Логарифмдік теңдеулерді және теңсіздіктерді шешу
Ең қарапайым логарифмдік теңдеуді қарастырайық . Логарифмдік функция (0;) аралығында өседі (не кемиді) және осы аралықта барлық нақты сандарды қабылдайды. Түбір туралы теорема бойынша, бұдан кез келген b үшін берілген теңдеудің түбірі бар және ол тек біреу ғана болатындығы шығады. Санның логарифмінің анықтамасынан аb саны сол шешім екендігі бірден табылады.
1-м ы с а л. Теңдеуді шешейік log2(х2 + 4х + 3) = 3.
Берілген теңдеуді х-тің х2 + 4х + 3 = 23 теңдігі орындалатындай мәндері ғана қанағаттандырады. Сонымен, х2 + 4х + 5 = 0 квадрат теңдеу шықты. Оның түбірлері: 1 мен — 5 сандары. Олай болса, берілген теңдеудің шешімі екі сан, олар: 1 мен — 5.
2-м ы с а л. Теңдеуді шешейік log5(2х + 3) =log5(х + 1). Бұл теңдеу х-тің тек 2х + 3 > 0 және х + 1 > 0 теңсіздіктер орындалатындай мәндерінде ғана анықталады. х-тің мәндері үшін берілген теңдеу 2х + 3 = х+1 теңдеуімен мәндес. Бұдан х = - 2 екенін табамыз. Ал х = -2 саны х+1 > 0 теңсіздігін қанағаттандырмайды. Олай болса, берілген теңдеудің түбірлері болмайды.
Ал осы теңдеуді басқаша шешуге болар еді. Берілген теңдеудің салдарына 2х + 3 = х + 1 ауысып, х = - 2 екенін табамыз. Теңдеулерді мәндестік бұзылмайтындай етіп түрлендірген жағдайда, табылған мәнді бастапқы теңдеуге қойып, тексеру қажет. Тап осы жағдайда log5(-1) =log5(-1) теңдігі тура емес (мұның мағынасы жоқ).
3-м ы с а л. Теңдеуді шешейік logx (х2-2х + 2) = 1.
Бұл теңдеуді х-тің тек х > 0 және х 1 (х — логарифмдік функцияның негізі) және х2-2х +2=х, яғни х2 -3х +2 = 0 теңдігі орындалатындай мәндері ғана қанағаттандырады. Осы табылған квадрат теңдеудің түбірлері 1 және 2 сандары болып табылады. Алайда х = 1 саны
1-м ы с а л. Теңдеуді шешейік log2(х2 + 4х + 3) = 3.
Берілген теңдеуді х-тің х2 + 4х + 3 = 23 теңдігі орындалатындай мәндері ғана қанағаттандырады. Сонымен, х2 + 4х + 5 = 0 квадрат теңдеу шықты. Оның түбірлері: 1 мен — 5 сандары. Олай болса, берілген теңдеудің шешімі екі сан, олар: 1 мен — 5.
2-м ы с а л. Теңдеуді шешейік log5(2х + 3) =log5(х + 1). Бұл теңдеу х-тің тек 2х + 3 > 0 және х + 1 > 0 теңсіздіктер орындалатындай мәндерінде ғана анықталады. х-тің мәндері үшін берілген теңдеу 2х + 3 = х+1 теңдеуімен мәндес. Бұдан х = - 2 екенін табамыз. Ал х = -2 саны х+1 > 0 теңсіздігін қанағаттандырмайды. Олай болса, берілген теңдеудің түбірлері болмайды.
Ал осы теңдеуді басқаша шешуге болар еді. Берілген теңдеудің салдарына 2х + 3 = х + 1 ауысып, х = - 2 екенін табамыз. Теңдеулерді мәндестік бұзылмайтындай етіп түрлендірген жағдайда, табылған мәнді бастапқы теңдеуге қойып, тексеру қажет. Тап осы жағдайда log5(-1) =log5(-1) теңдігі тура емес (мұның мағынасы жоқ).
3-м ы с а л. Теңдеуді шешейік logx (х2-2х + 2) = 1.
Бұл теңдеуді х-тің тек х > 0 және х 1 (х — логарифмдік функцияның негізі) және х2-2х +2=х, яғни х2 -3х +2 = 0 теңдігі орындалатындай мәндері ғана қанағаттандырады. Осы табылған квадрат теңдеудің түбірлері 1 және 2 сандары болып табылады. Алайда х = 1 саны
Логарифмдік теңдеулерді және теңсіздіктерді шешу
Ең қарапайым логарифмдік теңдеуді қарастырайық . Логарифмдік
функция (0;() аралығында өседі (не кемиді) және осы аралықта барлық нақты
сандарды қабылдайды. Түбір туралы теорема бойынша, бұдан кез келген b үшін
берілген теңдеудің түбірі бар және ол тек біреу ғана болатындығы шығады.
Санның логарифмінің анықтамасынан аb саны сол шешім екендігі бірден
табылады.
1-м ы с а л. Теңдеуді шешейік log2(х2 + 4х + 3) = 3.
Берілген теңдеуді х-тің х2 + 4х + 3 = 23 теңдігі орындалатындай
мәндері ғана қанағаттандырады. Сонымен, х2 + 4х + 5 = 0 квадрат теңдеу
шықты. Оның түбірлері: 1 мен — 5 сандары. Олай болса, берілген теңдеудің
шешімі екі сан, олар: 1 мен — 5.
2-м ы с а л. Теңдеуді шешейік log5(2х + 3) =log5(х + 1). Бұл теңдеу х-
тің тек 2х + 3 0 және х + 1 0 теңсіздіктер орындалатындай мәндерінде
ғана анықталады. х-тің мәндері үшін берілген теңдеу 2х + 3 = х+1 теңдеуімен
мәндес. Бұдан х = - 2 екенін табамыз. Ал х = -2 саны х+1 0 теңсіздігін
қанағаттандырмайды. Олай болса, берілген теңдеудің түбірлері болмайды.
Ал осы теңдеуді басқаша шешуге болар еді. Берілген теңдеудің
салдарына 2х + 3 = х + 1 ауысып, х = - 2 екенін табамыз. Теңдеулерді
мәндестік бұзылмайтындай етіп түрлендірген жағдайда, табылған мәнді
бастапқы теңдеуге қойып, тексеру қажет. Тап осы жағдайда log5(-1) =log5(-1)
теңдігі тура емес (мұның мағынасы жоқ).
3-м ы с а л. Теңдеуді шешейік logx (х2-2х + 2) = 1.
Бұл теңдеуді х-тің тек х 0 және х ( 1 (х — логарифмдік функцияның
негізі) және х2-2х +2=х, яғни х2 -3х +2 = 0 теңдігі орындалатындай мәндері
ғана қанағаттандырады. Осы табылған квадрат теңдеудің түбірлері 1 және 2
сандары болып табылады. Алайда х = 1 саны берілген теңдеудің шешімі бола
алмайды. Олай болса, тек 2 саны ғана берілген теңдеудің шешімі болады.
4-м ы с а л. Теңсіздікті шешейік .
-2 саны -іне тең. Сондықтан берілген теңсіздікті былай көшіріп
жазуға болады: .
Негізі — логарифмдік функция R+ жиынында анықталған және кемиді,
өйткені . Олай болса, екінші теңсіздікті 0 5 - 2х 9 шарты
орындалатындай х мәндері ғана қанағаттандырады, бұдан - 2 х 2,5 .
Сонымен, берілген теңсіздіктің шешімдер жиыны (-2; 2,5) интервалы
болмақ.
5-м ы с а л. Теңдеуді шешейік .
Екінші қосылғашты 5 негізіне көшіріп, ауыстыруын жасаймыз, сонда
Енді берілген теңдеуді түрінде көшіріп жазуға болады. Бұл квадрат
теңдеудің түбірлері 3 және - 1 сандары. Ауыстырылғаннан кейінгі log5х=3
және log5x = -1 теңндеулерін шешіп, мынаны табамыз: х = 53 = 125 және х=5-
1=0,2.
6-м ы с а л. Теңдеулер жүйесін шешейік:
Жүйенің бірінші теңдеуі у-х = 2 теңдеуімен, ал екіншісі
теңдеуімен мәндес және х0, у0. теңдеуіне у = х + 2 қойып,
табатынымыз: х(х + 2) = 48, бұдан х 2 + 2х - 48 = 0, ... жалғасы
Ең қарапайым логарифмдік теңдеуді қарастырайық . Логарифмдік
функция (0;() аралығында өседі (не кемиді) және осы аралықта барлық нақты
сандарды қабылдайды. Түбір туралы теорема бойынша, бұдан кез келген b үшін
берілген теңдеудің түбірі бар және ол тек біреу ғана болатындығы шығады.
Санның логарифмінің анықтамасынан аb саны сол шешім екендігі бірден
табылады.
1-м ы с а л. Теңдеуді шешейік log2(х2 + 4х + 3) = 3.
Берілген теңдеуді х-тің х2 + 4х + 3 = 23 теңдігі орындалатындай
мәндері ғана қанағаттандырады. Сонымен, х2 + 4х + 5 = 0 квадрат теңдеу
шықты. Оның түбірлері: 1 мен — 5 сандары. Олай болса, берілген теңдеудің
шешімі екі сан, олар: 1 мен — 5.
2-м ы с а л. Теңдеуді шешейік log5(2х + 3) =log5(х + 1). Бұл теңдеу х-
тің тек 2х + 3 0 және х + 1 0 теңсіздіктер орындалатындай мәндерінде
ғана анықталады. х-тің мәндері үшін берілген теңдеу 2х + 3 = х+1 теңдеуімен
мәндес. Бұдан х = - 2 екенін табамыз. Ал х = -2 саны х+1 0 теңсіздігін
қанағаттандырмайды. Олай болса, берілген теңдеудің түбірлері болмайды.
Ал осы теңдеуді басқаша шешуге болар еді. Берілген теңдеудің
салдарына 2х + 3 = х + 1 ауысып, х = - 2 екенін табамыз. Теңдеулерді
мәндестік бұзылмайтындай етіп түрлендірген жағдайда, табылған мәнді
бастапқы теңдеуге қойып, тексеру қажет. Тап осы жағдайда log5(-1) =log5(-1)
теңдігі тура емес (мұның мағынасы жоқ).
3-м ы с а л. Теңдеуді шешейік logx (х2-2х + 2) = 1.
Бұл теңдеуді х-тің тек х 0 және х ( 1 (х — логарифмдік функцияның
негізі) және х2-2х +2=х, яғни х2 -3х +2 = 0 теңдігі орындалатындай мәндері
ғана қанағаттандырады. Осы табылған квадрат теңдеудің түбірлері 1 және 2
сандары болып табылады. Алайда х = 1 саны берілген теңдеудің шешімі бола
алмайды. Олай болса, тек 2 саны ғана берілген теңдеудің шешімі болады.
4-м ы с а л. Теңсіздікті шешейік .
-2 саны -іне тең. Сондықтан берілген теңсіздікті былай көшіріп
жазуға болады: .
Негізі — логарифмдік функция R+ жиынында анықталған және кемиді,
өйткені . Олай болса, екінші теңсіздікті 0 5 - 2х 9 шарты
орындалатындай х мәндері ғана қанағаттандырады, бұдан - 2 х 2,5 .
Сонымен, берілген теңсіздіктің шешімдер жиыны (-2; 2,5) интервалы
болмақ.
5-м ы с а л. Теңдеуді шешейік .
Екінші қосылғашты 5 негізіне көшіріп, ауыстыруын жасаймыз, сонда
Енді берілген теңдеуді түрінде көшіріп жазуға болады. Бұл квадрат
теңдеудің түбірлері 3 және - 1 сандары. Ауыстырылғаннан кейінгі log5х=3
және log5x = -1 теңндеулерін шешіп, мынаны табамыз: х = 53 = 125 және х=5-
1=0,2.
6-м ы с а л. Теңдеулер жүйесін шешейік:
Жүйенің бірінші теңдеуі у-х = 2 теңдеуімен, ал екіншісі
теңдеуімен мәндес және х0, у0. теңдеуіне у = х + 2 қойып,
табатынымыз: х(х + 2) = 48, бұдан х 2 + 2х - 48 = 0, ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz