Семей ядролық полигон сынақтарының зардабы

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 10 бет
Таңдаулыға:

Қазақ Ұлттық Аграрлық Зерттеу Университеті
О.Сүлейменов атындағы әлеуметтік білім және тәрбие институты факультеті
Қазақстан тарихы және Қазақстан халықтарының мәдениеті кафедрасы
Қазақстанның қазіргі заман тарихы пәні

Реферат
Тақырыбы: Семей ядролық полигон сынақтарының зардабы.
Орындаған: 5В120200- Ветеринариялық санитария
мамандығының 1 курс 108 топ студенті
Ертуғанова Айдана
Тексерген: профессор Иманбаева С.С.

Алматы, 2020 жыл
Жоспар:
І.Кіріспе
ІІ. Негізгі бөлім
ІІІ. Қорытынды
ІV.Қолданылған әдебиеттер

І.Кіріспе
КСРО уақытында Қазақстанда атом бомбаларының сынағы өтті. Осы сынақты өткізу үшін арнайы бөлінген жерге Семей ядролық полигонын ашты. Басында осы сынақ табиғат пен жануарларға тікелей зардап тигізді. Осыған байланысты сынақтарды жер астында жасайтын болды. Сынақтағы жарылған атом бомбаларының әсері өте ауыр болды. Атом бомбаларының жарылыстары болып жатқан жерге жақын тұратын 500 мыңдай адам зардап шекті. 1949 және 1963 жылдар аралығында болған жер бетіндегі жарылыстар зардабы көп болды. Осы аумақта тұратын адамдардың арасында онкологиялық, жүрек, жүйке, психикалық ауруларға шалдыққандардың саны күрт өсті. Ауруға шалдыққан адамдардың есебі 1990 жылға дейін жасырылып келді. Өлім құшқан, зардап шеккен адамдар саны өте көп болды. Отбасыларда кемтар туылған балалар саны арта түсті. 1980 жылдардың аяғына қарай атом ядролық жарылыстар халықтың щыдамынан шығып, өз шегіне жеткен болатын. Басқа ядролық қаруы бар елдермен салыстырғанда Қазақстан жеріндейгі ядролық арсенал сонау Кеңес Одағының кезінен сақталған. Осы ядролық қаруды қолданғандағы тигізетін зардабы көптеген қалаларды, континенттерді, елдерді жойып кете алар еді.

ІІ.Негізгі бөлім
Семей ядролық полигонындағы сынақтардың жалпы саны 456 ядролық және термоядролық жарылысты құрады. Олардың 116-сы ашық болды, яғни жер бетінде немесе әуе кеңістігінде жасалды. Қазақ ғалымдарының есебі бойынша, Семей полигонында әуеде жер бетінде сынақтан өткізілген ядролық зарядтардың жалпы қуаты 2,5 мың есе көп болды. Осынау сынақтар Қазақстанның тіршілік өрісі мен халық денсаулығына тигізген сұмдық нұқсанды сипаттау үшін тіл жетпейді. Жер бетіндегі және әуедегі ядролық жарылыстарлың зардаптары сұмдық еді. 1950 жылдардың ортасына қарай жер бетінде ядролық қарудың тағылық сынағын өткізе беру мүмкін еместігі айқын болды. Мұны да бірінші ұқққан АҚШ еді. Американдықтардың 1950 жылдардың аяғында-ақ ядролық сынақтарды жер астында жүргізуге көшкені белгілі: жер астындағы қуаты 1,7 килотонналық, Райнер деген бүркеншік атпен белгілі тұңғыш ядролық жарылыс Невада полигонында 1957 жылы қыркүйекте жасалды. Кеңес Одағы жер асты ядролық сынақтарына тек бес жылдан кейін ғана, 1963 жылы кірісті. Алайда ядролық жарылыстарды жер астына тығып қою тек тіршілік өрісіне зиянды ықпалды ғана жасырды. Ядролық сынақтардық аса жиілігі сақталып қала берді. 1962-1989 жылдар арасында Семей полигонындағы дегелең тауының жер астындағы шахталарында 340 жарылыс жасалды. Бұл арада жыл сайын 14-18 ядролық сынақ өткізіліп тұрды. Осынау жарылыстардың салдарынан бір кездері жартастардан құралған Дегелең тауы іс жүзінде қиыршық тас үйіндісіне айналды. Жер қойнауындағы ядролық жарылыстар әскерилердің сөздеріне кереғар айналадағы ортаға тіпті де зиянсыз емес-тін. Жер астындағы әрбір үшінші жарылыстан соң ,жарылыс нәтижесінде пайда болған жарықтар мен саңылаулардан радиоактивті газ шығып кетіп жатты. Ондай соңғы оқиғалардың бірі 1980 жылдардың соңында болды. Ол кеңінен әшкере болып, жұршылықтың ғаламат ашу-ызасын туғызды. 1989 жылы 12 ақпанда кезекті жоспарлы ядролық сынақ өткізілді. Үңгірлердің бірінде қуаты 70 килотоннадан астам ядролық заряд жарылды. Соның салдарынан жер бетінде саңылаулар пайда болып, олардан екі тәулік бойы радиоактивті газдар шығып жатты. Содан пайда болған радиоактивті бұлт 30 мыңнан астам адам тұратын аумақты бүркеді. Бұл аймақта радиациялық фон 3000-4000 микрорентгенге жетті. Бұл көрсеткіш қалыпты жағдайда сағатына 15-20 микрорентген болатын табиғи радиациялық фоннан екі жүз есе асып түсті. Кейінірек анықталғанындай, мұндай жайттар полигонда едәуір жиі болып тұрады екен. 1987 жылы жарылыс салдарынан пайда болған радиоактивті газ толқыны Семейге алты рет жеткен, 1988 жылы мұндай жағдай екі рет болған. Бүгінде, Семей полигонындағы ядролық сынақтар Қазақстан аумағын радиоактивті заттармен ластау проблемасы мұзтауының шыы болғанын жұрттың бәрі біле де бермес. Әр жылдарда атом жарылыстары республиканың барлық дерлік қиырларында болып жатты. Кеңінен белгілі болған Семей полигонынан өзге Қазақстан аумағында Атырау және Батыс Қазақстан облыстарының шекарасында Азғыр полигоны орналасты. 1965 жылдан бастап , Батыс Қазақстанда өнеркәсіптік мақсатта 26 жер асты ядролық жарылыстары жасалды. Жалпы алғанда , жер астында кең қуыстар жасау үщін шаруашылық мақсатта жер қойнауында ядролық жарылыстар жасау практикасы сол жылдары КСРО-да кеңінен таралған болатын. Айта кету керек, ауыз толтырып айтарлықтай табысқа қол жеткен жоқ. Атап айтқанда, Ресейдегі Астрахан газ-конденсат кеніштерінде жер қойнауында 15 ядролық жарылыс жасалды. Алайда 1986 жылға қарай ядролық жарылыстар көмегімен қолдан жасалған қуыстардың көпшілігі су алып кетудің, тау жыныстарының табиғи эрозиясының, тектоникалық жылжулардың салдарынан құлап бітті. 1992 жылы Қазақстан Республикасының санитарлық-эпидемиологиялық қызметінің органдары Азғыр полигоны алаңдарын тексеріп, радиоактивті заттармен едәуір ластанған жерлерді анықтады. Ядролық жарылыстармен жасалған бірнеше қуыстар радиоактивті суға толы болып шықты, ол су ауыз сумен қамтамасыз ету үшін қолданылатын сулы горизонттарға қосылып кетуі әбден мүмкін еді. Полигонда жер бетіндегі радиация деңгейі сағатына 3500 микрорентген болды, мұның өзі адам денсаулығы үшін қауіпсіз табиғи деңгейден 150 есе көп еді. Сондай-ақ Азғыр полигонына жақын маңдағы аудандардың халқына радиациялық қауіптің бар екендігі туралы ескертілмегені де анықталды. Тіпті, мынадай жағдайлар да болған: колхоз егістіктері қуатты радиоактивті сәулелену көздерінен бірнеше жүз метр жерлерге орналастырылған екен. Полигонмен іргелес аудандарда мал мен жабайы аңдардың жаппай ауруы, қырылуы оқтын-оқтын болып тұрған және олар сипаты жағынан сәуле сырқатына ұқсайтын. Полигонға жақын аумақтың халқы арасында рактан қайтыс болғандардың деңгейі жоғарылап кеткен. 1949-1991 жылдардағы бүкіл сынақ барысында одақтық басшылықта Семей ядролық полигонынан келген нұқсанды өтейтіндей ерекше ниет те, жеткілікті қаржы да болған жоқ. Одақтық бюджетте мұндай шығыс бабы болған жоқ, бері салғанда, американ өтемінің мөлшерімен салыстыратындай көлемде болған жоқ. Ядролық сынақтар жүргізілген уақыт жай ғана өзгеше уақыт болып қойған жоқ. Заман қиын болатын. Жарылыстан жер сілкінгенін сезінгенде немесе тіпті шайдай ашық күні екінші Күнді көргенде де ешкім де ашу-ыза білдіре қойған жоқ. Ереуілдер, наразылықтар туралы әңгіме болуы да мүмкін емес-тін. Бас асауларды бас білдірудің сүйікті құралы псизиатриялық емханалар болды. Бұрынғы КСРО-ның басшылары сынақтар өткізгенде сол кездегі Қазақстанның халқы түгілі, бюрократиялық билік тобымен де ақылдасқан жоқ. Өйткені Қазақстан КСР-інің басшылары жұмысқа орталықта тағайындалып, сонда орнынан алынатын. Мәскеу бұйрығын қалт етпеу мансаптан айырылмаудың бірден-бір жолы болатын. Қойдың бауыздалар шағында да үн шығармауы дегеніңіз осы ғой. Ондаған жылдар бойғы үнсіздік бүгінде келмеске кетті. Адамдар денсаулығынан айырылғанын, үрейлі экологилық соққыны тілге тиек етеді. Тәуелсіздігін енді ғана алған жас мемлекет осынау зобалаңмен, ашынған жұрттың енді ғана ие болған мемлекеттікке талабымен бетпе-бет қалды. Мәселеге кеңінен қарасақ, бұл тіпті де Қазақстанның кінасі емес қой.
Тәуелсіздікке ие болған бойда біз Қазақстандағы ядролық сынақ құрбандары мен Семей ядролық полигонының маңайындағы жұртқа көмектесудің үкіметтік бағдарламаларын қабылдадық. Бірақ біз қолданған шаралардың бәріне қарамастан, бүкіл Кеңес Одағының күш жігерімен атқарылған нәрсенің бәрінің бәрінің зардаптарын Қазақстанның жалғыз өзінің түзетіп шығуы оңай емес.
Сонау 1957 жылдың өзінде Жапонияның астанасында өткен атом және сутегі бомбасына тыйым салу жолындағы халықаралық конференциясында сөйлеген сөзінде жер бетіндегі алғашқы ядролық сынақтардың тажалды зардаптары туралы Мұхтар Әуезов айтқан болатын. Ол өзінің кіндік қаны тамған өңірге, ежелгі Семей жеріне атом полигонымен ілесе келген қасірет туралы, түсініксіз сырқаттардан бас кешкен адамдар мен мутанттар туған жүздеген аналар туралы толғады... Әсілі, Қазақстандағы ядролық сынақтар тақырыбын қозғағанда, бұрынғы Кеңес Одағында бұл мәселені қарастыру әскери-өнеркәсіптік кешен басшылары мен Қазақстан жұртшылығының өзара қатынасының ең бір жиіркенішті сәттерінің бірі болғанын айтпай кетуге болмайды. Кеңестік жүйенің, одақтық қатынастардың шын бейнесі - метрополияның жартылай республикалардың - Кеңес Одағының шикізаттық қосшыларының мұқтаждары мен проблемаларына үстірт, кейде жүрдім-бардым қарауы айқын көрінеді. Ядролық сынақтардың тіршілік өрісіне қандай зиян тигізетіні қазір ешкімге де құпия емес. Бұл - Семей облысы мен басқа да жерлерде бейбіт ядролық бомбалауға ұшыраған мыңдаған атомды солдаттар, айна-қатесіз тірі өліктер мен жай азаматтар және әрине Семейдің өзінің ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.