Жіті эндометрит

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 16 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
ШӘКӘРІМ АТЫНДАҒЫ СЕМЕЙ МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ
АГРАРЛЫҚ ФАКУЛЬТЕТІ

ВЕТЕРИНАРИЯЛЫҚ МЕДИЦИНА КАФЕДРАСЫ

Курстық жұмыс

Пән: Ветеринариялық акушерлік және генекология II

Тақырыбы: Жіті эндометрит

Орындаған: Табысбек Ж. Тексерген: Мухамадиева Н.Н.
ВМ-701 тобының студенті

Қолы________ Қолы: ________

Тапсырған күні: ________ Бағасы: ________

Күні: ________

Комиссия_________________________ ___________
(ФИО) (қолы)
_________________________ ___________
(ФИО) (қолы)

Семей қаласы - 2020

Жоспар
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..3-4
I. Әдебиетке шолу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...4-5
II. Негізгі бөлім ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..6-8
2.1 Жатырдың кілегейлі қабатының созылмалы қабынуы ... ... ... ...6-8
2.2 Жатырдың кілегейлі қабатының жіті қабынуы ... ... ... ... ... ... ...8 -9
2.3Емдеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..9-14
IV. Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..15
V. Пайдаланылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... .16

Кіріспе

Тақырыптың өзектілігі. Қазақстан Республикасының аграрлық секторына қойылған аса маңызды мәселердің бірі елімізді экологиялық жағынан таза, биологиялық құндылығы жоғары азық-түлікпен қамтамасыз ету. Ветеринария ғылымдарының жоғары деңгейде дамуына қарамастан сүт өндіретін шаруашылықтарда сиырларда бедеуліктің таралуы жоғарғы деңгейде болуы және аналық жануарларда ұрықтану нәтижесінің төмен болуы шаруашылықтарға экономикалық шығын әкелуде
Ветеринариялық гинекологияда терең зерттелмеген бағыт - бедеуліктің таралуы, балауы және этиологиясы. Профессор А.П. Студенцовтың жіктеуіне сәйкес ауыл шаруашылық малдарында бедеуліктің жеті түрлі формасы кездеседі. Ресей ғалымдары өз зерттеулерінде бедеуліктің жеті формасымен қатар лактациялық бедеулік немесе лактациялық доминанта, иммундық бедеулік деген түсініктер беруде
Малдың бедеу немесе қысыр қалу себептерін анықтап, ауырудың тиімді емдеу тәсілдерін қолдана білу қажет. Ол үшін малдәрігерлік акушерлік және геникология пәнін оқып үйренудің маңызы зор.
Малдәрігерлік акушерлік (француздың acconher-туу) - жыныстық оргондардағы қалыпты жағдайда өтетін үрдістерді және ауруға шалдыққан кезде болатын өзгерістерді(ұрықтандыру, ұрықтану, туужәне туғаннан кейінгі кезенде), жана туған төл мен желін ауруларын зертейтін клиникалық пән.
Малдәрігерлік акушерді дайындау өмір талабынан келіп пайда болған қажеттілік. Ол сонау ерте заманда жабайы хайуандарды қолға үйрету кезеңінен-ақ, туа алмай жатқан малдың төлін тартып шығару, қағанақ қабықтарын жарып жіберу, төлдің кіндігін үзу немесе кесу деген сияқты қарапайым көмектерден басталды. Жыл өткен сайын ондай тәжірбиелер жинақталып атадан балаға берілетін кәсіпке, үлкен ілімге айналды.
Аналық малдың тікелей көбею қабілетінің төмендеуіне немесе толығымен жойылуына буаздылық, туу, төлдеуден кейінгі уақыттарда пайда болатын патологиялық процесстер немесе жыныс органдарының аурулары себеп болуы мүмкін.
Курстық жұмыстың мақсаты:
Біздің негізгі мақсатымыз малды қысыр қалдырмай, одан мол өнім алудың теориялық негіздерінен білім алумен қоса, сол білімімізді тәжірбие жүзінде қолдана алатындай машықтанып,шыңдалып, еңбекке үйрену.
Курстық жұмыстың міндеті:
1. Ауру малдарды анықтау, кейін оларды емдеу.
2. Аналық малдардың буаздылық процессінің дамуын қадағалау
3. Төлдеу кезінде малдарға акушерлік көмек көрсету.
Мал дәрігерлік гинекология - аналық мал организімінде кездесетін жыныс және басқа органдарының төлдеу мезгілі аяқталғасын пайда болатын, соның салдарынан бедеулікке әкелетін патологиялық процесстер жөніндегі ілім.

I.Әдебиетке шолу

Мал дәрігерлік акушерлік пен гинекология басқа пәндермен тығыз байланысты. Клиникалық пән ретінде ол физиология, зоология, фармакология, микробиология, хирургия, індеттану, паразитология, терапия және де басқа ғылымдармен тығыз байланысты.
К.А. Тимирязевтің, И.В. Мичуриннің, И.П. Павловтің еңбектері осы пәннің теориялық негізін құрды. Акушерлік ғылымның дамуына А.В. Квасницкийдің, А.И. Лопыриннің классикалық еңбектері де үлкен әсерін тігізді.
Акушер мамандармен бірге ірі биолог ғалымдар А.А. Машковцев жыныс циклінің жүйке эмоционалдық теориясын құрушы және Е.Ф. Поликарпов тығыз байланысты жұмыс жүргізді.
Акушерлік індеттану пәнімен де байланысты, себебі профессор П.А. Волосков малдардың жыныстық жұқпалы аурулары мен бедеулігі деген кітаптардың авторы болып табылады. Осы ғалымның зерттеулерін ары қарай профессорлар А.А. Сысоев пен Н.Н. Михайлов дамытты. Ал профессор А.А. Сысоев болса "Індеттану және ауылшаруашылық малдарының жұқпалы аурулары деген кітаптың авторы болып саналады.
Оперативтік акушерлік бөлімі негізінен атақты хирургтер Б.М.Оливков, И.И. Магда, В.В. Мосиннің ғылыми еңбектерімен байытылды.
1931 жылы профессор Н.Ф. Мышкинның мал дәрігерлік акушерлік деген кітабі басылып шықты. Осы жылы профессор В.В. Контенің ауыл шаруашылық малдарының бедеулігімен күресу деген еңбегі, ал 1932 жылы мал дәрігерлік акушерлік курсы жарық көрді.
Профессор А.Ю. Тарасевич биелердің буаздығын анықтайтын жаңа клиникалық тәсіл тапты, және гинекологиялық ауруларды емдейтін біраз тәсілдер ұсынды балшықпен емдеу, аналық жыныс безінің қуысына пункция жасау тағы да басқалары. Ол ғылыми түрде күйіттеуші-айғырларды биелердін жыныстық күйлеуін білуге, және олардын жыныстық әсерін тигізетінін дәлелдеді: ең бірінші рет ішек арқылы овуляцияны қадағалап, биелерді қолдан ұрықтандыруды ұсынды. Осы ұсыныс Х.И. Животковтың, В.К. Кедровтың, П.И. Шаталовтың еңбектерінің нәтижесі ретінде қазіргі уақытта да кеңінен қолданылады.
Өзінің енбектерінің нәтижесін және бай тәжіребесін А.Ю. Тарасевич "Ауыл шаруашылық малдарының бедеулігі" (1936) деген монографиясында көрсетті. Профессор А.Ю. Тарасевич мал дәрігерлік акушерлік мектептерді ашудың негізін қалады. И.А. Бочаров, Н.А.Флегматов және басқалар.
Профессор И.А. Бочаров (1901-1975) өз шәкірттерімен мал бедеулігін зерттеп "Ауылшаруашылық малдарының бедеулігі" деген кітабын (1956) шығарды. Осы кісінің редакциясымен мал дәрігерлік оқу орындарына арналған мал дәрігерлік акушерлік кітабы 1967 жылы жарық көрді.
Профессор Н.А.Флегматов (1903-1986) есектердің буаздығын анықтайтын тәсіл ойлап тапты шу туспегенде қағанақ суларын пайдаланудың ықпалды нәтижелі жолын ұсынды. Өз әріптестерімен бірге мал көбеюінің физиологиясы мен патологиясы туралы біраз маңызды зерттеулер жүргізді. Осы зерттелген мәселелер "Ауылшаруашылық малдары деген жинағына енді, ол (1959) жарық көрді.
Профессор Я.Г. Губаревич "Ұсақ малдардың акушерлігі" деген монография және техникумдарға арналған акушерлік кітап жазды.
Професор П.И.Шаталов жыныс циклы және биелердің төлдегеннен кейінгі уақыты жөнінде, кейбір бедеуліктің түрлеріне буаз биелердің қан сары суы (СЖК) мен қанды (КЖК) қолдану туралы маңызды зерттеулер жүргізді және отандық гравогормон деген синтез арқылы жаңа препаратты бөліп алды.
Акушерлік ғылымның дамуына атақты ғалым,ВАСХНИЛ-дың корреспондент мүшесі, профессор А.П.Студенцов көп еңбегін сіңірді. Осы кісі біраз ғылыми еңбектер, жолдамалар жыныс цикл жөнінде, бедеулік, іш тастаулар, желінсаулар т.б. сүт безіне және жыныстық органдарға жасалынатын операциялардың ыңғайлы түрлерін ұсынды, "Мал дәрігерлік акушерлік және гинекология" деген кітабын 1949 жылы жазып шығарды. Өз өмірінде осы оқу кітабы үш рет қайта басылып, 1952 жылы Мемлекет сыйлығына ие болды.
А.П.Студенцов өз еліміздегі акушерлік саласындағы бірінші ғалым докторы (1937). Оның көптеген еңбектері (300-дей) отандық мал дәрігер акушер санының өсуіне көп әсерін тигізді. Осылардың арасында мал дәрігерлік акушерлік Львов мектебін құрушы профессор Г.В.Зверева да бар. Ол сүт безінің аурулары жөнінде, акушерлік физиология мен патология, бедеулік және малдарды қолдан ұрықтандыру жөнінде маңызды зерттеулер жүргізді.

II. Негізгі бөлім

2.1 Жатырдың кілегейлі қабатының созылмалы қабынуы.

Патологиялық үрдістердің және жиналған экссудаттың сипатына қарай бұл ауру:
1.Созылмалы катаральді эндометрит;
2.Созылмалы іріңді катаральді эндоетрит;
3.Созылмалы жасырын (субклиникалық) эндометрит болып бөлінеді. Ауру бірнеше айға созылуы мүмкін.
Себептері: Ауру көбінесе жіті эндометриттің жалғасы болып келеді, атап айтқанда, шу түспей қалғанда, аборт болғанда, субинволюциядан кейінгі жатырдың қабынуы, созылмалы эндометритке айналуы мүмкін. Сондай-ақ шағылысуы кезінде, немесе қолдан ұрықтандыру кезінде жатыр ішінде шәуетпен бірге инфекция түсіп кеткенде, жіті эндометритті дұрыс емдегенде, туберкулез, бруцеллез, трихомонозор, кампилобактериоз сияқты жұқпалы ауру кезінде де, созылмалы эндометритті байқаймыз.
Клиникалық белгілері.Ауру малдың жыныс органдарынан сыртқа қою ақ немесе сарғылт тартқан іріңді, шырышты экссудат (жалқаяқ)ағып жүреді.
Малдың жалпы көңіл-күйіне көп өзгеріс жоқ, жыныс циклі ретімен келіп отырса да, бірнеше рет ұрықтандырып ешқандай нәтижеге қол жеткізе алмайды.
Қынап арқылы зерттегенде жатыр мойны көбінесе, ашық, жалқыаяқ жиналғандықтан былқылдап тұрады. Жатыр қабырғасы қалыңдаға, тығыз. Жатырдың екі тармағы да үлкейіп, құрсақ қуысына салбырап түсіп тұрады. Ұстап сипалап қарағанда, жатыр ауырлайды, жиырылуы әлсіз ғана білінеді.
Кейде ауру малдың жыныс органдарынан ешқандай экссудат ақпайды, жатырдың көлемі әдеттегідей жамбас қуысында, тек мал күйлеген кезде, оның жыныс органдарынан әдеттегіден тыс көп мөлшерде қою бұлыңғыр түсті шырыш ағып тұрады, құрамында ақ түйіршіктер болуы мүмкін. Мұндай жағдай созылмалы жасырын эндометритке тән белгілер.
Диагнозды дұрыс қою үшін мұндай жағдайда эндометрияға биопсия жасап гистологиялық зерттеулер жүргізеді. Жасырын эндометрит болса, кілегей қабығының эпителийі дистрофиялық өзгерістерге ұшырап көшіп түсіп жатқанын көреміз. Одан басқа биопроба жасап көруге де болады.
Ол үшін төсеніш шыныға шәуеттің бір тамшысына жатырдан аққан шырыштың бір тамшысын араластырып микроскоппен қарағанда, спермиялардың белсенділігі күрт төмендеп, бүрісіп өле бастайды. Бұл жатырда жиналған спермиятоксиндер мен спермиолизиндердің әсері, яғни мал ауру деген сөз.
Ауру ұзақ уақытқа созылғандықтан жатыр эндометриясында қайтып қалпына келмейтін, терең морфологиялық өзгерістер болуы мүмкін. Мұндай жағдайда мал ұрықтанбайды, ұрықтанған жағдайда буаздық көпке бармай үзіледі, яғни эмбриональді аборт болады. Патологиялық процесс онша тереңге кетпей тұрғанда емдеуге кіріссе, ауру мал жазылып, төл беру қабілеті қалпына келуі мүмкін.
Емдеу әдістері, негізінен:
А) Оқтын - оқтын жатыр ішін жиналған экссудаттан тазартып отыру;
Ә) Ауру қоздырғыш микробтардың зиянды әсерін әлсіретіп, немесе мүлдем тоқтату;
Б) Жатырдың тонусын күшейту;
В) Организмнің жалпы резистенттігін көтеру бағытында жүргізіледі.
Жатыр ішін жуып - шаю үшін әртүрлі дезинфекциялық ерітінділерді пайдалануға болады, атап айтқанда, марганец қышқылды калий 1:100; фурацеллин 1:5000; этакридин лактат 1:100; қос көмірқышқылды натрий 2% (сода) ерітіндісін қолданады. Бұған қосымша жатырды уқалап массаж және ыстық қынап ваннасын жасайды.
Жуып тазартылған жатыр ішінде микробтарға қарсы препараттар саламыз, бұл мақсатта көбінесе, антибиотиктер мен антимикробты препараттар қосылған май дәрілер қолданылады, атап айтқанда Вишневий бальзамын, синтомицин, левомицитин, стрептоцид, йодвисмутсульфат эмульсиясын 50 - 100 мл шамасында 2 - 3 күнде бір рет салып отырады, сондай - ақ Вагитол, Люголь ерітіндісі де пайдаланылады.
Жатыр тонусын күшейту үшін питуитрин, окситоцин, эстрофан, энзопрост сияқты препараттар салады. Созылмалы эндометрин кезінде жатыр мойны көбінесе, жабық болғандықтан алдын ала синэстрол жіберген дұрыс.
Тек қана жатырдың тонусын күшейтіп қою жеткіліксіз, сонымен қатар бүкіл организмнің тонусын, резистентілігін күшейту керек. Ол үшін рационның сапасын жоғарылату керек, малды күнделікті серуенге шығарып отырады, әсіресе, күні бойы далада жайылымда болғаны өте пайдалы. Бұған қосымша күре тамырға (венаға) глюкоза, хлорлы кальций ерітіндісін, бұлшық етке витаминді препараттарды салады (тривитамин), ихтиолдың 7% ерітіндісін, Попков сұйығын, өз қанын өзіне құю (аутогемотерапия), тері астына уыз, АСД- нің 5% ерітіндісін жіберу, сондай ақ новокаин тосқауылдарын қолдану да жақсы нәтиже береді. Әрине, оларды қолданудың әртүрлі варианттары болуы мүмкін.
Созылмалы жасырын эндометритті мал күйлеп жүрген кезде емдеген дұрыс, жатыр мойны ашылған кезде оның ішіне антимикробты дәрі салып жібереді де келесі күйлегенге дейін ұрықтандырылмайды. Жыныстық цикл 18 -21 күннен кейін қайталап, мал күйлеген кезде ұрықтандырар алдында жатыр ішін 1% сода ерітіндісімен бір рет қана жеңілдетіп шайып тастау керек.
Көп жағдайда жатыр мойны жабық болады да ішіне көп мөлшерде экссудат жиналып пиометра (Pyometra-ірің жиналған), миксометра (Myxometra кілегейлі сұйық жиналған) немесе гидрометра (Hydrometra- сірнелі сұйық жиналған) сияқты ауруларға асқынады. Бұл аурулар кезінде жатырдың қабырғасы жұқарып, мүлдем жиырылмайтын болады, ішіндегі сұйық мөлшері 10-15 литрге дейін жетеді. Тәжірибесі аз маман мұндай жағдайда сиырды буаз мал деп санауы да мүмкін.
Пиометра, миксометра немесе гидрометрға ұшыраған сиырлар емдеуге келмейді, оларды төл алуға жарамсыз деп тауып етке өткізеді.

2.2 Жатырдың кілегейлі қабатының жіті қабынуы

Жатырдың кілегейлі қабығының зақымдалуымен сипатталатын жатырдың қабынуы (метрит) эндометрит деп аталады.
Туудан кейінгі эндометрит жыныс мүшелері ауруларының кең тарағаны болып саналады және барлық жануар түрінде кездеседі.
Себебі. Туудан кейінгі эндометрит эндометрийдің жарақаттануы және патологиялық туу, шудың кешігуі, жатыр субинволюциясы кезінде туу жолдары арқылы жатырға түрлі микроорганизмдер түсуі салдарынан пайда болады. Жатырдың қабынуы іріңді вагиниттің асқынған түрі ретінде жиі байқалады. Ағзаның резистенттілігінің төмендеуіне мына факторлар себеп болады: толық қанды емес азықтандыру, буаздық кезінде серуендетпеу, күтіп-бағудың антисанитарлық жағдайы.
Белгілері. Туудан кейінгі эндометрит бастапқыда катаралды түрде байқалып, кейіннен іріңді-катаралды немесе іріңді түрге ауысады. Жатырдың кілегейлі қабығында гиперемия, ісік, қан құйылулар, аздаған жаралар пайда болады, жатыр қуысында экссудат жиналады. Жатыр тонусы мен жиырылу қабілеті төмендейді. Ағзаның интоксикациясы дамиды.
Ауру туғаннан кейінгі 2-5-ші күні байқалады. Эндометрит жеңіл өткенде жануардың жалпы жағдайы өзгермейді. Қабыну үрдісінің ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.