Газ және сұйықтың шығынын өлшеу

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 61 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі

Х. Досмұхамедов атындағы Атырау мемлекеттік университеті

Физика және техникалық пәндер кафедрасы

«Қорғауға жіберілді»

Физика және техникалық

пәндер кафедрасының

меңгерушісі

Ж. Г. Джумамухамбетов

«___»2018ж.

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС

Тақырыбы: Мұнайгаз өндірісіндегі газ шығынын өлшеуге арналған сығу құрылғысының негізгі өлшемін есептеу, талдаудың метрологиялық қамсыздануы

5В073200 - «Стандарттау метрология және сертификаттау» мамандығы бойынша

Орындаған: Батырханова Диляра

Ғылыми жетекшісі: п. ғ. д., профессор Имашев Г. И.

Норма бақылау:

Атырау 2018

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ

1 Газ өндірудегі метрологияның рөлі

1. 1 Метрология саласының теориялық мәселелері

1. 2 Газ кен орынның сипатталуы және газ жеткізу

2 Газ шығынын өлшеуге арналған сығу құрылғысының негізгі өлшемін есептеу, талдаудың метрологиялық қамсыздануы

2. 1 «SINOPEC Engineering (Group) Co., Ltd» компаниясына сипаттама

2. 2 Газды есепке алу жүйесі

2. 3 Заттар шығындарын өлшеудің әдістері мен құралдары

2. 3. 1 Газды есепке алу құралының дәлдік классын таңдау

2. 3. 2 Газ шығынын өлшеу үшін есепке алу торабын дайындау

2. 4 Сұйықтар мен газдардың мөлшерін және шығынын өлшеу. Жалпы мағлұматтар

2. 5 Сұйық және газ, бу шығынын өлшеу үшін құралдары және әдістер

2. 6 Газ және сұйықтың шығынын өлшеу

2. 7 Сұйық пен газдың шығындарын анықтау

3 Экономикалық тиімділік және еңбек қауіпсіздігі

3. 1 Метрологиялық қамтамасыз ету бойынша жұмыстардың экономикалық тиімділігі

3. 2 Еңбек қауіпсіздігі

ҚОРЫТЫНДЫ

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

Кіріспе

Дипломдық жұмыстың өзектілігі: Төртінші өнеркәсіптік революция жағдайындағы дамудың жаңа мүмкіндіктері атты 2018 жылғы 10 қаңтардағы Қазақстан Республикасының Президенті Н. Назарбаевтың Қазақстан халқына Жолдауының бірінші бағытында айтылғандай -«Индустрияландыру жаңа технологияларды енгізудің көшбасшысына айналуы тиіс. Оның нәтижелері мұнай бағасы күрт төмендеген 2014-2015 жылдардағы дағдарыста негізгі тұрақтандырушы факторлардың бірі болды. Сол себепті жоғары еңбек өнімділігі бар қайта өңдеу секторына деген бағдарымыз өзгерген жоқ.

Сонымен бірге индустрияландыру 4. 0 жаңа технологиялық қалыптың барлық мүмкіндіктерін пайдалана отырып, мейлінше инновациялық сипатқа ие болуға тиіс.

Кәсіпорындарды жаңғырту мен цифрландыруға бағытталған, тауардың экспортқа шығуын көздейтінжаңа құралдардыәзірлеп, сыннан өткізу қажет. » - деген болатын. [2]

Бұл дипломдық жобамда кәсіпорындарымызды жаңғыруға бағытталған Атырау мұнай өңдеу зауытын жаңғырту мақсатында «SINOPEC Engineering (Group) Co., Ltd» компаниясы жұмысының мамандығымыздың бір бөлшегі метрология саласындағы құралдар жұмысымен танысатын боламыз.

Ғылым және өндіріс өлшеусіз болмайды. Дүние жүзінде қас қағым сәтте миллиондаған өлшеудік жұмыстар жүргізіледі. Шығарылатын тауар сапасы мен, көліктердің апатсыз немесе қауіпсіз қозғалысы, техникалық дәрежесінің қалыптастыруы, экологиялық, медициналық сараптама -оның ішіндегі барлығы метрологиялық пайымның қорытындысынан алынады.

Бір сөзбен метрологияның маңыздылығын айтып жеткізу мүмкін емес. Олардың ережелерімен және нормаларын заң ретінде бекітіледі. Бүткіл тіршілік әр саласына араласып, бүгінгі кезге дейін метрология ғылымы және техниканың дамуына әсерін тигізіп, адамдар мен шаруашылық қызмет субъектілерінің ара қатынастарын анықтай отырып, өлшем бірлігі және мемлекетаралық ынтымақтастық саласында мемлекеттік реттеу принципін қалыптастырады. Метрология мемлекеттің ерекше кеңістікті алатын көрсеткіші десек, асыра айтқандық емес.

Практикалық қызмет етуде өлшеусіз өтуге болатын бірде бір сала жоқ. Қай жерде болсын, қайда өлшеуші шаманың өлшеуші бірлігінің ара қатынастарында байланыс болу керек жерде түрлі талдауда, болжауларда, жоспарлауда, бақылауда, реттеуде шикізаттың әзір тауар сапасы және барлық өндіріс циклының технологиялық операциялар жайлы анық ақпарат керек.

Ондай ақпаратты түрлі физикалық шамалар, көрсеткіштер және де оларды көп рет өлшеп қана өлшеу жолымен алалады. Нақты, керекті дәлтікпен алынған өлшеуші мәлімет оң шешім қабылдауға мүмкіншілік бар . Дәл емес мәліметтауар сапасының төмен болуына, аппараттарға, ғылыми зерттеулердің жалған қорытылануына, пайдалы қазбалардың қорын теріс бағалауға әкелуі ықтимал. [2]

Өлшеуге бірыңғай тәсіл - амал өзара - түсінушілікті, мәліметті айырбастауға, өлшеу құралдарың және тәсілдерін стандарттауға, халықаралық тауарайналым жүйесінде тауарды сынау және өлшеу қорытындыларын кепілдік береді өзара мойындарына. Бәрі, құн сайын өлшейтін (техникалық құрал саймандарды қолдана білу арқасында тәжірибе жолдарымен өлшенетін шамалардың дұрыс мәнін қарастырады) алынған өлшеу қорытындысы бойынша метрологтар өз жұмыстарына сенеді. өлшеу қорытындысына тек сенім жоқ, қайтып қарастырып өлшеуге басқа зертханаларды немесе басқа да өз ісін білетін мамандарды шақыру мәжбүрге салады. Көбі көп проблемаларды тек түрлі орындарда, түрлі уақытта, түрлі өлшем аспаптары көмегімен көп санды істелген өлшеу қорытындыларын негізінде ыңғайлы жағын қарастыруғы болады. Ондай қорытыныларды тек оларды салғастыру шарттарымен пайдалануға болады. Өндірісті автоматтандыру дәлдікті жоғарылатуға, дәл және салғастыру өлшеу жүргізуге мәжбүрлейді. Проблема күрделенген сайын, метрология үлкен мәселеге ие болады.

Дипломдық жұмыстың мақсаты: Газ тасымалдауда газ шығынын өлшеуге арналған сығу құрылғысының негізгі өлшемін есептеу және талдау.

Дипломдық жұмыстың зерттеу нысаны: Қазіргі заманғы метрологиялық бақылау мен өлшеулер тәсілдерін табуға арналған инновациялық техникалық жабдықтар.

Дипломдық жұмыстың зерттеу пәні: Мұнай өндіру және тасымалдау саласында метрологиялық тәсілдерін дамыту.

Дипломдық жұмыстың болжамы: Егерде мұнай және мұнай өнімдерін тасымалдауға қазіргі таңдағы заманауи технологиялық тәсілдерді және оны дұрыс есептеуде инновациялық құрылдарды қолданса, сондағана шығынды азайту және үнемдеу мәселесі шешіледі.

Дипломдық жұмыстың міндеттері:

Метрология саласындағы теориялық проблемаларын талқылау;
Ғылыми талдамаларда және іргелі зерттеулерде өлшем дұрыстығын қамтамтитын тәсілдерді зерттеп үйрену;
Жай-күйін талдау, өлшеу, өндірісті метрологиялық қамтамасыз ету;
Өлшеу құрал саймандарын калибрлеу мен метрологиялық бақылау өткізу;
Технологиялық және де конструкторлық стандарттарға метрологиялық сараптама жүргізу;
Керекті нормативті құжаттарға анализ жасау;
Метрологиялық өлшеулер және есептеулерде тәжірибелік әдістерді талдау.

Дипломдық жұмыстың тәжірибелік маңыздылығы:

Энергетикалық, материалдық сонымен бірге басқа да ресурстарды үнемдеу ету үлкен маңызға ие, себебі шынайы сандық есеп мұнай мен мұнай өнімдерін үнемдеудің негізі болып қарастырылады.

Дипломдық жұмыстың құрылымы: К іріспеден, төрт тараудан: 1. Газ өндірудегі метрологияның рөлі, 2. Газ шығынын өлшеуге арналған сығу құрылғысының негізгі өлшемін есептеу, талдаудың метрологиялық қамсыздануы, 3. Экономикалық тиімділік және еңбек қауіпсіздігі, қорытындыдан, пайдаланған әдебиеттер тізімінен тұрады.

1 Газ өндірудегі метрологияның рөлі 1. 1 Метрологиялық қамтамасыз етудің қарастыратын мәселелері

Қызмет етудің бар түрі өлшеусіз емес. Фирманың көп саласында 30%-дың астамы шығын көлемдеріне байланысты-жылдық капитал кірістерін керек етеді. Фирмаға керекті материалдардағы энергетика және әр түрлі шекізаттарды үнемдеу мәселелерін жасауда метрология жағдайында қамтудың аса үлкен мәніне ие бола алады, себебі сандық есептеу құжаттарындағы зерттелген құндылықтарын сонымен қатар электрлік немесе сондағы отын энергиясы, мұнай мен мұнай өнімдері, газ, су қорларын үнемдеу немесе жоғалтуды азайту мәселесі бойынша негізгісі болып есептелінеді.

Метрология мамандығындағы жұмысшылардың қызмет етпеуі, сондағы қызметкерлері өлшенген бірліктерін қамсыздандыру үшін де жағдайлар мен талаптардың бұзылуы - ол яғни, технологиямыздардың зерттелген бағыттарын жасалуы кезінде, тауардың сапасын тәжірибеден жүргізген мезгілде, сол өлшеулерін адамзат денсаулықтарын емдеу мен жіктелуі жағдайында аса көп шығындалады.

Өнімдерді өндірген уақытта, өнімдердің дайын сапасын бақылау ол тек өлшенілмеуін немесе осыған қарасты жүйелі түрде үзбестен бақылану көмегімен технологиядағы процесттерін сапалық түрде көрсеткіштеріне тәжірибелерінің жұмыстануы мен өлшену жағдайларына қарасулары қажет болады. Жаңадан шыққан өнімдерді ойластырар кезінде немесе әр бір технологиядағы процестерді шығарар уақытта жасалған және аттестатталынған өлшеулері мен сынақтарын құрылғылардан және де әдіснамаларын көре отырып, өндірістердегі метрология саласындағы сұрақтарды қарастырады.

Өлшенген уақытта қолданылатын әдіснамалары метрология жағдайында аттестталған болуы қажет немес олар, тіркеудегі базаларынан өтеді. Аттестатталынған әдістемелер талаптарын қатаң түрде қарастыра отыра бейне бақылаушы, яғни оған алған өлшеуқорытындысы, қателігі берілген шегінен шықпағаныне сенімді болу қажет.

Қызмет берудің барлық бөліміндегі нысандарында метрология заңнамысының жағдайына байланысты, тәжірибе жүзінде жасай алатын және теоретика метрологиясын жасаудың негізін білетін мамандар керек (өлшеу жағдайын жауапкершілікті алатын бас метрологтар, өлшеуді бақылайтын операторлар) .

Метрологияның саласында мамандар дайындау төрт тіректі модульге негізделеді: инженерлі дайындық, экономды басқару дайындық, ақпаратты технология саласында дайындық, сапаны қамтамасыз етудегі дайындық. Іздену кезінде дәл өлшеуші ақпараттар алу, жаңарту, өңдеу мен беру әдістерін қамтамасыздандырылады. Өндірісті метрологиялық қамту кезінде және де метрология мамандығындағы мәселелерді зертеп, халықаралық құқықты немесе ұйымдар талабына сайкес келетін метрологиядағы жұмыстарды өткізу және ұйымдағы талаптарға сай қарастырылады. [3]

Жалпы өндірісті метрологиялық қамту келесі сатыларды қарастырады, олар төмендегідей болып келуі мүмкін:

- Өлшеудің жағдайларын талдап, қарастыру;

- Өлшем шамаларының рациональды жіктеуіштерін орнату немесе сондай нақтыларға сәйкес келген тұлғалар, не болмаса, осыларға қарасты эталондық өлшеулік құрал-жабдықтарын калибрлеу әдістері;

- Зерттеп, бақылау тәртіптерін жүргізу мен өлшеу құрылғыларын калибрлеу;

- Қойылған дәл нормаларымен қамтамасыз ету үшін өлшеуді қарастырып әдістемесін өткізу;

- Технологиялық немесе конструкторлық құжаттамаларға метрологиялық талдау қүру;

- Қажетті нормативті құжаттарды енгізу;

- Техникалық біліктілік талаптарына аккредиттеу өткізу;

- Метрологиялық зерттеуді жүргізу.

Метрологиялық қамтуды әзірлеу уақытында процестердің бір бірімен байланыстығын үйлесімділікті пайданалу қажет.

Сонымен метрологиялық қызметтердің құрамы мен жұмысын, өндірісті метрологиялық қамтамасыз етудың техникалық базаларын, өлшеу мен нақтылығын қамту әдістерін, метрологиялық дайындау мен тексеру жұмыстарын жүргізу, олардың қорытындыларын қайта жаңғырту. Сонымен бірге, метрологиялық қамту жағдайын талдау, өлшеу мен бақылау құрылғыларын метрологиялық жарамды күйде пайдалану, өлшеу, сыңға салу және бақылау процесстерін жоспарлау және орындау, нәтижелерді өңдей алуы керек.

Өлшеуді, өлшеу құрлығыларына метрологиялық тексеріс жүргізу, аттестаттау, сондай сұрақтар бойынша жұмыстарды ұйымдастырудың дәлірек жағдайларында қетелік болмайтындай есептеп үйрену. [4]

Өлшем саласында бірлігін қамту үшін жұмыстарды ойдағыдай жасап(калибрлеу, өндіріс, салыстырып тексеру, сынақтар, жөндеу, өлшеуді орындау әдістемелерін метрологиялық аттестаттау, метрологиялық бақылау және тағы басқылары) мемлекеттік басқарушы органдары, жеке және заңды тұлғалардың метрологиялық қызмет ететін мамандардан түрады.

Өз құзіретінде метрологиялық қызметтер:

- Қазақстан Республикасының «Өлшем бірлігін қамтамасыз ету туралы» заңын;

- Қазақстан Республикасының заңдар аясында және нормативтік құжаттарын, соған қатысты өлшем бірлігін қамту бойынша;

- Стандарттау, метрология және сертификаттау бойынша уәкілетті мемлекеттік орган талаптарына сәйкес;

- осыған байланысты жасалған метрологиядағы қызмет жасау ережелері;

- мемелекетегі лауазым органы және заңды түрде жұмыс жасайтын қызметкерлер және тіркелген бұйрықтарын басшылыққа алады.

Метрологиядағы мамандар, солардың бағынушылығы мен өзіндік түрлеріне бағынбайтын, ереже бойынша, бөлімшелер түрінде пайда болады. Басты міндеттері мамандар және құқықтарды білу үшін метрологиялық қызметтер мемлекеттік басшылар органы, қызметтердің құрылымын, міндеттерін, жұмыстарын және құқықтарын анықтап метрологиялық қызмет туралы құқұтарын әзірлейді. [5]

Метрологиялық қызметтер жұмысының мемлекеттік метрологиялық қарастыруы ҚР СТ 2. 2 және ҚР ЕР 50. 2. 24 белгілі бір тәртіптеріне байланысты уәкілетті мемлекеттік органның қарастыруы бойынша жергілікті бөлімшелер қарасты іске асырылады.

Метрологиялық қызметтердің басты міндеттеріне:

- өлшеудің бір тұтастығын немесе талап етілетін нақтылығын қамтамасыздандыру;

- ғылыми қарастырудың, мекеменің тиімділігінің, тауарлардың, жұмыс пен қызмет көрсетудің техникалық дәрежесін және сапасын жоғарылатуға бағытталған өлшеу құралын және қазіргі заманғы тәсілдерді практикаға ендіру;

- әрекеттің басты бағыттарын анықтауды, және зерттеулерді, әзірлеуді, өндірісті, сынақтарды, тауардықолдануды және басқа әрекет салаларын метрологилық қамтамасыз ету бойынша жұмыстарды орындау;

- қолданыстағы заң бойынша метрологиялық талаптарды белгілеп сақтау және өз мезгілінде кіргізу;

- ҚР СТ 2. 15 талаптарына сай метрологиялық бақылау іске асырылады;

- метрологиялық қамтудың мақсатына жеткізу негізгі бағыт бағдарлары мен осы саладағы техникалық және ғылыми жеңістерді барынша тиімді пайдалану жолдарын зерттеу;

- метрологиялық қамтудың ғылым мен әдістемеде, экономикада, құқықтық және ұйыжымдық негіздерін халықтық шаруашылықты басқарудың бүкіл сол жүйеде дайындап шығу;

- физикалық шамаларын қарастыру және аса биік нәтижесінде құру тарапында жаңа физикалық тиімділікті қолдану және жанама ғылыми-зерттеулерді жан-жағын қарастыру;

- елімізде өлшеу бірлігін қамту, метрологиялық қамтамасыздандырудың басты міндеттеры, қүқүқтары, мақсаттары және нормаларын стандарттау, ГСН-ді дамыту;

- физикалық өлшеу бірлігін қолдануға жіберілуі ықтималдылықа жатпайтынын құрастыру;

- физикалық өлшеу бірлігінің мемлекеттер эталонының жүйелерді іске асыру, тіркеу мен сақтандыру;

- физикалық өлшеу бірлігінің мемлекеттік эталонан өлшемдің барлық түріне бір ретті жіберілуін құрастыру;

- метрологиялық қамтудың салааралық бағдарламасын жасу және олардың іске асырылуы бойынша жұмыстарды ұйымдастыру;

- аса жоғары дәлдіктегі өлшемнің үлгілі заттары мен жұмысшы эталонын құру және жүзеге асыру, комплексті тексеру құралдары мен зертханаларды жасап шығаруды жоспарлау және координациялау;

- өлшеу заттарының метрологиялық сипаттамасына бірлік ережелерін құру;

- жоспарлануы және жүргізілуі;

- құралдарының мемлекеттік тексерілуі;

- зат пен материалдың қасиеттеріндегі және сондағы құрал жабдықтарының стандарттық үлгісінде жалпы ережелерін қарастырады;

- өлшеу құралының өндірісі, жағдайы, пайдалануға және жөндеуіне және метрологиялық ережелері талаптар мен нормалардың сақталуына, сонымен қатар ведомствалық метрологиялық қызметтің жұмысына мемлекеттік бақылау жасау;

- метрология саласында кадрларды әзірлеу және біліктілігінкөтеруді жүзеге асыру және дайындау;

- метрология саласында халықаралық әріптестік бойынша жұмыс жасау жағандық сауда, экономикалық және ғылым мен техникалық әріптестік үшін керекті өлшемнің бір түтастығы мен қойылған талаптарына нақтылығын қамтамасыздандыру;

- метрологиялық қамту жұмыстарын ел қорғанысының мұқтаждығымен байланыстыру;

- метрологиялық қамтаму саласында ғылыми-техникалық мәліметтерді ұйымдастыру және жүзеге асыру мен сериялық өндіруге арналған өлшеу құрал саймандарын тұрақты экспонирлеу.

Метрологиялық саласында басты тапсырмаладры дұрыстап қарастыру салалық биіктілікке министрлік жүзеге асырады:

Осы проблема арасында екі топты бөлуге болады; өлшеу бірлігін қамтамту шаралары және метрологиялық қамтамту бойынша келесі төмендегілер жататын қосымша, арнайы мәселелері:

- өлшеу, сынау мен бақылау кезіндегі бағалауға кіретін материалдар, бұйымдар және процестер параметрлерінің номенклатураларын таңдау;

- өлшеу, сынау мен бақылау қорытындыларының дәл көрсеткіштерінің сандық мәні мен номенклатурасын, проблеманың оптималды шешімін қамтып олардың көрсету формасын таңдау;

- жоғарыдағы екі проблеманың шешімінің дұрыстығына көз жеткізу мақсатындағы консултивті және технологиялық құжаттарды метрологиялық сараптау;

- өлшеу, сынау мен бақылау процесін жоспарлау, өлшеу, сынау мен бақылау әдістерін жасап шығару;

- өлшеу, сынау мен бақылау процесін техникалық құрылғыларға сәйкестендіріп қамту;

- техникалық құралдарды метрологиялық жақсы жағдайда ұстау;

- өлшеу мен сынау, және бақылау процестерін орындау қорытындыларын өңдеу;

Өлшеу бірліктерін қамту проблемаларынан өзге жағдайды метрологиялық қызмет органында мамандар, өндірістік бөлімшелердің, коллективтердің әртүрлі категориялары шешеді: олар мына төмендегілерді қамтамасыз етеді;

- өлшенетін шаманың рационалды номенклатурасын, конструктордың параметрлерін, жаңа материалдар, өнімдер мен процесстер олардың қасиетін моделдеу мен үйрену негізінде жасап шығаруды таңдау;

- өлшеу, сынау мен бақылау процесін техникалық құралмен, осы құралды жасап шығарушы болып табылатын министрліктің орталықтанған тәртібі мен қамту;

- техникалық құралды толық түрінде ұстайтын - өлшеу, сынау мен бақылау құрылғыларын жөндеуші ұйым мен кәсіпорындар. [6]

Метрологиялық қызметтердің құқықтары

- ведомстволық кәсіпорынның метрологиялық қызметіне және құрылымдық ішкі бөлімшелерінеге (заңды тұлғалар үшін) метрологиялық ережелер мен нормаларды бұзуды жоюға бағытталған міндетті нұсқаулар беруге;

- метрологиялық қызмет ету саласында қолданыстағы заңдылыққа, метрологиялық ереже мен нормаларға қарсы нормативтік құжаттарды, бұйрықтарды, жарлықтар мен нұсқауларды жою туралы ұсыныстар ендіруге;

- метрологиялық ғылыми орталықпен, мемлекеттік басқарма органымен, жеке және заңды тұлғалармен ұсынылған нормативтік құжаттарға метрологиялық сараптама өткізуге;

- жобалық, конструкторлық, технологиялық құжаттарға метрологиялық сарау жүргізу, талдаулық, сынақ және өлшемдік зертханаларда өлшеу жағдайын бағалау уақытында тәуелсіз сарапшыларды шақыру туралы ұсыныстарды ендіруге;

- техникалық талапқа жауап бермейтін өлшеу құрылғыларын, типін бекіту мақсатында сынамадан өткізілмеген өлшеу құралдарын, қолданылатын құжаттар талабына сай келмейтін шарттарда және тағайындау бойынша қолданылмаған, метрологиялық аттестаттаудың уақыты біткен салыстырып тексеруді айналыстан алуға;

- метрология сұрақтары бойынша нормативті құжаттардың жобалары бойынша қорытынды әзірлеуге;

- метрологиялық бақылауды жүзеге асыру тәртібінде тексеружүргізуге қажетті материалдарды метрологилық бақылауға тартылыған құрылымдық ішкі бөлімшелерден алуға қақылы.

Мемлекеттік басқарма органдарының метрологиялық қызметі сонымен қатарқ бұзуларды жойғанға дейін сапа бойынша белгіленген талапқа сай келмейтін тауарларды шығаруға (сондай-ақ жөндеуден де) немесе жүзеге асыруға әкелген метрологиялық ережелердің бұзылуы жағдайында өнімді өндірісте тоқтату туралы басшылықты ұсынуды енгізуге құқығы бар.

Сонымен метрологиялық қамтудің бұл проблемалар тобын шешуде өлшеу құралдарының «шығарылуы және тұтынушыларға» қатысты ведомствалық орган мен техникалық қызметтер қатысуы тиіс.

Өлшем қорытындысының дәл көрсеткішінің сандық мәні мен жіктеуішін таңдауға кеңінен тоқталамыз. Бұған байланысты оның техника-экономикалық суреттемеге сай өлшемпроблемаларының дәл класы үшін таңдалатын тауардың оптималды нақтылығы туралы түсінікті қарастырады.

Мысалға, қорытындысытауар сапасын бақылау кезінде қолданылатын өлшеу дәлдіктерінің нормасын таңдау, бақылаудың ақаулы болуы ықтималды жіберілуі ықтимал мәндермен сипатталады. Өлшем дәлдігі неғұрлым жоғары болса, бақылаудың ақаулы болу мүмкіндігі де төмен және ақаулыөнімдерді эксплуатациялайтын жылдық кері бақылауға қатысты экономикалық жоғалтуларда азаяды. Бірақ өлшеу дәлдігін жоғарылату материалдық шығынды талап етеді. Осы жағдайда өлшеу дәлдігінің оптималды бақылауды жүргізуге кеткен қаржы көлемі және мүмкін болатынақаудан экономикалық жоғалтуы минимал болады.

Осыған сәйкес, метрологиялық қамтамасыз ету бойынша кез келген ғылыми, техникалық және әлеуметтік проблемалар оның деңгейін, тиімділігі мен сол проблемаларды шешу сапасына әсер ететін жалпы критерийлерін көрсететін белгілі техника-экономикалық көрсеткіштер базасында құрылуы тиіс.

Метрологиялық қамтамтудың соңғы мақсаты, осыған дейінгі айтылғандарды қорыта келгенде - шикізат, материал, тауар және процестерді өлшеу, сынау мен бақылау қорытындылар бойынша дұрыс емес шешімдердің қабылдану мүмкіншілігін рационалды минимумға алып келу екені көрінеді.

Бұл мақсатқа жету үшін метрологиялық қамтудың бар мәселесін комплексті шешу керек. [7]

1. 2 Газ кен орынның сипатталуы және газ жеткізу

Сипаттаманың объектісі - газ тасымалдау жүйесі (ГТЖ) бойымен газ тасымалдау үрдісі (технологиялық үрдіс) . Газ жеткізудің ең кең тараған әдісі - құбыр арқылы тасымалдау.

ГТЖ қарапайым түрде желілік бөлімнен (өткізуші құбырлардан) және газ сорғылы станциялардан тұрады. Желілік бөліміне магистральды газ құбырлары және бұру газ құбырлары, сонымен қатар өзге технологиялық объектілер жатады. Газкомпрессорлы станциялар (ГКС), қарапайым түрде сорғылар деп аталып кеткен, күрделі технологиялық объектілер болып саналады. Газ тасымалдау жүйесінде желілік бөлімнің ең көп тараған технологиялық объектісіне: кран алаңдары (КА), газ таратушы станциялар (ГТС), катоды қорғау станциялары (КҚС) жатады. (1 сурет) . Кран алаңдары газ ағындарын газ құбырлары арасында кері таратуға, апатты жағдай мен жөндеу жұмысында газ құбырының кейбір бөлшектерін оқшаулауға қолданады. КҚС магистральды газ құбырларын тоттанудан қорғау үшін жасалады. ГТС-да газ ағырғы тұтынушы үшін әзірленеді: қысымды азайту және реттеу, одорирлеу мен тағы басқа.

Газ өндірісіндегі автоматты басқару жүйелері дамуының басты міндетінің бірі - оперативтік диспетчерлік басқарудың автоматтандырылған жүйесін құру мен дамыту міндеті болып табылады. Яки, газ тасымалдаушы жүйені басқару үшін диспечерлік орындар мен сатылы құрылымы бар автоматтандырылған жүйелер құрастырылады. Газ тасымалдаушы өнеркәсіптің орталық диспетчерлік пункті (ГТӨ ОДП) - Диспетчерлік пункт ЛПУ - қашықтықтағы сорапты станцияның ДП (бар болған жағдайда) - сорапты цехтың диспетчерлік пункті.

Төменде ГТЖ үзіндісінің үлгісі