Басқару ұғымы, қоғамдағы басқару салалары

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 10 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
ШӘКӘРІМ АТЫНДАҒЫ СЕМЕЙ МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ

Тақырып №1: "Қоғам өмірінде басқарудың атқаратын рөлі"

Пәні: Басқару психологиясы
Орындаған: Нуржакупова А.К
Екі шетел тілі МДЯ - 001

2020-2021 жж
Жоспар:
I.Кіріспе
1.Басқару ұғымы, қоғамдағы басқару салалары.
II. Негізгі бөлім.
2. Қоғамдағы басқарудың мазмұны, заңдары мен принциптері

III.Қорытынды.

1.Кең мағынасында алғанда, басқару дегеніміз - қоғамдық ұдайы өндірісті нысаналы түрде үйлестіріп отыру. Басқару табиғаттың барлық құбылыстарына тән. Бүкіл айналадағы дүниеден оның үш компонентін: өлі табиғатты, тірі табиғатты және адам қоғамын бөліп көрсетуге болады. Мұның өзі басқару процестерін былайша ірі көлемде саралауға мүмкіндік береді: өлі табиғаттағы басқару процестері техникалық жүйелер (техникалық жүйелерді басқару), Ф.Энгельс еңбек құралдарын басқаруға "заттарды басқару" деген анықтама берген;
- тірі организмдердегі (биологиялық жүйелердегі) басқару процестері;
- қоғамдағы (әлеуметтік жүйедегі) басқару процестері.
"Техникалық жүйелерді басқару дегеніміз" - адамның көрінеу қатысуынсыз өлі табиғаттағы (станоктармен механизмдермен) басқару. Бұл жүйелермен техникалық ғылымдар айналысады.
"Биологиялық жүйелерді басқару" - тірі табиғаттағы, биологиялық дүниедегі басқару. Ол басқару процесіне философиялық сипат береді. Басқарудың бұл саласы - жаратылыстану ғылымы зерттейтін тақырып.
"Әлеуметтік (қоғамдық) жүйелерді басқару" дегеніміз - шын мәнінде келгенде, адамдарды басқару. Қоғамның ең басты "өндіргіш күші" ретінде адамдар табиғат пен қоғам заңдарын танып , оларды материалдық игіліктерді өндіру мен тұтыну процесінде пайдаланады.. Зерттеу объектілері - әлеуметтік - экономикалықжүйелер, алпәні- өндірісті басқару жүйесі болады. Француз экономисі, "саяси экономия" деген терминнің авторы Антуан Монкретьеннің (шамамен 1575 - 1621) өзі де елдің шаруашылығын ең алдымен мемлекеттік басқару объектісі деп ойлаған болатын. Басқарудың бұл жағы - әлеуметтік (қоғамдық) ғылымдар зерттейтін тақырып. Басты ерекшелігі басқарудың нысаналылығында, санаы көзқараста болып саналады.
Бұл жүйе: саяси, экономикалық, рухани, әлеуметтік (әлеуметтік қатынастар) басқару болып бөлінеді - олар қоғам өмрінің тиісті салаларын көрсетеді.
Қоғам өмірінің осы салаларын негізге алғанда, әлеуметтік басқару үш түрге: экономикалық басқару әлеуметтік басқару,қоғам өмірінің рухани саласын басқару, түрлеріне бөлінеді.Әлеуметтік экономикалық - процестердің өздері тұрақты және үздіксіз болғандықтан экономиканы басқару үздіксіз сипат алады.
Бұл жүйелердің факторлары : еңбек бөлінісі, мамандандыру, кооперация, қоғам өмірінің үздіксіздігі, нысаналылық.
Басқару ол біздің айналамыздағы дүние элементтерінің бірі болып табылады. Бірақ басқару процестерін тарихтан тыс және басқаруды жүзеге асыру саласынан қол үзген деп қарастыруға болмайды.
2. Кез - келген қоғамда әлеуметтік басқару жүйесі құрылады. Әлеуметтік басқару ұғымы нені білдіреді? Оның анықтамсы қандай? Жалпы басқару дегеніміз не? Бұл жөнінде ғылыми әдебиеттерде көптеген ғылыми әдебиеттер берілген. Жүйеге келтіріп қарасақ, бұл анықтмалардың мәні - басқару бір жүйенің екінші бір жүйеге мақсатты түрде бағытталған ықпалы, сөйтіп, ол мақсат пен қызметтің белгілерін қанағаттандыру үшін екінші жүйенің бағытын өзгртеді.
Қоғамды басқарудың мазмұны, мақсаты мен мүмкіндіктері ең алдымен қоғамдық құрылысқа байланысты болып келеді. Қоғамды басқару дегеніміз - қоғамды реттеу, тәртіптеу, жетілдіру мен дамыту мақсатында қоғамға жасалған ықпал.
"Әлеуметтік басқару" ұғымы мазмұны жағынан көп жақты болып келеді. Әлеуметтік басқару теориясын кең мағынада алып қарасақ, онда ол өзінің пәніне қоғамдық өмірдің барлық салаларын: экономикалық, мәдени білім беру және т.б. басқару мәселесін сыйғызған. Қоғам өмірінің негізгі салаларына сәйкес әлеуметтік басқару объектілерін сұрыптауды үлкен төрт топқа бөлуге болады:
материалдық - өндірістік дамытуды басқару;
әлеуметтік процестерді басқару;
саяси саланы басқару;
қоғамның рухани өмірін басқару;
Сонымен қатар, әлеуметтану шеңберінде әлеуметтік басқарудың
жеке теориясы даму үстінде. Ол әлеуметтік басқарудың жалпы теориясының принциптерінен шыққанымен, оны әлеумттік басқарудың жалпы теориясының қолданбалы жағы деп қарауға болмайды, өйткені ол - әлеуметтанудың өз алдына тұрған жеке бір саласы.
Әлеумттік басқару қоғамдық қатынастар мен әлеуметтік процестерді саналы түрде (бағдарламалы), ғылыми тұрғыда реттеу болып табылады. Басқару екі деңгейде жүзеге асады. Оның біріншісі қоғамдық - тарихи процестерді басқаруды қамтамасыз етеді, жалпы әлеуметтік заңдылықтарды көрсетеді және өзі мемлекеттің әлеуметтік саясатынан көрініп тұрады. Ал екінші деңгейі - әлеуметтік процестерге басшылық ету: жұрттың көшіп - қонуына, кәсіптік құрылымына өзгерістер енгізу мен кадрлардың тұрақсыздығын реттеу, оны жою, еңбек жағдайын жақсарту, әлеуметтік - психологиялық ахуалды оңалтужәне т.б., яғни нақты әлеуметтік процестерге басшылық жасйды. Басқарудың екінші деңгейіндегі проблемалар әлеуметтік процестрдің жекелген тенденцияларын көрсетеді және көп жағдайда бұл проблемалар кәсіпорындардың күші арқылы шешіледі.Осыған орай екінші деңгей "кәсіпорындардағы әлеуметтік басқару" деген атқа ие болды және әлеуметтануда өз алдына басқарудың жеке бағыты ретінде қалыптасты.
Басқару әлеуметтануы - жалпы әлеумттану ғылымының қоғам мен ұйымдарда орын алған әләуметтік құрылымдар мен процестерге мақсатты түрде ықпал жасайтын формалар мен әдістерді, заңдылықтары зерттейтін саласы. Басқару әлеуметтануының басты назар аударатыны - экономикалық және ғылыми - техникалық саясаттың әлеуметтік проблемаларды басқару щещімдерін дайындауы, оны қабылдауы, іске асыруы, өзін - өзі басқаруы, басшылар мен қол астындағы адамдардың қатынастары, басқарудағы ақпараттың рөлі мен орны туралы мәселелер, т.б. Басқару әлеуметтануы ғылыми пән ретінде әлеуметтану ғылымының, атап айтқанда, ұйымдар әлеуметтануы, еңбек әлеуметтануы, саясат әлеуметтануы, экономикалық әлеуметтану, әлеуметтік жоспарлау секілді тараулармен өзара ұштасып, қиысқан. Өйткені ол тарауларда да басқарудың проблематикалары қарастырылады.
Сонымен, басқару әлеуметтануы әлеуметтану ғылымының бірден бір жетекші саласы болып саналады, оның мәні - қоғамды, еңбек ұйымдарын басқару барысында болатын заңдылықтар мен тенденцияларды зерттеу. Өйткені басқарудың көмегінсіз еңбекті, материалдық және рухани өндірісті, бөлу мен тұтынуды, тәртіпті,еңбек бөлінісін ұйымдастыруды, адамның ұжымдағы орны мен атқаратын міндеттерін анықтауды іске асыру мүмкін емес.
Басқарудың мәні - кез - келген объектінің жақсы әрі максималды жұмысын қамтамасыз ету, оған жұмыс істеу қабілетін толық жұмылдыра алатындай дәрежеде жағдай жасау.
Басқарудың мазмұны, формасы, мақсаты мен принциптері - қоғамдағы үстемдік етуші экономикалық қатынастарға, саяси әлеуметтік құрылыстың сипатына байланысты. Осыған орай әлеуметтанушылар қоғамдағы басқару механизмінің екі типі - стихиялы және саналық типтері қалыптасуда деген пікір айтады.
Стихиялық механизм - автоматты түрде ықпал ету адамдарды басқару жүйесіне араласпауды талап ететін, көп жағдайда қарама - қарсы күштердің қосылуынан, кездейсоқ туындайтын біртекті актілерден тұрады. Стихиялы басқару оған қатысушылардың еркі мен санасынан тыс әлеуметтік іс - әрекет ету үстінде, адамдардың жеке өз басының мүддесіне жету жолында басқалардың мүддесімен санаспауы, кейде тіптен оларды мойындамауы, жоққа шығаруы арқылы жүзеге асады. Сөйтіп бұл әлеуметтік өзара байланыстардың кері байланысынсыз қалыптасады және адамдардың атқаратын қызметі оған қажетті түзетулер енгізбейді. Солай десек те, қоғамды стихиялы басқару кіршіксіз таза жүйе деуге болмайды. К. Маркстің пайымдауынша, капиталистік кәсіпорын көлемінде басқару ісі әр кезде жоспарлы болды және басқару осы капиталистің тұтас алғандағы мүддесіне бағындырылды, яғни басқару саналы түрде жүрді. Ал капиталистік экономиканы алатын болсақ, онда тұрақты және сенімді кері байланыстардың болмауынан экономика тұтас жоспарлар арқылы тұтастай қамтылмайды; сөтіп бұл жағдай өндіріс анархиясына әкеліп соқтырады. Сондықта капиталистік экономиканы басқарудың стихиялы болуы табиғи қажеттілік деп қарастырылады. Әрине, К. Маркстің бұл пікірі XIX ғасырдың орта тұсында айтылған еді, содан бері капиталистік экономика, оны басқару әлдеқайда жетілдірілді.Мемлекеттік аграрлық шаруашылық пен фермерлік шаруашылықтың арасында жасалған жоспар осыған мысал бола алады. Мемлекет оны реттеп басқарып отыр. Ал ТМД елдерінде объективтік және субъективтік себептерге байланыстыэкономиканы басқаруда анархияның бірқатар белгілері бой көрсетуде.
Саналы басқару жоспарланған, тұрақты және сенімді байланыстардың негізінде қалыптасады. Саналы басқаруда ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.