Бауыр қызметтерінің жеткіліксіздігі

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 12 бет
Таңдаулыға:

«ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ АГРАРЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ»

КОММЕРЦИЯЛЫҚ ЕМЕС АКЦИОНЕРЛІК ҚОҒАМЫ

«ВЕТЕРИНАРИЯ» ФАКУЛЬТЕТІ

КАФЕДРА: КЛИНИКАЛЫҚ ВЕТЕРИНАРЛЫҚ МЕДИЦИНА

Бауырдың улануға қарсы қызметінің бұзылуы.

РЕФЕРАТ ЖҰМЫС

Орындаған: 6В09102-«Ветеринариялық санитария»

мамандығының 3 курс 313 топ студенті

Абдухан Әбілхан Әлімханұлы

Тексерген: Азизов К. А. В. ғ. м., аға оқытушы

АЛМАТЫ 2020

Жоспар

I. Кіріспе

II. Негізгі бөлім

Бауырдың улануға қарсы қызметінің бұзылуы.

III. Қорытынды

IV. Пайдаланылған әдебиеттер

I. Кіріспе

Бауыр (hepar) - 1) ең үлкен ас қорыту безі. Омыртқасыз жануарларда бауыр ас қорыту және қоректі сіңіру процестеріне қатынасады, сондай-ақ, онда май, көмірсу жиналады. Омыртқасыздардың бауырын кейде бауыр-ұйқы безі деп те атайды, себебі ол омыртқалы жануарлар мен адамның ұйқы безі бөлінетін затқа ұқсас зат (бездердің бөліп шығаратын заты) шығарады. Омыртқалы жануарлар мен адамда бауыр - күрделі орган, ол организмдегі зат алмасу процесіне қатысады әрі онда ас қорыту сөлдерінің бірі - өт түзіледі. Оның ересек адамдардағы орташа салмағы 1, 5 - 2 кг. Бауыр іш қуысының оң жақ жоғарғы бөлігіне орналасқан. Бауырдың көк етке жанасып жататын жоғарғы дөңес, төменгі ішкі (висцеральдық) беттері бар. Бұлар бауырды оң(үлкен) және сол(кіші) бөліктерге бөледі. Бауырдың бетінің ортасында бауыр қақпасы деп аталатын көлденең ойық болады. Ол арқылы бауырға артерия, қақпалық вена тамырлары, жүйке талшықтары өтеді де, одан лимфа тамырлары мен өт түтігі шығады. Бауыр қақпасының алдыңғы жағында өт қуығы жатады. Бауыр қорғаныш қызметін де атқарады, яғни тамақ құрамында болып, ішекте сіңірілген зиянды заттар мен белок алмасуының нәтижесінде түзілетін қанның құрамындағы улы өнімдер бауырда залалсыздандырылады. Бауырдың лимфа түзілудегі, қан ұюын реттеудегі және қанның тұрақты құрамын сақтаудағы маңызы өте зор. сондай-ақ, қандағы көмірсулар бауырда гликогенге айналады. Бауырдағы зат алмасу процестері әр түрлі ферменттердің қатысуымен жүреді, оны жүйке жүйесі мен түрлі гормондар реттеп отырады. [1]

2) Құрамында 70-73% су, 2-4 % май, 17-18% ақуыз, оның ішінде ауыстырылмайтын түрлері болады. Бауырда көптеген В тобының витаминдері және А, Д, Е витаминдері де бар. Сонымен бірге бауырда көптеген ферменттер, экстрактивті заттар және темір, фосфор көп. Майдаланған, пісірілген бауыр өзіне майды жақсы сіңіреді. Бауырды алдымен өтінен бөліп алып тазалайды, содан соң жуып, кесіп 2-3 сағат бойы суық ағынды суда ұстайды

II. Негізгі бөлім

Бауырдың қызметінің бұзылуының биохимиялық диагностикасы. Бауыр - клеткалы жетіспеушіліктің соңгы кезеңдері ағзада токсикалық метаболиттер-дің - аммиактың, билирубинның, индолдың жинақталуына әкеледі. Су-тузды алмасу бузылады, гипогликемия дамиды. Мұның барлығы бауыр комасының дамуына әкеліп соғады, егер жедел шара қолданбаса, жануар өліп кетуі мүмкін. Мұндай жағдайларда, ең бірінші бауырдың зақымдалған қызметтерін , глюкоза деңгейін, иондық құрамды жэне қан плазмасының рН деңгейін қалпына келтіру қажет.

Бауыр - күшті биохимиялық зертхана, бірегей мүше. Ол туралы тек «қоқысты кәдеге жаратушы» ретінде ойлау, ол туралы ештеме білмеу деген сөз. Бұл мүше қайта қалпына келуге қабілеттілігі, яғни сау тіндердің тек төрттен бір бөлігі ғана қалса да алдыңғы көлеміне қайта келуе алуы ¹ сонымен қатар ағзаға қажетті қызметтердің арсеналына ие. Және бұл тек кәдеге жарату мен уыттарды залалсыздандыру емес.

Негіздердің негізі

Бауырдың ең аз құрылымдық бірлігі гепатоцит - жасуша болып табылады, онда оң жақ қабырға астындағы мүше жауап беретін барлық химиялық процестер өтеді. Гепатоциттерден басқа, бауырда ерекше жасуша-бастаушы ¹ немесе бағаналық жасушалары анықталған. Олардың есебінен ол қайта қалпына келе алады.

Қайта қалпына келу сау тіндер мен жасушалар бар болған жағдайда мүмкін екенін есте сақтаған дұрыс. Бауыр циррозы, жантәсілім сатысындағы майлы гепатоз бен басқа диффузды зақымданулар секілді кейбір аурулар кезінде қайта қалпына келу ештемеден болмайды - өйткені бірін қалдырмай барлық жасушалар зақымданады.

Сонымен, бауыр тоқтаусыз уыттар мен уларды залалсыздандырудан басқа немен айналысады?

Осылармен айналысады:

- ақуыздардың алмасуы мен синтезіне қатысады
- көмірсулардың алмасу мен сақтауында маңызды бөлігі болып табылады
- липидтерді синтездеп, май қалдықтарын жояды
- дәрумендерді сіңіруге және сақтауға қатысады
- шұғыл жағдайлар үшін қан «қоймасы» ретінде қызмет етеді
- өттің пайда болуында қатысады, демек, ас қорытуды қолдайды
- микроэлементтердің алмасуында маңызды бөлігі ретінде қызмет етеді
- пигмент және гормональді алмасуға қатысады
- ағзаның энергетикалық қажеттілігін қамтамасыз етеді1, 2

Және осы қызметтердің бәрі біздің өміріміздің әр секундында бауырдың атқаратын үлкен жұмысының жай мысалын сипаттайды. Біз маңызды тармақтарды ашып, осы мүшенiң саулығын сақтап қалу не себептен маңызды екенін түсіндіріп беруге тырысамыз.

Уытсыздандыру

Күніге жануар таңғы қорегін, түскі қорегін, кешкі қорегін жейді, ал қоректік заттардың пайдаланылған бөліктері қанға түседі, кейде жануарлар дәрі қабылдайды да, өзінің міндеті біткен соң химиялық заттардың «қалдықтары» да қанға түседі және тағы солай. Егер бауыр болмаса, ағза бірнеше күннен кейін нағыз уларға қол тигізбей ақ комаға түсіп, өліп қалар еді. Жай әдеттегі өзінің зат алмасу өнімдерімен тұншығып қалар еді. Мыналар бауырда ыдырайтын және бейтараптандырылатын кейбір заттар ғана:

- фенол
- этанол
- ацетон
- аммиак1, 2

Осылардың барлығы зат алмасудың қалыпты өнімдері болғанымен, аз дозада да аса қауіпті. Сондықтан уыттарды залалсыздандыру қызметі өте маңызды.

Бауырдың қалпына келуін тездетуге көмектеседіДәрі туралы

Сақтау мен жинау қызметі

Бауыр - шұғыл жағдайларда адамға өмір сүруге көмектесетін мүше. Мысалы, жарақат және қан жоғалту кезінде қан арнасына бауыр тамырларында үнемі болатын қанның қосымша көлемі шығарылады. ^{1, 3} Сондай торығу қадамы ағзаны тағы бірақ уақыт бойы «жүзу үстінде» сақтап тұра алады.

Сонымен қатар, сақтау туралы айтқан кезде бауыр гликоген - ерекше көмірсуды жинап отырады, ол қажет болған жағдайда глюкозаға айналып, оның мөлшерін ми мен жалпы барлық дененің қызмет істеуі үшін сақтап тұрады. ^{1, 2, 3} Дәл бауыр осы энергетикалық қорды сақтаудың негізгі қоры болып табылады.

Сонымен қатар ол дәрумендерді, әсіресе май еритін, жинайды.

Өттің түзілуі

Өт бауырда өндіріліп, өт қабында тек қажет кезде ас қорыту жолының жарығына шығып, ағзаға тамақты қажет нәрлі заттарға дейін қорытып, ыдыратуға көмектесу үшін жиналып тұрады. Тәулігіне адам бауыры 2 литрге дейін өт бөледі. ⁴

Бұл ащы қара-жасыл сұйықтық қасиеттері бойынша бірегей. Соның арқасында, аш ішектің толқи жиырылуы мен ішекті ішінен қаптап тұрған қорғау шырышының өндірілуі белсендіріледі, ол майларды ыдыратып, ақуыз алмасуына қатысады. Және бүйрекпен шығарылуы мүмкін емес зат алмасу өнімдерін дәл өт байланыстырады және шығарады. ⁴

Пигменттер алмасуы

Билирубин - негізгі өт пигменттерінің бірі, қанды қызыл түске бояп, жасушалық дем алуға қатысатын ақуыз, гемоглобиннің ыдырау сатысының бірі. Эритроциттерде - қанның қызыл жасушаларында бар. Өзінің табиғи өлім-жітімінен кейін, шамамен 120 күн, эритроциттер кәдеге жаратылады, ал гемоглобин бауырда ыдырап, соның ішінде билирубинге айналады. Дәл соның қандағы шоғырлануының артуының арқасында сары ауру пайда болып, бауыр ауруын болжауға болады.

Айтқандай, егер сіз гемоглобин қалай билирубинге айналатынын көргіңіз келсе, жай терідегі көгерудің «гүлдену» деңгейлерін бақылаңыз. Қан сарғыш болған кезде, біліңіз - осы билирубиннің түсі.

Осы зат кейбір деректер бойынша - негізгі жасушалы антиоксидант және цитопротектор ⁵ , яғни жасуша қорғаушысы. Бірақ, бауыр мен өт қабының аурулары кезіндегідей, билирубин көп болатын болса бұл жаман. Оның уытты әсері де бар, ол гематоэнцефалдық тосқауылды өтіп ми жасушаларын зақымдауы мүмкін, бұл энцефалопатияға алып келеді.

Бауыр қызметінің бұзылуы

Бауырдың барлық қызметі бұзылған кезде соңында ажануар үшін қайғылы нәтижеге алып келе алатын өлімге алып келетін таусылмас мәселелер жіберіледі. Бұл әсіресе гепатиттер (жіті және созылмалы), цирроз, майлы гепатоз кезінде маңызды. Егер бауыр өзінің міндеттерін орындай алмаса, не болады:

- орталық жүйке жүйесінің зақымдануы
- қан қасиеттерінің өзгеруі (қан кету, тромбоздар болуы мүмкін)
- гормондар алмасуының бұзылуы, оның ішінде жыныстық
- жұқпалы асқынулар тәуекелін арттыру1
- және басқа да көптеген.

Бауыр организмде ішкі ортаның тұрақтылығын сақтап тұруға бағытталған көптеген өте маңызды қызметтер атқарады.

Бауыр аурулары:

Қабынумен (гепатит) ;
Бауыр жасушаларында зат алмасуларының біріншілік бұзылыстарынан дамитын дистрофиялармен (гепатоздармен) ;
Бауырда дәнекер тіннің көптеп өсіп-өнуінен оның беріштенуімен (цирроз) ;
Өспе өсуімен;
Өт өндірілуі мен өттің ішекке шығарылуы бұзылыстарымен көрінеді.

Бауыр аурулары себепкер ықпалдарының бауырға тікелей әсерлерінен өзіндік және басқа ағзалар мен жүйелердің бұзылыстары нәтижесінде дамитын салдарлық болып ажыратылады.

Бауырдың өзіндік бүліністерінің себепкер ықпалдары болып:

Бактериялар мен вирустар ( вирустық гепатиттер А, В, С, Д, Е, нтеровирустар, туберкулез, мерез, іш сүзегі т. б қоздырғыштар) ;
Қарапайым жәндіктер мен құрттар (амеба, лямблийлер, эхинококтар, бөсір (аскарида) т. б) ;
Экзогендік, эндогендік улы өнімдер, дәрі-дәрімектер (сынап, фосфор, сульфаниламидтер, антибиотиктер, ішімдік, тіннің ыдырау өнімдері т. б) ;
Өт жолдары қабынуларынан, тас байлануынан т. б жағдайлардан дамитын өттің іркіліп тұрып қалуы;
Аллергиялық серпілістер (екпе, емдік сарысу, тағамдық немесе дәрілік аллергендер оргаизмге енгенде) ;
Тағамдық факторлар (нәруыздық, витаминдік ашығулар, тым майлы тағам қабылдау т. б) ;
Өспелер (гепатома) ;
Физикалық ықпалдар (индағыш сәулелер, жарақат т. б) есептеледі.
Организмнің басқа мүшелері мен жүйелерінің аурулары нәтижесінде бауырдың салдарлық бүліністері мына жағдайларда дамуы мүмкін:
Қанайналым жеткіліксіздігінен (сілейме, коллапс, жүрек қызметінің жеткіліксіздігі) ;
Организмнің гипоксиясынан;
Қан жүйесінің ауруларынан (анемиялар, лейкоздар) ;
Бүйрек қызметінің жеткіліксіздігінен;
Витаминдердің, әсіресе Е витаминінің тапшылығынан;
Эндокриндік бездердің ауруларынан (бүйрек үсті бездері сыртқы қабатының жіті жеткіліксіздігі, қантты диабет) ;
Өспелердің бауырдағы метастазаларынан;
Тұқым қуатын зат алмасуларының ауруларынан;
Темір иондарының артық жиналып қалуынан бауырда гемосидероз дамуынан т. б жағдайлардан байқалады.

Бауыр ауруларының патогенезіне жасуша мембраналарының бүліністері үлкен маңызды орын алады. Әртүрлі ықпалдардың әсерлерінен жасушалардың мембранларындағы май қышқылдарының асқын тотығуы, фосфолипаза ферменттерінің қатты әсерленуі, жасуша ішінде кальций мен натрий иондарының көптеп түсуі гепатоциттердің бүліністеріне әкеледі. Жасуша мембраналарының өткізгіштігі жоғарлануына байланысты оның ішіндегі нәруыздар жалпы қанайналымға түсіп, организмнің иммундық жүйесімен түйісудің нәтижесінде меншік бауыр жасушаларына қарсы аутоантиденелер мен сезімталдығы көтерілген Т-лимфоциттер түзілуі мүмкін.

Осылардың нәтижесінде бауыр жасушаларының бүлінуі одан сайын күшейеді. Бауырда некроздық немесе дистофиялық өзгерістер дамиды. Дистрофиялық өзгерістердің жиі кездесетін түрі болып бауыр жасушаларына майлардың сіңюеленуі және майлық дистрофиясы есептеледі. Сонымен бірге, өттің бауырда іркілуі, ө жолдарының қабынуы, бауырда темір иондарының жиналуы, т. с. с құбылыстар гепотоциттердің бүліністерін туындатады.

Бауыр қызметтерінің жеткіліксіздігі

Бауыр қызметтерінің жеткіліксіздігі барлық зат алмасуларының бұзылыстарымен сипатталады.

Көмірсу алмасуларының бұзылыстары:

Гликогеннің түзілуі төмендейді, оның ыдырауы бұзылады;
Глюкозаның басқа өнімдерінен (аминқышқылдарынан, май қышқылдарынан) түзілуі (глюконеогенез) азаяды;
Қанда глюкозаның деңгейі төмендейді (гипогликемия) ;

Бауырда глюкогеннің қоры азаюына байланысты глюкурон қышқылының мөлшері төмендейді. Сондықтан бауырдың усыздандыру қызметі әлсірейді. Өйткені организмге сырттан түскен немесе өзінде пайда болған уытты өнімдер глюкурон қышқылымен жұп байланыстар құру арқылы уытсызданады.

Май алмасуының бұзылыстар:

Май қышқылдарының, үшглицеридтердің, фосфолипидтердің, холестериннің және оның әтірлерінің түзілуі мен ыдырауы бұзылады;
Фосфолипидтер түзілуінің азаюы май қышқылдарының тотығуын, төмендетеді;
Май тотықпай бауыр жасушаларында шоғырланып жиналып қалады. Бауырдың майлық сіңбеленуі (инфильтрациясы) мен дистрофиясы дамиды. Осыдан әр түрлі өндірістік улармен (хлорофром, барбитураттар, антибиотиктер т. б) уланғанда, тағамда нәруыздар ұзақ болмағанда, арақ-шарапты тым артық қабылдағанда бауырдың майлық дистрофиясы дамиды;
Майлардың тотығуы толық болмай, олардың аралық өнімдері - кетондық денелер организмде жиналып қалады;
Организмде холестириннің өт қышқылдарына ұзақ артық түсуінен қанда оның деңгейі көбеюі бауырда α-липопротеиндердің түзілмеуінен дамиды.

Нәруыздар алмасуының бұзылыстары:

Бауырда амин қышқылдарын дезаминдеу, трансаминдеу, декарбоксилеу үрдістерін сергітететін ферменттердің белсенділігі төмендейді. Осыданм амин қышқылдарының, биогендік аминдердің құрылуы және ыдырауы бұзылады, нәруыздардың түзілуі азаяды;
Плазмалық нәруыздар альбуминнің, глобулиндердің, фибриогеннің, пртромбиннің т. б қан ұю факторларының түзілуі төмендейді. Сондықтан гипопротеинемия, гипоонкия, дененің ісуі, қан кету синдромдары дамиды.

Бауыр жасушаларының сыртқы қабығының бүліністері нәтижесінде жасушалары ішінде болатын (, , λ-, лактадегидрогеназа, пируватдекарбоксилаза т. б) ферменттер шығады. Бауыр аурулары кездерінде онда қалыпты жағдайда түзілмеитін гамма-глобулин, өзгерген глабуминдер немесе парапротеиндер түзіледі. Бұл кездерде зәрнәсілдердің түзілуі азайып, қанда аммиактың жиналып қалуы әкеледі.

Бауырдың қорғаныстық қызметінің бұзылыстары

Көптеген экзогендік және ндогендік улы қосындылар бауырда өңдеуден өтіп, усыз заттарға айналады. Онда ацетилдеу, метилдеу, тотықтыру, тотықсыздандыру, ыдырату үрдістері және клюкурон, күкірт қышқылдарымен, гликокол, цистеинмен жұп қосындылар құру арқылы уытты заттар уытсыздандырылады. Сонымен қатар бауырда уытты заттардың бейспецикалық микросомалық монооксигеназа жүйесімен усыздануы болады. Бұл кезде, жорамал бойынша, улы зат бауыр жасушаларынң ндоплазмалық торшаларыны кіріп, сутегі иондарын байланыстырады. Содан суда еритін қоспаларға айналады да, оргаизмнен сыртқа шығарылады. Бауыр жасушаларының эндоплазмалық торшаларының қабығымен байланысқан гемопротиендерге жатады. Оның қатысуымен дәрілердің алмасуы кезінде бос радикалдар пайда болуы мүмкін. Олар, дер кезінде бейтарапталмаса, жасуша нәруыздарымен байланысып, мембраналарында май қышқылдарының асқын тотығуын туындатады. Сондықтан пайда болған бос радикалдар цитоплазмадағы глутатион С-трансфераза ферменттерінің қатысуымен глутатионға байланыстырылады. Сонымен бірге, микросомалық және цитоплазмадағы сульфатрансфераза ферменттірінің қатысуымен глюкурон және күкірт қышқылдарымен жұп қосындылар түзеді. Осы көрсетілген тетіктердің бұзылуы бауырды уытсыздандыру қызметінің әлсіреуіне әкеледі. Бұл кезде организмде аммиак, фенолдар т. б уытты өнімдер жиналып қалады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.