Франчайзинг түсінігі

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 16 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасының білім және ғылым министрлігі
әл - Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университеті

Факультеті: География және табиғатты пайдалану
Кафедра: Туризм
Мамандығы: Мейрамхана және мейманхана ісі
СӨЖ
Тақырыбы: ИДЕАЛ ФРАНЧАЙЗИДІҢ ПОРТРЕТІ (НАҚТЫ КӘСІПОРЫН МЫСАЛЫНДА)

Орындаған:Макулбекова А.
Тексерген: Андабаева Г.

Алматы қаласы 2020 жыл
СӨЖ ЖОПАРЫ:
I. Кіріспе
II. Негізгі бөлім:
1. Франчайзинг түсінігі
2. Франчайзинг түрлері
3. Франчайзинг артықшылықтары мен кемшіліктері
3.1.Франчайзер артықшылықтары мен кемшіліктері
3.2.Франчайзи артықшылықтары мен кемшіліктері
4. KFC тез тамақтандыру кәсіпорнына PEST-талдау
5. KFC тез тамақтандыру кәсіпорнына SWOT-талдау.
6. Қолданылатын маркетингтік әдістері мен тәсілдері.
III. Қорытынды
IV. Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

КІРІСПЕ
Қазақстан кәсіпкерлерінің арасында франчайзинг жүйесі бойынша өз бизнесін ашу үлкен қызығушылық тудырады, бұл кең тараған белгілі сауда маркасын және көптеген мәрте сыналған және анық жолға қойылған бизнес жүргізу технологиясын пайдалану арқылы инвестициялық тәуекелдерді көп есе төмендетуге мүмкіндік береді. Ал кәсіпкер брендті және технологияны пайдалану құқығы және тәртіп үшін төлейтін бизнесті нөлден бастап құру және дамытуға қажетті сомадан төмен ақшамен өз ісін ашу және еліміздегі бизнесті қаржыландырудағы күрделіліктер үшін ресурстардың шектелген жағдайында аса маңызды. Отандық экономика үшін франчайзинг салыстырмалы түрде жаңа құыбылыс болып табылады, бұл уақытта дамыған елдерде жүздеген жылдар қоғамның түрлі тауарлар мен қызметтерге мұқтаждығын қамтамасыз ету құралы ретінде қолданылды.Франчайзинг терминінің өзі franchise (жеңілдік, артықшылық) деген француз сөзінен шыққан, ол бастапқы мәнде экономикалық, оның ішінде отандық лексикаға франчайзинг туралы айта бастағанға дейін енді. Бастапқыда артықшылықтар заң бойынша (мемлекетпен) берілді және жергілікті салықтарды жинауға, жәрмеңкелер ұйымдастыруға, кітаптар басып шығаруға, ішімдік шығаруға қатысты болды, яғни артықшылықтар қызметтің белгілі бір түріне мемлекеттің монополиясымен байланысты болды.
Зингер тігін машиналарының сату және қызмет көрсету жүйесі қазіргі заманғы франчайзинг жүйесінің прототипі болып саналады. Әлемге әйгілі "Singer Sewing machine company" компаниясының негізін қалаушысы Исаак Зингер қазіргі заманғы франчайзингтің негізін салушысы болды. 1851 жылдан бастап Зингер фирмасы франшиза тапсыру үшін жазбаша шарт түрінде дистрибьюторлармен бітім жасауды бастады. Шартта Америка Құрама Штаттарының белгілі бір аумақтарда тігін машиналарының сату және жөндеу құқығы белгіленген.
Ұйымдастыру кезінде әлемдегі ең бірінші толыққанды франчайзингтік жүйе Зингер фирмасы бәсекеге ең қабілетті бағалар қолдайтын тігін машиналарының жаппай өндірісін қамтамасыз етті. Дегенмен бұл ретке келтірілген қызмет бүкіл АҚШ аумағында қызмет көрсету және машиналар жөндеу жүйесін ұйымдастыруға мүмкіндігін бере алмады. Осыған байланысты франчайзингтік жүйесі құрылған. Оның ішінде қаржы-тәуелсіз фирмаларға ұсынылатын айрықша құқықтар белгілі аумақта тігін машиналарын сатуға және қызмет көрсетуге мүмкіндік берілген. Өз мәні бойынша алғашқы франшиза қолданыстағы дистрибьюторлік келісімдерге қосымша дилерлер (франчайзи) машиналарға қызмет көрсетуге міндетті болды.
1920 жылдан бастап АҚШ-та стандартты тауарлық франчайзинг дами бастады. Франчайзинг қағидаты бойынша ірі көтерме сауда жеткізушілер бөлшек сауда дүкендер иелерімен өздерінің қарым-қатынастарын дамыта бастады. Көтерме сатушы (франчайзер) кіші бөлшек сауда ұйымдарына көптеген қосымша жеңілдіктер алуға мүмкіндік берген, сонымен қатар сауда-саттық фирмалардың маркасын пайдалануға және бұл ретте өз тәуелсіздігін сақтауға ырзалығын білдірген.
1930 жылы орын алған АҚШ экономикасындағы дағдарыстан кейін мұнай өндіретін компаниялар франчайзингті меңгере бастады. Осылай тәуелсіз франчайзиге тиесілі алғашқы бензин колонкалар желісі пайда болды. Әдеттегідей, май құю станциялары ұсақ жергілікті кәсіпкерлерге жалға берілді.
Классикалық тауарлық франчайзинг тек 1950-інші жылдары түрін өзгерте бастады. 1945 жылы Рэй Крок, болашақ Мак Дональдс компаниясының негізін қалаушысы, АҚШ батысында San Bernardino атты облысында орналасқан бір шағын мейрамхананың танымал болуының себептеріне қызығушылық танытты. Нәтижесінде ол табысты мейрамхананың иелеріне жолығып, көп ұзамай ұқсас мейрамханаларды сатып алу немесе сату құқығына лицензия алды. 1955 жылы Рэй Крок Мак Дональдс Систем Инк компанияның негізін салды. Ол франчайзингтің қазіргі түріндегі бизнес форматының (Business Format Franchisings) негізін салушы болып табылады, яғни франчайзиге франшизамен бірге тұтас бизнес жүргізу жүйесі беріледі.
Ағылшын тілінде XX ғасырда franchise терминінен кәсіпкерлік қызметтің жаңа құбылысымен байланысты түсініктерді белгілеу үшін туынды сөздер пайда болды: franchising, franchiser, franchisee.
Жалпы қазіргі таңда елімізде отандық немесе шетелдік көптеген франчайзингтік кәсіпорындар жұмыс істеуде.Мен өз жұмысымда саралап,іздене отырып ең танымал,ең идеалды кәсіпорынды таңдап алдым.Ол KFC (Kentucky Fried Chicken) бұл тауық етіне мамандандырылған халықаралық тамақтану мейрамханалар желісі.

1. Франчайзинг түсінігі
Франчайзинг, франшизинг (ағылш. franchіse -- лицензия, айрықша құқықтық); франшиза (фр. franchise -- жеңілдік) - коммерциялық концессия, нарықтық субъектілер арасындағы қарым-қатынастардың түрі, бір тарап (франча́йзер) екінші тарапқа (франчайзиге) ақы (роялти) үшін белгілі бір бизнес түрін, әзірленген бизнес-моделін және оның жүргізу әдісін пайдалануға береді. Бұл лицензиялаудың дамыған түрі, онда бір тарап (франчайзер) екінші тарапқа (франчайзиге) өз атынан тауарлық белгілер жәненемесе франчайзердің брендін пайдалана отырып ақылы әрекет етуге құқық береді.
Франчайзинг ұғымы Жалпы мағынасында франчайзинг -- тауар таңбасын немесе коммерциялық белгілерін жалға беруді білдіреді. Франшизаны пайдалану шарттары франчайзер (франшизаны ұсынған адам) және франчайзи (франшизаны алатын адам) арасында регламенттеледі. Шартының мазмұны әртүрлі болуы мүмкін: қарапайымнан өте күрделіге дейін, құрамында өте ұсақ егжей-тауар белгісін пайдалану ережелеріне дейін өзгешеленеді. Әдетте келісім-шартта франшиза пайдаланғаны үшін аударымдар сомасы реттеледі (ол тіркелген параметрлеріне белгілі бір кезеңдегі құрамдас сату пайызы болуы мүмкін). Талап аударымдарды болмауы да мүмкін, бірақ бұл жағдайда франчайзи франчайзерден белгілі бір тауар саны, жұмыс немесе қызметтер сатып алуға міндеттенеді. Тауар немесе бренд белгісін пайдалану шарттары жеке тармақпен шартталану мүмкін. Бұл талаптар өте қарапайым (мысалы, франчайзи брендті нақты сала бойынша пайдалануға құқығы бар), сондай-ақ қатал (франчайзи дүкендегі жабдықтарды, мысалы сөрелердің көлемі мен түсі, қызметкерлердің киімдері франчайзердің нақты талаптарына сәйкес пайдалануға міндеттеледі) болуы мүмкін.
Филип Котлер франчайзингтің мынадай белгілерін көрсетті(1):
:: франчайзер өзінің тауар таңбасын пайдалану үшін бөлінген сома алады;
:: франчайзи жүйесінің бөлігі болу үшін бастапқы жарна төлейді;
:: франчайзер франчайзиге бизнестің жүргізу жүйесін ұсынады;
Франчайзер өзінің тауарлық белгісін, ноу-хауды пайдаланғаны үшін шегерімдер алады, көбінесе шикізатты, компоненттерді жеткізуді, персоналды оқытуды қамтамасыз етеді.Франчайзи бизнес жүргізу құқығын франчайзер әзірлеген схема бойынша сатып алады (жарна төлейді).
Франчайзи-танымал брендтің барлық артықшылықтарын пайдалануға рұқсат сатып алатын фирма немесе жеке кәсіпкер;
Франшиза (оны франчайзингтік пакет деп те атайды) - франчайзер мен франчайзи арасындағы қарым-қатынастың құжат түрінде ресімделген жүйесі, тауар белгісін пайдалану құқығын беру шарттары, сондай-ақ франчайзидің тұтынушылар алдында франчайзер өнімінің беделі мен сапасын сақтауды қамтамасыз ететін міндеттері.
Паушалды жарна-франшизаны сатып алу үшін төленетін бір жолғы төлем;
Роялти-брендті пайдалану үшін ай сайынғы аударымдар. Роялти белгіленген немесе пайыздық болуы мүмкін.

2. Франчайзинг түрлері
Франчайзинг жүйесі-бұл кез-келген нарыққа шығудың ең тиімді мүмкіндігі болып табылатын дайын бизнестің бір түрі, өйткені тұтынушы нарықта өзін дәлелдеген кәсіпорындардан тауарлар мен қызметтерді сатып алады. Франчайзинг белгілі бір сомаға тауар белгісінің иесі (франчайзер) оны сатып алушыға (франчайзи) пайдалану құқығын беретін қарым-қатынас түрі болып табылады. Олардың арасында жасалған келісім-шарт франшиза деп аталады. Кәсіпорынның қызмет түріне сәйкес франчайзингтің келесі түрлерін бөліп көрсету әдетке айналған: тауарлық, өндірістік, франчайзингтік қызметтер немесе қызмет көрсету, бизнес.
1) тауарлық франчайзинг деп франчайзер өндіретін тауарларды сатуға және одан әрі қызмет көрсетуге құқық беру түсініледі. Әдетте, өнім өндіруші компанияны анықтауға мүмкіндік беретін белгілі бір белгіге ие.
2) өндірістік Франчайзинг кезінде өнімнің белгілі бір түрін өндіру технологиясы беріледі. Шикізатты франчайзер де ұсынады.
3) сервистік франчайзинг ұсынылатын бренд қызметтерді орындаудың жоғары сапасы мен жылдамдығының үйлесімдігі имиджін жасаған кезде қызмет көрсетудің жоғары деңгейімен сипатталады.
4) бизнес-форматтағы (іскерлік) франчайзинг үлкен қызығушылық тудырады, өйткені франчайзер брендті пайдалану құқығын да, бизнес жүргізілетін технологияны да береді. Бұл ретте франчайзи корпорацияның бір бөлігіне айналады және бизнесті жүргізу бірыңғай әдістеме бойынша жүргізіледі.
Франчайзинг нысаны франчайзер мен франчайзи арасындағы міндеттерді бекіте отырып, франшиза шарттарын анықтайды. Халықаралық жіктемеге сәйкес франчайзингтің 5 түрі бөлінеді:
1. Тікелей франчайзинг. Франчайзингті беру құқығынсыз бір компаниямен Франчайзинг шартын жасасуды білдіреді. Франчайзи белгілі бір аумақпен шектелген.
2. Жүйелі франчайзинг. Франчайзингтің бұл түрі бірнеше Франчайзинг шарттарын жасауға және сәйкесінше бірнеше франшиза беруге мүмкіндік береді. Алайда, франчайзер франчайзи кәсіпорынның қызмет етуі шартта белгіленген талаптарға сәйкес жүзеге асырылатындығын іс жүзінде дәлелдеген кезде франшиза береді.
3. Аумақты бөлу (дамыту). Франчайзинг нысанының мәні әзірлеушіге белгілі бір аумақты бекіту болып табылады, оның ішінде ол негізгі компанияның атынан келісімшарттар жасай алады .
4. Субфранчайзинг франчайзер шарт жасасумен бірге франчайзиге өз құқықтарының бір бөлігін, мысалы, франшизаны үшінші тұлғаларға сату құқығын беретіндігімен ерекшеленеді. Аумақты қамту тікелей немесе дәйекті франчайзингке қарағанда әлдеқайда көп. Құқықтардың берілуі франчайзи аумағының дамуы үшін жауапкершіліктің ауысқанын көрсетеді. Франшиза және роялти субфранчайзи төлемдерінен түсетін табыс франчайзер мен франчази арасында бөлінеді .
5. Мастер-франчайзингтің субфранчайзингпен ұқсастығы бар, өйткені осы нысанда франчайзер франчайзиге өз құқықтары мен міндеттерін береді. Алайда, мастер-франчайзинг бас компанияға өз өкілеттіктерін толық беруді білдіреді. Бұл ретте франчайзи кәсіпорындар құруға және франшизаны үшінші тұлғаларға сатуға толық құқықты алады. Субфранчайзи үшін еншілес компания Франчайзердің өзінің барлық функцияларын орындайтын болады. Франчайзингтің таңдалған нысандарының ішінде тікелей франчайзинг нарықтың ең баяу дамуына сәйкес келеді, нарықты жаулап алудың агрессивті әдістері субфранчайзинг және мастер-франчайзинг болып қала береді.
Франчайзингтің тез тарауы оның икемділігі мен оңтайлылығымен, кез келген ұсақ бизнес сияқты түрлі кәсіпкерлікке және құқықтық ортаға, нарық пен конъюнктураның өзгергіш талаптарына тез икемделу қабілетімен түсіндіріледі. Франчайзингтің бірнеше белгілеріне байланысты әр түрін бөліп көрсетуге болады.
Мен таңдап алған франшизаның қысқаша пайда болу тарихына тоқталып өтетін болсам:Бастапқыда KFC компаниясын кәсіпкер Харланд Сандерс құрды, ол Ұлы Депрессияның кезінде қуырылған тауық етін сатты. Осылайша тауық еті фаст - фуд тағамдарының маңызды элементіне айналды.Американдық мәдени өмірдің маңызды тұлғасы полковник Сандерс болды, оның өнертабысы әлі де KFC жарнамалық науқандарында қолданылады. Кейіннен, 1964 жылы бизнестің қарқынды дамуы Сандерсті компанияны сату және бренд құқығын Джон. Браун және Джек.Мэсси бастаған инвесторлар тобына беру туралы шешімге алып келді.
KFС тез тамақтандыру кәсіпорыны жауапкершілігі шектеулі серіктестік (ЖШС) деп аталатын заңды нысан болып табылады. Мақсаттары мен міндеттері әр түрлі тауық етін сату ғана емес, сонымен қатар сапалы және жылдам қызмет көрсетуді қамтамасыз ету үшін бизнесті кеңейту, бүкіл елде мейрамханалар ашу болып табылады

Соңғы бірнеше жылда KFC Азия нарықтарында айтарлықтай өсуді байқады. Қытай осы өсу тарихының орталығында қалады. 2015 және 2016 жылдары Қытайдағы KFC мейрамханаларының саны тез өсті. Бұл сонымен қатар 1987 жылы Қытайда пайда болған алғашқы мейрамхана бренді болды. Қазір онда 5000-нан астам мейрамхана жұмыс істейді Сонымен қатар, бренд әртүрлілік пен балғындықты қосу үшін өз мәзірін жаңартты.
KFC сонымен бірге өзінің ғаламдық қатысуын кеңейтті және 120-дан астам елде жұмыс істейтін 15000-нан астам мейрамханаларға ие болды. 2015 жылы оның жаңа мейрамханаларының 85% - ын франчайзи басқарды. Бұл Yum Brands портфеліндегі жетекші бренд, ол KFC, taco bells және Pizza hut арқылы жаһандық қатысуын қарқынды түрде арттыруда. 2015 жылы тек KFC жүйені сатуға 16 миллиард доллар әкелді.

3.Франчайзинг артықшылықтары мен кемшіліктері
"Франчайзингтің" артықшылықтары мен кемшіліктері" туралы айтатын болсақ, бұл екі жақты қарым-қатынас екенін және бір жағынан артықшылығы екінші жағынан кемшілігі болуы мүмкін екенін түсіну керек. Сондықтан Тараптардың әрқайсысы үшін мұндай келісімнің әлеуетті пайдасы мен тәуекелдері бар.
Франчайзер үшін артықшылықтары.Франчайзер франшизаны сатудан не алады:
* Паушалды жарна және роялти арқылы табыс табады
* Өзінің зияткерлік меншігін монетизациялай алады
* Жаңа нүктелерді ашуда үнемдейді франчайзи ашу шығындарының ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.