Өлшем құралдарын метрологиялық бақылау

« Қорғауға жіберілді »

кафедрасының

меңгерушісі ф. м. ғ. к.,

қауымдастырылған профессоры Джумамуханбетов Ж. Г.

«__» 2018 ж.

Тақырыбы: «Мұнай өнеркәсібіндегі метрологиялық қамтамасыздандыру»

Орындаған: Ф-414 топ студенті Бржанова К. Б.

Ғылыми жетекшісі: п. ғ. д. профессоры Имашев Ғ. И.

Атырау, 2018

КІРІСПЕ

Қазіргі таңда метрология бағыты өз алдына ғылыми дамыған, өз заңдылықтары бекітілген, қолданыс тапқан физиканың үлкен саласына айналып, математикалық әдістері бай, құрал жабдықтарды яғни жаңа технологияларды дамытуды басқарушы ғылым болып есептеледі немесе біздің қоршаған ортамен әсерлесуімізді сандық жағынан есептеп отыруға немесе мөлшерлеп отыруға мүмкіндік беретін өлшеу құралдарымен қамтамасыздандырады. [12] .

Бұндай мәселелерді шешу үшін Қазақстан Республикасының сәйкесінше заң актілері - жөніндегі қызметті лицензиялау туралы» заңы, «Мұнай туралы» заңы қабылданып, түрлі аймақтардың есептеуі мен шығынын өлшеу түрлерін метрологиядағы қамтамасыз етудің ұзақ мерзімді бағдарламалары дайындалған болатын. Дайындалған бағдарламалармен түрлі қалалар мен облыстарда көптеген аймақтық метрологиялық қызметтер құрылып жұмыс жасауда. [12] .

Ғылыми тұрғыда өндірістік метрологияны қамтамасыз ету бағыты дегеніміз, ол, стандарттық талаптарға сәйкес өлшемнің бірліктерімен талап етілген дәлдігіне қол жеткізу үшін керекті ғылыми оған қоса техникалық құралдар болып есептеледі. Өндірісті метрологиядағы міндеттерді қамтамасыз ету стандарттаумен тығыз байланысты болған сайын тиімді шешіледі. Оны қамтамасыз ету бойынша мақсатта заң қабылданды. Өнімді өндірісті метрологиядағы қамтамасыздандыру ету бақылау мен сынау әдістері сияқты стандарттау объектілерімен өте тығыз байланысты. Сол объектілер үшін бақылануға тиіс біріңғай немесе бірдей метрологиядағы параметрлерді белгілеген орынды айта кетсек, яғни сондағы параметрлердің өлшенетін номенклатурасы мен өлшеген дәлдіктің нормаларын белгілейміз, талап етілеген нақты өлшеулерді орындау әдістемелерін дайындау қажет болады. Олардың стандарттық өлшеуін орындаудың көптеген үлгілік әдістемелерін реттеудің оңай жолы болып есептеледі.

Өлшеу процесін қажетті өлшеу жабдықсыз, яғни өлшеу құралынсыз ол іске аспайды. Сондықтан өлшеу құралдың түрін сауатты таңдауды, оларды уақытында және дұрыс тексеруді қамсыздандыру керек болады. Өндірістегі метрологияның қамтамасыз етудегі ең нақты ережелерін тәртіптейтін мемлекеттің стандарттау жүйелерімен реттеледі. Жалпы ұғымдар ҚР СТ 2. 0-2001, ҚР СТ 2. 2-2001 болып есептеледі. Өндірістегі метрологиялық қамтамасыздандырудағы-ол дегеніміз өлшеудің белгілі бір бірлігімен жасалатын нақты нәтижеге жету үшін керек ғылымдық және ұйымдастырудың нақты негіздерін, техникалық құралдар мен нормаларын белгілеп және қолданысқа ие болу табылады.

Өндірісіміздегі метрологияны қамтамасыздандыру өнімді зерттеуден басқа конструкторлықтың, әрі технологиялық құжаттаманы қабылдауды жүзеге асырады. Сараптама мен метрологиялық талдау, ол, өлшенуге тиіс параметрлерді таңдау, дәлдік нормаларын белгілеу жайлы техника нәтижелерін шешу мен бағалау және де бұйымдарды әзірлеп зерттеу, қолдану, пайдағастыру мен жөндеу процестерін өлшеу әдістерімен және де құрал жабдықтарымен қамтамасыздандыру болып есептеледі.

Өлшеу кезінде компьютерді пайдалану мүмкіндігін анықтап, тексеру. Сараптама нәтижелері мемстандарт 3. 114-81 бойынша рәсімделеді.

Бұйымның конструкцияларының бақылауға жарамдылығын бағалау. Өлшенген дәл көрсеткіштерді бақылап және өзара алмастырымдылықтың тиімділігі мен дұрыстығының талаптарындағы сәйкестігін анықтайды.

Өндірістік бөлімшелердің мұнай кәсіпшілігі жабдығын, қосалқы бөлшектерді жеткізуге арналған жыл сайынғы өтінімдерін жинауды, талдауды және де сонымен қатар жасауды, жетекшілік ететін бағыттар бойынша жылдық өндірістік бағдарламаның жасалуын, мұнай кәсіпшілігі жабдығын дұрыс пайдалану жоспарларды алдын алу жайында кестесіне сәйкес уақытында жөндеудегі жүргізуді қамтамасыздандыру болып есептеледі. [15]

Мұнай кәсіпшілігі жалпы жабдығының авариялық істен шығуын, жазатайым жағдайларды тергеу жөніндегі комиссиялардың жұмысына, тауарлық-материалдық құндылықтарды қабылдауға және негізгі құралдарды есептеп шығаруын айтуға болады. [15] .

Өнеркәсіптегі жалпы міндеттер төмендегідей:

- Өнеркәсіптегі қауіпсіздігіне тұрақты зерттеу жасап оған қоса орнатып немесе өндірістегі қауіп төндіретін факторларды зерттеу;

- Зауыттағы жұмыскерлердің сондағы қауіпсіздігі бойынша дайындықтарын жоспарлап, тексеріп, аттестаттау;

- Зауыттағы өндірістік қауіпті нысандарға өнеркәсіптегі қорғаныс жағдайына анализ жасау;

- Өнеркәсіптегі қауіпсіздік шараларын дұрыстауға және төртінші адамдарға, қоршаған ортаға зиян келтірмеуге қауіпсіздік шараларын ұйымдастыру;

- Мекемедегі қауіпті жағдайлардағы қақтығыстар, технологиялық бұзылуды алдын ала зерттеп ескертіп немесе оларды қадағалап жою жұмыстарын ұйымдастыру;

- Зауыттарда өндірістік қауіпсіздік ережелерін қолданылатын зертханалық жұмыстар жасап, техникалық және энергетикалық құрал жабдықтар, оларды жөндеп уақытылы қадағалап отыру;

- Технология тәртібін сақтап үнемі зерттеп отыру;

- Зауыттағы қауіпсіздік талаптарын тексеріп ондағы зиян келтіретін факторларды анықтау;

- Зауыттағы жұмыскерлердің қауіпсіздігін сақтап, оларды аттестациядан өткізіп бақылап отыру.

Дипломдық жұмыстың мақсаты:

Метрологиялық салыстырып тексерудегі бұйымдарды дайындап, әзірлеп, қолданып және бұйымдарды жөндеп зерттеу кезінде тиімділігін қамтамасыздандыруын анықтау.

Дипломдық жұмыстың зерттеу нысаны:

Өлшенетін параметрлерін дұрыс номенклатурасын бақылап және өлшеудің дәл көрсеткіштерін технологиялық тұрғыда режимдерін қамтамасыздандыра отырып, ережелеріне сәйкестігін анықтап тексеру оған қоса сондағы өлшеуінің дәлдігін сақтап өлшеу операцияларын төмендетіп еңбек сыйымдылықтарын азайту жолдарын автоматты түрде қолданысын анықтау.

Дипломдық жұмыстың зерттеу пәні:

Мұнай және газ өндірудегі басқарманың механикалық қызметтерінің өндірістік қызметін басқарып, өндірістік қызмет көрсету цехтарының жұмыспен қамтамасыздандыру және өндірістік зауыттағы цехтардың қызмет көрсететін персоналының мұнай кәсіпшілігі жабдығын дұрыс, әрі апатсыз пайдалануын сақтауы бойынша, біздің мұнай өнеркәсіпшілігі жабдығын уақытылы және сапалы жөндеу, пайдаланылатын мұнай кәсіпшілігі жабдықтарының сенімділігін арттыру бойынша ұйымдастырушылық шараларды ойға асыру бойынша жұмысты қадағалау.

Дипломдық жұмыстың болжамы:

Мұнай өндіру объектілеріндегі мекеме зауытындағы қауіпсіздік ережелерін сақталуын бақылап іске асырады және мұнай кәсіпшілігі үшін тауарлық-материалдық құндылықтарын, жабдықтарын, аспаптар қажеттілігін қалыптастырудың немесе негіздеуді қамтамасыз етілсе, онда табиғи ортаны қорғау туралы заңның талаптарын сақтай отырып, өндірістік резервтер мен ресурстардың барлық түрлерінің үнемді жұмсалуы бойынша мәселелерді шешу және басқарудың, өндіріс тиімділігін арттырудың және әрбір қызметкердің соған тапсырылған іс немесе барлық ұжым жұмысының қорытындылары үшін жауап беруін дұрыс біріктіруді қамтамасыз етіліп жүзеге асырылады.

Дипломдық жұмыстың міндеттері:

- Қазақстан Республикасы құқықтық-норматив актілерінде бекітілген зауыттың қауіпсіздік ережелерін нақты орындалуын қамсыздандыру;

- Өнеркәсіптік қауіпсіздік жағдайына әсері тиетін себептерді тексеру; [12] .

- Өнеркәсіп зауытындағы өндірістік нысандардағы қауіпсіздік талаптарын қадағалау;

- Өнеркәсіптің қауіпсіздік жағдайына залал туғыздырған тұлғалардың істерін алдын алу шараларын жасау;

- Өнеркәсіп зауытындағы қауіпті өндірістік нысандардың технологиялық жағдайда тоқтап қалуын, қауіп төнген жағдайдың алдын алу шараларын жүргізілуін, хабарлау залалын жою;

- Қазіргі таңдағы өндірісте қолданылатын энергетикалық және техникалық құрыл-жабдықтарға сынақ жүргізу және бақылау немесе өлшем құрылғыларының жөнделу мен дәл уақытында жасалып зерттелуін қамтамасыз ету;

- Технология ережелерін нақты зерттеулерін орнату;

- Өнеркәсіпте қауіпсіздік жағдайында залал туғыздырған апаттардың себебін сондағы салдарын табу. [12] .

Дипломдық жұмыстың тәжірибелік маңыздылығы:

Тәжірибелік маңыздылығы-жалпы кәсіпорын туралы, сондағы метрология саласындағы салыстырып бақылау, теориялық және әдістемелік жағынан жалпылама мағлұмат беру, оларға талдау жүргізу.

Сонымен қатар тәжірибемізден кәсіби білімді тереңдетіп оқып және метрология қызметінің болашақта мамандардың қажетті қажетті жұмысқа ынталығымен дағдысын қалыптастыру және біздің білім деңгейін көтеру жағдайындағы дайындығын жасау.

Дипломдық жұмыстың құрылымы:

Дипломдық жұмысымыздың құрылымы кіріспеден, үш тараудан құралған, олар: 1 тарау-Зерттеудің өндірістік теориялық мәні және түрлері, 2 тарау-Метрологиялық бағытында жасалған тәжірибелік жұмыстар, 3 тарау-Өндірістік тәжірибенің маңыздылығы, қорытындыдан жәнеде қолданылған әдебиеттер тізімінен тұрады.

1-тарау. Зерттеудің өндірістік теориялық мәні және мәселелері

1. Метрология туралы жалпы ұғым және оның даму тарихы

Метрология туралы негізгі ұғым дегеніміз ол өлшеу. МЕМСТ 16263-70 бойынша, өлшеу - арнайы техникалық құралдар-жабдықтар көмегімен физикалық шаманың мәнін табу болып есептеледі.

Метрология - өлшемдер мен өлшеулер туралы, солардың бірлігін қамсыздандыру әдістері мен сондағы құралдары немесе талабы қойылған дәлдікке жету әдістері туралы ғылым болып есептеледі. Метрология ғылымы үштікке бөлінеді заңнамалық, теориялық және қолданбалы метрология болып.

Теориялық метрология - метрологияның негіздерін жасақтайтын немесе құру, ол өлшемдер бірліктерінің жүйесімен, сондағы физикалық тұрақтықты жасау, өлшеулердің жаңа түрлерін дайындаумен айналысатын метрологиялық бөлік. Кей кездері басқаша «іргелі метрология» деп айтылады. Теориялық метрология қоғамға қажет өлшеулердің қажет бір тектілігін және бірлігін қамсыздандыруға бағытталған өлшеудің физикалық өлшем бірліктерін, эталондарын, әдістерін, құралдарын пайдалану бойынша міндетті техникалық және заңды талаптарын орнатады.

Заңнамалық метрология дегеніміз - біздің мемлекетте қолданылып жүретін өлшем бірліктерін, өлшеу әдістерін, құралдары мен тәжірибелерге қатысты біздің мемлекеттік талаптарды орындайтын метрологиялық бөлік. Заңнамалық метрология мемлекеттегі метрологиялық қызмет болып есептеледі, біздің мемлекеттік басқару органдары және заңды тұлғалар метрологиялық қызметті, жаңа енгізіліп жатқан заңдар мен ережелер арқылы қызметін атқарып отырады. Осы заңнамалық метрологияда құралдардың мынадай түрлері бар, сонын ішінде сынау мен бекіту, соларды зерттеп калибрлеу оған қоса тексеру, өлшеудегі құралдарды сертификаттап қадағалап отырады. Метрологиялық талаптар және ережелері мен заңнама метрологиясының нормалары біздегі халықаралық ұйымдардың нормативті құжаттармен сәйкестендірілген. Бұл ұстаным экономикалық және сауда байланыстарының жақсы дамуына біршама пайдасын тигізеді немесе халықаралық метрологиядағы бірлескен қызметке өзара мазмұнын түсіндіріп. [1, 8, 9, 13] .

Қолданбалы (тәжірибелік) метрология - теориялық жағынан, заңнамалық метрологияның ережесімен әр түрлі салаларында тәжірибе жүзінде қолданумен айналысады.

Метрологиялық қызмет пенен оның әрекеттері - өлшеулер бірлігі, алғашқы эталондармен қайталанатын өлшемдерді бекітілген бірліктер өлшемдеріне тең заңдалған бірліктермен, осы нәтижелердің қателіктері белгілі, берілген ықтималдылық орнатылған шектерден аспайтын нәтижелермен сипатталатын өлшеулер жағдайлары.

Өлшеулер бірлігін қамсыздандыру - заңнамалық актілерге, мемлекеттік стандарттармен және басқа да стандартты актілермен орнатылған нормалар мен талаптарға сай өлшеулер бірлігін сақтауға, оған қол жеткізуге бағытталған метрологиялық қызметтердің әрекеттері.

Мемлекеттік ғылыми метрологиялық орталық - ел заңнамасына сай өлшеулердің бекітілген түріндегі өлшеулер бірлігін қамсыздандыру бағытында мемлекеттік эталондарды жасауға, сақтауға және қолдануға, нормативтік құжаттарды жасақтауға жауапкершілікті таситын метрологиялық ғылыми - зерттеушілік орталық. Кез келген физикалық өлшемді өлшеу деп эталон деп қабылданған өлшемнен бұл өлшем қанша есе үлкен екенін анықтайтын операцияны айтамыз. Мысалы, ұзындық эталоны метр деп қабылданған, жарыстарда өлшеулер жүргізгенде спортсмен қанша шақырым жүрді, қанша шақырымға секірді, тағы сол сияқты соны білуге тырысады. Дәл осылай қозғалыс уақытын, қуатты тағы да басқаларын білуге болады. Мұнда алынатын ақпарат тәрбиешілердің, ғылыми-әкімшілік жұмысшыларды алдағы әрекетіне негіз болады. Бір көрсеткіштерді бағалап жатқан жаттықтырушылар мен мамандар мұны бірдей істеуі керек.

Өлшеу өте ерте замандағы адам қызметтерінің бірі болып есептелінеді. Олардың пайда болулары адамзаттың материалдық мәдениеттеріне көзделіп негізделген. Көне заманның адамдары біртекті объектілерді есептеулерімен шектелген, яғни жауынгерлер саны, мал басы, арақашықтықтағы қадаммен, садақтармен атып, жолдағы өткізген күндерімен өлшенген. Яғни уақыт тәулікпен, ай күндерімен немесе жыл мезгілдерімен өлшенсе, ал заттардың саны данамен, дэжинамен, қорап және баулармен өлшенген. Ондай есептеулер физикалық шамалар мен өлшеу бірліктерін енгізуді қажет етпеген. Сол кездерде арнайы есептеулер жүргізетін техникалық құралдарды жасауды немесе қолдануды қажет санамаған. Бірақ заманның, айналадағы қоғамның дамуына байланысты түрлі-түрлі шамаларды, қашықтықты, салмақты, өлшемді, көлемді және тағыда басқа есептеулерді керек ете бастады. [1, 8, 9, 13] .

Тауар мен өндіріс алмасу пайда болғаннан бастап өлшем бірліктеріне деген қажеттілік туған. Сол уақытта ондай бірліктер ретінде астықтың дәндері (гран), бұршақтардікі (карат), қолдағы саусақтың ұзындығы (дюйм) және аяқтың өкшесі (фут) деп қолданған екен. Уақыт зымырап өткен сайын өлшем бірліктері дәл және әртүрлі бола бастаған болатын, солардың араларында байланысып орнатылды, жаймен әр мемлекеттер мен адамдардың өздерінің ұлттық өлшеу нақыштары қалыптаса бастады. Бұл өлшем бірліктерін есепке алуға тырысқан, сол үшін табиғи мен антропологиялық бірліктер таңдалған. Өлшеудің белгілі бір дамуына ол метрологияның пайда болуына негіз болды. Ғылым мен техникалардың дамуы әр түрлі мемлекетте қолданылатын шамаларды мөлшерге әкелді. Сонымен Ресейде қашықтық - верстпен өлшенсе, ал Англияда - милямен белгілеген. Осылардың барлығы мемлекеттер арасындағы байланыстарды, ғылым жағынанда қатынасты қиындатты.

Ерте кезде орыс тәжірибесінде өлшеулердің негізі болып көне египеттіктердің өлшем бірліктері қолданылған, ал көне египеттіктер өз кезеңінде бұрынғы Рим мен Греция зерттеуінен алынып қолданылған. Өлшеулердің әрбір жүйелері, өз этапына байланысты, өзіндік ерекшеліктерімен, ұлттық менталитеттерімен ерекшеленген.

1832 жылдары Карл Гаусс физикалық шаманың бірлік жүйесін шамалардың жиынтығы негізінде құру тәсілін ұсынған. Ол абсалютті деп аталатын бірлік жүйесін құрған болатын, оның негізі болып үш бір-біріне тәуелсіз бірліктері алынды, олар массаны - миллиграмм, ұзындықты - ұзындықты миллиметр және де уақытты - секундпен атаған.

Он жеті мемлекет 1875 жылы дипломатиялық конференцияда метрикалық конвенцияға қол қойылды. Қазіргі кезде оның ішіне 50 ден астам елді мекен кіреді. Сол конвенцияға қол қойған мемлекеттер Халықаралық бірлестігін бекітеді. Осыған байланысты Халықаралық мөлшер және салмақ бюросы құрылды. Қазіргі таңда халықаралық мөлшер және салмақ бюросында 7 консультативті комитет қызмет етеді, олар бірлікті, мөлшерді анықтау, секундтар, термометрлер, электр, фотометрлер және ионды сәулеленуді өлшеу эталондарын қарастырады. [1, 8, 9, 13] .

Дмитрий Менделеев Иванович те кезінде одақтық метрологияның дамуына көп үлесін қосқан болатын, сондықтан 1892-1917 жылдар аралығы метрология дамуының Дмитрий Менделеев кезеңі деп те аталады.

1955 жылдары Москвада 2-ші мемлекеттік метрологиялық орталық құрылды, қазіргі Жалпы ресейлік физика-техникалық немесе радиотехникалық өлшемдердің ғылыми зерттеу институты. Онда дәлдік өлшеудің құралын зерттейді. Тағы да бір Ресей метрологиялық орталығы болып Жалпыресейлік метрологиялық қызметінің ғылыми зерттеу институты да саналады, онда заңдылық метрология саласындағы басты ұйым. Халықаралық метрологиялық ұйымға 1956 жылы құрылған халықаралық заңдылық метрология ұйымы кіреді. Ал Парижде Халықаралық метрологиялық заңдылығы жұмыс істейді. Ондағы қызметін Халықаралық (Международный) метрология заңдылық комитеті басқарады. Кейбір мәселелерді Халықаралық стандарттау ұйымы (ISO) шешіп береді. [1, 8, 9, 13] .

2003 жылы Қазақстан метрологиясына 80 жыл толды. Қазақстанның өлшеуі туралы тарихында Ресейдің метрологиясымен өте қатты тығыз байланысты. Ең алғаш рет Қазақстан аумағында 1923 жылдарда құралдардың мерзімділігін анықтайтын Семей бөлімшесінде ашылды. Қазақстанның басқа аумақ, аймақтары Қазақстан Республикасының шет елде Оренбург, Саратов қалалары қамтамасыз еткен. Қазақстандық аймақта 1929 жылы күздің 1-ші қазанында Семей бөлімшелері өлшемдік таразы бойынша немесе аумақ поверкілік палаталары болып дұрысталған болатын. Оны басқарған Вильковиский Н. Э. болған. Қазақстандық аймақтың палатасы 1930 жылы Семейден Алматы қаласына ауысты. Осы кездерде Қазақстанда аса күрделі емес құралдар мен аспаптар таңбаланды. Сол кезде Қазақстанда олар таразы, кір тастарының ұзындық шамалары мен манометрлерге таңбалар қойылды. Қазақстандағы экономикалық өрлеуімен байланысты поверкалық яғни салыстырып тексеру органдарының саны да өсті. Қазақстандық аймақтық палата 1931 жылы стандарттау бюросы болып өзгертілді. Басқару құрылымы аппаратпен өлшейтін құралдар мен құрал-аспаптар мен шамалар бойынша он төрт облыстардағы басқармалары кіреді. Облыстарды қосқан кезде қызметкерлер құрамы 129 адамға жетті. Мемлекеттік бақылау зертханасы 1955 жылдары Алматы қаласындағы құрылды, сонымен қатар сол кезден бастап мемлекеттік бақылаудың Республикалық зертханасы болып аталып кетті. 1960-шы жылы Қазақстандағы метрологияның негізгі дамыды. Осы жылдары екінші, үшінші разрядты зертханалар жаға құралдар пайда болды. Алматы облысының Қапшағай қаласында 1972 жылы радиациялық аспаптарды салыстырып тексеру бойынша зертхана салынды. Ал Өскемен, Ақмола, Шымкент пен Жамбыл қалаларында зертханалар тұрғызылды. Республикалық метрология мен стандарттау орталығы 1975 жылы «Сертификаттау мен Метрологиялық Аккредиттеу Орталығы» (АЦСМ) ұйымдастырылып құрылды. 1977 жылы КСРО-ның Мемстандарты АЦСМ-ға стандарттар үлгісін тапсырды. Республикамызда 8 млн өлшеу жабдықтары тасымалданды. Мемлекетіміз 17 жұмысшы эталон, 13000 жоғарғы нақты өлшем бірліктерінің үлгілерімен жабдықталды. 1992 жылы Ресей мен Украиналық метрологиялық институттар өлшем бірліктерімен қамсыздандырылды. Осыған орай Республиканың Мемстандарттары алдында күрделі, үлкен тапсырмалар тұрған. Осы күнге дейінгі негізгі жұмыстармен сақтап қалумен нормативтік құжаттарды жинақтап қалу.

1993 жылы қыстың 18-ші қаңтарында осынын бәрін іске асыру үшін біздің Республикамыздың үкіметі «Өлшем бірліктер туралы» заңын қабылдаған. 1994 жылдың оныншы айында үкіметпен мемлекеттің өлшем бірліктер жүйесінің даму бағдарламасы қабылданып Қазақстан заңды түрде метрологиялық халықаралық ұйымдарына тең заңды мүшесіне кірген болатын. [1, 8, 9, 13] .

1-сурет. Метрология теориясының құрылымы

1. 2 Өлшем құралдарын метрологиялық бақылау

Мемлекеттік метрологиялық бақылаудың бірнеше түрлері белгіленген және бар, олар төмендегідей:

- Өлшеу құрал-жабдық түрін бекітіп жасау;

- Өлшем құрал-жабдықтарын, яғни сондағы эталондарды поверкілеу;

- Өлшем құрал-жабдықтарын әзірлеу, сату, жөндеу құқығына байланысты заңды және жеке қызметкерлердің қызметін лицензиялап беру.

Мемлекеттік метрологиялық бақылау мен қадағалау (ММБмҚ) заңымен белгіленген аясында іске жүргізіледі. Соған байланысты жасалынған, өндірілген, импортталған немесе пайдаланудағы өлшем құралдары 2 бөлікке бөлінеді:

- Пайдаланып арналған және де соған қарамастан біздің мемлекеттік метрологиялық бақылауы мен қадағалаудың таралу аясында пайдаланатын. Осындай өлшемдер құралдары оларды тексеріп, түрін келтіргеннен кейін қолдану үшін, кейінгі, алғашқы, мерзімді салыстыру мақсатында танылады;

- Қажет етілмеген, яғни арналмаған және де мемлекеттік метрологиядағы бақылап, қадағалауды керек етпейтін құрал. Бұл өлшем құрал - жабдықтарына мемлекет тарапына қадағалау жүргізілмейді.

Салыстырып тексеру, яғни поверканы тексеріс құқығына тіркескен заңды тұлғаларда метрологиялық қызметтеріндегі өлшем құралдарына салыстырып отырып тексеріс жүргізіледі.

Мемлекеттегі метрологиялық қадағалау мен бақылаудың таралуын көрсете отырып бұл өлшеу құралдарын 2 топқа нақтылап бөле алмаймыз. Біздің мемлекеттік метрологиядағы қадағалау мен бақылау мынадай аясынан жасалады:

- Салауатты өмір салтын сақтау, табиғи ортаны қорғау, еңбек қауіпсіздік ережелерін сақтап, саудадағы операциясын орындап, есеп айырысып қамтамасыз етеді;

---

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.

• Іс жүргізу
• Автоматтандыру, Техника
• Алғашқы әскери дайындық
• Астрономия
• Ауыл шаруашылығы
• Банк ісі
• Бизнесті бағалау
• Биология
• Бухгалтерлік іс
• Валеология
• Ветеринария
• География
• Геология, Геофизика, Геодезия
• Дін
• Ет, сүт, шарап өнімдері
• Жалпы тарих
• Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
• Журналистика
• Информатика
• Кеден ісі
• Маркетинг
• Математика, Геометрия
• Медицина
• Мемлекеттік басқару
• Менеджмент
• Мұнай, Газ
• Мұрағат ісі
• Мәдениеттану
• ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
• Педагогика
• Полиграфия
• Психология
• Салық
• Саясаттану
• Сақтандыру
• Сертификаттау, стандарттау
• Социология, Демография
• Спорт
• Статистика
• Тілтану, Филология
• Тарихи тұлғалар
• Тау-кен ісі
• Транспорт
• Туризм
• Физика
• Философия
• Халықаралық қатынастар
• Химия
• Экология, Қоршаған ортаны қорғау
• Экономика
• Экономикалық география
• Электротехника
• Қазақстан тарихы
• Қаржы
• Құрылыс
• Құқық, Криминалистика
• Әдебиет
• Өнер, музыка
• Өнеркәсіп, Өндіріс