Қашаған кен орны

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 21 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ АУЫЛ ШАРУАШЫЛЫҚ МИНИСТРЛІГІ
Жәңгір хан атындағы Батыс Қазақстан аграрлық- техникалық университеті
Экология және биоресурстар жоғары мектебі

Курстық жұмыс

Атмосфераны қорғайтын техникалар мен технологиялар пәні бойынша
Тақырып: Қашаған кен орны

Орындаған білім алушы: Амангелдин Б.Ә
Топ: БЖЗО -41 курс - 4
Тексерді: аға оқытушысы Идрисова Г.З
Жұмысты кафедраға тіркеген күні _______
Жұмысты қорғау күні________
Баға ______

_
Орал 2018
Жұмыс жоспары
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .3
1. Өндірістік объект сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .6
2. Солтүстік Каспий жобасындағы Қашаған кен орны ... ... ... ... ... ... ... ... .8
2.1. Қалдықтарды басқару ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..9
2.2. Теңіздегі экологиялық мониторинг ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... .11
2.3 Мұнайдың апаттық жағдайларда төгілуінің алдын алу және төгілімдерді жою ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...12
0.4 Шығарындылардан қорғау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...13
3. Мұнай төгілімдерін жоюға дайындықты қамтамасыз ету жөніндегі өңірлік бастама (OSPRI) ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...15
4. НКОК компаниясы қызметінің көрсеткіштері туралы деректер ... ... ...19
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...26
Пайдаланған әдебиет тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...28

КІРІСПЕ

Ауа ластану мәселелері біздің қоғамда өте үлкен мәселе болып шығады. Көптеген өнеркәсіптер ауаға өз қалдықтарын шығарады. Олар атмосфераның құрамына еніп, негізгі бөлік ретінде сақталады. 21 ғасырда жағдай өзгерді қоршаған орта параметрінің мәндерінің қайтымсыз өзгерістері дәлелденді, ол жиірек экологиялық күйзелістерге және локальді деңгейдегі (фотохимиялық смог, қышқылды жауын-шашындар, судың биогендермен ластануы және глобальды масштабты парниктік эффектілерінің түзілуі, озон қабатының бұзылуы) катастрофаларға әкеп соғады. Мұның бәрі сондай-ақ адамның генетикалық бағдарламаларының бүлінуі, экологиялық кризистің басқа бүлінулері әлемнің көптеген елдерінде экологиялық тұрғыдан жақсы болуын қамтамасыз ету сұрақтары нақты инженерлік-техникалық бағдарламалар мен шешімдерді қабылдаудың шектерінің сыртына әкеп соғады да одан сайын әлеуметтік- экологиялық тұрғыдан шығады, іс-әрекеттің жаңа стереотиптерін жасақтайды.
Ауаны тазартау ең басты мақсаты халықтың мақсаты. Қазіргі кезде экологиялық тұрғыдан баға беру жеке заттардың шығарындыларын есептеумен ғана шектеліп қоймай,атмосферада территорияның едәір ауданында жеке трансформациясын , адамдардың ауруға шалдығу қаупін ескере отырып қосындылар концентрациясын анықтау және есептеу мәселесі қойылады.
Ғалымдар, экологтар ғана емес, жұмысы мұнай кен орындарымен байланысты көптеген адамдар - мұнай өндіру кезінде бөлініп шығатын газдарды пайдаға асыру (утилизация) мәселелерін көтеріп жатыр. Үкімет теория жүзінде бұл бағыттың маңызды екенін көптен бері айтуда. Тіпті алғашқы жобалардың бірін бекітіп, мүмкіндігінше жақын арада іс жүзінде қолға алынатынын да айтты. Алауларда газдарды жағу арқылы Қазақстан бағалы энергетикалық ресурстардан қағылып отыр. Мұнан басқа бұл газ ластаушылардың бірі ретінде планета температурасының өзгеруіне әсер ететін қуатты көздердің бірі. Соңғы уақытқа дейін республикада атмосфералық ауаны ең қатты ластайтын көздерге, әсіресе, күлі көп шығатын көмірлерді пайдаланатын жылу энергетикалық кешендерді де жатқызып келді. Экономикалық дағдарыс кезінде қалада амалсыздан көнтеген өнеркәсіп орындары тоқтап қалды. Алайда қала атмосферасындағы көміртеті оксиді мен азот оксидінің мөлшерінің артуы саны күннен-күнге көбейе түскен автокөліктер есебінен болды. Қазақстанның үлкен қалаларында көп тараған химиялық ластаушы - күкіртті газ (күкіртті ангидрид). Зерттеулер өкпе паталогиясы мен атмосфералық ауаның ластануының арасында тікелей байланыс бар екенін көрсетеді. Индустриалды дамыған елдерде атмосфераны ластайтын негізгі көздер - автокөліктер, транспорттың басқа түрлері және өндіріс орындары. Зерттеу мәліметтері бойынша антропогендік әсерден атмосфераға жыл сайын 25,5 млрд. тонна көміртегі оксиді, 190 млн тонна күкірт оксиді, 65 млн тонна азот оксиді, 1,4 млн тонна хлорлы және фторлы көміртектер (фреондар), көмірсутектің, қорғасынның органикалық қосылыстары, сондай-ақ қатерлі ісік ауруын тудыратын канцерогенді заттар бөлінеді. Ең таза ауа мұхит бетінде. Ауылды жерлерде ауа құрамындағы шаңды қоспалар мұхит бетімен салыстырғанда 10 есе, кішігірім қалаларда 35 есе көп. Ал үлкен қалалар үстінен қара тұманды байқауға болады. Мұнда шаңды қоспалар мұхитпен салыстырғанда 200 еседен аса көп. Лас ауа ірі қалаларда 1,5-2 км биіктікке дейін созылады. Бұл лас тұман жазда күн сәулесінің 20%, ал қыстың күні онсыз да күн сәулесі аз болғандықтан жартысын Автокөліктерден бөлінетін заттар. Әрбір автокөлік жылына 4 тонна ауа жұтып, 800 кг көміртегі оксидін, 40 кг азот оксидін және 200 кг-дай әртүрлі көмірсутектерді атмосфераға бөледі. Автокөліктерден бөлінетін газдар - 200-дей заттардың Қоспалары. Мұнда отынның толық және жартылай жанған өнімдері - көмірсутектер болады. Транспорт моторы жай айналымда, жылдамдық алар кезде және кептелісте тұрғанда қоршаған ортаға көмірсутектер көп бөлінеді. Осындай жағдайда отын толық жанбайды да, лас ауа 10 есе көп бөлінеді. Қалыпты жағдайда қозғалтқыштан бөлінетін газдың құрамында С02 - 2,7% болса, жылдамдықты түсірген жағдайда - С02 3,9%-ға, ал жай қозғалған кезде - 6,9% дейін көбейеді. II валентті, IV валентті С02 ауаға қарағанда салмағы ауыр, жердің бетіне жақын жиналады. Сондықтан тротуарда, бесік- арбада отырған нәресте С02-ын анасынан көп жұтады. Адам организміне жағымсыз әсерлердің бірі - көліктерден бөлінетін газ құрамында көп кездесетін қорғасын және оның бейорганикалық түрдегі формалары. Ауадағы қорғасын мөлшері көбейген сайын оның мөлшері адам қанында да көбейе түседі. Нәтижесінде қанның оттегімен қанығуы нашарлап, ферменттердің белсенділігі төмендейді. Ал бұл өз кезегінде зат алмасу процесінің бұзылуына алып келеді. Сондай-ақ II валентті СО-да қандағы гемоглобинмен қосылып басқа мүшелерге оттегінің жеткізілуін қиындатады. Транспорттан бөлінген газдардың құрамында одан басқа иісі күшті, тітіркендіргіш альдегидтер (акролен, формальдегид) болады. Мұнан басқа бөлінген лас газдардың құрамында отынның толық жанбауынан ыдырап бітпеген көмірсутектер болады. Негізінен этилен қатарына жататын гексан мен пентан. Отынның толық жанбауы себебінен көмірсутектердің бір бөлігі құрамында шайырлы заттары бар қара күйеге айналады. Егер автокөліктің моторы нашар жұмыс істейтін болса бөлінетін шайырлы заттар мен қара күйенің мөлшері де соғұрлым көп болады. Мұндай жағдайда машинаның артынан будақтап қара түтін шығады [1-4].

1. Өндірістік объект сипаттамасы

Қашаған -- Каспий теңізінің қазақстандық бөлігінде орналасқан әлемдегі ірі мұнай және газ кен орны. Ол Атырау қаласынан оңтүстік-батысқа қарай 80 км жерде орналасқан. Қашаған 75 км x 45 км аумақты алып жатыр. Қашаған соңғы 40 жылда табылған әлемдегі ең ірі кен орны болды[1]. Кен орнының коллекторы Каспий теңізінің солтүстік бөлігінде теңіз түбінен 4200 метрдей тереңдікте жатыр.
Соңғы зерттеу деректеріне сәйкес, кен орынның мұнай қоры 9 - 13 миллиард баррель мұнайды құрайды. Мұнай кен орны шетелдік компаниялардан құралған North Caspian Operating Company (NCOC) халықаралық консорциумы Өнімді бөлісу туралы келісім арқылы игерілуде. Консорциумға Eni (16,81%), ҚазМұнайГаз (16,87%), Total (16,81%), Royal Dutch Shell (16,81 %), ExxonMobil (16,81%), CNPC (8,33%), INPEX (7,56%) компаниялары кіреді.
Кен орнына ХІХ ғасырда Маңғыстау облысында дүниеге келген қазақтың әйгілі жырауы Қашаған Күржіманұлының есімі берілген.
Қашаған кен орны Каспий теңізінің солтүстік бөлігінде орналасқан. Ол Каспий аймағы мұнай кен провинциясына жатады. Қашаған - Солтүстік Каспийдегі Қаратон-Теңіз кен орнының жалғасы болып саналады. Ол негізгі үш массивке бөлінеді: Шығыс Қашаған, Батыс және Оңтүстік-Батыс Қашаған. Өндірілетін мұнай қоры 1,5-10,5 млрд тонна аралығында болса, ал жалпы геологиялық мұнай қоры - 38 млрд баррель құрайды (6 млрд т)
Шығыс Қашағанның қоры 1,1 - 8 млрд тонна, Батыс - 2,5 млрд тоннаға дейін ал Оңтүстік-Батыс Қашағанда - 150 млн тонна. Қашағанның геологиялық қоры қазақстандық мамандардың есебі бойынша шамамен 4,8 млрд тонна деп жоспарлануда. Сонымен қатар Қашағанда табиғи газдың да ірі қоры бар - 1 трлн м³ асады.
Қашаған кен орнынан бөлек консорциум қосымша он бір блокті игеруде. Олар Ақтоты, Қайран және Қаламкас. Мұнайды өндіру жасанды аралдар арқылы жүзеге асырылады. Бүгінгі күнге төрт жасанды арал құрастырылып, шамамен 37 ұңғыма бұрғыланған.
Мұнай мен газды кешенді дайындау мақсатында Атырау қаласынан 32 шақырым қашықтықта Болашак станциясы тұрғызылды. Аталған станция тәулігіне 300 мың баррель мұнай дайындай алады және кейін оны 450 мың баррельге дейін ұлғайтуға болады.
Өндірістік операцияларды қолдау мақсатында Маңғыстау облысында Баутино базасы арқылы асырылады. Сонымен қатар мұнда мұнай төгілуге қарсы күрес орталығы да қызмет етеді.

2. Солтүстік Каспий жобасындағы Қашаған кен орны

Солтүстік Каспий жобасы Қазақстандағы теңіз мұнай-газ кен орындарын игеру бойынша алғашқы ірі жоба болып табылады. Оның құрамына Қашаған, Қаламқас-теңіз, Қайраң, Ақтоты және Оңтүстік-батыс Қашаған атты бес кен орны кіреді.
Қашаған алып кен орны соңғы он жылдықтар ішінде ашылған ең ірі мұнай кен орындарының бірі болып табылады; оның өндірілетін қорлары шамамен 9-13 миллиард баррель (1-2 миллиард тонна) мұнайды құрайды. Қашаған теңіз кен орнының коллекторы Атырау қаласынан 80 км қашықтықта, су астындағы 3-4 метр тереңдікте және теңіз түбінен 4 км-ден астам (4 200 м) тереңдікте жатыр.
Биыл Солтүстік Каспий жобасы Каспий теңізінің қазақстандық бөлігіндегі Солтүстік Каспий жобасы оның ауқымы мен техникалық күрделілігін ескере отырып, кезең-кезеңімен жүзеге асырылуда. Біріншісі - Қашаған кен орнын игерудің І Кезеңі болып табылады, оған жұмсалған қаржы шамамен 55 млрд АҚШ долларын құрайды. Коммерциялық өндіру 2016 жылы басталды.
Қашаған кен орнын игерудің І Кезеңі теңіздегі өндірістік қауіпсіздік, жобалау, логистика саласындағы қиындықтар мен қатаң экологиялық жағдайларға байланысты қазіргі уақытта сала бойынша әлемдегі ең ірі және анағұрлым күрделі жобалардың бірі болып отыр.
Жоба жұмыстары теңіздегі ауа температурасы қыстыгүні −40°C-ден төмен болатын және жазда +40°C шамасына дейін көтерілетін қатаң климаттық жағдайларда бірегей және күрделі техникалық мәселелерді шешумен және жабдықтау жүйесін үйлестірумен ұштасып жатыр.
Еділ өзенінен тұщы судың құйылуы салдарынан тұздылығының төмен болуына қоса су деңгейі таяз (3-4 метр) және субарктикалық климат болуына байланысты Каспий теңізінің солтүстік бөлігі жылына бес ай бойы мұз құрсауында болады. Мұздың ығуы және мұз қозғалысынан теңіз түбінің зақымдануы құрылыс жұмыстарын, өндірістік операцияларды және логистиканы біршама шектейді және инновациялық техникалық шешімдердің қабылдануын қажет етеді.
Қашағанның өнімді қойнауқаттары теңіз түбінен төмен 4 200 метр тереңдікте, өте жоғары қысым ықпалында жатыр. Кен орнындағы мұнай жеңіл, құрамында күкіртсутегі (H2S) мен көмірқышқыл газдың (СО2) мөлшері көп. Бұл қиыншылықтар сақтық шараларын сақтауды және қауіпсіздікке байланысты қатерлерді басқару үшін едәуір инвестицияларды талап ететін күрделі жұмыс жағдайларын тудырады.

2.1 Қалдықтарды басқару

НКОК компаниясының операциялары нәтижесінде түзілген және ҚР нормаларына сай қауіпті деп жіктелетін қалдықтардың жалпы көлемі 2016 жылы 12 090 тонна құрады. Осы көлемге Базель конвенциясының ережелеріне сай пайдаланылып болған ұйымдастырушылық техника құралдары, ағаш қалдықтары, тамақ қалдықтары, пайдаланылып болған ауа сүзгілері және т.б. сияқты жасыл деп жіктелетін бірқатар қалдықтар кіреді.
НКОК компаниясының операциялары нәтижесінде түзілген және ҚР нормаларына сай қауіпті емес деп жіктелетін қалдықтардың жалпы көлемі 2016 жылы 11 115 тонна құрады.
Каспий теңізінде қолданылатын нөлдік төгінді саясатымызға сай теңіз нысандарында түзілген қалдықтардың барлығы, соның ішінде бұрғылау шламы (бұрғылау жұмысының жанама өнімі ретінде жер бетіне шығарылатын топырақтан, тау жыныстарынан және майлау сұйықтықтарынан тұратын қоспа) тазарту және өңдеу немесе кәдеге жарату үшін жағаға тасымалданады. Қатты қалдықтар бәсекелі тендердің қорытындылары бойынша іріктелетін және тұрақты дамуға қатысты талаптарымызға сай жоба бойынша қатты қалдықтарды өңдеу және кәдеге жарату үшін қажет расталған қуаттары бар мамандандырылған, лицензияланған компанияның күшімен кәдеге жаратылуда.
НКОК компаниясының қалдықтарды басқару жүйесі өндірістік процестердің қоршаған ортаға әсерін және олардың нәтижесінде түзілетін қалдықтарды барынша азайтуға бағытталған іс-шаралар жиынтығынан тұрады. Басқарудың негізгі мәні компанияның қызметін сауатты жоспарлау арқылы Қалдықтардың түзілуін технологиялық процесте немесе шығу кезінде азайту немесе мүлде тоқтату процесін орындауда.
Қалдықтарды басқару жүйесі қалдықтар түзілген кезден бастап түпкілікті жойылғанға дейін жүзеге асырылады. Компания қалдықтарды дұрыс және қауіпсіз шығаруды, оларды одан әрі өңдеу және кәдеге жаратуға тапсырғаннан кейінгі кезеңді де айрықша жауапкершілікпен атқарады.
Компания Каспий теңізінің бірегей флорасы мен фаунасына жағымсыз әсер тигізбеу мақсатында теңізде нөлдік төгінді саясатын ұстанады. Осыған байланысты теңіз нысандарында түзілетін қалдықтардың барлығы құрлықтағы нысандарға қауіпсіз тасымалданады.
Атырау облысындағы экологиялық ахуалды тұрақтандыру және жақсарту жөніндегі іс-шаралар аясында компания атмосфералық ауа сапасын қадағалау жүйесін құрды. Бұл жүйе ауа сапасын бақылайтын 20 станцияны қамтиды, олар компанияның өнеркәсіптік нысандары айналасындағы санитарлық қорғау аймағында, жақын маңдағы елді мекендерде және Атырау қаласының анағұрлым функционалды аудандарында орналасқан.
Станциялар үздіксіз жұмыс істейді және күкіртсутегі, күкірт қостотығы, азот қостотығы, азот тотығы және көміртегі тотығы сияқты ластағыш заттектердің концентрацияларын өлшейді. Деректер НКОК компаниясының орталық компьютеріне жолданылып, сонда өңделеді, талданады және сақталады. Сонымен бірге деректер Қазгидромет РМК-ге және Атырау облысының Табиғи ресурстар және табиғат пайдалануды реттеу басқармасы мемлекеттік мекемесіне жолданады.
Атмосфералық ауа сапасы мен метеорологиялық параметрлерді қадағалау әсіресе төтенше жағдайларда маңызды, өйткені ол ластанған ауа массаларының жылжу бағытын анықтап, шұғыл түрде қажетті шараларды қолдануға мүмкіндік береді.

2.2 Теңіздегі экологиялық мониторинг

Компания 1994 жылдан бері Каспий теңізінің қазақстандық секторында экологиялық мониторинг жүргізіп келеді. Бұл зерттеулердің мақсаты - өндірістік қызмет жүргізілетін аймақтағы қоршаған ортаның ахуалын бағалап, оның белгіленген табиғат қорғау талаптарына сәйкестігін анықтау. Бұл жұмыстар барлық климаттық маусымдар бойынша (мұзбен жабылған теңіз акваториясында қысқы кезеңдегі мониторингті қоспағанда) арнайы мамандандырылған ғылыми кемелер көмегімен орындалады. Мониторинг қоршаған ортаның келесі компоненттерін қамтиды: атмосфералық ауа, теңіз суы, су түбінің шөгінділері, фитопланктон, зоопланктон, су өсімдіктері, ихтиофауна, итбалықтар және құстарды бақылау.
НКОК компаниясы теңізде деректер жинау және теңіз суы мен түптік шөгінділердің химиялық құрамын талдау үшін, сонымен қатар балықтар популяциясын, бентос пен планктонды зерттеу үшін кешенді экологиялық мониторинг бағдарламасын жүзеге асыруда. 1994 жылдан бері жоба шеңберінде сан түрлі 900-ға жуық алаңда мониторинг бойынша шамамен қырық теңіз зерттеуі жүргізілді. Жылына екі рет орындалатын зерттеулер кезінде жиналған деректер ауа райы жағдайлары, су сапасы (тұздылығы, қоректік заттар мен металдардың мөлшері және т.б.), түптік шөгінділердің сапасы (металдардың мөлшері, көмірсутегілердің жалпы концентрациясы және т.б.) туралы мәліметтерді және биологиялық деректерді (микроорганизмдер, фитопланктон, зоопланктон, ихтиофауна) қамтиды. 2013 жылдан бері атмосфералық ауа ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.