1958 жылдан 1991 жылдар аралығында
Мазмұны
Кiрicпe ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
Негізгі бөлім
1
Қазақстандағы телевидениенің дамуы (1958 - 2018жж.)
1.1
Телевизияның алғашқы дамуының қысқаша ауытқуы. 1958 жылдан 1991 жылдар аралығында ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ...
1.2
ТРК Қазақстан Тәуелсіздік кезеңінде (1991-2018жж.) ... ... ... ...
2
ТРК Қазақстан XXI ғасырда
2.1
Қазақстан телеарнасының заманауи бағдарламалары ... ... ... ... .
2.2
Жаңа форматтар уақыты: Мәдениет, Балапан, мамандандырылған арналар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
2.3
Елу жылда ел жаңа, алпыс жылда телеарна жаңа.
Қoрытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
Пaйдaлaнылғaн әдeбиeттeр тiзiмi ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
КІРІСПЕ
Диплом жұмысының өзекті мәселелері. Біз еркін идеялар, көзқарастар ағымы алыс қашықтықтар мен географиялық шекараларды белсенді асып өтіп жатқан, ақпараттық XXI ғасырда өмір сүреміз . Қазіргі таңда жаппай коммуникация мен бұқаралық ақпарат глобальді сипат алуда, оның дамуы мен өсуі қоғамдық дамудың басты элементіне айналып отыр. Көптеген елдерде ақпараттық индустрия - экономикалық өрлеудің басты кілті болып табылады. Елдер барлық коммуникация түрлерін кең түрде пайдалану үшін үлкен күш пен қаражат жұмсауда. Солардың ішінде, бүгінгі таңда ең мықты ақпарат құралы - теледидар болып табылады. Теледидар - бұқаралық ақпарат құралдарының ең көпшіліктісі, басқа бұқаралық ақпарат құралдарының жете алмайтын қабаттарын қамти алады. Бүгінгі заман қоғамын теледидарсыз тіптен елестету мүмкін емес. Сондықтан, мен өзімнің дипломдық жұмысымда теледидардың дамуын қарастырғым келеді. Теледидар осы заманның ажырамас бөлігі, қоғамдық өмірдің бірден бір институты болып табылады. Ең көпшілік және ықпалды бұқаралық ақпарат құралы - теледидар . Ақпараттық қоғамда теледидардың даму ерекшелігін, жаңа талаптарда орны мен рөлін анықтау, электронды бұқаралық ақпарат құралдары мен жаппай коммуникацияның біртұтас комплексі ретінде теледидар дамуына жаңа көзқарастың қажеттілігі - бүгінгі күні айрықша өзектілік табуда. Диплодық жұмыста глоболизация эрасындағы, бұқаралық ақпарат құралдарының ең бастыларының бірі болып табылатын, теледидардың Қазақстандағы рөлі мен өзектілігі ашылады. Республикамызда теледидардың алғаш пайда болған кезден бергі тарихы ұсынылады, хабар таратуың заманауи тенденциялары мен Қазақстанның тәуелсіздік алғалы бері теледидардың қалыптасуы мен жаңа бағыттары қарастырылады. Сонымен қатар, еліміздегі теледидардың ашылымы болып табылатын Қазақстан ұлттық телеарнасының бағдарламалары қарастырылған. XXI ғасырдағы телеарнаның дамуы, мамандандырылған аудиторияны қамтитын жаңа мультимедиялық коммуникациялар мен арнаның жаңа форматтарының ашылуы - осының бәрін ұсынылған жұмыста зерттеуге болады.
Жұмыстың мақсаты: Қазақстандағы теледидардың пайда болу тарихы мен заманауи дамуын сараптамадан өткізу. Теледидардың қоғамдағы ақпараттық жүйедегі орнын, маңыздылығы мен танымалдылығын көрсету. Теледидар рөлі мен қазақстандық теледидарлық бағдарламаларды құрастыру жайлы жалпы түсінік қалыптастыру. Барлық айтылғандарды Қазақстан алғашқы ұлттық телеарнасы үлгісінде ашу.
Тапсырмалар: -Қазақстандағы теледидардың пайда болған уақытынан бастап негізгі даму тенденциясын анықтау
-Тәуелсіздік алғаннан кейін Қазақстандағы телевизия тарихымен қысқа түрде таныстыру
- Телеарнаның бағадарламалар мен Қазақстан ұлттық телеарнасының жаңа форматтарына сараптама жүргізу
- Қазақстан 2030 жылға қарай мықты мультимедиялық коммуникациясы бар Азия барысына айналуы үшін, отандық телевизияны жақсартудың конструктивті ұсыныстарын құрастыру.
Зерттеу обектісі: ТРК Қазақстан үлгісінде Қазақстандағы теледидардың қалыптасуы мен қызмет ету ерекшеліктері, сонымен қатар, ТРК Қазақстан базасында құрастырылған арнайы мамандандырылған арналар.
Зерттеу тақырыбының дәрежесі: Бұл тақырыпты негізінен Әл-Фараби атындағы ҚазҰУ-нің профессор оқытушылары зерттеген, олар Барлыбаева С.Х. Телевизионная журналистика, Развитие информационного общетва в мире и в Казахстане, Казахстан: информационно коммуникационная инфраструктура, Барманкулов М.К. Телевидение: деньги или власть?; Велитченко С.Н. мен Ложникова О.П Взаимоотношения СМИ и шоу бизнеса в РК жұмыстарында, Козыбаев С.К., Нода Л.П., Рожков А.В. Журналистика Казахстана энциклопедиясында, Тұрсын К.Ж. Телевизиядағы кері байланыс процесі, Қазақ теледидары: тарих пен тағылым, сонымен қатар К.Олжай өзінің мерейтойлы Ұлттық арна ұлағаты атты кітабымен және тағы басқа профессорлар зерттеген. Бармакулов Телевидение: денги или власть? басылымында Қазақстан, ТМД елдері мен алыс шетел телевизиондық журналистикасы талқыланады . Автор қазіргі заманның кез-келген журналисті білуі тиіс интервью, пресс конференция, дөңгелек үстелде әңгімелесу, телекөпір, репортаж, очерк, деректі фильм, модальды ток-шоулар және тағы басқа жанрлардың ерекшеліктерімен оқырманды таныстырады. Бұған қоса, телевизия бизнесінің акулалары - CNN, Интернет компанияларының қызметі жайлы кең және танымды ақпарат берілген. Кітап беттерінен оқырман шетел мен ТМД елдеріндегі сайлау алды компаниясына дайындық пен оны өткізу ерекшелігі жайлы ауқымды қызықты ақпарат және онда телевизия қандай рөл атқаратыны туралы мәлімет таба алады. Көптеген пайдалы ақпараттар тек журналистер үшін ғана емес, жарнамалық бизнеспен айналысатындар үшін де біршама пайдалы бола алады, себебі автор теледидардағы жарнамаға арналған толық материалдар ұсынып отыр. Нақтырақ айтсақ, жарнаманың формасы мен берілуі, ұзақтығы , ақпараттың, жалпы нормалардың қосылуы жайлы және тікелей Қазақстандағы жарнама жайлы айтылады. Барлыбаеваның Телевизионная журналистика кітабында қазіргі замандағы телевизияның рөлі мен маңыздылығы ашып көрсетіледі . Сонымен қатар, телевизияның ерекшелігі мен табиғаты сипатталған. Кеңес үкіметіндегі телевизия тарихы, Қазақстандағы телевизияның дамуы, хабар таратудың жаңа түрлері: кабельді-спутниктік, сандық және интерактивтік хабар тарату жайлы ақпарат ұсынылған. Заманауи хабар таратуың тенденциялары жайлы, теледидарлық профессиялар мен аудиовизуальды жарнама жайлы жазылған. Шығармашылық тапсырмалар, жаттығулар және телесюжеттердің, телевизиондық бағдарламалардың , сценарийлердің үлгілері көрсетілген. Ал Тұрсынов К.Ж. Қазақстан ұлттық телеарнасының 50 жылдығына арналған Қазақ теледидары: тарих пен тағылым атты жұмысында Қазақ телевизиясының тарихы мен дамуы айтылады. Журналистика саласындағы көрнекті қайраткерлерің еңбектері келтірілген. Алғашқы дикторлардың, журналисттерің, телерепортерлардың және режисерлардың еңбектері жан-жақты бағаланады. Сонымен қоса, телевизиялық журналистика өмірінен қызықты фактілер келтірілген.
Тақырыптың жаңашылдығы: Дипломдық жұмыста 2010-2011 жылдары ТРК Қазақстан базасының негізінде құралған мәдени танымдық телеарна Мәдениет пен алғашқы балалар ойын-сауықтық телеарна Балапан секілді екі арнайы мамандандырылған арналар туралы толық материалдар берілген. Көп кешікпей корпорация телерадиокомпанияны тағы бір телеарнамен толықтырғылары келді. Басты миссиясы өсіп келе жатқан келешек ұрпақта ұлттық және мәдени бірегейлікті қалыптастыру болып табылатын балалар телеарнасы - жас көрермендерді кез-келген кішкентай бала қатыса алатын қызықты және спорттық ойын-сауықтыұ жобаларын жарыққа шығаруымен қуантуда. Ал, мәдени-танымдық бағдарламалар арна көрермендеріне жоғарғы мәдениет әлеміне қанығуға және ой-өрісін кеңейтуге, сонымен қатар, Қазақстан халқының рухани әдет-ғұрыпын қайта жандандыру мен сақтауға мүмкіндік береді. Дипломдық жұмыста Қазақстандағы хабар таратудың мынадай заманауи тенденциялары ашып көрсетілген:
- Телехикаялардың, ойын-сауықтық, танымдық және ақпараттық бағдарламалардың үлес салмағының өсуі;
- Арнайы мамандандырылған бағдарламалар санының өсуі;
- Телевидениенің ақпараттың жанры, тақырыбы мен кадрдағы жүргізушінің тұлғасына қарай дербестенуі;
- Хабар таратудың дигитализациясы (сандық хабар таратуға өту);
- Телевизияның аудиториясын кеңейткен шоу бағдарламалар санының өсуі;
Зерттеудің теориялық және практикалық маңыздылығы: Бұл дипломдық жұмыс тек студенттер, журналистика факультетінің оқытушылары мен телевизиялық хабар тарату зерттеушілер үшін ғана емес, теледидарға қызығушылық тудыратын көптеген оқырмандар қауымы мен өз үйінде барлық әлемді жаңғыртатын көгілдір экран сүюшілері үшін де қызықты әрі пайдалы бола алады. Сондай-ақ, дипломдық жұмыс Қазақстанда телевизияның пайда болу тарихын зерттеп жатқандар үшін де көмек бола алады. Студенттер дипломдық және курстық жұмыстарды жазу барысында қолданылуы мүмкін. 2011-12 жылдары ТРК Қазақстан арнасының спроттық бөліміндегі жұмыс тәжірибесі маған бұл дипломдық жұмысты жазуда көмектесті.
Зерттеудің құрылымы:Менің дипломдық жұмысым кіріспеден, екі тараудан, төрт ішкі тақырыптан, қорытындыдан, қолданылған әдебиеттер тізімінен және қосымшадан тұрады.
ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ ТЕЛЕВИЗИЯНЫҢ ДАМУЫ: 1958-2018 ЖЫЛДАР
1. 1958 жылдан 1991 жылға дейінгі телевизияның даму тарихына қысқаша экскурс.
1957 жылдың маусым айында Қазақ ССР Министрлер Кеңесінің төрағасы Дінмұхамед Қонаевтың шешімімен Қазақ ССР Министрлер Кеңесінің жанындағы радиотарату мен телевизия Комитетінің құрылуы жайлы қаулы қабылданды. Қазақ ССР Министрлер Кеңесінің қаулысы:
- Қазақ ССР Министрлер Кеңесінің жанындағы радиохабар тарату және телевизия Комитетін құру;
- Қазақ ССР Министрлер Кеңесінің жанындағы радиохабар тарату және телевизия Комитетінің Төрағасы ретінде Мұстафинді бекіту;
-Қазақ ССР Министрлер Кеңесінің жанындағы радиохабар тарату және телевизия Комитеті мен Қазақ ССР қаржы министрлігімен бірге бір апталық уақыт ішінде Қазақ ССР министрлер кеңесінің алдына Комитет құрылымы мен штатын құрастыру және ұсынуды тапсыру;
- Қазақ ССР Министрлер Кеңесінің жанындағы радиохабар тарату және телевизия Комитетіне бір айлық мерзім ішінде Комитет жайлы Заңдар жинағын құрастыру мен ұсынуды міндеттеу. [1] Сонымен, Қазақстанда телевизия 1958 жылдың 8 наурызында өз жұмысын бастады. Ол кезде Алма-Ата телевизия студиясында, қазірдгі Қазақстан Телерадиокомпаниясының алғашқы сынақтық бағдарламасы өтті. Елордадан кейін өзінің телевизиясы Өскеменде, Қарағандыда, 1959 жылы Жезқазғанда, 1960 жылы Петропавлда, Целиноградта, Оралда, 1964 жылы Балхаш пен Семейде, ал 1965 жылы Павлодарда пайда болды.[2] Қазақ ССР Министрлер Кеңесінің жанындағы радиохабар тарату және телевизия Комитетінің алғаш төрағасы Қанапия Мұстафин болды - 1957-1959жж. Ол уақыттарда Алматы мен Мәскеу қалаларының арасында тікелей эфир жүргізе алатын, кабельдік немесе жерсеріктік жүйелер болмаған еді. Есесіне, Мәскеу үшін кейбір дайындық жұмыстары Алматылық телестудиялардың базасында дайындалды. Осындай жақсы дайындықтардың арқасында Орталық телевизиядан қазақ өнер майталмандарының бағдарламалары көрсетіле бастады. Жакен Жұмахановтың тың игеруге бағышталған Жаңа қоныстанушылар атты телебағдарамасы телевизияның негізгі тақырыбына айналды. Келесі бағдарламада Құрманғазы атындағы ұлттық аспаптар оркестірінің орындауындағы концерт көрсетілді. Сол уақыттарда теледидар гауһартастарының бірі болып Дударай операсының телевизиялық нұсқасы болды. Бұл жаңа қалыптасып келе жатқан Қазақстан теледидарының үлкен жетістігі болатын. Сол жылдары қазақ халқы Зулхия Жұматова мен Нэлли Омарова секілді алғаш Қазақстан телевидиясының жүргізушілерін көрді.
1959жылы Алматы телестудиясына жылжымалы телестанция берілді. Бұл телестанцияның арқасында эфирде Абай атындағы опера және балет театрында болып жатқан спектакль көрсетілген болатын. Алматы студияларында көрсетіліп жатқан бағдарламалардың алғашқы техникалық сынауын өзіне Қырғыз ССРдегі Фрунзе қаласы алды. Осыған орай үш мемлекеттің қалаларында, Алматы - Фрунзе - Ташкент, телевизилық бағдарламалардың көрсетілімін қамтамасыз ететін радиорежелілік желі салынды. Комитеттің екінші төрағасы Құрманбек Сағындықов болды - 1959-1962 жылдары. 1960 жылы Кеңес Одағының Коммунистік партиясының Орталық комитеті мен КСРО министрлер кеңесі Кеңес телевизиясының дамуын жақсарту жайлы қаулы қабылдады. Бұл жылдары бағдарлама кейіпкерлері берілімге қатысу үшін студияға шақырылатын. Қонақтар сөздері де, дикторлар материалдарды да алдын ала дайындалған мәтін бойынша жазылатын. Сол себепті редакторлар жұмыс бастыларының бірі болатын, сөйлеушілердің әрбір сөзі бас редакторлармен тиянақты тексерілетін. Одан әрі цензураға тексерістен өтетін.
Бағдарлама аталымдары кәсіпқой суретшілермен дайындалған, қатты картонды қағаздармен жазылғанн. Бағдарлама түсірілімі кезінде тек үш камера жұмыс жасайтын. Егер бірінші камера титрлерді түсіру арқылы бағдарама аталымын көрсетіп тұрса, келесі камера студиядағы қимылды түсіре бастайтын. Ал үшінші камера - мұрағатты дайын материалдарды жазатын, кинопроекционды камера. Сол уақыттарды теледидарда алғаш рет ғылым мен техниканың жетістіктері туралы тақырыптар халыққа жария етіліп , насихатталды. Соның ішінде Ғылым мен техника әлемінде бағдарламалары дайындалды. Студияға аталған салалардан танымал тұлғалар, Қазақстанның ғалымдары мен инженерлері, көптеп шықырыла бастады. Әсіресе, адамзаттың ғарышқа ұшуы секілді ең маңызды оқиғалар жарияланған.
Республиканың телевизиялық бағдарламалары тізімінің қатарына: Еңбекшілердің сұрақтарына жауап атты тұрақты топтама енгізілді. Көгілдір экран алдында министрлер мен олардың орынбасарлары, ауылшаруашылық Кеңестің төрағалары, көрнекті ғалымдар, сонымен қатар жазушылар мен журналисттер көрермендердің сұрақтарына жауап беретін. Ол кездері тікелей эфирде хабар таратуға мүмкіндік болмағандықтан , сұрақтар тек жазбаша түрде келетін. Бұндай қиындықтарға қарамастан бұл топтама үлкен аудиторияға ие болған.
Осы жылдары Сағындықов бағдарламаларды студиядан тыс түсіруге рұқсат берді, алғаш рет Қазақ телевизиясының камерасы студияның сыртында жұмыс жасады. Және ең алғашқы репортажы болып аграрлық институт студенттерінің 1961 жылғы салтанатты бітіру кеші болды. Бұл бағдарлама қазақ тілінде жүргізілді.
Әр апта сайын телеэкранда Республиканың жылдам құрылыстары атты арнайы топтама жүретін. Бұл бағдарламада құрылысшылардың әртүрлі қиындықтармен күресі туралы айтылды.
1960 жылдың сәуірінде радиохабар тарату мен телевизияны жақсарту жайлы қаулы қабылданды. Осыған орай, жаңа редакциялар ашылып, бағдарламаларда талқыланатын тақырыптар саны артты. Сол жылы жылжымалы телестанцияның көмегімен Ленин алаңынан тікелей репортаж түсірілді. Сол жылдардың басты оқиғасы болып, Алматы көктемі атты алғашқы фильм-концерт атанды. Кейінірек бұл концерт Ташкент студиясында қайта көрсетілді және екі елдің достығының символы болды.
Сағындықовтың басқарған жылдары барлық бағдарламалар негізінен достық, моральдық-этикалық тақырыптарға арналды. Комитеттің үшінші төрағасы Кенжеболат Шалабаев - 1961 - 1969 жылдары болды.
1966 жылы эфирде Айтыс - асыл қазына бағдарламасы пайда болды. Ғалым Көбей Сейдехановтың сараптауы бойынша, айтыс - тек қазақтар мен қырғыздарға ғана тән өнер түрі. Сонымен қатар, бұл бағдарламада 20-30 жылдардағы айтыстың тарихи сәттері айтылатын. Бірақ, ол кездері экранға айтыскерлердің өздері шыға қойған жоқ еді. Ал әдеби бағдарлама Қайнар деп аталатын. Оны атақты ақын Әбділдә Тәжібаев пен жазушы Әбіш Кекілбаев жүргізетін. Кейін Құрдастар шығармашылық бірлестігінің журналистері дайындайтын, Айдын бағдарламасын мемлекеттік қайраткер Мырзатай Жолдасбеков жүргізді. 1966 жылы үздік телетуынды болып Қараторғай спектаклі атанды. Барша ұжымның күш салуының арқасында, көп ұзамай журналисттер телехроника түсіруге арналған техниканы иемденді. Жаңа камералар мен басқа техникалық құрал-саймандардың арқасында телефильмдер түсіріле басталды. Осы мақсатта Қазақтелефильм өндірістік бірлестігі ұйымдастырылған болатын.
Көрермендердің есінде қалдырған атақты тұлғалар жайлы телефильмдер түсірілді: Мың жылдар түйіскен түбек, Қалалар эстафетасы секілді телефильмдер түсірілді
Күйден симфонияға - Құрманғазы, Дина Нүрпеисова, Дәулеткерей секілді көрнекті композиторлардың шығармашылық жұмыстары жарияланып, талқыланатын телебағдарлама. Комитет жанында симфониялық оркестр бар тұғын.
1964 жылдың қыркүйегінен 1966 жылдың қазанына дейін орыс және украин халықтарының әдебиеті мен шығармашылығына арналған теле-радио фестиваль өткізілген. Екі елдің жүз алпысқа жуық телефильмі көрсетілді. Бұдан кейін қазақ теледидарынан Кеңес үкіметінің басқа мемлекеттерінің бағдарламалары беріле бастады.
1967 жылы Алматы телестудиясы кабельді желі арқылы республиканың Орталық студиясына бағдарламалар жеткізе алатын болды. Бұл Қазақ Қыздар педагогикалық институтының өнерлі студенттерінің концерті болатын. Кенжеболат Шалабаев шет елдерде , әсіресе дүниежүзілік Монреал көрмесінде болып, алғашқы түрлі-түсті форматта түсірілген Қазақстан 67 фильмін бүкіл әлемге көрсетіп үлгерді. Төрағаның арқасында біздің телевизия әлем елдерімен бірге, көрменің басқа қатысушыларының назарына Жеңіс фильмін ұсына алды. Осы жылдары жақсы насихатталған тақырыптардың бірі достық қарым-қатынастар еді, соның ішінде ұйғыр ұлттық музыкасы талқыланған Жас әнші Мұрат Ахмадиев атты телефильм жарық көрді. Дүниежүзілік Монреальдағы көрмеде бұл фильмді Қазақстандық Робертино деп бағалады. Совет Масгутов - жаңалықтарды қазақ тілінде жүргізген, алғашқы ер диктор.
Комитеттің төртінші төрағасы Кеңесбай Үсенбаев - 1969 - 1975 жылдар аралығында болды.
Бұл жылдары алғашқы видеомагнитафондар пайда болды. Және түсірілген материалдарды сақтау мүмкіндігі пайда болды. Осы уақыттарда Алматыда төрт видеомагнитафон жұмыс жасайтын және жаңалықтар студиясының бұрышында телемәтіндер орналастырылған. Телемәтіндер арқылы журналистер алдын-ала дайындалмаған шұғыл жаңалықтарды оқып айтады. Қызықты бағдарламалардың бірі Кеш жарық, онда атақты өнер тұлғалары өз үйлерінде интервью беретін. Үсенбаев басқарған жылдары Молния жерсеріктік желі арқылы Орбита бағдарламасы көрсетілген.
1974 жылдың қазан айында, тың жерлерді игеруге 20 жыл толуына орай өткізілген мерекелік кеш Орбита жерсеріктік жүйесі арқылы көрсетілді. Осының барлығы еліміздің телевизия саласындағы жетістігін көрсетеді.
Комитеттің бесінші төрағасы Хамит Хасенов болды-1975-1983 жж.
Сол жылдардың басында Көк-Төбеде орнатылған телемұнара, көптеген телебағдарламалардың қабылдау аймағын кеңейтті. Дәл осы уақытта телевизияда телевизиялық журналисттік жиынтықтар жылжымалы видеокамералар пайда болды. Республикалық және жергілікті студиялардағы телевизияның тәуліктік көрсетілімі орта есеппен 30 сағатқа жеткен. Телекөрсетілім ақырындап түрлі-түсті көрсетілімге көше бастады.
1981 жылдың қаңтарынан бастап, телекөрсетілімнің республикалық бағдарламасы түрлі-түсті корсетілімге ауысты. 1984 жылы (АСК-2) атты жаңа аппаратты-студиялық түрлі-түсті көрсетілім кешені эксплуатацияға өткізілді. Өзінің архитектурасымен ерекшеленген бұл ғимарат, еліміздің оңтүстік астанасын көркемдеп қана тұрмай, телевизия жұмысшыларының шығармашылық және техникалық мүмкіндіктерін ұлғайтты. Халықтың 30%-ында осы кездің өзінде түрлі-түсті телидидар болған. Сол кездері республикада алты тілде көрсетілім жүріп жатқан 17 облыстық радио комитет, 15 телевизиялық студия болған. Оған қоса төрт арна болған: екі Орталық арна және Казақ, Қырғыз телевизиялық арналары. 1983 жылдан бастап екі ірі студиясы бар ақпараттық-студиялық кешен жұмысын бастады. Репортаж жүргізіліп, қарапайым адамдардың жағдайын, жұмысшылардың мәселелерін көрсетті. Мұндай бағдарламалардың бірі Ритм болды.
Тимдилик бағдарламасы - әлемдегі экономикалық стратегия туралы әңгімеледі. Тимур бағдарламасы - жастарға арналды. Алтын дән бағдарламасы - ауыл шаруашылығының жағдайын көрсетті. Көптеген көрермендердің көзайымына айналған журналистер енді олармен кездесуге мүмкіндік алды. Кейірек бұл кездесулер экраннан көрсетілді. Телевидение әр күн сайын өсті, жаңа идеялар жасалып, жаңа журналистер көптеген көрермендерді өз таланттарымен тәнті етті. Көп ұзамай, Өнерпаз болсаң, арқалан ... . атты телевизиялық байқау жарияланды. Ұлттық дәстүрлерді қамтитын бағдарламалар пайда болды. Енді айтыскер ақындар камера алдында айтысты, көп ұзамай Айтыс бағдарламасы республика бойынша танымал болған көптеген ақындарды тартты. Сол жылдардағы басты оқиға - Мәскеуде өткен Олимпиада ойындарының 1980 жылғы репортажы. Онда қазақ халқы 1980 жылғы Олимпиаданың бірінші чемпионы - Жақсылық Үшкемпіровтың жеңісіне куәгер болды.[5]
Төменде Хамит Хасеновтың Время диктует стиль кітабының материалы.
Кешенді оқыту Жастарды тәрбиелеуге, ұрпақты қалыптастыруға жәрдемдесу, ... саяси белсенді адамдар, өз ісін білетіндер, еңбекті сүйетіндер және жұмыс жасай алатындар, әрқашан өз Отанын қорғауға дайын... - бұқаралық ақпарат құралдарының насихаты, ең алдымен теледидар мен радионың маңызды міндеттерінің бірі. Қазақстан - көп ұлтты мемлекет, еліміздің көптеген ұлттар мен ұлыстарының жақындасуының және өркендеуінің па йдалы процесінде байытылған түпнұсқалық мәдениеттің шеті. Осы кезеңде, қазақ телевизия және радиосында ірі деректі-публицистикалық бағдарламалар құрылды, Народы-товарищи дружбой сильны, Летопись великой дружбы, Я - Казахстан сияқты басқа да, Ленинград, Орал, Сібір, Қиыр Шығыс, Украина, Орталық Азия республикалары, Балтық аймағы, Кавказ қалалары мен ауылдарында көгілдір экран арқылы сәтті көрсетілді.Үлкен тереңдігі циклдік бағыты халықтардың бірлігі мен достығын Экран дружбы, Алма-Ата и Ташкент соревнуется, Побратимы, Дружба - великая сила тақырыбы анықтады.
Экран дружбы - қазақша, қырғызша, өзбекше, тәжік және түрікмен телевизиясының бірлескен бағдарламаласы. Циклдің нақты хабар тарату күні бар, тұрақты көлемде - 1 сағат. Сөз сөйлеу пәндері әртүрлі, Экрана дружбы географиясы үнемі кеңейіп келеді екен. Бұл көрермендердің көптеген өтініштерін ескере отырып, әсіресе жастардың, басқа республикада, облыста, ауылда тұратын құрдастарының өміріне қызығушылық танытатын адамдар. Бағдарлама кеңес өмірінің негізгі ерекшеліктерін: кеңес халқының жұмысы, олардың адамгершілік жоғары қасиеттері мен рухани байлығы, біздің көпұлтты Отанымыздың барлық халықтарының бауырлас достық сезімін анықтайды. Бағдарламалардың бірінде комсомолдың оқушысы, Алматыдағы жас құрылысшы Қарлығаш Әбдікаримова, бес бауырлас республикалардың көрермендеріне сілтеме жасап айтты; Мен бақыттымын, мен өзімді кең әлемнің бір бөлігі ретінде сезінемін, мен адамдарға және адамдар маған қажет, бауырлас республикалардан келген достарыммен бірге біздің ортақ табыстарымызға қуана аламын...
Экран дружбы - жастардың белсенді, тиімді тәрбиеленуінің бірде-бір мысалы емес. Қазақ телевидениесінің жастар бағдарламалары аясында Горизонты дружбы және Меридиан Қазақстан жастар ұйымдары комитетімен бірлесе жасаған семантикалық хабар тарату бағдарламалары. Олар әлемнің прогрессивті жастарының өмірі мен күресі туралы, Қазақстанның жас жігіттері мен әйелдерінің осы үдерісінде жас азаматтардың халықаралық байланыстарын нығайту туралы айтады.
Молодежь за антиимпериалистическую солидарность, мир и прогресс бөлімі республикалық радионың бағдарламаларында табысты жұмыс жасайды. Ол сондай-ақ, Республиканың жастар ұйымдары комитетінің және Киров атындағы Қазақ мемлекеттік университетінің басшыларымен бірлесіп әзірленген. Тыңдармандар Орталық Азия республикаларының радио журналистерімен бірлесіп әзірленген дәстүрлі Дружба радиосының шығарылымдарымен танымал.
Найди свой город (Қалаңызды табыңыз) циклін беру республиканың соқпалы құрылысына арналған. Қазақстандық телеарналар аппиляцияға жауап бергендерден хат жолдап, бағдарламада көрсетілген мекен-жайларға барды. Балалар, романс туралы сүйіспеншілік, жұмыс, қалалар, ауылдарға, бөгеттерге барды. Олардың қызметі - осындай телешоулардың тиімділігі мен нәтижелілігінің ең жақсы көрінісі, олардың басты мақсаты - жастарды елдегі ең маңызды құрылыс жобаларына тарту еді. Географиялық меридиандар біздің планетамызды кесіп өтеді. Бірақ, ғылыми жұмыстарда анықтамасы жоқ, өзге де меридиандар бар. Олар әр адамның ойы мен жүріс-тұрысы арқылы жүреді.
1959 жыл... Романтикалық карталар меридианға шығады, кейінірек ол СҚК-студенттік құрылыс компаниялары деп аталады. Үйлер, мектептер, балабақшалар, өндірістік үй-жайлар - университеттің студенттері жұмыс істейтін нысандар. Жастар өздерін музыкасыз, әнсіз елестете алмайды, және әр жыл сайын қазақстандық студенттік құрылыс командаларының арасында ән байқауы өтеді. 1979 жылы қазақ телевизиясы студенттік құрылыс командалары арасында саяси әндерді орындаушылар үшін теледидарлық байқау ұйымдастырды. Ол Целиноград жастар сарайында өтті. Оған Қазақстанның, Украинаның, Арменияның және басқа республикалардың құрылыс командаларының үздік әуесқой командалары қатысты. Байқаудың қорытынды турында бейбітшілік пен бостандық үшін кұрес әні бүкіл республика бойынша көрсетіліп, көрермендер мен тыңдаушылар қызығушылығын тудырды. Алайда, жастар бұл тақырыпты ғана таңдаған жоқ. Материалды ұсынудың маңызды нысаны ретінде - оны көрермен қалай қабылдайтынын, бұл бағдарлама оның жүрегінде қалай үндесе алатынын, және оның өмірлік жағдайының дамуына әсер ететінін айтады. Қазақ теле-радио жұмысының тәжірибесі басқа да насихат тәсілдерімен бірге дәлелденді: мәселені шебер тұжырымдау және іс жүргізуді ұйымдастыру арқылы құндылық бағдарларын қалыптастыруды, оның ішінде кәсібилікті. Мұны нақты мысалмен растаймыз. Бірнеше жылдар бойы Қазақстандағы кәсіптік-техникалық мектептер студенттер жетіспеушілігіне тап болды. Мәселені шешуге көмектесу үшін, телевизиялық журналистер жастар республикалық Лениншіл жас және Лениндік өзгерістер газеттерінің редакцияларымен бірге жұмысшы мамандықтардың беделін арттыруға бағытталған насихаттауды бастады. Жастардың кәсіби бағдарлануындағы материалдардың мазмұнын түбегейлі өзгерту қажет болды. Қысқаша айтқанда, бұл трансформация повестің қозғалысы ретінде көрсетілуі мүмкін, оның шығармашылық маңызын жарыққа шығару үшін осы немесе басқа мамандық туралы қарапайым әңгіме. Қазақ телевидениесі мен радиосы бойынша, сондай-ақ, әртүрлі және жарнамалық пропаганда жұмысшы профессионы әрдайым басып шығарылды, бұл олардың жоғары тиімділігі туралы айтылды, бұл бұқаралық ақпарат құралдары және пропагандалардың бәріне де әсер етеді. Партия, кеңес және экономикалық органдар тарапынан қолдау маңызды фактор болды. Нәтижесінде, жағдай айтарлықтай өзгерді. Ауылдық машина операторының мамандығын меңгеруге әйелдерді және қыздарды, мектептердің түлектерін кәсіптік мектептерге баруға теледидар мен радио хабарлауда : механикаландыру курстарын ұйымдастыру, тәлімгерлік қозғалысы, патриоттық қозғалыстарды кеңінен тарату үшін экономикалық жағдайлар жасау, мектептердің материалдық-техникалық базасын жетілдіру және т.б. Осы компанияның оң тәжірибесін республикадағы теледидар мен радионы пайдалана отырып, олардың барлық негізгі ұйымдастырушылық және бұқаралық іс-шаралары үнемі тиісті министрліктермен және ведомстволармен бірлесіп жоспарланып отырады, бұл екі жағынан да пайдалы. Қазақстан - дамыған өнеркәсіптік және ауылшаруашылық аймағы, еліміздің ең ірі мал және астық аудандарының бірі. Өз аумағында елдің ауыл шаруашылық жерлерінің 36% -ы, барлық жайылымдар мен жайылымдардың жартысынан астамы бар. Қазақ КСР-нің ауыл шаруашылығы ұлттық экономиканың жалпы өнімінің 21 пайыздан астамын қамтамасыз етіп, халықты азық-түлікпен қамтамасыз етеді, жеңіл және тамақ өнеркәсібі шикізатпен қамтамасыз етіледі. Сондықтан, өнеркәсіптік кәсіпорындарға, колхоздар мен совхоздарға жас кадрларды даярлау мәселесі бұқаралық ақпарат құралдарының насихаттауының, оның ішінде телевизия мен радионың ең маңыздысы жұмысы. Көптеген циклдық бағыттар Откровенный разговор, Ауылоттары, Я - пятилетке, пятилетка - мне, Молодым, обдумывающим жизнь, Эстафета труда және басқалар. Бұл циклдардың бағдарламалары жастарды өздерінің құрдастарына таныстырады - әлеуметтік белсенді, білімді, заманауи жас адамның рухани әлемін, оның жан-дүниесінің байлығын ашып көрсетеді. Мысал ретінде Примиша Дитюк пен Беляев комсомол-жастық бригадасының бригада басшыларының бірінші сыныпты офицерлерімен кездесуі, , жас Торғай коммунисті Әубәкіровпен, Алматы облысының үздік сауыншылары, Четвертак. Осы керемет адамдар туралы әңгімелерде моральдық жетілудің рөлі айрықша атап көрсетілді, бұл көбінесе өндіріс қызметі. Көптеген жауаптар Талдықорған облысы Панфилов ауданындағы жаңа қой шаруашылық кешенінің есебінен болды. Қой шаруашылығын өнеркәсіптік негізге көшіру көптеген мәселелерді шешті, бірінші кезекте - қой шаруашылығын кадрларды шоғырландыру шешілді. Маманның кәсіптік беделін айтарлықтай жоғарылатты, өндірістің айқын технологиялық сипаты, өндірістік еңбек техникасы, тіпті мамандықтың жаңа атауы - мал шаруашылығын меңгеруші. Бағдарламада талқыланған агроөнеркәсіп кешенінде кадрлар айналымы енді ескірген. Сонымен қатар, , қызықты жастар, бүгінгі түлектер орта мектептің түлектері шебер-селекционер болуды армандайды, себебі бұл қызықты. Баяндамада сұхбат жас малшыларды және олардың ата-аналарын сәтті қолданды. Сұхбатқа партияның және комсомол қызметкерлері түсініктемелері, журналистердің пікірлері, Социалистік Еңбек Ері Головацкий колхозының төрағасы сөз сөйледі. Трансферттің елеулі әсері бар: мектеп бітірушілеріне қойларды өсіруге арналған құрылыс индустриалды кешендерінде жұмыс істеу туралы өтінішке жауап ретінде көптеген жауаптар келіп түсті. Сонымен қатар, Қызылорда облысындағы инженерлік күріш жүйесі - бүкілодақтық соққы комсомол құрылысының трансферті де тиімді болды. Жастар бағдарламалары үшін олардың кейіпкерлеріне қайтып оралып, олардың кәсіби және рухани өсуіне бақылау жасау дәстүрге айналды. Солардың бірі - Социалистік Еңбек Ері, ең алғаш Довжик. Оның басшылығындағы бригадасы жанқиярлық еңбектің мысалын, одан кейін көптеген ауылдық еңбек ұжымдары көрінеді. . Довжик және оның командасы туралы кинозауытқа бірнеше рет мәлімет беріп, ақпараттар, эсселер мен күрделі проблемалық бағдарламалар туралы айтты. Довжик, телевидение және радио сияқты мысалға жастар, мектеп бітірушілер мен кәсіптік-техникалық училищелер өздеріне арналып, өнімділікті арттыруға, біліктілігін арттыруға және идеологиялық деңгейін жүйелі түрде көтеруге дайын. Бригадир бірнеше рет Автограф дает... бағдарламасына, Дала дидары и Позывные земли радиобағдарламаларына қатысушы болды. Бүгінгі күні ол теледидар мен радиоды халықты дереу хабардар етуді ғана емес, сонымен қатар, фактілер мен оқиғаларды проблемалық зерттеуді қамтамасыз етеді. Бұл мақсаттарға көрермендердің мақұлдауын алған Шындығынан - проблемаға сериялары таратылды. Ол ауылда жас мамандарды ұтымды пайдалану, жастар топтарындағы еңбек ұйымдарын ұйымдастыру, ауыл шаруашылығы өндірісін басқарудың заманауи әдістері және т.б. сияқты мәселелерді көтереді. Атап айтқанда, бағдарламалардың бірі Қазақ КСР-нің механикаландыру және электрлендіру Қазақ ғылыми-зерттеу институтының жас ғалымдары әзірлеген және іске асырған автоматтандырылған ауылдық басқару жүйесіне арналды, ол Қазақстанның Ленин комсомол сыйлығының лауреаттары Ақчурин мен Аборминмен өткізілді. Бұл тақырып жалғасады. Циклде Ленин атындағы Павлодар трактор зауыты мен Целиноградқа қарсы эрозияға қарсы қондырғылардың машина жасаушыларының қатысуымен дөңгелек үстел өткізілді. Бұл кәсіпорындар жасайтын машиналарда жұмыс істеуге тырысатын ауыл жастарының машина жасаушыларының байланыстары туралы болды. Пікір алмасу жастардың бірқатар ауылшаруашылық техникасына қызығушылығын арттыруға ықпал етті. 1971 жылдың көктемінде қазақ радиосы хабар таратып, Семипалатинск облысының Шубартау ауданының мектеп оқушылары комсомол-жастық шопан бригадасын ұйымдастырып, барлық мектеп бітірушілеріне үлгі болуға шақырды. Бұл шара уақыттың талаптарын қанағаттандыратын түбегейлі жаңа еңбек ұйымы болды. Бастаманы экономистер мақұлдады және қолдады, күш сынағынан өтті және кең таралды. Сол уақыттан бері теледидар мен радио журналистер үнемі комсомол-жастық қой бригадалары туралы әңгімелеп, үнемі назарын аударып, қолдау көрсетіп, мұнда пайда болған барлық жаңа нәрселерді кеңінен таратуда. Жас қой етушілер тек жақсы жұмыс істемейді. Жұмыс барысында олар жаңа мамандықты игеруге тырысады, мысалы, ветеринария, фиксатор, зертханалық-техникалық әдебиетті зерделеу және тағы басқа. Бұл мәселеге қатысты мұндай көзқарас адамдарға бей-жай қалдырады. Семипалатинск облысының Чар ауданы Тұқтыбаевтың бригадасына жіберілгеннен кейін біздің республикамыздың ғана емес, сонымен қатар Қырғызстанның, Алтайдың, Мари АССР-ның көптеген жастар топтары оның үлгісіне ерді. Талдықорған облысының Прогресс совхозынан Үшқын жас бақташы бригадасы мүшелерімен қызықты әңгіме болды. Балалар Шубартаудың оқушыларының бастамасымен олардың бригадаларын ұйымдастырып, өмірін ұйымдастырды, олардың табыстары, достығы, бір-біріне деген құрметі туралы мақтан тұтты. Олар өздерінің тәлімгерлері туралы жылы сөз сөйледі. Біз сондай-ақ келешекке арналған жоспарларды бөлісті: мекемелерде оқып, кәсіби дағдылар деңгейін көтеру туралы.Мұндай бағдарламалар олардың тиімділігі, мәселеге қазіргі заманғы көзқараспен ерекшеленеді. Жас шопандар әр адамның күнделікті адамның талаптарын - мәдени адамның, өзін-өзі жетілдіруге және өз командасының жұмысын ұйымдастыруға ұмтылуына ұмтылуға тиіс, әрбір нақты қозғалыстың дәл есептеуіне сүйенуі керек екенін жақсы түсінеді. Айта кету керек, шопанның кәсібінің қоғамдық беделінің тақырыбы үнемі теледидар мен радионың журналистеріне қатысты. Осылайша, олар Семей облыстық комсомол ұйымының Қазақ КСР-нің комсомол даңқы мерейтойына енгізілгенін және Чубартау ауданына Еңбек Қызыл Ту орденімен марапатталды, онда жүз сақалдан 186 қойды алған Рабиг Издикулова сияқты үздік шопандар Ленин орденімен марапатталды. Жаңа барабаншылар, фронт-шенеуніктер және олардың телерадио бағдарламаларында дыбыстары бар. Республикада жас қойшылардың қозғалысы жалғасуда. Бір Семей облысында тек 140 бригада дүниеге келді, олар 600 мың қойға қызмет етеді. Талдықорған, Алматы, Шымкент және басқа да облыстардың көптеген топтары. Жастар шопанының бригадаларының әкесі комсомолдың Чубартау аудандық комитетінің хатшысы Тілек Ахинов. Оған қоса қазақ теле-радиода очерктер мен зарисовка туралы бірнеше рет айтылып, бірнеше рет микрафонда сөйлеп, жұмыс тәжірибесімен бөлісті. Телекөрермендер мен радиотыңдармандар үшін Талдықорғандағы Аулшаруашылық колледжінде командалардың 90% механикаландырылған қой қоралар бар, механикаландырылған ұңғымаларын малдарына жасалған кейбір бағыттары, Семей ауданында, болашақ мамандар үшін қысқа мерзімді курстар ұйымдастырылды, және бұл шопандар үшін қызықты болды. Шопандар бригадаларының арасында социолистік бәсекелестіктің тиімділігін арттырудың өзекті мәселесі Моторико Республикасының Ауыл шарушылығы министрінің қазақ радиосында айтқан сөзі болды.
Журналисттер оған үлкен мән берді. Әсіресе, Қазақ радиосы Семей облысының Сарыкамыс совхозының Жалын бригадасының коллективін басшылыққа алды. Бұл басшылық журналисттерді осы аймақтарда жиі болып, мал бағушылардың өмірі жайлы жиі айтуды міндеттеді. Алайда, бұл артықшылықтарға қарамастан, ұйымның жаңа формасы айтарлықтай қиындықтарды басынан кешірді. Осылайша, жас малшылардың бригадалар құрылымын, тұрмыстық және мәдени-тұрмыстық жағдайларын жақсарту, механизацияны терең ендіру қажет болды. Бұл проблемаларға тележурналисттер өз материалдарында тоқталып өтетін де, тоқталып өтеді де. Шопандарға толыққанды көңіл бөлінбейтін шаруашылықтар ұйымдарына қарсы жиі жиі принципиалды критика айтылып жатты. Осылай, соңғы бағдарламалардың бірінде көрермендердің назарына Ақмола облысының Алға райкомының бірінші хатшысының сөйлеуі ұсынылды. Осрожко - жас шопандарды қобалжытатын шаруалар мен қиындықтар жайлы іскерлік ой пікірлер. Бригадалардағы ауыр еңбектік процесстерді тез арада механизациялау, шопандардың шаруашылық және тұрмыстық жағдайының айтарлықтай жоғарлауы туралы ойлар айтылды. Жас шопандардың ауылдарда қалып, мал шаруашылығына аса ынталарымен барулары үшін, олар үшін сол жерлерде жақсы жағдайлардың жасалуы керектігі туралы айтылды. Осы тақырыпқа байланысты Орал обком комсомолының хатшысы Исмагулова екі рет республикалық радио микрофоны алдында сөйледі. Шопандардың бастамасы қазіргі таңдағы мектеп оқушыларының арасында ыстық жауап алды, ал жастар бригадаларын құру әлі күнге актуальды тақырыптардың бірі болып қалады.
Қазақстан теледидары мен радиосының басты мақсаты - бұдан да барлық жағынан осындай маңызды патриоттық қозғалыстарды қолдап, олардың жаңа формалармен көбеюіне жағдай жасап, ауыл шаруашылық саласына жаңа қыз балаларды тарту болып табылды. [6]
Қазақ ССР Министрлер Кеңесінің жанындағы радио хабар тарату және телевизия Комитетінің алтыншы төрағасы болып Камал Смайылов - 1983 -1986 жж.
Сексенінші жылдардың ең танымал телебағдарламасы болып Көкпар атанды. Бұл бағдарламаны құруда ресейдің Что? Где? Когда? бағдарламасының авторы Владимир Ворошилов қатысқан. Ал жүргізуші болып танымал журналист Бейбіт Құсанбек атанды. Бұл кезеңнің журналисттері, жоғарыдағы диктатураға қарамастан , яғни Мәскеу, бірқатар мемлекеттік шаруаларды Шалқар телебағдарламасында аша алды. Камал Смайлов өте батыл адам болатын, және әрдайым өз журналистерін қорғап, оларды жалғыз қалдармады. 1984 жылдың мамырында АСК - 2 ден Қазақстан телевизиясының екінші бағдарламасы - Алатау - шығарылды. Ол қазақ және ұйғыр тілдерінде жүргізілді. Бұл бағдарлама ақпараттық - публицистикалық шығарылымдар, документальды және шығармашылық фильмдер, концерттер, телеспектакльдер негізінде құрастырылған, бағдарлама ұлттық стильде өтетін. 1990 жылы Алатау екінші бағдарламасы өз жұмысын тоқтатты. Сол замандардың ең үлкен теледидарлық проекті ретінде Казахстан в Великой Отечественной войне атты телефильмді қарастыруға болады. Ол қырық сериядан тұратын. Бұл фильм арнайы Жеңістің қырық жылдығына орай жасалған.
Қазақ ССР Министрлер Кеңесінің жанындағы радио хабар тарату және телевизия Комитетінің жетінші төрағасы Ғаділбек Шалахметов - 1986 - 1990 жж.
1988 жылы алғаш рет КСРО бокстан чемпионаты өтіп жатқан, Фрунзе қаласынан қазақ тілінде репортаж жүргізілді. Телекөрермендердің ең ұнамды бағдарламалары болып Тамаша, Айтыс шығарылымдары болатын. Ньютон алмасы бағдарламасы, жас ұрпақ үшін Алматы встречает друзей музыкалық телебағдарламасы. Сонымен қатар, 1987 жылы Бетбұрыс және Пульс бағдарламалары жарық көрді. Осы жылы 1 мамырда орталық алаңнан репортаж жүргізілді. Блиц-сауалнама жанры пайда болды, онда журналисттер өтіп бара жатқан адамдарға сұрақ қойып, түсірілім жасайтын. Бұл былайша айтқанда журналисттердің жұмысын айтарлықтай жеңілдетті. Сұрақ - жауап телекөрермендердің сұрақтарына жауап беретін, атап айтқанда, министірлік өкілдері шақырылып, халық сауалдарына жауап беретін. Сексенінші жылдардың басында Темір шымылдықтың ашылуы жүреді, сын пайдаланып Шалахметов телекөпір жүргізу идеясын ұсынды. Және осы телекөпір арқылы Делиде алғаш көрсетілген бағдарлама Отырар сазы еді. Жеңіл әрі ыңғайлы камералар мен магнитофондар пайда бола бастады. Тоқсаныншы жылдардың басында халықаралық телекомпания Мир ашылды, ол Совет Одағының мемлекеттерінің арасында ортақ ақпараттың сақтауына ықпалдасуды мақсат етті.
Теледидардың дамуына үлкен үлес қосқан келесі төраға - Сағат Ашимбаев болды - 1990-1991 жж . Осы жылдары қазақ халқының рухын көтеріп қазақ тілін үйретуге бағытталған бағдарламалар ашыла бастады. Олардың қатарына Жүректен қозғайық бағдарламасы жататын. Тоқсаныншы жылдардың соңына қарай осыған дейін рұқсат етілмеген кейбір тарихи моменттерді көрсете бастады. Алғаш видео шығарылымдардың бірі болып, 1986 жылға желтоқсан оқиғалары болды.
Час Президента бағдарламасы алғашында екі тілде жүргізілген болатын, кейін қазақ тілдік редактордың келуіне байланысты бағдарлама тек ұлттық тілде жүргізіле бастады. Нұрсұлтан Әбішұлы қырық бес минут бағдарламаға қатысып, телекөрермендердің сұрақтарына жауап беріп отырды. 1990 жылы Алматы қаласында коммерциялық телевидение республикалық қауымдастығы құрылды, оның алғашқы мүшелері болып: КТК Коммерцияық телевизиялық арнасы мен ТАН. КТК телеканалы 1990 жылың 2 қарашасында құрылды, ТАН - 1991 жылдың 1 сәуірінде құрылды. Алматы эфирінде 31 канал шығады, одан кейін Тотем компаниясы шықты, ол өз жұмысын 1997 жылы аяқтады. Алматылық телевидение АТД мемлекеттік акционерлік қоғамына айналды - қазіргі кезде Рахат деп аталады, қазақ және орыс тілдерінде хабар таратады. 1990 жылдың бас кездерінде тәуелсіз телекомпаниялар Азия ТВ, Отырар, Дала, Гульжан ТВ, Крамдс ТВин жиырмасыншы ғасырдың ортасы мен соңына қарай өз жұмыстарын аяқтады.
Тоқсаныншы жылдары Совет үкіметінің құлауы теледидардың ары қарай дамуына үлкен әсер етті. Осы жылдары Мемлекеттік телеарналардың қасында альтернативті телеканалдар пайда бола бастады. Жаңа ақпараттық жағдай қалыптасты, онда саяси, экономикалық және шығармашылық күштер бәсекелестік арпалыста, телеарнада өз шығарылымдарын шығару үшін күрес жүргізді, техниканың дамуына байланысты олардың саны одан сайын асты. Алайда, көрерменнің назарын аударуда кәсіпқой шеберлік шешуші рөлді атқарды. Екі телевидение түрінің қалыптасуы - коммерциялық , негізінен жарнамадандан түсетін табыстың арқасында күн көретін, коммерциялық емес, халықтық және жеке қайырымдылық қорларының арқасында жұмыс жасайды және мәдени танымдық ақпараттың таралуына қызығушылығы бар, яғни commercial TV және public TV терминдері бекініп қалды. Кабельді теледидар деп - коммуналды қолданыстағы антеннамен жұмыс жасайтындарды атайды. Алғашқыда кабельді телевидение әртүрлі елдерде абоненттік өтемақымен қанағат тұтатын, кейін жиі-жиі жарнамалар шығара бастады, ал жарнама көргісі келмейтін көрермендерге арнайы өтем ақы үшін, ол жарнаманы алып тастауды ұсынды. Жер шарының кез-келген орнынан басқарылатын телеқабылдағыштар мен жерсерігіне қосыла алатын портативті құрылғылардың таралуы күтілді. Телевизия бұрын соңды көрсетуге рұқсат етілмеген, тақырыптар мен жабық мәселелерді әшкерелейтін, айтқысыз материалдарды көрермендерге боратты. Тікелей эфирдегі бағдарламалар саны артып, ашық микрофондар пайда болды, телехабардың диалогтық формасын эфирдің монологтілігі алмастырды, тікелей телефонды байланыстыру - телевидениеде қарапайым жағдайға айналды.
1.2 ҰТК Қазақстан тәуелсіздік жылдарында: 1991-2018жж
Қазақстан ұлттық телерадиокомпаниясының алғашқы төрағасы Шерхан Мұртаза - 1992ж.
Тәуелсіздіктің алғашқы жылдары... Радио тарату мен телевизия комитеті таратып, оның орнына Қазақстан телерадиокомпаниясы құрылды. Тәуелсіз мемлекетте жаңа реформалар басталды. Коммерциялық алғашқы Бұқаралық ақпарат құралдары пайда бола бастады. Ал телерадиокомпанияның басқару қиындықтар тудырды, сол кезде барлық сенім мықты журналист Мұртазаның иығына түсті. Егер осы уақытқа дейін компания күн сайын жақсартылып, жаңартылып келіп еді, тәуелсіздік алғаннан бастап көп нәрсе өзгерді, компанияның барлық техникалары ескі болып қалды. Жаңа экономика, жаңа реформалар телерадиокомпания дамуын тығырыққа әкелді. Бірақ Шерхан Мұртаза жағдайдан шығатын жол іздеді, және ол оларды тауып отырды, мәселелерді кезекпен кезек шешіп отырды. Қиындықтар да қатар жүрді. Мемлекет бөлген техникалық құрал жабдықтар мемлекеттік және коммерциялық телевизиялар арасында ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Кiрicпe ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
Негізгі бөлім
1
Қазақстандағы телевидениенің дамуы (1958 - 2018жж.)
1.1
Телевизияның алғашқы дамуының қысқаша ауытқуы. 1958 жылдан 1991 жылдар аралығында ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ...
1.2
ТРК Қазақстан Тәуелсіздік кезеңінде (1991-2018жж.) ... ... ... ...
2
ТРК Қазақстан XXI ғасырда
2.1
Қазақстан телеарнасының заманауи бағдарламалары ... ... ... ... .
2.2
Жаңа форматтар уақыты: Мәдениет, Балапан, мамандандырылған арналар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
2.3
Елу жылда ел жаңа, алпыс жылда телеарна жаңа.
Қoрытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
Пaйдaлaнылғaн әдeбиeттeр тiзiмi ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
КІРІСПЕ
Диплом жұмысының өзекті мәселелері. Біз еркін идеялар, көзқарастар ағымы алыс қашықтықтар мен географиялық шекараларды белсенді асып өтіп жатқан, ақпараттық XXI ғасырда өмір сүреміз . Қазіргі таңда жаппай коммуникация мен бұқаралық ақпарат глобальді сипат алуда, оның дамуы мен өсуі қоғамдық дамудың басты элементіне айналып отыр. Көптеген елдерде ақпараттық индустрия - экономикалық өрлеудің басты кілті болып табылады. Елдер барлық коммуникация түрлерін кең түрде пайдалану үшін үлкен күш пен қаражат жұмсауда. Солардың ішінде, бүгінгі таңда ең мықты ақпарат құралы - теледидар болып табылады. Теледидар - бұқаралық ақпарат құралдарының ең көпшіліктісі, басқа бұқаралық ақпарат құралдарының жете алмайтын қабаттарын қамти алады. Бүгінгі заман қоғамын теледидарсыз тіптен елестету мүмкін емес. Сондықтан, мен өзімнің дипломдық жұмысымда теледидардың дамуын қарастырғым келеді. Теледидар осы заманның ажырамас бөлігі, қоғамдық өмірдің бірден бір институты болып табылады. Ең көпшілік және ықпалды бұқаралық ақпарат құралы - теледидар . Ақпараттық қоғамда теледидардың даму ерекшелігін, жаңа талаптарда орны мен рөлін анықтау, электронды бұқаралық ақпарат құралдары мен жаппай коммуникацияның біртұтас комплексі ретінде теледидар дамуына жаңа көзқарастың қажеттілігі - бүгінгі күні айрықша өзектілік табуда. Диплодық жұмыста глоболизация эрасындағы, бұқаралық ақпарат құралдарының ең бастыларының бірі болып табылатын, теледидардың Қазақстандағы рөлі мен өзектілігі ашылады. Республикамызда теледидардың алғаш пайда болған кезден бергі тарихы ұсынылады, хабар таратуың заманауи тенденциялары мен Қазақстанның тәуелсіздік алғалы бері теледидардың қалыптасуы мен жаңа бағыттары қарастырылады. Сонымен қатар, еліміздегі теледидардың ашылымы болып табылатын Қазақстан ұлттық телеарнасының бағдарламалары қарастырылған. XXI ғасырдағы телеарнаның дамуы, мамандандырылған аудиторияны қамтитын жаңа мультимедиялық коммуникациялар мен арнаның жаңа форматтарының ашылуы - осының бәрін ұсынылған жұмыста зерттеуге болады.
Жұмыстың мақсаты: Қазақстандағы теледидардың пайда болу тарихы мен заманауи дамуын сараптамадан өткізу. Теледидардың қоғамдағы ақпараттық жүйедегі орнын, маңыздылығы мен танымалдылығын көрсету. Теледидар рөлі мен қазақстандық теледидарлық бағдарламаларды құрастыру жайлы жалпы түсінік қалыптастыру. Барлық айтылғандарды Қазақстан алғашқы ұлттық телеарнасы үлгісінде ашу.
Тапсырмалар: -Қазақстандағы теледидардың пайда болған уақытынан бастап негізгі даму тенденциясын анықтау
-Тәуелсіздік алғаннан кейін Қазақстандағы телевизия тарихымен қысқа түрде таныстыру
- Телеарнаның бағадарламалар мен Қазақстан ұлттық телеарнасының жаңа форматтарына сараптама жүргізу
- Қазақстан 2030 жылға қарай мықты мультимедиялық коммуникациясы бар Азия барысына айналуы үшін, отандық телевизияны жақсартудың конструктивті ұсыныстарын құрастыру.
Зерттеу обектісі: ТРК Қазақстан үлгісінде Қазақстандағы теледидардың қалыптасуы мен қызмет ету ерекшеліктері, сонымен қатар, ТРК Қазақстан базасында құрастырылған арнайы мамандандырылған арналар.
Зерттеу тақырыбының дәрежесі: Бұл тақырыпты негізінен Әл-Фараби атындағы ҚазҰУ-нің профессор оқытушылары зерттеген, олар Барлыбаева С.Х. Телевизионная журналистика, Развитие информационного общетва в мире и в Казахстане, Казахстан: информационно коммуникационная инфраструктура, Барманкулов М.К. Телевидение: деньги или власть?; Велитченко С.Н. мен Ложникова О.П Взаимоотношения СМИ и шоу бизнеса в РК жұмыстарында, Козыбаев С.К., Нода Л.П., Рожков А.В. Журналистика Казахстана энциклопедиясында, Тұрсын К.Ж. Телевизиядағы кері байланыс процесі, Қазақ теледидары: тарих пен тағылым, сонымен қатар К.Олжай өзінің мерейтойлы Ұлттық арна ұлағаты атты кітабымен және тағы басқа профессорлар зерттеген. Бармакулов Телевидение: денги или власть? басылымында Қазақстан, ТМД елдері мен алыс шетел телевизиондық журналистикасы талқыланады . Автор қазіргі заманның кез-келген журналисті білуі тиіс интервью, пресс конференция, дөңгелек үстелде әңгімелесу, телекөпір, репортаж, очерк, деректі фильм, модальды ток-шоулар және тағы басқа жанрлардың ерекшеліктерімен оқырманды таныстырады. Бұған қоса, телевизия бизнесінің акулалары - CNN, Интернет компанияларының қызметі жайлы кең және танымды ақпарат берілген. Кітап беттерінен оқырман шетел мен ТМД елдеріндегі сайлау алды компаниясына дайындық пен оны өткізу ерекшелігі жайлы ауқымды қызықты ақпарат және онда телевизия қандай рөл атқаратыны туралы мәлімет таба алады. Көптеген пайдалы ақпараттар тек журналистер үшін ғана емес, жарнамалық бизнеспен айналысатындар үшін де біршама пайдалы бола алады, себебі автор теледидардағы жарнамаға арналған толық материалдар ұсынып отыр. Нақтырақ айтсақ, жарнаманың формасы мен берілуі, ұзақтығы , ақпараттың, жалпы нормалардың қосылуы жайлы және тікелей Қазақстандағы жарнама жайлы айтылады. Барлыбаеваның Телевизионная журналистика кітабында қазіргі замандағы телевизияның рөлі мен маңыздылығы ашып көрсетіледі . Сонымен қатар, телевизияның ерекшелігі мен табиғаты сипатталған. Кеңес үкіметіндегі телевизия тарихы, Қазақстандағы телевизияның дамуы, хабар таратудың жаңа түрлері: кабельді-спутниктік, сандық және интерактивтік хабар тарату жайлы ақпарат ұсынылған. Заманауи хабар таратуың тенденциялары жайлы, теледидарлық профессиялар мен аудиовизуальды жарнама жайлы жазылған. Шығармашылық тапсырмалар, жаттығулар және телесюжеттердің, телевизиондық бағдарламалардың , сценарийлердің үлгілері көрсетілген. Ал Тұрсынов К.Ж. Қазақстан ұлттық телеарнасының 50 жылдығына арналған Қазақ теледидары: тарих пен тағылым атты жұмысында Қазақ телевизиясының тарихы мен дамуы айтылады. Журналистика саласындағы көрнекті қайраткерлерің еңбектері келтірілген. Алғашқы дикторлардың, журналисттерің, телерепортерлардың және режисерлардың еңбектері жан-жақты бағаланады. Сонымен қоса, телевизиялық журналистика өмірінен қызықты фактілер келтірілген.
Тақырыптың жаңашылдығы: Дипломдық жұмыста 2010-2011 жылдары ТРК Қазақстан базасының негізінде құралған мәдени танымдық телеарна Мәдениет пен алғашқы балалар ойын-сауықтық телеарна Балапан секілді екі арнайы мамандандырылған арналар туралы толық материалдар берілген. Көп кешікпей корпорация телерадиокомпанияны тағы бір телеарнамен толықтырғылары келді. Басты миссиясы өсіп келе жатқан келешек ұрпақта ұлттық және мәдени бірегейлікті қалыптастыру болып табылатын балалар телеарнасы - жас көрермендерді кез-келген кішкентай бала қатыса алатын қызықты және спорттық ойын-сауықтыұ жобаларын жарыққа шығаруымен қуантуда. Ал, мәдени-танымдық бағдарламалар арна көрермендеріне жоғарғы мәдениет әлеміне қанығуға және ой-өрісін кеңейтуге, сонымен қатар, Қазақстан халқының рухани әдет-ғұрыпын қайта жандандыру мен сақтауға мүмкіндік береді. Дипломдық жұмыста Қазақстандағы хабар таратудың мынадай заманауи тенденциялары ашып көрсетілген:
- Телехикаялардың, ойын-сауықтық, танымдық және ақпараттық бағдарламалардың үлес салмағының өсуі;
- Арнайы мамандандырылған бағдарламалар санының өсуі;
- Телевидениенің ақпараттың жанры, тақырыбы мен кадрдағы жүргізушінің тұлғасына қарай дербестенуі;
- Хабар таратудың дигитализациясы (сандық хабар таратуға өту);
- Телевизияның аудиториясын кеңейткен шоу бағдарламалар санының өсуі;
Зерттеудің теориялық және практикалық маңыздылығы: Бұл дипломдық жұмыс тек студенттер, журналистика факультетінің оқытушылары мен телевизиялық хабар тарату зерттеушілер үшін ғана емес, теледидарға қызығушылық тудыратын көптеген оқырмандар қауымы мен өз үйінде барлық әлемді жаңғыртатын көгілдір экран сүюшілері үшін де қызықты әрі пайдалы бола алады. Сондай-ақ, дипломдық жұмыс Қазақстанда телевизияның пайда болу тарихын зерттеп жатқандар үшін де көмек бола алады. Студенттер дипломдық және курстық жұмыстарды жазу барысында қолданылуы мүмкін. 2011-12 жылдары ТРК Қазақстан арнасының спроттық бөліміндегі жұмыс тәжірибесі маған бұл дипломдық жұмысты жазуда көмектесті.
Зерттеудің құрылымы:Менің дипломдық жұмысым кіріспеден, екі тараудан, төрт ішкі тақырыптан, қорытындыдан, қолданылған әдебиеттер тізімінен және қосымшадан тұрады.
ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ ТЕЛЕВИЗИЯНЫҢ ДАМУЫ: 1958-2018 ЖЫЛДАР
1. 1958 жылдан 1991 жылға дейінгі телевизияның даму тарихына қысқаша экскурс.
1957 жылдың маусым айында Қазақ ССР Министрлер Кеңесінің төрағасы Дінмұхамед Қонаевтың шешімімен Қазақ ССР Министрлер Кеңесінің жанындағы радиотарату мен телевизия Комитетінің құрылуы жайлы қаулы қабылданды. Қазақ ССР Министрлер Кеңесінің қаулысы:
- Қазақ ССР Министрлер Кеңесінің жанындағы радиохабар тарату және телевизия Комитетін құру;
- Қазақ ССР Министрлер Кеңесінің жанындағы радиохабар тарату және телевизия Комитетінің Төрағасы ретінде Мұстафинді бекіту;
-Қазақ ССР Министрлер Кеңесінің жанындағы радиохабар тарату және телевизия Комитеті мен Қазақ ССР қаржы министрлігімен бірге бір апталық уақыт ішінде Қазақ ССР министрлер кеңесінің алдына Комитет құрылымы мен штатын құрастыру және ұсынуды тапсыру;
- Қазақ ССР Министрлер Кеңесінің жанындағы радиохабар тарату және телевизия Комитетіне бір айлық мерзім ішінде Комитет жайлы Заңдар жинағын құрастыру мен ұсынуды міндеттеу. [1] Сонымен, Қазақстанда телевизия 1958 жылдың 8 наурызында өз жұмысын бастады. Ол кезде Алма-Ата телевизия студиясында, қазірдгі Қазақстан Телерадиокомпаниясының алғашқы сынақтық бағдарламасы өтті. Елордадан кейін өзінің телевизиясы Өскеменде, Қарағандыда, 1959 жылы Жезқазғанда, 1960 жылы Петропавлда, Целиноградта, Оралда, 1964 жылы Балхаш пен Семейде, ал 1965 жылы Павлодарда пайда болды.[2] Қазақ ССР Министрлер Кеңесінің жанындағы радиохабар тарату және телевизия Комитетінің алғаш төрағасы Қанапия Мұстафин болды - 1957-1959жж. Ол уақыттарда Алматы мен Мәскеу қалаларының арасында тікелей эфир жүргізе алатын, кабельдік немесе жерсеріктік жүйелер болмаған еді. Есесіне, Мәскеу үшін кейбір дайындық жұмыстары Алматылық телестудиялардың базасында дайындалды. Осындай жақсы дайындықтардың арқасында Орталық телевизиядан қазақ өнер майталмандарының бағдарламалары көрсетіле бастады. Жакен Жұмахановтың тың игеруге бағышталған Жаңа қоныстанушылар атты телебағдарамасы телевизияның негізгі тақырыбына айналды. Келесі бағдарламада Құрманғазы атындағы ұлттық аспаптар оркестірінің орындауындағы концерт көрсетілді. Сол уақыттарда теледидар гауһартастарының бірі болып Дударай операсының телевизиялық нұсқасы болды. Бұл жаңа қалыптасып келе жатқан Қазақстан теледидарының үлкен жетістігі болатын. Сол жылдары қазақ халқы Зулхия Жұматова мен Нэлли Омарова секілді алғаш Қазақстан телевидиясының жүргізушілерін көрді.
1959жылы Алматы телестудиясына жылжымалы телестанция берілді. Бұл телестанцияның арқасында эфирде Абай атындағы опера және балет театрында болып жатқан спектакль көрсетілген болатын. Алматы студияларында көрсетіліп жатқан бағдарламалардың алғашқы техникалық сынауын өзіне Қырғыз ССРдегі Фрунзе қаласы алды. Осыған орай үш мемлекеттің қалаларында, Алматы - Фрунзе - Ташкент, телевизилық бағдарламалардың көрсетілімін қамтамасыз ететін радиорежелілік желі салынды. Комитеттің екінші төрағасы Құрманбек Сағындықов болды - 1959-1962 жылдары. 1960 жылы Кеңес Одағының Коммунистік партиясының Орталық комитеті мен КСРО министрлер кеңесі Кеңес телевизиясының дамуын жақсарту жайлы қаулы қабылдады. Бұл жылдары бағдарлама кейіпкерлері берілімге қатысу үшін студияға шақырылатын. Қонақтар сөздері де, дикторлар материалдарды да алдын ала дайындалған мәтін бойынша жазылатын. Сол себепті редакторлар жұмыс бастыларының бірі болатын, сөйлеушілердің әрбір сөзі бас редакторлармен тиянақты тексерілетін. Одан әрі цензураға тексерістен өтетін.
Бағдарлама аталымдары кәсіпқой суретшілермен дайындалған, қатты картонды қағаздармен жазылғанн. Бағдарлама түсірілімі кезінде тек үш камера жұмыс жасайтын. Егер бірінші камера титрлерді түсіру арқылы бағдарама аталымын көрсетіп тұрса, келесі камера студиядағы қимылды түсіре бастайтын. Ал үшінші камера - мұрағатты дайын материалдарды жазатын, кинопроекционды камера. Сол уақыттарды теледидарда алғаш рет ғылым мен техниканың жетістіктері туралы тақырыптар халыққа жария етіліп , насихатталды. Соның ішінде Ғылым мен техника әлемінде бағдарламалары дайындалды. Студияға аталған салалардан танымал тұлғалар, Қазақстанның ғалымдары мен инженерлері, көптеп шықырыла бастады. Әсіресе, адамзаттың ғарышқа ұшуы секілді ең маңызды оқиғалар жарияланған.
Республиканың телевизиялық бағдарламалары тізімінің қатарына: Еңбекшілердің сұрақтарына жауап атты тұрақты топтама енгізілді. Көгілдір экран алдында министрлер мен олардың орынбасарлары, ауылшаруашылық Кеңестің төрағалары, көрнекті ғалымдар, сонымен қатар жазушылар мен журналисттер көрермендердің сұрақтарына жауап беретін. Ол кездері тікелей эфирде хабар таратуға мүмкіндік болмағандықтан , сұрақтар тек жазбаша түрде келетін. Бұндай қиындықтарға қарамастан бұл топтама үлкен аудиторияға ие болған.
Осы жылдары Сағындықов бағдарламаларды студиядан тыс түсіруге рұқсат берді, алғаш рет Қазақ телевизиясының камерасы студияның сыртында жұмыс жасады. Және ең алғашқы репортажы болып аграрлық институт студенттерінің 1961 жылғы салтанатты бітіру кеші болды. Бұл бағдарлама қазақ тілінде жүргізілді.
Әр апта сайын телеэкранда Республиканың жылдам құрылыстары атты арнайы топтама жүретін. Бұл бағдарламада құрылысшылардың әртүрлі қиындықтармен күресі туралы айтылды.
1960 жылдың сәуірінде радиохабар тарату мен телевизияны жақсарту жайлы қаулы қабылданды. Осыған орай, жаңа редакциялар ашылып, бағдарламаларда талқыланатын тақырыптар саны артты. Сол жылы жылжымалы телестанцияның көмегімен Ленин алаңынан тікелей репортаж түсірілді. Сол жылдардың басты оқиғасы болып, Алматы көктемі атты алғашқы фильм-концерт атанды. Кейінірек бұл концерт Ташкент студиясында қайта көрсетілді және екі елдің достығының символы болды.
Сағындықовтың басқарған жылдары барлық бағдарламалар негізінен достық, моральдық-этикалық тақырыптарға арналды. Комитеттің үшінші төрағасы Кенжеболат Шалабаев - 1961 - 1969 жылдары болды.
1966 жылы эфирде Айтыс - асыл қазына бағдарламасы пайда болды. Ғалым Көбей Сейдехановтың сараптауы бойынша, айтыс - тек қазақтар мен қырғыздарға ғана тән өнер түрі. Сонымен қатар, бұл бағдарламада 20-30 жылдардағы айтыстың тарихи сәттері айтылатын. Бірақ, ол кездері экранға айтыскерлердің өздері шыға қойған жоқ еді. Ал әдеби бағдарлама Қайнар деп аталатын. Оны атақты ақын Әбділдә Тәжібаев пен жазушы Әбіш Кекілбаев жүргізетін. Кейін Құрдастар шығармашылық бірлестігінің журналистері дайындайтын, Айдын бағдарламасын мемлекеттік қайраткер Мырзатай Жолдасбеков жүргізді. 1966 жылы үздік телетуынды болып Қараторғай спектаклі атанды. Барша ұжымның күш салуының арқасында, көп ұзамай журналисттер телехроника түсіруге арналған техниканы иемденді. Жаңа камералар мен басқа техникалық құрал-саймандардың арқасында телефильмдер түсіріле басталды. Осы мақсатта Қазақтелефильм өндірістік бірлестігі ұйымдастырылған болатын.
Көрермендердің есінде қалдырған атақты тұлғалар жайлы телефильмдер түсірілді: Мың жылдар түйіскен түбек, Қалалар эстафетасы секілді телефильмдер түсірілді
Күйден симфонияға - Құрманғазы, Дина Нүрпеисова, Дәулеткерей секілді көрнекті композиторлардың шығармашылық жұмыстары жарияланып, талқыланатын телебағдарлама. Комитет жанында симфониялық оркестр бар тұғын.
1964 жылдың қыркүйегінен 1966 жылдың қазанына дейін орыс және украин халықтарының әдебиеті мен шығармашылығына арналған теле-радио фестиваль өткізілген. Екі елдің жүз алпысқа жуық телефильмі көрсетілді. Бұдан кейін қазақ теледидарынан Кеңес үкіметінің басқа мемлекеттерінің бағдарламалары беріле бастады.
1967 жылы Алматы телестудиясы кабельді желі арқылы республиканың Орталық студиясына бағдарламалар жеткізе алатын болды. Бұл Қазақ Қыздар педагогикалық институтының өнерлі студенттерінің концерті болатын. Кенжеболат Шалабаев шет елдерде , әсіресе дүниежүзілік Монреал көрмесінде болып, алғашқы түрлі-түсті форматта түсірілген Қазақстан 67 фильмін бүкіл әлемге көрсетіп үлгерді. Төрағаның арқасында біздің телевизия әлем елдерімен бірге, көрменің басқа қатысушыларының назарына Жеңіс фильмін ұсына алды. Осы жылдары жақсы насихатталған тақырыптардың бірі достық қарым-қатынастар еді, соның ішінде ұйғыр ұлттық музыкасы талқыланған Жас әнші Мұрат Ахмадиев атты телефильм жарық көрді. Дүниежүзілік Монреальдағы көрмеде бұл фильмді Қазақстандық Робертино деп бағалады. Совет Масгутов - жаңалықтарды қазақ тілінде жүргізген, алғашқы ер диктор.
Комитеттің төртінші төрағасы Кеңесбай Үсенбаев - 1969 - 1975 жылдар аралығында болды.
Бұл жылдары алғашқы видеомагнитафондар пайда болды. Және түсірілген материалдарды сақтау мүмкіндігі пайда болды. Осы уақыттарда Алматыда төрт видеомагнитафон жұмыс жасайтын және жаңалықтар студиясының бұрышында телемәтіндер орналастырылған. Телемәтіндер арқылы журналистер алдын-ала дайындалмаған шұғыл жаңалықтарды оқып айтады. Қызықты бағдарламалардың бірі Кеш жарық, онда атақты өнер тұлғалары өз үйлерінде интервью беретін. Үсенбаев басқарған жылдары Молния жерсеріктік желі арқылы Орбита бағдарламасы көрсетілген.
1974 жылдың қазан айында, тың жерлерді игеруге 20 жыл толуына орай өткізілген мерекелік кеш Орбита жерсеріктік жүйесі арқылы көрсетілді. Осының барлығы еліміздің телевизия саласындағы жетістігін көрсетеді.
Комитеттің бесінші төрағасы Хамит Хасенов болды-1975-1983 жж.
Сол жылдардың басында Көк-Төбеде орнатылған телемұнара, көптеген телебағдарламалардың қабылдау аймағын кеңейтті. Дәл осы уақытта телевизияда телевизиялық журналисттік жиынтықтар жылжымалы видеокамералар пайда болды. Республикалық және жергілікті студиялардағы телевизияның тәуліктік көрсетілімі орта есеппен 30 сағатқа жеткен. Телекөрсетілім ақырындап түрлі-түсті көрсетілімге көше бастады.
1981 жылдың қаңтарынан бастап, телекөрсетілімнің республикалық бағдарламасы түрлі-түсті корсетілімге ауысты. 1984 жылы (АСК-2) атты жаңа аппаратты-студиялық түрлі-түсті көрсетілім кешені эксплуатацияға өткізілді. Өзінің архитектурасымен ерекшеленген бұл ғимарат, еліміздің оңтүстік астанасын көркемдеп қана тұрмай, телевизия жұмысшыларының шығармашылық және техникалық мүмкіндіктерін ұлғайтты. Халықтың 30%-ында осы кездің өзінде түрлі-түсті телидидар болған. Сол кездері республикада алты тілде көрсетілім жүріп жатқан 17 облыстық радио комитет, 15 телевизиялық студия болған. Оған қоса төрт арна болған: екі Орталық арна және Казақ, Қырғыз телевизиялық арналары. 1983 жылдан бастап екі ірі студиясы бар ақпараттық-студиялық кешен жұмысын бастады. Репортаж жүргізіліп, қарапайым адамдардың жағдайын, жұмысшылардың мәселелерін көрсетті. Мұндай бағдарламалардың бірі Ритм болды.
Тимдилик бағдарламасы - әлемдегі экономикалық стратегия туралы әңгімеледі. Тимур бағдарламасы - жастарға арналды. Алтын дән бағдарламасы - ауыл шаруашылығының жағдайын көрсетті. Көптеген көрермендердің көзайымына айналған журналистер енді олармен кездесуге мүмкіндік алды. Кейірек бұл кездесулер экраннан көрсетілді. Телевидение әр күн сайын өсті, жаңа идеялар жасалып, жаңа журналистер көптеген көрермендерді өз таланттарымен тәнті етті. Көп ұзамай, Өнерпаз болсаң, арқалан ... . атты телевизиялық байқау жарияланды. Ұлттық дәстүрлерді қамтитын бағдарламалар пайда болды. Енді айтыскер ақындар камера алдында айтысты, көп ұзамай Айтыс бағдарламасы республика бойынша танымал болған көптеген ақындарды тартты. Сол жылдардағы басты оқиға - Мәскеуде өткен Олимпиада ойындарының 1980 жылғы репортажы. Онда қазақ халқы 1980 жылғы Олимпиаданың бірінші чемпионы - Жақсылық Үшкемпіровтың жеңісіне куәгер болды.[5]
Төменде Хамит Хасеновтың Время диктует стиль кітабының материалы.
Кешенді оқыту Жастарды тәрбиелеуге, ұрпақты қалыптастыруға жәрдемдесу, ... саяси белсенді адамдар, өз ісін білетіндер, еңбекті сүйетіндер және жұмыс жасай алатындар, әрқашан өз Отанын қорғауға дайын... - бұқаралық ақпарат құралдарының насихаты, ең алдымен теледидар мен радионың маңызды міндеттерінің бірі. Қазақстан - көп ұлтты мемлекет, еліміздің көптеген ұлттар мен ұлыстарының жақындасуының және өркендеуінің па йдалы процесінде байытылған түпнұсқалық мәдениеттің шеті. Осы кезеңде, қазақ телевизия және радиосында ірі деректі-публицистикалық бағдарламалар құрылды, Народы-товарищи дружбой сильны, Летопись великой дружбы, Я - Казахстан сияқты басқа да, Ленинград, Орал, Сібір, Қиыр Шығыс, Украина, Орталық Азия республикалары, Балтық аймағы, Кавказ қалалары мен ауылдарында көгілдір экран арқылы сәтті көрсетілді.Үлкен тереңдігі циклдік бағыты халықтардың бірлігі мен достығын Экран дружбы, Алма-Ата и Ташкент соревнуется, Побратимы, Дружба - великая сила тақырыбы анықтады.
Экран дружбы - қазақша, қырғызша, өзбекше, тәжік және түрікмен телевизиясының бірлескен бағдарламаласы. Циклдің нақты хабар тарату күні бар, тұрақты көлемде - 1 сағат. Сөз сөйлеу пәндері әртүрлі, Экрана дружбы географиясы үнемі кеңейіп келеді екен. Бұл көрермендердің көптеген өтініштерін ескере отырып, әсіресе жастардың, басқа республикада, облыста, ауылда тұратын құрдастарының өміріне қызығушылық танытатын адамдар. Бағдарлама кеңес өмірінің негізгі ерекшеліктерін: кеңес халқының жұмысы, олардың адамгершілік жоғары қасиеттері мен рухани байлығы, біздің көпұлтты Отанымыздың барлық халықтарының бауырлас достық сезімін анықтайды. Бағдарламалардың бірінде комсомолдың оқушысы, Алматыдағы жас құрылысшы Қарлығаш Әбдікаримова, бес бауырлас республикалардың көрермендеріне сілтеме жасап айтты; Мен бақыттымын, мен өзімді кең әлемнің бір бөлігі ретінде сезінемін, мен адамдарға және адамдар маған қажет, бауырлас республикалардан келген достарыммен бірге біздің ортақ табыстарымызға қуана аламын...
Экран дружбы - жастардың белсенді, тиімді тәрбиеленуінің бірде-бір мысалы емес. Қазақ телевидениесінің жастар бағдарламалары аясында Горизонты дружбы және Меридиан Қазақстан жастар ұйымдары комитетімен бірлесе жасаған семантикалық хабар тарату бағдарламалары. Олар әлемнің прогрессивті жастарының өмірі мен күресі туралы, Қазақстанның жас жігіттері мен әйелдерінің осы үдерісінде жас азаматтардың халықаралық байланыстарын нығайту туралы айтады.
Молодежь за антиимпериалистическую солидарность, мир и прогресс бөлімі республикалық радионың бағдарламаларында табысты жұмыс жасайды. Ол сондай-ақ, Республиканың жастар ұйымдары комитетінің және Киров атындағы Қазақ мемлекеттік университетінің басшыларымен бірлесіп әзірленген. Тыңдармандар Орталық Азия республикаларының радио журналистерімен бірлесіп әзірленген дәстүрлі Дружба радиосының шығарылымдарымен танымал.
Найди свой город (Қалаңызды табыңыз) циклін беру республиканың соқпалы құрылысына арналған. Қазақстандық телеарналар аппиляцияға жауап бергендерден хат жолдап, бағдарламада көрсетілген мекен-жайларға барды. Балалар, романс туралы сүйіспеншілік, жұмыс, қалалар, ауылдарға, бөгеттерге барды. Олардың қызметі - осындай телешоулардың тиімділігі мен нәтижелілігінің ең жақсы көрінісі, олардың басты мақсаты - жастарды елдегі ең маңызды құрылыс жобаларына тарту еді. Географиялық меридиандар біздің планетамызды кесіп өтеді. Бірақ, ғылыми жұмыстарда анықтамасы жоқ, өзге де меридиандар бар. Олар әр адамның ойы мен жүріс-тұрысы арқылы жүреді.
1959 жыл... Романтикалық карталар меридианға шығады, кейінірек ол СҚК-студенттік құрылыс компаниялары деп аталады. Үйлер, мектептер, балабақшалар, өндірістік үй-жайлар - университеттің студенттері жұмыс істейтін нысандар. Жастар өздерін музыкасыз, әнсіз елестете алмайды, және әр жыл сайын қазақстандық студенттік құрылыс командаларының арасында ән байқауы өтеді. 1979 жылы қазақ телевизиясы студенттік құрылыс командалары арасында саяси әндерді орындаушылар үшін теледидарлық байқау ұйымдастырды. Ол Целиноград жастар сарайында өтті. Оған Қазақстанның, Украинаның, Арменияның және басқа республикалардың құрылыс командаларының үздік әуесқой командалары қатысты. Байқаудың қорытынды турында бейбітшілік пен бостандық үшін кұрес әні бүкіл республика бойынша көрсетіліп, көрермендер мен тыңдаушылар қызығушылығын тудырды. Алайда, жастар бұл тақырыпты ғана таңдаған жоқ. Материалды ұсынудың маңызды нысаны ретінде - оны көрермен қалай қабылдайтынын, бұл бағдарлама оның жүрегінде қалай үндесе алатынын, және оның өмірлік жағдайының дамуына әсер ететінін айтады. Қазақ теле-радио жұмысының тәжірибесі басқа да насихат тәсілдерімен бірге дәлелденді: мәселені шебер тұжырымдау және іс жүргізуді ұйымдастыру арқылы құндылық бағдарларын қалыптастыруды, оның ішінде кәсібилікті. Мұны нақты мысалмен растаймыз. Бірнеше жылдар бойы Қазақстандағы кәсіптік-техникалық мектептер студенттер жетіспеушілігіне тап болды. Мәселені шешуге көмектесу үшін, телевизиялық журналистер жастар республикалық Лениншіл жас және Лениндік өзгерістер газеттерінің редакцияларымен бірге жұмысшы мамандықтардың беделін арттыруға бағытталған насихаттауды бастады. Жастардың кәсіби бағдарлануындағы материалдардың мазмұнын түбегейлі өзгерту қажет болды. Қысқаша айтқанда, бұл трансформация повестің қозғалысы ретінде көрсетілуі мүмкін, оның шығармашылық маңызын жарыққа шығару үшін осы немесе басқа мамандық туралы қарапайым әңгіме. Қазақ телевидениесі мен радиосы бойынша, сондай-ақ, әртүрлі және жарнамалық пропаганда жұмысшы профессионы әрдайым басып шығарылды, бұл олардың жоғары тиімділігі туралы айтылды, бұл бұқаралық ақпарат құралдары және пропагандалардың бәріне де әсер етеді. Партия, кеңес және экономикалық органдар тарапынан қолдау маңызды фактор болды. Нәтижесінде, жағдай айтарлықтай өзгерді. Ауылдық машина операторының мамандығын меңгеруге әйелдерді және қыздарды, мектептердің түлектерін кәсіптік мектептерге баруға теледидар мен радио хабарлауда : механикаландыру курстарын ұйымдастыру, тәлімгерлік қозғалысы, патриоттық қозғалыстарды кеңінен тарату үшін экономикалық жағдайлар жасау, мектептердің материалдық-техникалық базасын жетілдіру және т.б. Осы компанияның оң тәжірибесін республикадағы теледидар мен радионы пайдалана отырып, олардың барлық негізгі ұйымдастырушылық және бұқаралық іс-шаралары үнемі тиісті министрліктермен және ведомстволармен бірлесіп жоспарланып отырады, бұл екі жағынан да пайдалы. Қазақстан - дамыған өнеркәсіптік және ауылшаруашылық аймағы, еліміздің ең ірі мал және астық аудандарының бірі. Өз аумағында елдің ауыл шаруашылық жерлерінің 36% -ы, барлық жайылымдар мен жайылымдардың жартысынан астамы бар. Қазақ КСР-нің ауыл шаруашылығы ұлттық экономиканың жалпы өнімінің 21 пайыздан астамын қамтамасыз етіп, халықты азық-түлікпен қамтамасыз етеді, жеңіл және тамақ өнеркәсібі шикізатпен қамтамасыз етіледі. Сондықтан, өнеркәсіптік кәсіпорындарға, колхоздар мен совхоздарға жас кадрларды даярлау мәселесі бұқаралық ақпарат құралдарының насихаттауының, оның ішінде телевизия мен радионың ең маңыздысы жұмысы. Көптеген циклдық бағыттар Откровенный разговор, Ауылоттары, Я - пятилетке, пятилетка - мне, Молодым, обдумывающим жизнь, Эстафета труда және басқалар. Бұл циклдардың бағдарламалары жастарды өздерінің құрдастарына таныстырады - әлеуметтік белсенді, білімді, заманауи жас адамның рухани әлемін, оның жан-дүниесінің байлығын ашып көрсетеді. Мысал ретінде Примиша Дитюк пен Беляев комсомол-жастық бригадасының бригада басшыларының бірінші сыныпты офицерлерімен кездесуі, , жас Торғай коммунисті Әубәкіровпен, Алматы облысының үздік сауыншылары, Четвертак. Осы керемет адамдар туралы әңгімелерде моральдық жетілудің рөлі айрықша атап көрсетілді, бұл көбінесе өндіріс қызметі. Көптеген жауаптар Талдықорған облысы Панфилов ауданындағы жаңа қой шаруашылық кешенінің есебінен болды. Қой шаруашылығын өнеркәсіптік негізге көшіру көптеген мәселелерді шешті, бірінші кезекте - қой шаруашылығын кадрларды шоғырландыру шешілді. Маманның кәсіптік беделін айтарлықтай жоғарылатты, өндірістің айқын технологиялық сипаты, өндірістік еңбек техникасы, тіпті мамандықтың жаңа атауы - мал шаруашылығын меңгеруші. Бағдарламада талқыланған агроөнеркәсіп кешенінде кадрлар айналымы енді ескірген. Сонымен қатар, , қызықты жастар, бүгінгі түлектер орта мектептің түлектері шебер-селекционер болуды армандайды, себебі бұл қызықты. Баяндамада сұхбат жас малшыларды және олардың ата-аналарын сәтті қолданды. Сұхбатқа партияның және комсомол қызметкерлері түсініктемелері, журналистердің пікірлері, Социалистік Еңбек Ері Головацкий колхозының төрағасы сөз сөйледі. Трансферттің елеулі әсері бар: мектеп бітірушілеріне қойларды өсіруге арналған құрылыс индустриалды кешендерінде жұмыс істеу туралы өтінішке жауап ретінде көптеген жауаптар келіп түсті. Сонымен қатар, Қызылорда облысындағы инженерлік күріш жүйесі - бүкілодақтық соққы комсомол құрылысының трансферті де тиімді болды. Жастар бағдарламалары үшін олардың кейіпкерлеріне қайтып оралып, олардың кәсіби және рухани өсуіне бақылау жасау дәстүрге айналды. Солардың бірі - Социалистік Еңбек Ері, ең алғаш Довжик. Оның басшылығындағы бригадасы жанқиярлық еңбектің мысалын, одан кейін көптеген ауылдық еңбек ұжымдары көрінеді. . Довжик және оның командасы туралы кинозауытқа бірнеше рет мәлімет беріп, ақпараттар, эсселер мен күрделі проблемалық бағдарламалар туралы айтты. Довжик, телевидение және радио сияқты мысалға жастар, мектеп бітірушілер мен кәсіптік-техникалық училищелер өздеріне арналып, өнімділікті арттыруға, біліктілігін арттыруға және идеологиялық деңгейін жүйелі түрде көтеруге дайын. Бригадир бірнеше рет Автограф дает... бағдарламасына, Дала дидары и Позывные земли радиобағдарламаларына қатысушы болды. Бүгінгі күні ол теледидар мен радиоды халықты дереу хабардар етуді ғана емес, сонымен қатар, фактілер мен оқиғаларды проблемалық зерттеуді қамтамасыз етеді. Бұл мақсаттарға көрермендердің мақұлдауын алған Шындығынан - проблемаға сериялары таратылды. Ол ауылда жас мамандарды ұтымды пайдалану, жастар топтарындағы еңбек ұйымдарын ұйымдастыру, ауыл шаруашылығы өндірісін басқарудың заманауи әдістері және т.б. сияқты мәселелерді көтереді. Атап айтқанда, бағдарламалардың бірі Қазақ КСР-нің механикаландыру және электрлендіру Қазақ ғылыми-зерттеу институтының жас ғалымдары әзірлеген және іске асырған автоматтандырылған ауылдық басқару жүйесіне арналды, ол Қазақстанның Ленин комсомол сыйлығының лауреаттары Ақчурин мен Аборминмен өткізілді. Бұл тақырып жалғасады. Циклде Ленин атындағы Павлодар трактор зауыты мен Целиноградқа қарсы эрозияға қарсы қондырғылардың машина жасаушыларының қатысуымен дөңгелек үстел өткізілді. Бұл кәсіпорындар жасайтын машиналарда жұмыс істеуге тырысатын ауыл жастарының машина жасаушыларының байланыстары туралы болды. Пікір алмасу жастардың бірқатар ауылшаруашылық техникасына қызығушылығын арттыруға ықпал етті. 1971 жылдың көктемінде қазақ радиосы хабар таратып, Семипалатинск облысының Шубартау ауданының мектеп оқушылары комсомол-жастық шопан бригадасын ұйымдастырып, барлық мектеп бітірушілеріне үлгі болуға шақырды. Бұл шара уақыттың талаптарын қанағаттандыратын түбегейлі жаңа еңбек ұйымы болды. Бастаманы экономистер мақұлдады және қолдады, күш сынағынан өтті және кең таралды. Сол уақыттан бері теледидар мен радио журналистер үнемі комсомол-жастық қой бригадалары туралы әңгімелеп, үнемі назарын аударып, қолдау көрсетіп, мұнда пайда болған барлық жаңа нәрселерді кеңінен таратуда. Жас қой етушілер тек жақсы жұмыс істемейді. Жұмыс барысында олар жаңа мамандықты игеруге тырысады, мысалы, ветеринария, фиксатор, зертханалық-техникалық әдебиетті зерделеу және тағы басқа. Бұл мәселеге қатысты мұндай көзқарас адамдарға бей-жай қалдырады. Семипалатинск облысының Чар ауданы Тұқтыбаевтың бригадасына жіберілгеннен кейін біздің республикамыздың ғана емес, сонымен қатар Қырғызстанның, Алтайдың, Мари АССР-ның көптеген жастар топтары оның үлгісіне ерді. Талдықорған облысының Прогресс совхозынан Үшқын жас бақташы бригадасы мүшелерімен қызықты әңгіме болды. Балалар Шубартаудың оқушыларының бастамасымен олардың бригадаларын ұйымдастырып, өмірін ұйымдастырды, олардың табыстары, достығы, бір-біріне деген құрметі туралы мақтан тұтты. Олар өздерінің тәлімгерлері туралы жылы сөз сөйледі. Біз сондай-ақ келешекке арналған жоспарларды бөлісті: мекемелерде оқып, кәсіби дағдылар деңгейін көтеру туралы.Мұндай бағдарламалар олардың тиімділігі, мәселеге қазіргі заманғы көзқараспен ерекшеленеді. Жас шопандар әр адамның күнделікті адамның талаптарын - мәдени адамның, өзін-өзі жетілдіруге және өз командасының жұмысын ұйымдастыруға ұмтылуына ұмтылуға тиіс, әрбір нақты қозғалыстың дәл есептеуіне сүйенуі керек екенін жақсы түсінеді. Айта кету керек, шопанның кәсібінің қоғамдық беделінің тақырыбы үнемі теледидар мен радионың журналистеріне қатысты. Осылайша, олар Семей облыстық комсомол ұйымының Қазақ КСР-нің комсомол даңқы мерейтойына енгізілгенін және Чубартау ауданына Еңбек Қызыл Ту орденімен марапатталды, онда жүз сақалдан 186 қойды алған Рабиг Издикулова сияқты үздік шопандар Ленин орденімен марапатталды. Жаңа барабаншылар, фронт-шенеуніктер және олардың телерадио бағдарламаларында дыбыстары бар. Республикада жас қойшылардың қозғалысы жалғасуда. Бір Семей облысында тек 140 бригада дүниеге келді, олар 600 мың қойға қызмет етеді. Талдықорған, Алматы, Шымкент және басқа да облыстардың көптеген топтары. Жастар шопанының бригадаларының әкесі комсомолдың Чубартау аудандық комитетінің хатшысы Тілек Ахинов. Оған қоса қазақ теле-радиода очерктер мен зарисовка туралы бірнеше рет айтылып, бірнеше рет микрафонда сөйлеп, жұмыс тәжірибесімен бөлісті. Телекөрермендер мен радиотыңдармандар үшін Талдықорғандағы Аулшаруашылық колледжінде командалардың 90% механикаландырылған қой қоралар бар, механикаландырылған ұңғымаларын малдарына жасалған кейбір бағыттары, Семей ауданында, болашақ мамандар үшін қысқа мерзімді курстар ұйымдастырылды, және бұл шопандар үшін қызықты болды. Шопандар бригадаларының арасында социолистік бәсекелестіктің тиімділігін арттырудың өзекті мәселесі Моторико Республикасының Ауыл шарушылығы министрінің қазақ радиосында айтқан сөзі болды.
Журналисттер оған үлкен мән берді. Әсіресе, Қазақ радиосы Семей облысының Сарыкамыс совхозының Жалын бригадасының коллективін басшылыққа алды. Бұл басшылық журналисттерді осы аймақтарда жиі болып, мал бағушылардың өмірі жайлы жиі айтуды міндеттеді. Алайда, бұл артықшылықтарға қарамастан, ұйымның жаңа формасы айтарлықтай қиындықтарды басынан кешірді. Осылайша, жас малшылардың бригадалар құрылымын, тұрмыстық және мәдени-тұрмыстық жағдайларын жақсарту, механизацияны терең ендіру қажет болды. Бұл проблемаларға тележурналисттер өз материалдарында тоқталып өтетін де, тоқталып өтеді де. Шопандарға толыққанды көңіл бөлінбейтін шаруашылықтар ұйымдарына қарсы жиі жиі принципиалды критика айтылып жатты. Осылай, соңғы бағдарламалардың бірінде көрермендердің назарына Ақмола облысының Алға райкомының бірінші хатшысының сөйлеуі ұсынылды. Осрожко - жас шопандарды қобалжытатын шаруалар мен қиындықтар жайлы іскерлік ой пікірлер. Бригадалардағы ауыр еңбектік процесстерді тез арада механизациялау, шопандардың шаруашылық және тұрмыстық жағдайының айтарлықтай жоғарлауы туралы ойлар айтылды. Жас шопандардың ауылдарда қалып, мал шаруашылығына аса ынталарымен барулары үшін, олар үшін сол жерлерде жақсы жағдайлардың жасалуы керектігі туралы айтылды. Осы тақырыпқа байланысты Орал обком комсомолының хатшысы Исмагулова екі рет республикалық радио микрофоны алдында сөйледі. Шопандардың бастамасы қазіргі таңдағы мектеп оқушыларының арасында ыстық жауап алды, ал жастар бригадаларын құру әлі күнге актуальды тақырыптардың бірі болып қалады.
Қазақстан теледидары мен радиосының басты мақсаты - бұдан да барлық жағынан осындай маңызды патриоттық қозғалыстарды қолдап, олардың жаңа формалармен көбеюіне жағдай жасап, ауыл шаруашылық саласына жаңа қыз балаларды тарту болып табылды. [6]
Қазақ ССР Министрлер Кеңесінің жанындағы радио хабар тарату және телевизия Комитетінің алтыншы төрағасы болып Камал Смайылов - 1983 -1986 жж.
Сексенінші жылдардың ең танымал телебағдарламасы болып Көкпар атанды. Бұл бағдарламаны құруда ресейдің Что? Где? Когда? бағдарламасының авторы Владимир Ворошилов қатысқан. Ал жүргізуші болып танымал журналист Бейбіт Құсанбек атанды. Бұл кезеңнің журналисттері, жоғарыдағы диктатураға қарамастан , яғни Мәскеу, бірқатар мемлекеттік шаруаларды Шалқар телебағдарламасында аша алды. Камал Смайлов өте батыл адам болатын, және әрдайым өз журналистерін қорғап, оларды жалғыз қалдармады. 1984 жылдың мамырында АСК - 2 ден Қазақстан телевизиясының екінші бағдарламасы - Алатау - шығарылды. Ол қазақ және ұйғыр тілдерінде жүргізілді. Бұл бағдарлама ақпараттық - публицистикалық шығарылымдар, документальды және шығармашылық фильмдер, концерттер, телеспектакльдер негізінде құрастырылған, бағдарлама ұлттық стильде өтетін. 1990 жылы Алатау екінші бағдарламасы өз жұмысын тоқтатты. Сол замандардың ең үлкен теледидарлық проекті ретінде Казахстан в Великой Отечественной войне атты телефильмді қарастыруға болады. Ол қырық сериядан тұратын. Бұл фильм арнайы Жеңістің қырық жылдығына орай жасалған.
Қазақ ССР Министрлер Кеңесінің жанындағы радио хабар тарату және телевизия Комитетінің жетінші төрағасы Ғаділбек Шалахметов - 1986 - 1990 жж.
1988 жылы алғаш рет КСРО бокстан чемпионаты өтіп жатқан, Фрунзе қаласынан қазақ тілінде репортаж жүргізілді. Телекөрермендердің ең ұнамды бағдарламалары болып Тамаша, Айтыс шығарылымдары болатын. Ньютон алмасы бағдарламасы, жас ұрпақ үшін Алматы встречает друзей музыкалық телебағдарламасы. Сонымен қатар, 1987 жылы Бетбұрыс және Пульс бағдарламалары жарық көрді. Осы жылы 1 мамырда орталық алаңнан репортаж жүргізілді. Блиц-сауалнама жанры пайда болды, онда журналисттер өтіп бара жатқан адамдарға сұрақ қойып, түсірілім жасайтын. Бұл былайша айтқанда журналисттердің жұмысын айтарлықтай жеңілдетті. Сұрақ - жауап телекөрермендердің сұрақтарына жауап беретін, атап айтқанда, министірлік өкілдері шақырылып, халық сауалдарына жауап беретін. Сексенінші жылдардың басында Темір шымылдықтың ашылуы жүреді, сын пайдаланып Шалахметов телекөпір жүргізу идеясын ұсынды. Және осы телекөпір арқылы Делиде алғаш көрсетілген бағдарлама Отырар сазы еді. Жеңіл әрі ыңғайлы камералар мен магнитофондар пайда бола бастады. Тоқсаныншы жылдардың басында халықаралық телекомпания Мир ашылды, ол Совет Одағының мемлекеттерінің арасында ортақ ақпараттың сақтауына ықпалдасуды мақсат етті.
Теледидардың дамуына үлкен үлес қосқан келесі төраға - Сағат Ашимбаев болды - 1990-1991 жж . Осы жылдары қазақ халқының рухын көтеріп қазақ тілін үйретуге бағытталған бағдарламалар ашыла бастады. Олардың қатарына Жүректен қозғайық бағдарламасы жататын. Тоқсаныншы жылдардың соңына қарай осыған дейін рұқсат етілмеген кейбір тарихи моменттерді көрсете бастады. Алғаш видео шығарылымдардың бірі болып, 1986 жылға желтоқсан оқиғалары болды.
Час Президента бағдарламасы алғашында екі тілде жүргізілген болатын, кейін қазақ тілдік редактордың келуіне байланысты бағдарлама тек ұлттық тілде жүргізіле бастады. Нұрсұлтан Әбішұлы қырық бес минут бағдарламаға қатысып, телекөрермендердің сұрақтарына жауап беріп отырды. 1990 жылы Алматы қаласында коммерциялық телевидение республикалық қауымдастығы құрылды, оның алғашқы мүшелері болып: КТК Коммерцияық телевизиялық арнасы мен ТАН. КТК телеканалы 1990 жылың 2 қарашасында құрылды, ТАН - 1991 жылдың 1 сәуірінде құрылды. Алматы эфирінде 31 канал шығады, одан кейін Тотем компаниясы шықты, ол өз жұмысын 1997 жылы аяқтады. Алматылық телевидение АТД мемлекеттік акционерлік қоғамына айналды - қазіргі кезде Рахат деп аталады, қазақ және орыс тілдерінде хабар таратады. 1990 жылдың бас кездерінде тәуелсіз телекомпаниялар Азия ТВ, Отырар, Дала, Гульжан ТВ, Крамдс ТВин жиырмасыншы ғасырдың ортасы мен соңына қарай өз жұмыстарын аяқтады.
Тоқсаныншы жылдары Совет үкіметінің құлауы теледидардың ары қарай дамуына үлкен әсер етті. Осы жылдары Мемлекеттік телеарналардың қасында альтернативті телеканалдар пайда бола бастады. Жаңа ақпараттық жағдай қалыптасты, онда саяси, экономикалық және шығармашылық күштер бәсекелестік арпалыста, телеарнада өз шығарылымдарын шығару үшін күрес жүргізді, техниканың дамуына байланысты олардың саны одан сайын асты. Алайда, көрерменнің назарын аударуда кәсіпқой шеберлік шешуші рөлді атқарды. Екі телевидение түрінің қалыптасуы - коммерциялық , негізінен жарнамадандан түсетін табыстың арқасында күн көретін, коммерциялық емес, халықтық және жеке қайырымдылық қорларының арқасында жұмыс жасайды және мәдени танымдық ақпараттың таралуына қызығушылығы бар, яғни commercial TV және public TV терминдері бекініп қалды. Кабельді теледидар деп - коммуналды қолданыстағы антеннамен жұмыс жасайтындарды атайды. Алғашқыда кабельді телевидение әртүрлі елдерде абоненттік өтемақымен қанағат тұтатын, кейін жиі-жиі жарнамалар шығара бастады, ал жарнама көргісі келмейтін көрермендерге арнайы өтем ақы үшін, ол жарнаманы алып тастауды ұсынды. Жер шарының кез-келген орнынан басқарылатын телеқабылдағыштар мен жерсерігіне қосыла алатын портативті құрылғылардың таралуы күтілді. Телевизия бұрын соңды көрсетуге рұқсат етілмеген, тақырыптар мен жабық мәселелерді әшкерелейтін, айтқысыз материалдарды көрермендерге боратты. Тікелей эфирдегі бағдарламалар саны артып, ашық микрофондар пайда болды, телехабардың диалогтық формасын эфирдің монологтілігі алмастырды, тікелей телефонды байланыстыру - телевидениеде қарапайым жағдайға айналды.
1.2 ҰТК Қазақстан тәуелсіздік жылдарында: 1991-2018жж
Қазақстан ұлттық телерадиокомпаниясының алғашқы төрағасы Шерхан Мұртаза - 1992ж.
Тәуелсіздіктің алғашқы жылдары... Радио тарату мен телевизия комитеті таратып, оның орнына Қазақстан телерадиокомпаниясы құрылды. Тәуелсіз мемлекетте жаңа реформалар басталды. Коммерциялық алғашқы Бұқаралық ақпарат құралдары пайда бола бастады. Ал телерадиокомпанияның басқару қиындықтар тудырды, сол кезде барлық сенім мықты журналист Мұртазаның иығына түсті. Егер осы уақытқа дейін компания күн сайын жақсартылып, жаңартылып келіп еді, тәуелсіздік алғаннан бастап көп нәрсе өзгерді, компанияның барлық техникалары ескі болып қалды. Жаңа экономика, жаңа реформалар телерадиокомпания дамуын тығырыққа әкелді. Бірақ Шерхан Мұртаза жағдайдан шығатын жол іздеді, және ол оларды тауып отырды, мәселелерді кезекпен кезек шешіп отырды. Қиындықтар да қатар жүрді. Мемлекет бөлген техникалық құрал жабдықтар мемлекеттік және коммерциялық телевизиялар арасында ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz