Электр зақымдануынан қорғану шаралары

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 12 бет
Таңдаулыға:

Реферат

Тақырыбы: Тоқ соғудан қорғану шаралары
Пәні: Еңбекті қорғау

Жоспар

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .3
1.Өндіріс бөлмелерінің электр қауіптілігі бойынша топтасуы ... ... ... ... ... ... ... ... ... 4
2. Электр зақымдануынан қорғану шаралары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 4
3. Қорғаныш жержалғалысы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .6
4. Қорғаныш нөлденуі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 7
5. Қорғаныш ағытылуы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..8
6. Электр тоғынан қорғану құралдары ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .8
7. Электр зарядтардын адамға әсері ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .9
8. Статикалық электрленуден қорғану шараларын таңдау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ..10
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .11
Әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 12

Кіріспе

Электр тогының соғуынан алған зақымдану жеңіл болған жағдайда сым тиген жер қызарыс ауырады (күйелі), зақымданған адамның өңі қуарып, бойын үрей билейді. Ауыр зақымданған жағдайда күйік ұлғайып, тоқ ұрған жердегі дененің ткані қарайғаны байқалады,адам талықсып, сіңірі тартылады, тыныс алуы мен жүрек соғуы тоқтал қалуы мүмкін. Зақымданудың ауырлығы, негізінен, токтың күшіне және оның ұру ұзақтығына байланысты. Токтың кедергісі тез етуі (бұған себеп: қолдың су болуы, аяқ киімнің дымқыл, жердің сыз болуы) электр тогы зақымын күшейте түседі, мұндай жағдайда тіпті кернеуі 36 В қауіпсіз ауыспалы токтың соғуынан-ақ өліп кетуге болады.
Алғашқы көмек көрееткенде ең алдымен электр тогының әсерін тоқтату керек. Бұл қажет, өйткені электр сымы тартқанда зақымдалушы адамның көбінесе босанып шығуға дәрмені жетпейді. Көмек көрсетуші адам өз басының қауіпсіз болу ережесін де сақтауы керек. Ток келіп тұрған көзді тоқгату үшін ажыратқыш-қосқыш тетікті, тығындарды, рубильникті ажыратыл, көмек көрсетуші адам қолын (резина қолғап киіп немесе құрғақ жүн матамен ұстайды) және аяғын (резина етік киеді) ток ұрмайтындай еткеинен кейін ғана зақымданушы адамды токтан тартып ажыратуы не болмаса зақымданушы адамды басқа да тәсілдермен ток көзінен ажыратуы керек (мысалы, кез келген құрғақ ағаш затпен ток сымын басқа бір жаққа бұру). Жүрегі тоқтал, тынысы бітіп кетпеген болса, оған толық тыныштық керек (денені сұлатып жатқызады), жылы сусын ішкізіп, мүсәтір спиртін иіскетеді; терісі күйгенде -- борлы вазелин жағыл немесе сутегінің асқын тотығымен сүртіп, стерильді бинтпен таңыл тастайды. Егер тынысы тоқтап, жүрегі соқпай қалған жағдайда (клиникалық өлім) көрсетілетін алғашқы көмек -- дәрігер келгенге дейін реанимация шараларын жасау (жүрекке массаж жасау, ауызбен ауызға дем үрлеу арқылы қолдан тыныс алдыру; Алғашқы көмек деген мақаланы қараңьіз). Сонымен бірге шұғыл дәрігерлік көмек көрсету және ауруханаға жеткізу үшін жедел жәрдем дәрігерін шақыру қажет.
Егер электр тогынан зақым алғаннан кейін 30 -- 40 минут өткен соң да ұйқы басып, басы айнала берсе, жүрегі қағып, тер басса, тынысты тарылып, денесі тітіркенсе, онда алған зақымы жеңіл сияқты болып көрінгеніне қарамастан, дәрігерлік бақылауға алып, көмек көрсету міндет. Электр тогынан зақымданудың бір түрі жай отынан -- күн күркіреген кездегі атмосфералық электр разрядынан зақымдану болып табылады.
Электр тогы ұрған) адамды тоқ шықсын деп жерге кему керек деген ел арасындағы соқыр сенім -- зиянды адасушылық, өйткені жерге көмілген ағза тез салқындайды, кеудеге салмақ түсіп сығылады, тынысы тарылады, жүрегі қысылады, пайдалы алғашқы көмек көрсетілуге тиісті уақыт өтіп кетеді. Жай оты түскен (немесе электр тоғы ұрған) адамды ток шықсын деп жерге көму керек деген ел арасындағы соқыр сенім -- зиянды адасушылық, өйткені жерге көмілген ағза тез салқындайды, кеудеге салмақ түсіп сығылады, тынысы тарылады, жүрегі қысылады, пайдалы алғашқы көмек көрсетілуге тиісті уақыт өтіп кетеді.

Өндіріс бөлмелерінің электр қауіптілігі бойынша топтасуы

Электр тоғымен зақымдану кауіптілігі көбінесе айналадағы ортаның жағдайымен байланысты болады. Бұл жағдайлар: ылғалдық тоқ өткізгіш еден мен тозаңның барлығы, жермен қосылған металл заттардын кептілігі, белменін ыстықтыты, ауада электр изолясын бүлдіретін агрессивті заттар болуы т.б.
Бұл көрсетілген қолайсыз жағдайларда электр жабдықтардын әншейінде электр тоғы жүрмейтін металл бөлшектеріне тоқ пайда болып, адамдарды тоқ соғып, зақымдану қауіпі тууы мүмкін.
Сондықтан айналадағы ортаның сипатына және жағдайына қар тоқ соғу қауіптілігі бойынша барлық өндіріс бөлмелері үш топ бөлінеді: қауіптілігі төмен бөлмелер, қауіптілігі жоғары белмелер, қауіптілігі өте үлкен бөлмелер.
Қауіптілігі темен бөлмелерге жатады: құрғақ, ауа ылғалды - 75% артық емес, жылы, бірақ ыстық емес (t= + 35°С) тоқ өткізгіш едені және тозаны жоқ; жермен қосылған металл затта көп емес.
Қауіптілігі жоғары бөлмелерге жатады: дымқыл, ауа ылғалды 75% артық, құрғақ, бірақ от жағылмайтын, тоқ өткізгіш едені мен тозаны барыстың (t + 35°С) жермен қосылған метал заттары көп.
Өте кауінті бөлмелерге жатады: өте дымқыл, ауа ылғалы 100 дейін, электр изоляциясы мен тоқ өткізгіштерді бүлдіретін агрессивті заттар бар, кауітттілігі жоғары бөлменін екі және одан көп белгілері бар.

Электр зақымдануынан қорғану шаралары

Электр тоғымен зақымдану кауіптілігін төмендету үшін әр түрлі қорғану шаралары қолданылады: тоқтын тоқ өткізгіштердің жақсы электр изоляциясы болу, қоршаулар қою, блокировка орнату, сигнал беру жабдығы, ток өткізбейтін еден жасау, электр қоңдырғыларының корпусын тоқ өтпейтін қылу, тоқ өтетін бөлшектерді адам тиісе алмайтындай етіп орынату, электр машиналарын аулақтан басқару, сақтық куралдарын орынату йокорту плакаттарды пайдалану, кызыметшінің мамандық дәрежесі сістейтін жұмысына сай болу, қолданылатын электр қондырғылардың түрін дұрыс белгілеп алу қорғаныш жержалғанысын орнату, қорғаныш нөлденуін орындау, қорғаныш ағытылу аспаптарын пайдалану құралдарын қолдану тағы басқа шаралар.
1. Аз шамалы кернеу деп 42 В дейін тоқ кернеуін айтады. Мұндай кернеу көбінесе қол электр саймандарында, жергілікті жарық жасауға, тасымал шырақтарда тағы басқа қажеттерге қолданылады. Қауіптілігі жоғары және өте үлкен бөлмелерде немесе далада болса бұлар үшін кернеу 12 В аспау керек. Жұмыскерлер қол электр саймандарымен жиі және ұзаң уакыт қатыста болғандықтан, олар үшін аз кернеуді қолдану токдан зақымдану қаутіпілігін едәуір төмендетеді.
2. Электр изоляциясы адам тоқ өткізгіштерге тиіскен жағдайда оны зақымданудан сақтау үшін керек. Электр изоляциясының төрт түрі болады: жұмыс изоляциясы, қосымша изоляция, еселенген изоляция, күшейтілген изоляция.
Өткізгіштердің жұмыс изоляциясы электр қондырғылардың әдемттегі жұмысын және электр қауіпсіздігін қамтамасыз етуге арналды. Қосымша изоляция жұмыс изоляциясы бүлінген жағдайда оған үстеме ретінде қолданылады. Еселенген изоляция жұмыс және қосымш изоляциясынын бірлескен түрі болады. Күшейтілген изоляция деп еселеген изоляция сияқты сондай қорғау дәрежесін қамтамасыз ететін изоляцияны айтады.
Электр тоқ өткізгіштер изоляциясыйың кедергісі 500 000 Ом нан кем болмау керек. Бірақ уақыт өткен сайын әр түрлі факторлардың (жылу, электр магниті т.б.) әсерінен изоляцияның сапасы кеміп, кедергісі азайады. Бұл жағдайда электр тоғымен зақымдану қауіптілігі жоғарлайды. Сондықтан тоқ өткізгіштердің электр изоляциясын мезгіл-мезгіл тексеріп, кедергісін өлшеп отыру керек.Қауіптілігі төмен бөлмелерде изоляциянын сапасын тексеру жылына бір рет, қауіптілігі жоғары және өте қауіпті бөлмелерде жылына екі рет, ал өрт және жарылу кауіпі бар бөлмелерде - кварталына бір рет (жылына төрт рет) өткізілу керек.
3. Қоршаулар изоляциясыз тоқ еткізгіштерге және жоғары кернеулі өткізгіштерге адамнын абайсызтиісуінен сақтау үшін қолданылады. Қоршау ретінде темір шарбақ, қалқан, жәшік, шкаб, камера, бөлме тағы баска құрылғыларды пайдаланады. Бейтарап адамдар кауіпті зонаға өтпеу үшін қоршаулар кілтке салынып, жабық болу керек.
4. Блокировка арнайы құралдардын көмегімен адамнын қызымет барысында қате (жансақ) әрекеттерін болғызбау үшін қолданылады. Ол қауіпті жағдайларды туғызбау мақсатпен жұмыскерлерді іс әрекеттерін белгіленген ретпен орындауға мәжбүр етеді. Мысалы блокировка алдын-ала тоқ кернуі алынбай (ажырамай) қоршауды ашуға мүмкіндік бермейді немесе қоршау ашылған жағдайда кернеуді автоматтық жолмен ағытады. Блокировка құралдары әрекет принципі бойынша электрлік және механикалық түрде болады.
5. Ескерту сигналы электр қондырғыларында электр тоғы (кернеу) пайда болғанын білдіреді. Сигнал дыбыс немесе жарык, түрінде болады.
6. Еден тоқ өткізгіш материалдай жасалған жағдайда (металл, цемент, су ағаш т.б.) адамдар үшін тоқ соғу қауіптілігі жоғары болады, ал материал тоқ өткізбейтін болса (резеңке, асфальт, құрғақ ағаш т.б.) қауіптілік азайады. Бөлмеде тоң өткізгіш тозаңның барлығы тоқ соғу қауіптілігін үлкейтеді.
7. Электр қондырғыларының корпусы эмаль, лак, сыр тағы басқа бояулармен боялған немесе полимер заттардан жасалған болса,тоқпен зақымдану қауіптілігі біршама азайады.
8. Тоқ өткізгіштерді оларға тиісе алмайтын жерлерге орналастыру (биікте, еден астында, қабырға сылақ балшығынын ішінде, түтіктерден өткізу т.с.с.) электр зақымдар тууын азайтады.
9. Электр қондырғыларды аулақтан (қашықтан) басқару олармен қызыметшілердің тікелей қатысуын болдырмай, тоң соғу мүмкіндігін кемітеді.
10. Электр желісінде тоқтың күші шамадан тыс үлкейген жағдайда (тоқтың кысқа тұйыңталуы, желіге көп тоқ тұтынушылардың қосылуы, электр двигателінің белдігінде механикалық жүктөменің ұлғаюы т.б.) электр қондырғыларды бүлінудан қорғау үшін арнайы сақтандырғыштарды пайдаланады. Олар балқыу сақтандырғышы және автоматтың ажыратқыш түрлерінде болады.
Ең қарапайыы және көп тараганы балңыу сақтандырғышы болады. Электр желісінде тоқтың күші үлкейген кезде оның жіңішке қыл сымы жанып кетеді де, электр қондырғысы желіден ағытылып, бүлімуден аман қалады.
Әр балқу садт.андырғыш тоңтың нақты шамасы көрсетіліп, ко-либрланған болу керек. Оның орнына қолдан жасалған түрін (жучок қоңыз) пайдалануға болмайды.
Электр желісінде тоқ күшінің үлкен қауіпінен сақтану үшін автоматтык, ажыраткышты қолдану сенімді және ыңғайлы болады.
11. Ескерту плакаттары жұмыскерлерді токден закымдану қауіптілігі туралы ескертіп отыру үшін қолданылады. Олардың бірнеше түрлері болады: тыйым салатын, ескертетін, еске түсіретін, pұқсат ететін.
12. Электр жабдыктарына қатысы бap адамдардың мамандык, дәрежесі олардың атқаратын қызыметіне сәйкес болу керек. Сондықтан электр қондырғыларында жұмыс істеу үшін әр адамның теориялық және тәжірибелік білімін (дайындығын) тексеріп, оған мамандық категория (топ) және куәлік беріледі. Қызыметшінің мамандық дәрежесі оған берілген мамандық тобы арқылы анықталады. Барлығы бес мамандық тобы бар (I- V), ең коғарғысы V-топ болады.
13. Орындалған конструкциясына байлакысты электр қондырғылары ашық, крршалған және жабық болып келеді. Ашық қондырғылар тоқ өткізгіш және қозғалғыш бөлшектері ашық болғандықтан оларды қауіптілігі төмен бөлмелерде ғана пайдалануға болады. Ашық бөлшектерге абайсыз тиісу мүмкіндігі болмау керекті қауіпсіздік шараларды қолдану керек.
Қоршалған қомдырғыларда тоқ өткізгіш және қозғалғыш бөлшектерге тиісу қауіпін болдырмау үшін олар қоршаумен қоршалынған болу керек.
Жабық түрлі қондырғылардан ішкі құрлысы сыртқы ортадан түгелдей саңлаусыз (герметикалы) оқшауланған (бөлектенген) болу керек.
Электр қондырғыларының жарылудан және ылғалдан қорғалған түрлері болады.

Қорғаныш жержалғалысы

Қорғаныш жержалғанысы адамдарды электр тоғымен зақымданудан қорғайтын негізгі құралдардың бірі болып есептеледі. Қорғаныш жержалғаныс деп электр қондырғыларының әдетте тоқ жүрмейтін бірақ фазалық электр изоляциясының салдарынан тоқ пайда болатын, металл бөлшектерінің (мәселен, корпусының) әдейі әрмен туйыкталуын (қосылуын) айтады.
Қорғаныш жержалғанысының міндеті - электр қондырғыларының тоқ пайда болған корпусына тиіскен жағдайда адам денесінен өтетін тоқтың күшін қауіпсіз шамаға дейін кішірейту арқылы тоқпен зақымдану қауіпін болдырмау.
Қорғаныш жержалғанысы қолданылады:
1) тоқ кернеуі 1000 В дейін, нейтралі окшауланған электр желісінде.
2) тоқ кернеуі 1000 В артык, нейтралі қандай да болса электр желісінде.
Электр қондырғыларын жерге жалғастыру міндетті түрде орындалу керек:
1) барлық жағдайда, егер айнамалы токтың кернеуі 380 В, тұрақты тоқтың кернеуі 440 В тең және одан артық болса.
2) қауіптілігі жоғары және өте қауіпті бөлмелерде, егер айнымалы тоқтың кернеуі, 42-380 В, тұрақты тоқтын кернеуі ПО-440 В тең.
3) жарылыс қауіпі бар бөлмелерде, тоқ кернеуі қанша болса да.

Қорғаныш нөлденуі

Қорғаныш нөлденуі деп электр қондырғыларының әдетте тоқ жүрмейтін, бірақ фазалық электр изоляциясының бүлінгендігінен тоқ пайда болатын, металл бөлшектерінің (корпусының) жермен түйіскен нөлдік сым өткізгішке (нейтралға) қосылуын айтады. Қорғаныш нөлденудің міндеті - электр қондырғысының корпусына тоқ ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.