Электромагниттік сәулеленудің атмосферамен әрекеттесуі

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 23 бет
Таңдаулыға:

Реферат

Тақырыбы: Электромагниттік сәулелену
Пәні: Еңбекті қорғау

Жоспар

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .3
1.Электрлік техникалық құралдардағы электромагниттік толқындардың желісі ... .4
2. Электромагниттік толқынның адам организміне ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .5
3. ЭЛЕКТРОМАГНИТТІК СӘУЛЕНІҢ АДАМҒА ӘСЕРІ ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ...7
4. ЭЛЕКТРОМАГНИТТІК СӘУЛЕ ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 11
5. Электромагниттік өріс және оның сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 11
6. Көздері электромагниттік сәулелену ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..12
7. Әсер ету механизмі электромагниттік сәулелену ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... 13
8. Электромагниттік сәулелену ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...15
9. Электромагниттік сәулеленудің атмосферамен әрекеттесуі ... ... ... ... ... ... ... ... 18
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .22
Әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 23

Кіріспе

Секундына 300 мың километр жылдамдықпен қозғалатын электромагниттік сәулелену бізді айнала қоршап жатыр. Ол тіпті ғарыштық вакуумда да бар, өйткені ол таралуға орта талғамайды. Электромагниттік сәулеленудің жылдамдығы = 3x108мс. Бұл - жарық жылдамдығы Оның сәулелену ошағындағы электрондар қозғалысынан пайда болатын энергиясы электр және магнит өрісі ретінде тарайды.
Бұл өрістер бір-біріне перпендикуляр тербеліп, көлденең толқын бойымен қозғалады, яғни олар қозғалыс бағытына перпендикуляр. Толқын ұзындығының диапазоны өте үлкен. Ол атом өлшемінен басталып, мыңдаған километрге дейін жетеді.Бұл электромагниттік спектр деп аталады. Электромагниттік спектр
Спектрдегі толқындар өздерінің толқын ұзындықтарымен немесе жиіліктерімен, яғни, бір секундтағы толқын санымен сипатталады. Ең ұзыннан ең қысқасына дейінгі қатар мынадай: радиотолқындар, микротолқындар, инфрақызыл сәулелер, көрінетін жарық, ультракүлгін сәулелер, рентген сәулелері және гамма сәулелер.
Жұлдыз, Күн сияқты электромагниттік сәулеленудің табиғи көздері де бар. Микротолқын мен радиотолқын секілді, сәулеленуді өткізетін көптеген жасанды көздер де жасалып, жетілдірілді. Электромагниттік сәулеленуден пайда болған энергияны көп мақсатта қолдануға болады. Толқын ұзындығы қысқарған сайын, жиілік те толқын тасымалдайтын энергия мөлшерімен қатар өседі. Жоғары жиілікті ультракүлгін, рентген және гамма сәулелері атом не молекуладан электрондарды босата алатындай белсенді болады. Бұл иондалу деп аталады. Атомдар зарядталған иондарға айналып, әртүрлі қасиеттерге ие болуы мүмкін.
Табиғи және техногенді көздерден бастау алатын электромагниттік сәулеленудің тіршілік үшін маңызы зор.
Электромагниттік сәулелердің электромагниттік спектріндегі алатын шегі өте үлкен. Бұл сәулелер қайдан келеді және оның жиіліктері мен толқын ұзындықтары қалай өзгереді? Маңызды деректер
Электромагниттік сәулелер біздің айналамызды қоршап тұрады және оның қуаты қатты өзгереді. Электромагниттік сәулелену электромагниттік спектрде өлшенеді. Табиғи және жасанды электромагниттік сәулелер болады. Ол бізге пайдалы, зиянсыз немесе қауіпті де болуы мүмкін.
Электромагниттік толқындар айнымалы электр өрісінің айнымалы магнит өрісін тудыруының арқасында пайда болды. Осы айнымалы магнит өрісі өз кезегінде айнымалы электр өрісін тудырады.
Электромагниттік өріс (ЭМӨ) -- жеке өрісі-қозғалыстағы электр зарядтары, онда жүзеге асырылады өзара іс-қимыл олардың арасында. Жеке көріністері ЭМӨ -- электр және магниттік өрістер. Өйткені өзгеретін электр және магнит өрісінің туындатады көрші нүктелерінде кеңістік, тиісінше, магниттік және электрлік өріс, бұл екеуі де бір-бірімен өзара байланысты өріс қолданылады түріндегі біртұтас ЭМӨ.

Электрлік техникалық құралдардағы электромагниттік толқындардың желісі

Адамзат гравитациялық өріс, радиоактивті сәулелер және электромагниттік сәулелер мұхитында өмір сүріп келеді. Әлемдік өркениеттің дамуы сыртқы ортаның табиғи өріс көздеріне жасанды сәуле шығарудың көздерін қосты. Электромагниттік сәуле шығарудың табиғи және жасанды түрлері бар. Табиғи электромагниттік өрістерге атмосфераның, Күн мен жұлдыздардың радиосәулеленуі, Жердің электр және магнит өрістері жатады. Біз күнделікті өмірде қолданатын электр құралдардың өз денсаулығымызға қаншалықты зиян келтіретінін кейде білмей де қаламыз. Мен осы өзімнің таңдаған тақырыбым арқылы жұртқа ұялы телефонның, микротолқынды пештің, компьютердің шығаратын электромагниттік толқындарының адам ағзасына қаншалықты зияны бар екенін ашып айтқым келеді. Электромагниттік толқындар кез келген үйде, мекемеде жалпы адам өмір сүретін барлық ортада бар. Электромагниттік толқындарды тұрғын үйдің теледидарында, өтегінде, мұздатқыштарында, микротолқынды пеште, шаңсорғыштарда, компьютерде, ұялы телефондарда болады. Электромагниттік толқындардың 1000 мГц таралу керек болса, электро техникалық құрылғыларда кейде одан көп асып кетеді. Мысалы: өтекті қосқан кезде 25 см қашықтықта одан 0,2мкТл электромагниттік толқындар бөлінеді. Tefal шәйнегінде 20см-0,6мкТл. Кір жуғыш машина 50Гц, ал теледидардың пульті 1 метрде 1мкТл болады. Микротолқынды пеште 30см қашықтықта 50Гц магниттік өрісі 10,3-8мкТл болады. Ал ер адамдар электр қыздырғыш қолданған кезде өздерін әдемілей отырып, беттерінен ток жүргізеді себебі: Электр қырынғыш 100мкТл (микро Тесла) есептеледі екен. Компьютерде 60Гц болады. Ал ұялы телефонды алатын болсақ оның маркасына қарай олардың электромагниттік толқындарының қуаты да әртүрлі болады. Көп елдерде электромагниттік толқындардың қуаты 1,6 Вткг. болатындай көлем алынған. Ұялы телефонның электомагниттік толқынының қуаты аз болғаны жақсы. Қазіргі кезде SAR ұялы телефонының қуаты 2ВТкг- нан аспайды. Осыдан 7-8 жылдан бұрын шығарылған AMPS-800, DAMPS-800, NMT-450 ұялы телефондардың қуаты бұл көрсеткіштен анағұрлым көп болған, ал қазір олардың қуаттары 1,5Вткг, және 0,5Вткг аспайды. Ең аз қуат көрсеткіші CDMA құралында, оның қуаты 0,1Вткг.- нан аспайды. Барлық ұялы телефондарда аз қуатты қондырғылар орнатылған. Автокөліктердің ішіндегі ұялы телефонның қондырғы қуаты 3 ватт, ал қарапайым ұялы телефондарда барлығы 0,75 - 1ваттқа тең. Қондырғылар ұялы телефонның антенасының жанында орналасқан. Радиоқондырғылар антеналардың функциясы ғарышқа радиотолқындарды жіберіп тұру үшін арналған.
Электромагниттік радиация магниттік энергиядан және электромагниттік толқындар арқылы пайда болады. Барлық электромагниттік энергия электромагниттік спектрге түседі, олар өте төменгі радиацияның жиілігінен ренгендік және гамма-сәулелеріне дейін өзгереді. Көп адамдар ұялы телефонмен сөйлескенде оны тым қатты бастарына тақалтады, осыдан адамның миына көп радиация әсер етеді.
Электромагниттік толқынның адам организміне

Электромагниттік толқынның адам организмімен қалай әсерге түсетіндігін қарастырайық. Ғалымдар электромагниттік сәулелердің адам организміне әсерінің бірнеше түрін анықтады. Біріншіден, адам организмі денеден өткен электр тогына сезімтал. Адамға мұндай әсерді қуатты магнит өрісін тудыратын кез келген электр құрылғылары (фен, электр желілері, тұрмыстық техникалар) көрсете алады . Екіншіден, адам денесіндегі кейбір микроэлементтер қоршаған ортадағы жиіліктері әртүрлі электромагниттік энергияны жұта алады. Электромагниттік сәулеленудің ең қауіпті - үшінші түрі, адам ағзасы тірі клеткалардан құралған. Әрбір клетканың ішінде химиялық процестер жүреді. Химиялық реакцияның нәтижесінде клеткалар ток тудырады. Электр тогы өз кезегінде әрбір клетканың маңайында электромагниттік өріс жасайды. Ал, барлық клеткалар құралып, адам денесінің айналасында электромагниттік өріс - аураны құрайды. Егер адам сыртқы электромагниттік сәулеленуге ұшыраса, онда адамның өзіндік өрісі - аурасы бүлінеді. Мұның әсерінен клеткалардағы химиялық процестер бұзылады.
Жасанды электромагниттік өріс көздеріне телерадиостанциялар, трансформаторлар, радиолокаторлар, электр желісінің жүйелері, микротолқынды пеш, электрпісіргіштер, өлшеуіш құралдар, теледидар, ұялы телефон және т.б. жатады. Бұл өрістердің тірі ағзаларға әсер ету белсенділігі олардың интенсивтілігіне және тербеліс жиілігіне байланысты әртүрлі болады (1-сызба). Мысалы, микротолқынды пештегі өрісте тауық етін тез пісіруге болады, ал осы кезде ыдыс сол суық күйінде қала береді. Жасанды электромагниттік сәулелену ортасы тұрақты электр және магнит өрістерінен төменгі жиілікті электромагниттік өрістерден және 30 кГц пен 300ГГц диапазондық аралықтағы радиотолқындардан тұрады. Статикалық өріс тірі организмдерге жақын аумақта ғана әсер етеді, өйткені оның энергиясы ағынының тығыздығы арақашықтықтың квадратына кері пропорционал кемиді.
Электр өрісінің кернеулігінің адамдар үшін санитарлық шекті мәні 1кВм-ге тең. Жоғары кернеулі электр жеткізу жүйелерінде бұл шекті деңгей ондаған, тіпті жүздеген метр аралыққа дейін ауытқиды. Арнайы жүргізілген зерттеулер алты күн бойы электр желісінің астында күніне 3 рет 15 мин-тан тұрғанның өзінде невралгиялық сипаттағы өзгерістерді, мидың жұмыс істеу қабілеттілігінің төмендеуін тудыратынын көрсетті. Қуатты электромагниттік өріс көздеріне өнеркәсіпте пайдаланылатын жиіліктегі токтарды жатқызуға болады. Жоғары кернеулі электр желісі бар аумақтардағы электр өрісінің кернеулігі 1 метрге шаққанда бірнеше мың вольтқа жетуі мүмкін. Мысалы, кернеуі 330 кВ электр жеткізу торабындағы кернеулік 5000 Вм-ге дейін жетеді. Дегенмен топырақ электромагниттік толқындарды жақсы жұтатын болғандықтан, электр желісінен 100 м қашықтықта өріс кернеулігі жүздеген вольтқа дейін кемиді. Сондай-ақ ғимараттар, ағаштар, жердің бедері өріске тосқауыл болады.
Радио мен теледидардағы жоғары жиіліктегі электромагниттік толқындардың адам организміне әсері оның тербеліс жиілігіне байланысты. Жиілік жоғары болғанда, яғни толқын ұзындығы қысқарақ болса, зиянды әсері күшейе түседі. Электромагниттік толқындар алысқа тарала алады, сондықтан олардың адамға әсерінің қауіптілігі сақталады.
Айнымалы электромагниттік толқындар адам денесіне өтіп, ондағы су молекулалары толқынның таралу жағына қарай бағытталады. Сіңір, шеміршек сияқты диэлектриктің айнымалы полярлануы және өткізгіш токтың пайда болу есебінен ағза клеткаларының қызуын туғызады. Электромагниттік толқындар судың мөлшері көбірек болатын адам денесінің көз, ми, бүйрек, асқазан және т.б. мүшелеріне күштірек әсер етеді. Көз жанарының көмескіленуін тудырады, бұл әсер бірнеше жетіден кейін ғана байқалуы мүмкін. Тұрақты магнит және электростатикалық өрістердің қуаты шекті деңгейден асқанда, тыныс алу, ас қорыту мүшелерінің, жүрек-тамыр жүйесінің зақымдануын тудырады. Жоғары жиілікті ультрадыбыстар, лазерлік сәулелер және электромагниттік толқындар адам миына өте күшті әсер етеді. Бейбіт мақсаттарға пайдаланбаған жағдайларда мұндай психотропты қарулардың әсерінен мидың қызметі өзгереді, ойлау, есте сақтау, өзін-өзі ұстау қабілеттілігі төмендейді, миға жаңа мәліметтер енгізілуі мүмкін. Осындай әсердің нәтижесінде адам ерік-жігерін жоғалтады, өз еркіне тәуелсіз нұсқау бойынша күліп, жылап, айғайлай бастайды.
Қазіргі кезде мұндай психотропты қаруды қолданбау мәселесі көтерілуде. Жоғары жиілікті электромагниттік толқындардың адам ағзасына зиянды әсерін ескере отырып, олардан қорғану жолдары жүзеге асырылады. Қысқа толқынды қуаты радиостанциялар елдімекеннен алысырақ салынуы тиіс. Телеорталық, радиолокаторлық станциялардың айналасында арнайы санитарлық қорғаныс аймақтары құрылады. Кернеуі 750 кВ-тан жоғары болатын электр жеткізу тораптары тұрғын үйлерден кем дегенде 300 м қашықтықта орналасуы тиіс. Жоғары жиілікті желілер орналасқан жердің бәрінде де қорғаныс шаралары ескерілуі тиіс. Компьютер мен теледидардың киноскоптарында арнайы қорғаныс қабаттары ескерілгенімен, электромагниттік сәуле шығару тұрғысынан олар әлі де қауіп көзі болып табылады. Күн суыта келе жұртшылық түрлі жылы - ту құралдарын, қысқа толқынды пеш - терді көп қолдана бастайды, теледидар алдында жиі отырады. Сондай-ақ - кейінгі жылдары тұр - мы - сымызда компьютерлер, көбейту, кө - шірме құралдары, - ойын автоматтары, емдеу-профилактикалық мекемелеріндегі төмен және жоға - ры жиіліктегі физиоте - рапевттік электроқондырғылар, тұрғын үй - лердің, меке - мелердің төбесіне орнатылған - қабылдау-тасымалдау мобильді, спутниктік бай - ла - ныс антенналары, тұрмыстық техникалар т.б. электромагниттік өріс - туындататын құрылғылар үнемі қолданыста - болып келеді. Аталған құрал-жабдықтар арқылы қоршаған ортаға берілетін үзілісті, үзіліссіз тол - - қындар биоэкосистемаға әсер етеді. Оның бел - гілі дәрежеде адам ағзасына - да тигізетін зияны бар, ол толқынның жиілігіне жә - не қуатына тікелей байланыс - ты. - Мысалы, электромагниттік өріс толқыны - ның үзіліссіз аз мөлшерінің өзі ағ - за - ның ор - та - лық жүйке жүйесіне, қорғаныш статусына, көзге кері әсер етеді, кө - ру, есте сақтау қабілетін төмендетумен қатар жыныстық органдардың және эм - брионның дамып жетілуі мен қызметіне де теріс ықпалын тигізеді.

ЭЛЕКТРОМАГНИТТІК СӘУЛЕНІҢ АДАМҒА ӘСЕРІ.

ӨНЕРКӘСІП ЖИІЛІГІНДЕГІ (50 ГЦ) ЭЛЕКРОМАГНИТТІК ӨРІС
Биообъектілерге зиянды әсер ететін антропогендік факторлардың арасында электромагниттік өріс (ЭМӨ) ерекше орын алады. Бұл жағдайда адам тек антропогендік емес, сондай-ақ табиғи электромагнитті әсерге ұшырайды.
Жердің электрлік және магниттік өрістері адамзат тарихында үнемі жеке биологиялық түрлер ретінде әрекет ететін фактор болып табылады және бұл өрістер тіршілік ортасының ажырамас факторы болып табылады. Адам өмір сүрген кезде оның табиғаттың электромагниттік әсеріне бейімделуі орын алады. Дегенмен, ғылым мен техниканың дамуы ЭМӨ- ке өте жоғары қарқындылықпен және табиғи өндірістен басқаша болады. ЭМӨ-ні қоса алғанда, пайдалану қағидаты, соның ішінде генерациялау қағидаты, құрылғыларды құру мүмкіндіктері Максвеллдің 1869 жылы атауын алған атақты теңдеулерден кейін пайда болған. Айта кету керек, бұл теңдеулер бірден толығымен түсінікті болмады. Олардың түсініктемелері мен оларда баяндалған принциптерді практикалық қолдану өте ұзақ уақытқа созылды [37, 45, 46, 48].
ХХ ғасырдың ортасына қарай қуатты қондырғылар құрылды, олардың жұмысы жаңа мәселенің пайда болуына әкелді - ЭМӨ адам мен басқа да биологиялық объектілерге әсері болды. Бұл әсерлердің бірінші салдары Құрама Штаттарда 1945 жылы қуатты радиолокациялық станциялар сәулеленудің нәтижесінде
(линзаның бұлттауы) оқиғалар болған іске қосылды. 1950 жылдары КСРО-да 400 кВ номиналды кернеумен жұмыс істеген алғашқы жылдарда жұмыс істейтін алғашқы әуе желілері (ВЛ) салынды және пайдалануға берілді. Әрі қарай номиналды кернеу 500 кВ-қа дейін көтерілді, әуе желілерінің және басқа құрылғылардың параметрлері өзгертілмеді. 2 - 3 жыл жұмыс істеген соң, денсаулық жағдайының нашарлауы бойынша қызметкерлердің шағымдары болды. Шын мәнінде бұл біздің елімізде жаңа проблема - электромагниттік өрістердің адамға теріс әсерін ресми түрде мойындаудың негізі болды.
Содан кейін бұл мәселенің бар болуы барлық қолданыстағы диапазондардың электромагниттік өрістеріне дейін кеңейтілді: статикалық өрістерден (оның ішінде табиғи) миллиметрлік-толқындық өрістерге дейін. Қазіргі уақытта бұл мәселе электромагниттік өріс арқылы туындаған иондаушы сәулелердің әсер ету проблемасы ретінде анықталады. Электромагниттік өрістің түрлі жағдайларға (электромагниттік сәулелену спектрінің түрлі бөліктерінде) рұқсат етілген қарқындылығы нормалары әзірленді және ресми түрде жұмыс істейді. Бірақ ЭМӨ-нің адамға әсерін бағалау және оларды осы салдардан қорғау мәселесі толығымен шешілмеген. Әртүрлі елдердегі нормалар әртүрлі. Уақыт өте келе олар үнемі нақтыланады, өңделеді, әдетте, қатайту бағытында. Әсіресе, салыстырмалы түрде әлсіз және ұзақ мерзімді әсерді қалыпқа келтіру мәселесі, мысалы, ұялы телефондардың әсері. Бұл жағдай өте түсінікті. Технологиялардың жаңа түрлері және әсерлерге тез қарқынмен өсіп келеді. ЭМӨ ғылымы және оларды қалыпқа келтіру (биология және иммунология) технологияның дамыуына келеді. Ал әлсіз және ұзақ мерзімді ілесе алмай әсерлер туралы мәселелерді шешу ең күрделі болып табылады және көптеген эксперименттік материалды талап етеді, демек шешім қабылдау уақытын ұзартады [37]. Мәселе одан да қиындатады, бұл ЭМӨ белгілі бір түрлерінің емдеу әсері бар, мысалы: тұрақты ағымдар физиотерапияда қолд анылады (Дарсенваля рәсімі); жоғары жиіліктегі өрістер, мысалы, мұрын пішінін жылыту үшін қолданылады. Магнит өрісі көптеген ауруларды емдеу үшін кеңінен қолданылады: трофикалық жаралар, жүрек-тамыр аурулары, жараларды емдеуді жеделдету және т.б. Жоғары жиіліктегі токтар ағзаларды кесу және ісіктерді (электр құралдарын) күйдіру үшін қолданылады. Жартылай жиілікті ағымдар жануарларды союға, ал АҚШ-та электр орындықтарда өлім жазасын орындағанда қолданылады. Бір сөзбен айтқанда, ЭMӨ денсаулықты емдеуге де, зиян тигізуге де болады деп айтуға барлық негіз бар. Жер бетінің үстіндегі электр өрісі (ЭӨ) пайда болудың екі негізгі көзіне ие: жақсы ауа-райының өрісі деп аталатын иондалған атмосфера қабатының жиілігі шамамен 200 шақырым биіктікте орналасқан Хевисайда қабат деп аталады. Бұл жер бетін баяу өзгертеді және жер бетіндегі қарқындылығы 100-300 В м; ылғал бөлшектердің кристалдану үдерісінде туындайтын зарядтар, көтерілген ағындар нөлден төмен температура диапазонына түседі.
Зарядтың қалыптасу физикасы ең жалпы жағдайларда төмендегілерге сәйкес келеді. Әрбір су тамшысында теріс және оң заряд бар. Температура нөлден төмен температура диапазонына ауысқан кезде, ылғал бөлшектері мұздалады және электр өрісінің әрекеті есебінен ұзартылады, гантелге ұқсайды. Мұздатудан басқа, бөлшектердің поляризациясы да орын алады, нәтижесінде теріс және оң зарядтар бөлінеді, судың кристалы зарядталған бөліктерге қарағанда екі бөлікке бөлінеді [37, 44, 45, 46]. Сонымен қатар, бұлтта бұл белгілердің зарядтары бар аймақтар бар. Көбінесе күн күркіреуінің төменгі жағында, теріс зарядтар шоғырланған, ал жоғарғы жағында оң зарядтар пайда болады. Алайда, қарама-қарсы сурет те болады, бұлттың төменгі бөлігінде оң зарядты, ал жоғарғы жағы - теріс зарядтар байқалады. Ондаған шаршы километрді алып жатқан дауыл бұлттарында зарядталған аймақтар түрлі жолдармен орналастырылуы мүмкін.
Күн күркіреуіндегі электр зарядтары қатты электр өрістерін жасайды, олардың үлкен ұзындығы электр разрядтарын генерациялайды, бұны біз байқаймыз және найзағай деп аталады.
Бұл жағдайда найзағай бұлтының электрлік зарядтары 10-15 кВ м- қа дейінгі қарқындылығы болады. Жер бетінің маңындағы электр өрістерін құрайды. Жоғары кернеу кезінде найзағай соққысы әдетте пайда болады. Бұл факт жер бетінен 10 кВ м-ге жететін кездегі өріс күші болған кезде пайда болатын зымыранға салынған жұқа сым арқылы жасалынған жасанды найзағай жасау үшін қолданылады. Ол сымды тартып, өріс тудырады. Күн күркіреп бұлттың электр өрісі салыстырмалы түрде нашар өзгереді, бұл жердегі бұлттың қозғалыс жылдамдығымен және ондағы зарядтардың орналасуымен байланысты. Күн күркіреген кезеңдегі жоғары өріс күштерінің болуы салыстырмалы түрде аз болатыны анық. Мысалы, Ресейдің орталық аймағында найзағай қызметінің ұзақтығы (найзағай сағаттарының саны) шамамен 30 сағатты құрайды, ал Индонезияда 150 сағатқа дейін. Болжалды қысқа мерзімнің салдарынан найзағайдың электр өрісінің әсері жақсы ауа райы өрісінің әсерінен кемірек болады деп болжауға болады.
Геомагнит өрісінің күші (ГӨК) Жердің бетіне 26 μT (Рио-де- Жанейро аймағында) 68 μT дейін (географиялық полюстердің жанында) магниттік ауытқулардың аймақтарында максимумға дейін жетуі мүмкін (Курск аномалиясы 190 мкТ дейін). Жердің негізгі магнит өрісіне (негізінен ионосферада және магнитосферада ағып жатқан ағымдармен) генерациялайтын магнит өрісі енгізіледі, оның мәні басты өрістің 4-5% -нан аспайды, бірақ оның ақпараттық әсері елеулі болуы мүмкін.
Адамның өмірінде статикалық өрістер (уақытында өзгеріссіз) маңызды рөл атқаратындығын есте ұстаған жөн. [16, 19]. Статикалық электрлік өрістер (СЭӨ) тұрақты электр қондырғыларының стационарлық электр өрістері болып табылады. СЭӨ халық шаруашылығында кеңінен қолданылады:
Электр газды тазалау үшін; кенді және материалдарды электростатикалық бөлу;
бояу мен полимердің электростатикалық жабыныт.б. Сонымен қатар, диэлектрлік материалдарды өндіру, өңдеу және тасымалдау үшін бірқатар өндірістер мен технологиялық үрдістер бар, мұнда өңделген өнімді электрлендіру есебінен (тоқыма, ағаш өңдеу, целлюлоза және қағаз, химия өнеркәсібі) пайда болады.
Энергетикалық жүйелерде жұмыс істей тін электр қондырғыларының, электр тарату құрылғыларының және жоғары вольтты тікелей ток беру желілерінің жанында пайда болады. Бұл жағдайда ауаның иондалуы көбеюде, мысалы, короназды разрядтар және иондардың пайда болуы нәтижесінде. СЭӨ-нің негізгі физикалық параметрлері болып табылады:өріс күші;өрістің жекелеген нүктелерінің әлеуеті. СЭӨ интенсивтілігі - бұл зарядтау нүктесінде зарядталған күштің коэффициентіне өлшенетін кернеу шамасына дейінгі векторлық шама (Вм). Жұмыс орнындағы тұрақты магниттік өрістердің көздері (ТMӨ) болып табылады:тұрақты магниттер; электр магниттері; жоғары тұрақты ток тізбегінің жүйесі(тұрақты электр беру желілері, электролит ванналары және басқа электр құрылғылар).
Тұрақты магнит және электр магниттер кеңінен қолданылады: аспап жасауда; крандардың магниттік шайбалары және басқа бекітетін құрылғылар; магниттік сепараторлар; магнитті суды тазарту құрылғылары; магнитті гидродинамикалық генераторлар (МГГ), ядролық магниттік резонанс (NMR) және электронды парамагниттік резонанс (ЭПР) қондырғылары; физиотерапия практикасы.
Негізгі физикалық параметрлер, ЭМП, болып табылады [4, 16, 19,
37]: өріс күші (H); магнит ағыны (Ф); магниттік индукция (В). СИ жүйесінде өлшем бірлігі болып табылады: магнит өрісінің беріктігі - бір метрге ампер (A м);
магниттік ағын - Вебер(Вб); магниттік индукция (немесе магнит ағынының тығыздығы) - Тесла (Tl). Күшті көздері MГД генераторлары болып табылады.
Бүкіләлемдік денсаулық сақтау ұйымының (ДСҰ) материалдарына сәйкес ЭМП генераторлары мен термоядролық құрылғыларына қызмет көрсететін персоналдың жерлерінде МГД деңгейі 50 мТ-қа жетеді. Медициналық магниттік-резонанстық құрылғыларда науқастар 2 Т және одан да көп ЭМӨ-ке ұшырайды.
Магнитті жастықшада көлік құралдарының ішінде жоғары деңгейлер (10-100 мТ) құрайды.
Электролиттік процестер кезінде оператордың жұмыс аймағында ЭМӨ орташа деңгейі 5-10 мТ құрайды. Жоғары вольтты электр жеткізу желілері бойынша ЭМӨ деңгейлері 20 мкт болады. Айта кету керек, электр энергиясын генерациялайтын, тасымалдайтын және тұтынатын өнеркәсіптік жиіліктің қондырғылары, өзінің таралуымен барлық басқа қондырғылардан артық. Бірқатар жағдайларда ЭМӨ пайдаланылмаған фактор ретінде пайда болады, мысалы, әуе электр жеткізу желілерінің, трансформаторлық қосалқы станциялардың, электр аспаптарының, тұрмыстық техниканы қоса алғанда. Соңғы жылдары ЭМӨ 50 Гц-ке (өнеркәсіптік жиілік) назар аударудың арқасында бұл ауқым жеке қарауға лайық. Өте төмен жиілігі (болса) электромагниттік өрістер (ЭМӨ) бір бөлігі болып табылатын спектрлік ауқымын, өндіріс жағдайында ең көп тараған, және тұрмыста [15, 16, 19, 37].
Электр жиілігі диапазоны (- 60 Гц, мысалы, Солтүстік және Оңтүстік Америкада сияқты кейбір елдерде) 50 Гц, біздің елімізде ұсынылған. Адам қызметінің жинақталатын негізгі көздері, өндірістік және тұрмыстық электр ауыспалы түрлері, ең алдымен, қосалқы станция және әуе желілері болып табылады.
Электрлік қондырғыларға жақын ЭМӨ толқын ұзындығы квази стационарлы, себебі ол ұзындыққа ие. Бұл кез келген уақытта электр немесе магнетостатика заңдарына сәйкес есептелуі мүмкін дегенді білдіреді. Сондықтан гигиеналық бағалау электр және магнит өрістерінде бөлек орындалады. Проекциядан фаза сымдарының жерге арақашықтығы, м Тәжірибелік кернеу өзгерісінің кқлденең қисық сызық ауа температурасына тіреуден 165 м қашықта: А, В, С -- фаза желілерінің сәйкес нүктелері; А-В, В-С -- фазааралық орта; 1 -- +24 °С - температурада; 2 -- +13 °С - температурада;3 -- +0,2 °С - температурада; 4 -- -8 °С - температурада; 5 -- -16 °С - температурада.
Электромагниттік өрістің биологиялық объектіге әсері, әдетте, өрісте болған кезде объекті жұтқан электромагниттік энергияның мөлшерімен анықталады.
Электр өрісі ағымдық бөліктерде кернеу болған кезде пайда болады, ал магнит өрісі осы бөліктерден ағып кеткенде пайда болады.. Қоршаған орта ауасының температурасына қарай, қуаттылықтың 165 м қашықтықта өзгеруіне байланысты ЕП қарқындылығының өзгеруінің эксперименттік қисық сызығын көрсетеді [77].
Эксперименттік мәліметтерді талдау қоршаған температураның өзгеруі беру желісі бойынша электр өрісінің мөлшері және тарату үлгі ретінде өзгеріп отырады деп көрсетеді. Мысалы, электр өрісінің кернеулігін орта фазалық кернеу, шеткі фазалық кернеуден төмен, А және С жинақталатын ішінара өтемақы саласындағы түсіндіруге болады. Жер деңгейінен 1,8 м биіктікте электр өрісінің қарқындылығы артады. Төмен жиіліктерде, соның ішінде 50 Гц, электр және магнит өрісі қосылмаған деп есептеуге болады, сондықтан олар бөлек қарастырылады, сондай-ақ олар биологиялық объектіде қолданылатын
әсерлер әртүрлі. Адамға әсер ететін және ең белсенді көздері - жоғары кернеулі кернеу желілері.

ЭЛЕКТРОМАГНИТТІК СӘУЛЕ

Барлық ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.