тарта гүл болады. Олардың ішінде түтікше гүл де, жалған тілше гүл де кездеседі. Түтікше гүлдер гүлшоғырдың 3 ортасына орналасады.
Күнбағыс - жылу сүйгіш дақыл. Оны топырақ қызғаннан кейін себеді. Жарық, температура және ылғал жағдайлары күнбағыс тұқымындағы май мөлшеріне ғана әсер етіп қоймайды, сонымен қатар оның сапасына да әсер етеді.
Биологиялық ерекшеліктері.Тұқымнан өсімдік майы өндірілетін бір қатар екпе дақылдар майлы дақылдарға жатады: майкене, күнбағыс, мақсары, майлы зығыр, перила, жер жаңғағы, қыша, күнжіт, рапс, арыш, қышабас. Сонымен қатар өсімдік майлары мақта өсімдігі, талшықты зығыр,кене шөп сияқты тоқыма дақылдары мен май бұршақ сияқты дәнді бұршақ дақылының тұқымдарынан да өндіріледі, ал кейбір майлы дақылдарды мал азығы ретінде де өсіреді.Өсімдік майлары тағамға кеңінен қолданылады, сыр, сабын, тері тегін өнеркәсіптерінде пайдаланылады. Тұқымдарынан май өндіргенен кейінгі қалдығы күнжарасы малды азықтандыруға жарамайды. Жекелеген майлы өсімдіктердің күнбағыс сабақтарынан қағаз, қалың маталарынан өндіріледі. Өсімдік майлары кебетін: перилла, арыш, зығыр; жартылай кебетін: күнбағыс, майбұршақ, мақсары, күнжіт, рапс, қыша; кеппейтін: жер жаңғағы, майкене болып ажыратылады. Қазақстанда өндірістік маңызы бар майлы дақылдарға күнбағыс, майлы зығыр, рапс, арыш, қыша, мақсары және майбұршақ жатады. Олардың егіс көлемі 63 мыңнан 483,3 мыңға дейін жетті, алайда тұқымдарының орташа өнімі әлі төмен деңгейде қалуда.
Қазақстанда майлы дақылдардың ішінде егіс көлемі бойынша барынша кең тарағаны - күнбағыс. Оның жартылай кебетін майы табиғи түрінде де, өнделген түрінде де азық түлікке де кеңінен қолданылады:олиф ,сабын өнеркәсіп бұйымдарын жасауда пайдаланылады.Күнбағыстың күнжарысы - өте құңды мал азығы. Суыққа төзімділігіне және жоғары өнімділігіне байланысты. Солтүстік Қазақстан бірқатар аудандар да сұрлемдік жүгеріні ойдағыдай алмастырады.
Егуге рұқсат етілген күнбағыс сорттарының тұқымдарында 47-54 пайыз май болады.
Күнбағыс астра тұқымдасына жатады, барынша кең тараған түрі - мәдени күнбағыс. Күнбағыстың бұл түрі шекілдеуігінің мөлшері, майлылығымен қабықтылығы бойынша үш топқа бөлінеді: майлы, шағылатын және аралық. Өндірістік маңызға топтың сорттары ие.
Мәдени күнбағыс - кіндік тамырлы бір жылдық өсімдік, көптеген ұсақ бүйір тамыршаларының арқасында Қазақстанның кұрғақ далалы аймағында ойдағыдай өсіріледі. Күнбағыстың тік өседі, қуатты, тікенекті түктермен көмкерілген, майлы сорттары бұтақтанбайды, биіктігі 0,6 -2,5м дейін жетеді.
Жапырақтары ірі, сағақтары, сабақтары кезектесіп және қарама - қарсы орналасқан, сопақ жүрек пішінді, түкті. Гүл шоғыры - диаметрі 15-20см және одан да жоғары себет.Оның негізін гүл тұғыры құрайды, шеттерінде жыныссыз тілді, ал ортасында, қос жынысты түтік тәрізді гүлдер орналасқан. Себеттің гүлдеуі созылыңқы және 7-10 тәулікке созылады. Жеміс - шекілдеуік ол жеміс қабығыннан және тұқымынан құралады. Майлы сорттардың 1000 шекілдеуігінің массасы 40-80 г және қауыздылығы - 28-35 пайызға жетеді.
Өсіп - жетілу кезеңдері - көктеу, бірінші нағыз жапырақтар жұбы, бүрленуі және гүлдеу және пісу. Күнбағыстың шекілдеуігі +4-5 температурада өне бастайды, ең қолайлы температура +16-18 деп есептеледі және бұл жағдайда күнбағыс көгі 6-8 күнде пайда болады. Өркендер -5-7 температурада үсікті жеңіл көтереді. Гүлдену кезеңіне қарай жылуға қоятын талабы арта түседі де гүлденуі мен кейінгі дамуына +25-27 температура қолайлы деп есептеледі. Күнбағыс жоғары температураға 8-10 сағат бойы тұрақты түрде шыдай алады. Басқа дақылдармен салыстырғанда аз зақымданады, транспирация күшінің нәтижесінде өсімдік бойындағы түктердің жылу сәулелерін шашыратып жіберетіндіктен жолғары температурамен күйікке ұшырамайды. Толық вегетация кезеңінде қажетті белсенді темпереатура жиынтығы 1800-2500 Солтүстік Қазақстан жағдайында ерте және орташада ерте пісетін сорттар үшін бұл көрсеткіш 1900-2000 тең.
Күнбағыс ылғалды көп қажетсінеді, қуаңшылыққа төзімділігі мен ерекшелінеді. Бұл жақсы дамыған тамыр жүйесімен, сабақ пен жапырақтардың түктілігімен түсіндіріледі. Ылғалдың тапшылығы сезілгенде жапырақтардың төмеңгі жағында орналасқан тыныс алатын ұсақ саңылаулар жабынын қырайды да, судың улануын азайтады. Өсіп - өну кезеңдеріне қарай жалпы пайдаланатын судың шығыны төмендегідей себет түзілгенге дейін 20-22 % гүлденуінің соңына дейін 60-62% піскенге дейін 18-20% жетеді. Күнбағыстың өсіп дамуына қара және қоңыр топырақтар қолайлы болып табылады, құмдақ, сазанған және сортан топырақтардың жарамдылығы шамалы.
Қазақстанда майлы дәнге күнбағыстың родник СПК Донский буданы өсіріледі.
Өсіру технологиясы. Қарқынды өсіру технологиясының ерекшеліктері күнбағысты ауыспалы егістікте сұрі жерде өсірілген бидайдан кейін тыңайтылған күздіктерден, жүгеріден, дәнді бұршақ дақылдарынан кейін орналастырады. Бір ескертетін жайт, күнбағысты бұрынғы орнына 7-8 жылдан ерте қайталап орналастыруға болмайды. Топырақ өңдеу жүйесі алғы дақылға өсірілу аймағына, талаптардың арам шөптермен ластануына, т.б жағдайларға байланысты өзгереді. Күнбағысты таза сұрі жерде өсірілген бидай немесе күздіктерден кейін орналастырғанда алдынғы дақылды жинап алысымен танаптар жазық тілгіш терең қопсытқыштармен 20-22 см және одан да тереңге қопсытылады. Жүгері алғы дақылынан кейін әрозиялық қауіпті ескере отырып, танапты терең қопсытуға немесе аудара жыртуға болады. Алғы дақылдардың арам шөптермен ластануы айтарлықтай жоғары болғанда және олардағы егінді жинағаннан кейін, жылы әрі ылғалды ауа райы қалыптасса, сонымен бірге әрозиялық қауіпі болмаған жағдайда негізгі өндеудің алдында арам шөптерді еліктету мақсатында танаптар алдын ала дискіленеді. Қыста 1-2 рет қар тоқтатуда он нәтижесінде. Ерте көктемде топырақтың физикалық пісуіне қарай ине тісті немесе тісті тырмалармен топырақ кесектерін үгіту және оның бетін тегістеу үшін топырақ тырмаланады,арам шөптер де көктеуге еліктенеді.
Себу алдында танаптар 6-8 см тереңдікке қопсытылады және бір мезгілде тығыздалады.
Күнбағыс 1ц тұқым қалыптастыруға орта есеппен 6 кг азот, 3 кг шамасында фосфор ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.