Танымдық оптимизм

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 14 бет
Таңдаулыға:

2-тапсырма.
1. Болмыс және тіршілік. Мән және бар болу. Онтология болмыс туралы ілім ретінде конспект дайындау.
Онтология - болмыстың ғылыми тұрғыдағы теориялық сипаты болып табылады. Болмыс ұғымының және болмыс жайындағы ілімнің (онтологияның) төңірегінде философияда ежелден бері және қазірде де қызу пікірталас болып келеді, өйткені ол дүниеге көзқарастық және методологиялық басты проблемалардың бірі болып табылады.
Болмыс проблемасының мәні неде? Не себепті көптеген философтар оны өздерінің философиялық ой - пікірлер жүйесінің негізгі мәселесі деп санайды? Не себепті құдайдың болмысы, яғни ол бар ма, әлде жоқ па? -- деген сұрақтың төңірегінде ғылыми көзқарас пен діннің арасында ымырасыз күрес жүріп келеді? Осы және осы сияқты басқа да алуан түрлі сұрақтардың жауабын табу үшін болмыс ұғымының философиялық мазмұнын ашып көрсету қажет.
Болмыс бүкіл шындық дүниені қамтитын шегіне жеткен жалпы ұғым - философиялық категория болып табылады. Болмыс - дегеніміз дүниеде өмір сүретіннің бәрі: материалдық заттар да, құбылыстар мен процестер де, қақтығыстар мен байланыстар да, яғни бәрі - бәрі. Тіпті адамның қиялы, ертегі, аңыздар, ауру адамның сандырағы сияқты рухани өмір көріністері де болмысқа жатады.
Болмыс категориясын философияға түңғыш енгізгендердің бірі ертедегі грек философы Парменид болды. Парменид болмыс туралы терең ой-пікірлер қозғаған. Ол: Болмыс бар, болмыс емес жоқ - деп кесіп айтты. Өйткені оның ойынша, болмыс еместіні тануға, білуге тіпті болмайды, оны сөзбен де айтып жеткізе алмайсың. Осыдан ой мен болмыстың өзара қатынасы келіп шығады. Ойлау мен болу бір дейді Парменид. Яғни, ойлау мен болмыс бір деген ұғым туады. Болмыс еместі жоққа шығара отырып, болмысты өзгермейтін, қозғалмайтын процесс деп қарады.
Тарихи дамудың әр дәуірінде өмір сүрген ғұламалар мен ойшыларды бұл ұғымды философиялық ой-толғаныстардың түп қазығы, бастапқы негіз деп қараған. Осы уақытқа дейін де болмыс туралы бұл көзқарас өз мәнін сақтап келеді. Болмыс ұғымының төңірегіндегі сан ғасырлар бойы жалғасып келе жатқан пікірталастар әлі күнге толастаған емес. Сондықтан да адамзат баласының бүкіл ой-жүйесінің самғауы, дүниетанымының мәйестігі, әлемді рухани игерудің құдіретті құралы болып табылатын философия сіңіргісі келген әрбір адам ең әуелі болмыс ұғымының көңіл аударып, зейін қойғаны жөн.
Дүниенің түп мағынасы, ішкі мәнін, олардың дамуы мен өзгеруін, адамзат қоғамының сан түрлі құпияларын танып білу қажеттігі - болмыс деп аталатын кең мағыналы, терең ауқымды философиялық ұғымның тарихи тұрғыдан қалыптасуының басты себебі әрі алғышарты болып табылады.
2. Танымның мүмкіндіктері мен шекаралары. Дүниенің түбегейлі танылуы мәселесі: танымдық оптимизм, скептицизм мен агностицизм тақырыбына реферат.
Е.А.Бөкетов атындағы Қарағанды Уиверситеті
Филология факультеті

Реферат
Тақырыбы: Танымның мүмкіндіктері мен шекаралары. Дүниенің түбегейлі танылуы мәселесі: танымдық оптимизм, скептицизм мен агностицизм

Орындаған: ҚЖ-22 студенті
Оразалиева Ақзия
Тексерген: Салыматова Н.Р.

Қарағанды, 2020
Жоспар
Кіріспе
Негізгі бөлім
Танымдық оптимизм
Скептицизм
Агностицизм
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиет
Кіріспе
Таным үдерісі бір-бірімен байланысқан көп түрлі формаларда жүзеге асырылады. Олардың ішіндегі негізгілері мыналар: Адамзат тарихының алғашқы баспалдақтарында табиғат туралы, сонымен қоса адамдардың өздері, олардың өмірлік жағдайлары, қатынастары, коғамдық байланыстары туралы қарапайым ақпарат беріліп, шамалы практикалық таным пайда болды және қазірге дейін өмір сүріп келеді. Адамдардың күнделікті тәртібі, олардың табиғатпен және өзара қатынастарының негізін құрайтын тұрмыстық таным деп аталған форма осындай танымның нәтижесі болып табылады. Танымның тарихи формаларының біріне ойын арқылы тану жатады. Тек балалар ғана емес, ересектер де дүниені ойын арқылы таниды екен: спорт ойындары, іскерлік ойындар, цирктегі, театрдағы, эстрада ойындары, т.б. Ойын арқылы адам мол білім қорын алады, біздің заманымызда ойын ғылымда және өндірісте кең қолданылады.
Ғылыми-техникалық және практикалық мәселелерді шешу мақсатында ойын сценарийлері мен модельдері қарастырылады. Балалардың рухани дүниесін қалыптастыруда ойын арқылы танудың ерекше маңызы бар. Танымның ежелгі формаларына: аңыздық және діни танымдар жатады. Алғашқы танымдық форма шеңберінде табиғат туралы адамдардың өздері және олардың өмірлік жағдайлары туралы біршама білімдер жинақталды. Тұтастай аңыздың таным, әрине, шынайылықтың ғажайып бейнесі ретінде көрініс береді. Аңызға адамның қоршаған ортадан өзін алып шыға алмауы, құбылысты табиғи себептермен түсіндіре алмауы тән.
Діни таным болса, ол дүниетанымның бір формасы бола тұра, шешуші дәрежеде адамның өмірі мен оны қоршаған дүниеге өсер ететін, табиғаттан жоғары, ғажайып күштердің бар екендігін негізге алады. Дін мынадай негізгі мәселелерді зерттейді: әлемнің пайда болуы; табиғи құбылыстарды түсіндіру; адамның өмірі, тағдыры, өлімі; адамның қызметі және оның жетістіктері, адамдық парыз, мораль және адамгершілік мәселелері. Дін қабылдаудың бейнелік-эмоциялық, сезімдік-көрнекілік формаларына сүйенеді. Сенуші адам шынайы эмоциямен Құдайды өзінше "көреді" және діни бағыттардың ерекшелігіне байланысты түрлі суреттерді елестетіп, жан күйзелісін басынан кешіреді.
Негізгі дүниежүзілік үш -- ислам, христиан, буддизм діндері мен синтоизм, индуизм сияқты ұлттық діни жүйелер бар. Діни таным, нағыздықтың ғажайып бейнеленуі бола тұра, ол туралы белгілі бір білімдерді жинақтайды. Мысалы, Інжіл мен Құранда діни білімдермен қоса, ғасырлар бойы адамдардың көптеген ұрпақтары жинақтаған өзге білімдер де бар. Сонымен, аңыздар шеңберінде танымның бейнелік формасы пайда болған екен. Бұдан әрі ол өнерде мейлінше дамыған сипат алды. Өнер туындысының кез келгенінің мазмұнында әрқашанда түрлі халықтар мен елдер, олардың ғұрыптары, әдебі, тұрмысы, сезімдері, ойлары туралы мағлұматтар болады. Музыка, театр, бейнелеу өнері көркем туындыларынан осыларды көруге болады. Бұл дегеніміз -- өнер адам танымының, оның дүниені игеру формаларының бірі екенін көрсетеді.
Танымдық оптимизм
Оптимизм - дүниеге үміт көзімен, сеніммен караушылық, үмітсіздіктен аулақ болушылык. Дүниеде ізтілік үстем болады, әділет салганат күрады және барша жүрт бақьттка кенеледі деген сенімділікке негізделген дүниетану түсінігі пессимизмге карамақайшы. "Оптимизм" термині алғаш рет біздің әлем "ықтимал әлемдердің ең жақсысы" деп пайымдаған философиялық (Г.В. Лейбництің) ілімді сипаттау үшін қолданылды. Бертін келе Оптимизм даралық не бүқдралық сананың жалпы эмоциялық үндестігін бейнелейтін неғүрлым кең мағына алды. Оптимизм тікелей сезімдік дүниетану түсінігіне де, түтастай дүниетанымға да төн болуы мүмкін.
Қоғам өрлеп, мәдениет өркендеген кезеңцерде адамдардың көңіл күйінде үстем болын, оларды дүниеге және өз тағдырына әрекетшіл, белсенділікпен карауға ынталандырады. Оптимистік ауан әлеуметтік сілкіністер кезінде де пайда болын, оларды еңсеруге жәрдемдесуі мүмкін. Оптимизм тұтас алғанда сындарды, адамдарды болмыска көңілі толушылық сезіміне бөлейді. Қанағатшылдық, қуанышы, бақыты сүйініштерімен ұштасады. Алайда, ол болмысты сыни тұрғыдан ұғынумен үттаспаса, адамдарды тек жағымды жайттарды ғана қабылдауға бейімдеп, тұлғаның орнықты психологиялық ұстанымы нысанына айналуы мүмкін. Мұндай жағдайда санада адамдарды бағдарынан жаңылдыратындай, уақытша дұрыс шешімге келуіне, қоғамдық үрдістерге араласуына кедергі келтіретіндей әртұрлі жалған үміттер үялайды. Мұндай көңіл күйде қоғамдық сана сезім баскдцай мүдце көздеген адамдардьщ тарапынан бұрмалауға, өз мақсаттарына пайдалануына оңай беріледі. Кейін бұқараның бұған көзі жетуі оны қатты түңілдіріп, Оптимизм орнына пессимизм басым болуы мүмкін. Қоғам сындарды өзгерістер жағына іс-жүзіне ауысқанда ғана адамдардьщ сана-сезімі болмысты неғүрлым жарқын өміршендік ауанда бағамдауға ойысады. Зұлымдық жеңіліп, ізтілік үстемдік ететін қоғам орнатуға болады дейтін түсініқтер қиял және осы себепті әлеуметтік тұрғыдан қауіпті болып шығады. Бұл екі категория -- адамзат өмірінің мәңтілік серіқтері және олардың түптамыры -- адамның өзінде.
Оптимизм және пессимизм (лат. optіmus - жарқын, pessіmus - қара түнек) - болашақ туралы бір-біріне қарама-қарсы көзқарастар жүйесі. Оптимизм болашаққа жарқын сеніммен, түбінде жамандықты жақсылық, әділетсіздікті әділеттік жеңеді деген сеніммен қараса, пессимизм, керісінше, сары уайымшылдықпен қарайды. Оптимизм мен пессимизмнің екі тұрпаты бар. Біріншісі, белгілі бір негізде ашық не жасырын түрде қоршаған дүниені қозғалмайтын, мәңгі қатып қалған құбылыс ретінде қарастырады. Екіншісі, жақсылықтың жамандықты түпкілікті жеңіп шығуға немесе керісінше бағытталған күресін тарихи дамуда қарайды. Мұнда тек өмір шындығына ғана емес, оның тарихи даму келешегіне "барлығы да жақсылыққа бастап келеді" немесе "барлығы да құлдырап барады" формулалары бойынша баға беріліп отырады. Бірінші тұрпаттағы оптимизм және писсимизм негізінен ежелгі грек мифологиясы мен соның негізінде дамыған антикөзқарастық дәуір философиясына тән, онда материялық және әлеуметтік дүниенің өмір сүруі жыл мезгілдерінің ауысуы немесе аспан денелерінің қозғалысы сияқты өзін-өзі мәңгі қайталап отыратын құбылыс деп сипатталады. Бұл философия өкілдерінің түсінігі бойынша өмірде де, тарихта да ешқандай "мән" жоқ. Алайда грек философиясының тарихында Платон, Эпикур сияқты оптимистік көзқарастағы ойшылдар болды. Сөйтіп, гректердің көзқарасына космолиттік оптимизм мен тарихи пессимизм тән болды. Оптимистік және пессимистік көзқарастар Қайта өркендеу және Ағартушылық дәуірлерінде де өзіндік ерекшеліктерімен көрініп, дамып отырды. Болашаққа оптимистік немесе пессимистік көзбен қарау кәдімгі санаға негізделген халықтың дүниеге көзқарасында да үнемі көрініс тапты. Оптимизм тұтас алғанда, сындарлы, адамдарды болмысқа көңілі толушылық сезіміне бөлейді. Алайда ол болмысты сыни тұрғыдан ұғынумен астаспаса, адамдарды тек жағымды жайттарды ғана қабылдауға бейімдеп, адамның санасында әр түрлі жалған үміттер ұялатады. Мұндай көңіл-күй ауанында жеке басының мүддесін көздеген адамдар қоғамдық сана-сезімді бұрмалап, өз мақсаттарына пайдалануға тырысады. Бұқараның бұған көзі жетуі оны қатты түңілдіріп, оптимизмнің орнына пессимизм дендеуі мүмкін. Қоғам сындарлы өзгерістер жағына іс жүзінде аяқ басқанда ғана адамдардың сана-сезімі болмысты неғұрлым жарқын өміршеңдік ауанда бағамдауға ойысады. Бұл екі категория адамзат өмірінің мәңгілік серіктері және олардың түп тамыры адамның өзінде. Дүниеге, тарихқа және адамға қатысты байыпты, реалистік көзқарас қана адамдардың сенімді болашағын қамтамасыз етеді.
Скептицизм
Скептицизм (грек. skeptikos-қарастыру, зерттеу) - ойлау принципі ретінде күмән тудыратын философиялық бағыт, әсіресе шындықтың сенімділігіне күмән. Орташа скептицизм барлық гипотезалар мен теорияларға қатысты ұстамдылық танытып, фактілерді білумен шектеледі. Кәдімгі мағынада, скептицизм-бұл белгісіздіктің психологиялық жағдайы, бір нәрсеге күмәндану, бұл категориялық пайымдауларды айтудан бас тартуға мәжбүр етеді.
Ежелгі скептицизм алдыңғы философиялық мектептердің метафизикалық догматизміне реакция ретінде, ең алдымен, Пиррон , содан кейін орта және жаңа академиялар (Аркесилай , Карнеад ) және т .б. кеш скептицизммен ұсынылған (Энесидем, Секст Эмпирик және т. б.).
Ежелгі скептицизм оның дамуындағы көптеген өзгерістер мен кезеңдерден өтті. Бастапқыда ол практикалық сипатта болды, яғни ол ең шынайы ғана емес, сонымен бірге ең пайдалы және пайдалы өмірлік ұстаным ретінде әрекет етті, содан кейін теориялық доктринаға айналды; бастапқыда ол кез-келген білімнің мүмкіндігіне күмән келтірді, содан кейін білімді сынға алды, бірақ тек алдыңғы философия алды. Ежелгі скептицизмде үш кезеңді бөлуге болады:
1) Пирронның өзі (б.з. д. 360-270 Ж. Ж.) және оның шәкірті Тимон Флунттан шыққан аға пирронизм б. з. д. III ғасырға жатады. сол кезде скептицизм таза практикалық сипатта болды: оның өзегі этика, ал диалектика тек сыртқы қабық болды; көптеген көзқарастардан ол бастапқы стоицизм мен эпикуризмге ұқсас ілім болды.
2) Академизм. Шын мәнінде, Пирронның бірқатар студенттері үзілген кезеңде академияда скептикалық бағыт басым болды; ол III және II ғасырларда болды.Е. "орта Академияда", оның ең көрнекті өкілдері Аркесилай (315-240) және Карнеад (б. з. д. 214-129) болды.
3) кіші пирронизм скептицизм. Академия қабырғасынан шыққан кезде өз жақтастарын тапты. Кейінгі кезеңдегі академия өкілдерінің жұмысын зерттей отырып, олардың скептикалық дәлелдерді жүйелегенін көруге болады. Бастапқы этикалық ұстаным артта қалды, эпистемологиялық сын бірінші орынға шықты. Бұл кезеңнің негізгі өкілдері Энесидем және Агриппа болды. Скептицизмнің көптеген жақтастары осы соңғы кезеңде "эмпирикалық" мектептің дәрігерлері арасында, соның ішінде Секст Эмпирик те болды.
Пиррон бастаған скептицизмнің ең алғашқы кезеңі интуитивті релятивистік деп аталады. Болашақта скептицизм Платон академиясында дамыды. Алғаш рет біз аркесилай орта академиясының басшысынан скептикалық ілімді табамыз. Бұл бағытты а. ф. Лосев интуитивті-ықтималды деп атайды. Ол Карнеадтың Жаңа академиясының басшысымен одан әрі дамыды. Бұл кезең рефлексивті ықтималдық деп аталады. Бұл академиялық скептицизм біртіндеп әлсіреп, эклектизмге айналды, ол Лариса Филоны мен Аскалоннан Антиохтан белгілі (II-I ғғ. б.з. д.), төртінші және бесінші академияларды басқарды. Скептицизмнің неғұрлым берік және дәйекті ұстанымын алыстағы Ізбасар және пирронизмді қалпына келтіруші, скептик I ғасыр. Е. энесидем, скептицизм жүйелі немесе рефлексивті-релятивистік деп аталады.
Оның артынан Агриппа мен Менодоттың логикалық-релятивистік скептицизмі (б.з. д. I ғ.) және ежелгі скептицизмнің түпкілікті аяқталуы немесе нигилизммен шектесетін абсолютті скептицизм болды, бірақ ол одан алыс болса да, Секст эмпирик пен Сатурниннің скептицизмі (б. з. д. II-III ғғ.).
Пиррон және оның мектебі. Элиданың пирроны (б.з. д. 360 - б. з. Д. 280) -- Элиданың ежелгі грек философы. Ежелгі скептицизмнің негізін қалаушы Пиррон бақытқа ұмтылған адамды философ деп санады.
Ежелгі скептикалық мектептің негізін қалаушы. Ол шын мәнінде ештеңе әдемі де, жаман ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.