Дірілден қорғану киімдері

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 18 бет
Таңдаулыға:

Реферат

Пәні - Енбекті қорғау
Тақырыбы - Шу мен діріл деңгейлерін бақылау әдістері.

Мазмұны

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..3

Шу мен дірілдің адамға әсері ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 4
Шу мен дірілдің сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .5
Кәсіби кереңдіктің клиникасы ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..7
Аудиометриялық тексерулерді дәрігердің бақылауымен ... ... ... ... ... ... ...9

Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...17
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... .18

Кіріспе
Күнделікті өмірде адам әртүрлі шудың әсіріне ұшырап жатады: ұялы телефонның дірілі, әннің дыбысы, өтіп бара жатқан көліктің шуы. Адам денсаулығына шу мен дірілдің әсері бірден білінбейді.
Адамға шудың реакциялық әсері әртүрлі, кейбір адамдар сабырлықпен қараса, кейбір адамдар тітіркену, шудың шыққан жерден кетіп қалуға тырысады.Шудың психологиялық бағалауы қабылдауда негізделеді, басты маңыздылығы шудың ошағына ішкі күйге келтіру болып табылады. Ол шудың қабылдануы кедергі фактор болатыны туралы анықтайды. Көп жағдайда адамның өзі шығартын шуынөзін мазаламайды, сонымен қатар көршінің немесе басқа да көздерден шығатын шағын шулар түршіктендіретін ықпал етеді.
Осы уақытқа дейін шу құлақ мүшелеріне әсер етеді деп есептелген. Қазіргі жағдайда шулы ортада жұмыс істейтін адамның тез шаршау және бас ауруына шағымданады. Адамның шуға әсері кезінде, адамныі ішкі мүшелерінде болатын функционалды өзгерістер: қан қысымының көтерілуі, жүрек жұмысының жиілеуі және жиырылуы, әртүрлі жүйке жүйесінің аурулары (неврастения, невроз, сезімталдықтың бұзылуы). Шудың әсерінен ұйқысыздық, тез шаршау, зейіннің нашарлауы, жалпы жұмысқа қабілеттілік және өнімділік төмендейді. Орталық жүйке жүйесіне шудың ұзақ уақыт әсері гипертоникалық аурулардың пайда болуына әкеледі
Діріл және шуылдың пайда болуына әкеп соқтыратын: бұрғылау сораптары, зертхана қондырғылары, дозаторлық құрылғылар, дірілді алаңдар, құрылыс машиналары,
компрессорлар және бульдозерлер және т.б.
Мұндай жердегі жұмыстарға жасы 18-ге толмаған және жүкті әйелдерді пайдалануға болмайды. Жұмыс істейтіндердің тағамдарының құрамында В витаминдері болуы керек. Дірілді жерде смена уақытының 23 бөлігінде ғана жұмыс істеуге болады және әр сағат сайын 10-15 минут демалыс жасалуы тиіс. Мұндай жұмыстарды бір сменадан артық қалып жасауға болмайды.
Еңбек режимін жасаған кезде дірілдің әсер етуі және онымен байланыссыз басқа жұмыстар орындау ұзақтығының қатынасы 1:2 қатынасынан кем болмау жағын қарастыру керек. Мысалы, қол машинасының санитарлық діріл нормасы 9 Дб-ға дейін артқанда машинананы жұмыс тәртібін 10 минуттан соң басқа жұмыстармен ауық ауық алмастыру пайдалы (10+20+10+20+10+20+10=100 мин). Жұмыстың басқа уақытында (480-100= 380м) дірілмен байланыссыз жұмыс істеу қажет.
Бұл жұмыстарда жұмыс істеу үшін қосымша арнайы киімдер, мәселен, дірілден қорғайтын аяқ киім, қолғап, резеңке төсегіштер т.с. қолданылады (көкірекше, белдік, арнайы костюмдер).дірілден қорғану қолғаптары жұмысқа ыңғайлы болуы шарт. Оның мықты материалы теріні тітіркенуден және ылғалдан сақтайды. Дірілден сақтану киімдерін таза теріден тігеді. Ол 11 Гц жоғары жиілікті өткізеді. Дірілден қорғану киімдері 16;31; 5; 63 Гц және 7..10 дБ жиіліктермен өтеді.
Дірілдің зиянын азайту әдістерін екі топқа бөледі. Бірінші - дірілді күшейтетін әдісті азайтып, оны болдырмау, екінші - дірілді әлсірететін жолдарды қарастырып, машинамен байланысын және құрылыс конструкциясын қарастыру.
Машина шуларын және дірілін азайту үшін бөлшектерді ауыстыру керек. Бөлшектердің дірілін серіппемен немесе басқа да заттарды қолдану арқылы бәсеңдетуге болады.

Шу мен дірілдің адамға әсері
Өндірістік орталардағы қолайсыз факторларға шу жатады. Адам ағзасына олардың әсері ең алдымен жаңа жоғары өнімді құралдарды қолдану кезіндегі әртүрлі станоктар мен агрегаттардың жоғары жылдамдықта жұмыс істеулерімен байланысты. Насостар, компрессорлар, трубиналар, пневматикалық құралдар, станоктар және тағыда басқа қозғалыстағы құралдар шудың көзі болып табылады. Сонымен қатар, соңғы жылдардағы қаладағы транспорттардың көбеюіне байланысты, қолайсыз факторлар ретінде шудың әлеуметтік маңызы да зор.
Шудың әсерінен адам ағзасында ең алдымен есту, жүйке, жүрек тамыр жүйесінің өзгерістері дамиды. Олардың айқындылығы шудың параметрлеріне, шу жағдайындағы жұмыс ету стажына, жұмыс уақытындағы шудың ұзақтығына және ағзаның сезімталдығына байланысты.
Шумен байланысты еңбек процесі кезінде, адам денесі мәжбүрлі қалыпта болатынын, белгілі бір бұлшық еттер тобының кернелікте болуын, нервтік-эмоционалдық кернеулікті және осыған қоса дірілдің, шаңның, улы заттардың, қолайсыз метеорологиялық жағдайлардың әсерін ұмытпау керек. Бұның барлығы аурудың клиникасын қиындататын факторларға жатады.
Патогенезі. шудың адам ағзасына әсерінің механизмі күрделі және толығымен зерттелмеген. Шу туралы пікірлер айтылған жағдайларда, ең алдымен есту мүшесіне аса көңіл аударылады. Сонымен қатар шу есту мүшелерінен бөлек терідегі сезімьал рецепторлар арқылы да қабылдануы мүмкін. Ол есту қабілетінен айырылған адамдарда, сипап сезу арқылы дыбыс сигналдарын анықтау мүмкіндіктерінің бар екендігімен бағаланған.
Тері жабындыларындағы дірілді сезетін рецепторлардың дыбыс толқындарын қабылдау қабілеті ағзаның дамуының ерте кезеңдерінде есту ағзасының қызметтерімен жүзеге асуымен түсіндіріледі. Кейінірек эволюциялық даму процесі кезінде, тері жабындыларынан есту ағзасы қалыптасады, ол акустикалық дыбыстарға әсер ете бастайды. Адам құлағының акустикалық тербелістерді қабылдау диапазонының жиілігі кең - 16 - 20 000 Гц. 1000-3000 Гц дыбыс жиілігін қабылдауға есту анализатор-лары өте сезімтал.
Ішкі құлақтың есту анализаторларының шеткі бөлімдерінің шудың әсерінен жарақаттануына байланысты, бірқатар зерттеушілердің тексерулері бойынша, ету ағзасындағы өзгерістердің пайда болуымен түсіндіріледі. Осымен ішкі спирал және спиралды ағзадағы (кортиев) зақымдалған клеткалардың алғашқы орналасқан жерлері түсіндіріледі. Кейбір авторлардың айтуы бойынша ұзақ шудың әсері ішкі құлақтағы тұрақты қан айналымның бұзылыстарына әкеледі, ол лабиринттегі сұйықтықтардың өзгерістерінің себептері болып табылады және спиралды ағзаның сезімтел элементтерінің дегенеративті процестерін тудырады.
Есту ағзасының зақымдануының патогенезінде ОНЖ маңызын еске алу керек. Қарқынды түрдегі ұзақ шудың әсерінен ұлудың нервтік аппаратында дамыған патологиялық өзгерістер қыртысты есту орталықтарына шамадан көп күш түсумен негізделген.
Естудің төмендеуі кейбір биохимиялық процестерге негізделген. Жануарлардың спиралды ағзасын гистохимиялық тексерулер кезінде, гликогенннің құрамындағы нуклеин қышқылдарын, сілтілі және қышқылды фосфатазаны, янтарлы дегидрогеназа және холинэстеразалық өзгерістер анықталған.
Адекватты емес өзгерістердің пайда болуы мен шудың әсерлеріне жауаптары есту анализаторларының анатомиялық физиологиялық байламдарындағы нерв жүйесінің әртүрлі бөліктерінде орналасуға байланысты. Есту анализаторларының рецепторлық аппараты арқылы әсер ететін, акустикалық тітіркендіргіштер, тек қана қыртысты бөлімде ғана емес сонымен қатар басқа ағзалардың да қызметтеріндегі рефлекторлы ығысуларды шақырады.

Шу мен дірілдің сипаттамасы

Дыбыс деп серіппімді ортада (ауада) таралып, адамның есту мүшесі арқылы ( құлақпен) қабылданатын толқынды тербелгіш қозғалысты айтады. Ультрадыбыс тербелісті адам естімейді.
Шу дегеніміз әртүрлі жиілігі мен қарқыны бар бірнеше дыбыстардың қосындысы болады.
Дыбыс тербелісінің жиілігі -- деп 1-секундта болатын тербеліс деп айтады (Гц). Жиілігі жағынан тербеліс үш диапазонға бөлінеді: 20 Гц дейін - инфрадыбыс, 20 дан 20000 Гц дейін - естілетін дыбыс, 20000 Гц артык, ультрадыбыс дейді. Адамның есту мүшесі тербелісті дыбыс ретінде тек дыбыс диапазонында гана қабылдап остиді, ол одан кем немесе артық болса, ягни инфрадыбыс және ультрадыбыс тербелісті адам естімейді.
Серпінді ортамендыбыс толқындары таралғанда ортаның бөлшектері тербеліс қозғалыстар туғызып, энергия пайда болады, бул энергияны дыбыс энергиясы деп атайды. Дыбыстың таралу бағытына перпендикуляр жазықтың, бірлігі арқылы уақыт бірлігінде өтетін дыбыс энергинсынын мөлшерін дыбыс қарқыны (күші) деп атайды (Нс-м2).
Адам құлағы дыбыс тербелісіне 400 ден 3000 Гц дейін диапозонда өте сёзімтал болады.Ауру сезім табалдырығы деп адамның құлағында алғашқы ауырғандық сезім туғызатын дыбыс қарқынының және қысымының ең үлкен мөлшерін айтады.
Адам организміне тигізетін әсерінің өзгешелігіне қарай діріл жергілікті және жалпы болып келеді. Жергілікті діріл дененің әр мүшелеріне әсер ететін болса, жалпы діріл барлық денеге әсерін тигізеді.
Адам организмі үшін жиілігі 6-9 Гц дірілдер өте қауіпті болады, өйткені адамның ішкі органдарының өзімдік дірілдеу жиілігі осыган тең. Сондыңтан осындай жиілігі бар дірілдер ішкі органдарда резонанс құбылысын туғызып, олардың орнынан козғалу қауіпі пайда болады.
Өндірісте адам организміне шу мен дірілдің зиянды әсерін тигізбеу үшін санитарлық нормаға сәйкес олардың шекті мөлшерлері белгіленген. Ол жөнінде бірнеше арнайы нормативтік документтер қабылданған.

Шудан қорғану шаралары

Шуды туу кездерінде азайту шаралары:
1. Шулы құралдарды шусыз құралдармен, металл бөлшектердібасқа түрлі бөлшектермен, тозған деталдарды жаңа деталдармен, тісті және шынжыр берілісті басқа түрімен айырбастау;
2. Машиналардың айналатын бөлшектерін дұрыс теңгеру (баланирлау);
3. Қажалатын бөлшектерді уакытында майлап отыру;
4. Механизм бөлшектерін жасауда дәлдік класын жоғарлату;
5. Белшектердін қосылыс жерлеріндесерпімді төсем заттарды.
Ұйымдастыру шаралары:
1. Шулы цехтарды басқа бөлмелерден аулақтау;
2. Шулы цехтардың айналасына ағаштар егу;
3. Шулы цехтарды баска үйлердің ык жағына-орналастыру;
4. Шулы агрегаттарды алыстан басқару;
5. Шулы процестерде жұмыскерлердің санын азайту;
6. Шулы жүмыстарға жас өспірімдерді, жүкті әйелдерді, ауру адамдарды жібермеу;
7. Жұмыскерлердің енбек және демалу режимін дұрыс ұйымдастыру;
8. Барылық жұмыскерлерге медициналық байкау жүргізіп ауру адамдарды емдеу.
Дірілден ңорғану шаралары

Дірілді туу кездерінде азайту шаралары:
1. Машиналар мен механизмдердің конструкцияларында бөлшектері соқпалы, қайталама - үдемелі қозғалыстарын болғызбау;
2. Резонанс құбылыстарын жою;
3. Машиналар мен механизмдердің қозғалатын бөлшектерін ұқыпты жинап, дұрыс тенгеру;
4. Бөлшектердің бірі мен бірінія; жалғасуы керегінше тығыз;
5. Діріл сініру - бұл дірілдейтін заттардың бетін тұтқырлы материалдармен жабу аркылы төрбеліс энергиясын азайту принципіне әдістелген. Бүл жағдайда тербеліс энергиясы жылуға айналып, тербіліс амплитудасы кішірейеді;
6. Дірілді өшіру - бұл кинематикалың жүйеде динамикалық басқаша тербеліс өшіретін әдістерді ңолдану аркылы орындалады;
7. Дірілді онашалау (бөлектеу) - бұл қондырғыларды жекелей фундаментке қою, серпінді ілгіштерді, амортизаторларды, компрессор, резенке тағы басқа серпінді заттар, пайдалану арқылы орындалады.

Кәсіби кереңдіктің клиникасы.

Шулардың адам ағзасына қолайсыз жағдайларының клиникасындағы маңызды белгілерге естудің кохлеарлы тип бойынша баяу үдемелі төмендеулері жатады. Екі құлақта бір деңгейде зақымданады. Есту ағзасының профессионалды себебін анықтау үшін, науқастың шағымдарын, жұмыс орындарындағы басқа адамдардағы аурудың кездесулерін, сонымен қатар жұмыс істейтін орнының санитарлық гигиеналық жағдайларын анықтаймыз. Естудің профессионалды төмендеулері кезіндегі отоскопиялық картиналардың ерекшеліктері жоқ.
Шудың нәтижесіндегі есту ағзасының зақымданулары алғашында есту қадамының 4000 Гц жиілікке жоғарлауымен сипатталады. Бұл өзгерістер алғашында естуді қабылдауға әсер етпейді, сондықтан жұмысшылар есту қабілеттернің төмендегенін байқамайды. Естудің төмендеулерінің субьективті көріністері дыбысты қабылдау аймақтарының 500, 1000, 2000 Гц жиілікке дейін төмендеулерімен сипатталынады, ол баяу дамып, осы мамандық бойынша жұмыс істеу стажына байланысты ақырындап өседі. Аудиометриялық тексерулер кезінде жоғарғы жиіліктерді қабылдайтын аймақтарда (4000-8000 Гц), сөйлеу диапазонының жиілігі (500, 1000 және 2000 Гц), және естудің одан да төмен жиілікке дейін төмендеуімен (125-250 Гц) сипатталады.
Барлық дыбыс диапазоны бойынша дыбыстың өткізілуінің бұзылулары сүйек және ауа арқылыда бірдей. Шу және шудың вибрациясының әсерін бір уақытта алатын, шулы мамандықта жұмыс істейтін адамдардың есту қызметінің жағдайындағы клиникалық аудиологиялық көрнісі бірдей. Жалпы алғанда шулы мамандықта жұмыс істейтін жұмысшылардың барлық топтарының 4000, 6000, 8000 Гц жоғары жиіліктегі дыбысты қабылдау аймақтарының біршама төмендегенін байқаймыз. Алғашқы 5 жылыдқта осы аймақ бойынша естудің алғашқы қадамдарын жоғарлату бойынша жұмыстың нәтижесі онша жоғары емес. Олардың жоғарғы көрсеткіштері 10-40 дБ аралығында болады. Кейінірек естудің жоғарлауы 500, 1000, 2000 жиілікте таралады. Осыған қарамастан мамандық бойынша жұмыс стажының өсуіне байланысты естудің төмендеуі дыбысты қабылдайтын 4000, 6000, 8000 Гц жиіліктер деңгейінде қалады. Аз мөлшерде 500, 1000, 2000 Гц жиіліктегі дыбысты қабылдау деңгейіне төмендейді, және 125-250 Гц жиіліктегі дыбысты есту төмендейді.
Диагностикасы. Кохлеарлы невриттің салыстырмалы диагностикасын жүргізеді: науқастың шағымдары, аурудың анамнезі, аурудың дамуы мен ерекшеліктері (шумен байланысы, байланыстың ұзақтығы), отоскопиялық сипаты және есту қызметінің клиникалық аудиологиялық тексерулері, босағалық және босаға үстілік тонды мәліметтерді қоса отырып, естудің ультрадыбыстық аймақтарының жиіліктерін тексеру жатады.
Аурудың анамнезі мен отоскопиялық көріністің сипатына негізделе отырып сүлелі іріңді немесе адгезивті отиттің диагнозын анықтау қиын емес. Шудың әсерінен пайда болған профессионалды кохлеарлы невритті пайда болу себебінде шудың әсерлері жоқ аурулар, яғни отосклероз және басқа невритпен салыстырудың қиындығы бар.
Кәсібиге қарағанда басқа себептен пайда болған кохлеарлы невриттің дамуы жедел және кез келген деңгейдегі айқындықта болуы мүмкін. Естудің зақымданулары бір жақты немес екі жақты болуы мүмкін. Ауру белгілі бір себепке байланысты дамиды: тұмау, нейроинфекция, менингит, контузия немесе ототоксикалық дәрілік заттрады (стрептомицин, мономицин, хинин және т.б) қолданудан кейін.
Кәсіптік кереңдік кезінде жоғарғы жиілікті қабылдаудың бұзылулары (4000-8000 Гц) аудиомтриялық қисықтың төмендеуімен сипатталады, ал аурудың өршуі кезінде орташа және төменгі диапазонның жиіліктерін қабылдауда қатысады. Кез келген этиологиялы кохлеарлы неврит кезінде дыбысты қабылдау жиілігінің жоғарлауы, барлық дыбыстың диапазонында және әртүрлі деңгейдегі айқындылықта болуы мүмкін, кереңдікке дейін. Осы және басқада жағдайларда ауалық және сүйектік дыбысты өткізу бір деңгейде зақымданады.
Отосклероздың тимпаналды түрі сүйек арқылы дыбысты қабылдаудың сақталуы кезінде, ауа арқылы дыбысты қабылдаудың төмендеуімен сипатталады. Отосклероздың кохлеарлы түрінде сүйек және ауа арқылы өткізілудің арасында айырмашылық болмауы мүмкін немесе аз мөлшерде, және аудиограмманың мәліметтері дыбысты қабылдайтын анализаторлардың бөліктерінің нейросенсорлы кереңдіктеріне ұқсайды. Бұндай жағдайларда қосымша зерттеу әдістері керек: босағңалық тестер, естудің ультрадыбыстық диапазонындағы жиілігін.
Басқа себепті кохлеарлы невритте қалыпты жиіліктегі ултрадыбыстық диапазонын қабылдау кезінде ФУНГ1 оң және Si=Si тесті оң болады, ал профессионалды неврит кезінде салыстырмалы ажыратуды жүргізу кезінде, қазіргі кезде кеңінен қолданылатын босаға үсті тестерін тоналды аудиометриялық тексерулер қосымша көрсеткіштер болып табылады. Отосклероздың кохлеарлы түрі бар науқастарда ФУНГ оң болады. Сонымен қатар сөзді 100% қабылдайды және ультрадыбысты қабылдау қалыпты немесе аздап төмендеген (90-100 кГц).
Шулы мамандығы бар жұмысшылардағы естуді бағалау критерилері. Шудың әсерін зақымдайтын адекватты көрсеткіштерге есту ағзасындағы естудің төмендеуі жатады.
Аудиометриялық тексерулердің көрсеткіштерін ескере отырып, құлақтың жағдайын динамикалық бақылау кезінде және әсіресе, еңбек ету сұрақтарын шешу кезінде, шулы мандықтағы жұмысшылардың естулерінің төмендеу деңгейін бағалаймыз. Тондық аудиометрия мәліметтері бойынша шулы мамандықтағы жұмысшылардың сөзді қабылдайтын аймақтағы есту қабілеттерінің төмендеуімен жүретін өзгерістер, құлақтың есту жағдайларын көрсетеді. Сондықтан есту қызметінің жағдайын бағалаудағы маңызды тексерулерге 4000 Гц жиіліктегі және сөзді қабылдау аймағындағы есту босағасының орташа көрсеткіштері болып табылады.

Аудиометриялық тексерулерді дәрігердің бақылауымен орташа медицина қызметкері жүргізе алады.

Аудиометриялық тексерулердің үш әдісі бар:
Әдіс. Әр бір құлақтар үшін жеке сүйектік және ауалық дыбыстық өткізулерді 125, 250, 500, 1000, 2000, 3000, 4000 және 8000 Гц жиіліктерде құлақтың есту қабілетінің жоғалуын анықтаймыз. Шудың әсерінен естуді төмендету кезінде 500, 1000, 2000 және 4000 Гц жиіліктерді анықтаудың маңызы зор. Қосымша аудиометрияның босаға үстілік тексерулері жүргізіледі. Осындай экспертизаларды жүргізуге құқығы бар медициналық мекемелерде еңбек сараптамасын жүргізу үшін қолданылады.
Әдіс. Әр бір құлақтар үшін жеке сүйектік және ауалық дыбыстық өткізулерді 125, 250, 500, 1000, 2000 және 4000 Гц жиіліктерде құлақтың есту қабілетінің жоғалуын анықтаймыз. Алдын ала және кезеңді түрдегі медициналық тексерулер кезінде қолданылады.
Әдіс.Әр бір құлақтар үшін жеке сүйектік және ауалық дыбыстық өткізулерді 125, 250, 500, 1000, 2000 және 4000 Гц жиіліктерде құлақтың есту қабілетінің жоғалуын анықтаймыз. Шулы өндірістерді қараған кезде, медициналық мекемелерде есту ағзасына бастапқы шудың әсерін анқтау үшін қолданылады.
Аудиометриялық тексерулер үшін тондық аудиометрия қолданылады, босағалық деңгейдің экиваленттері ГОСТ 13655-75 деңгейіне сәйкес келеді. Аудиометриядағы тондардың өзгерістері біркелкі және баспалдақты болу керек, 5 Дб артық болмау керек.тексерулер үшін қолданылатын аудиометриялардың ГОСТ 8.002-71 бойынша мемлекеттік тексеру куәліктері болу керек. Аудиометрияның кезеңді тексерулері жылына бір рет жргізіледі. Тексерулерлер алдында аудиометриялық аппараттың инструкция бойынша дұрыстығын тексеру керек, сонымен қатар кем дегенде 5 адамның биологиялық калибровкалары жүргізілді.
Аудометриялық тексерулер мекемелерде жүргізіледі, шулардың деңгейі аспау керек: 1 әдіс үшін - 15 дБА және 50 ДБА; 2 әдіс үшін - 30 дБА және 65 дБА; 3 әдіс үшін 35 дБА және 70 ДБА. Шуды арнайы шумомермен өлшейді оның класы ГОСТ 17187 - 71 бойынша 2 төмен болмау керек. Бөлмеде эксперементті жүргізетін адам және тексерілетін адамнан басқа ешкім болмау керек.
Аудиометриялық тексерулерді 80 дБА жоғары деңгейі бар кәсіпорындарда есту қабілетін қалыптастыру үшін 14 сағат ішінде жүргізеді. Есту босағалырының уақыттық ығысуларын шудың әсері тоқтағаннан кейін 5-ші минутта жүргізеді. Тексерулер кезінде арнайы шарттар бар, ол ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.