Биязы жүнді қойлардын жүн талшықтары жіңішкелігі кластарының шектері

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 9 бет
Таңдаулыға:

Жоспар:
1. Жүн өнімі - өнеркәсіптің құнды шикізаты.
2. Жүннің жіңішкелігін анықтайтын зертханалық және сараптық әдістер.
3. Жүннің иректілігі, пішіні.
4. Қорытынды.
Пайдаланылған әдебиеттер.

1. Жүн өнімі - өнеркәсіптің құнды шикізаты.
Жүн - қой, ешкі, түйе және т.б. жануарлардың түгі, жеңіл өнеркәсіптің құнды шикізаты. Жүн талшықтары жылуды аз өткізеді, ылғал тартқыш және берік болады. Ол жіп иіру, мата тоқу, киіз басу, әр түрлі тоқыма бұйымдар жасау үшін пайдаланылады. Қой, ешкі және түйе жүні құнды шикізат болып есептеледі. Дүние жүзінде қой жүні көп өндіріледі. Қой жүні талшықтарының жуан-жіңішкелігіне, құрылымына қарай бөлінеді.
Қой шарушалығының аса маңызды өнімдерінің бірі - жүн. Жүнді тоқыма өнеркәсібінде, мата тоқуға және қой жүнінен басқа да талшықты материалдарға пайдаланады, оларды шығу тегңне қарай негізінен үш топқа бөлуге болады:
а) өсімдік тектес - мақта, зығыр, кендір.
б) жануар тектес: жібек, жүн.
в) химиялық: лавсан, капрон, вискоза, т.б.
Кездеме тоқылатын басқа шикізаттарға қарағанда, қой жүні артықшылықтары өте көп, олар: жылуды жақсы сақтайды, жіңішкелігі мен көлемі бірдей және басқа талшықтармен салыстарғында жүннің салмағы жеңіл; жүн талшықтары басқаларға қарағанда иілімді, серпімді, созылғыш; киіз басуға тек қой жүні ғана жарамды; жүн ылғалды, тоқыма талшықтарының басқа түрлеріне қарағанда жақсы сіңіреді және көп уақытқа дейін бойына сақтайды; жүннің өзі жылу шығара алады; күн көзінің ультракүлгін сәулесін өткізетін ерекшелігі бар, оның өзі денсаулықты жақсартып, мал ағзасын нығайтуға септігін тигізеді; басөа тоқыма талшықтарға қарағанда дымқылдықтан көп жүн бүлінбейді; бояу жақсы сіңеді және көп оңбайды; жүннің шуды және тербелісті төмендетіп, баса алатын қасиеті бар, жүннен тоқылған киім қыртыстанбайды, әрі қонымды. Қойдың кейбір тұқымының жүні техникалық шұға, кілем, алаша тоқу үшін де пайдаланылады.
Жүн негізінде өнеркәсіптік шикізат ретінде өндіріледі. Қойдың тұқымына байланысты, жүннің түсімі талшықтар биязылығы, ұзындығы әртүрлі болады. Қой жүнінің қылшықтарының екі түрін ажыратады: біркелкі және әркелкі. Біркелкі, ең бағалы және жоғары сапалы жүн беретін биязы жүнді және жартылай биязы жүнді қой шарушылығында қойдың жүн өнімділігіне баса назар аударады. Мұндай бағыттағы қойлардың жүн өнімділігі ең басты орында, себебі биязы жүнді және жартылай биязы жүнді қойлар жүн үшін өсіріледі. Басқа сөзбен айтқанда, бұл қойлардың жүн өнімдері басқаларға қарағанда басым болып келеді және оларды бағудың тиімділігін анықтайды. Қазақтың биязы жүнді қойлары біркелкі жіңішке және жартылай жіңішке жүн өнімімен сипатталады. Биязы жүн - бұл біртекті жүннен тұратын штапель құрылымды жабағы. Белгілер жиынтығы бойынша биязы жүн (мемлекеттік стандарт бойынша 7763-71 сәйкес) меринос және меринос емес болып бөлінеді.
2. Жүннің жіңішкелігін анықтайтын зертханалық және сараптық әдістер.
Биязы жүнді қойлардың жүн талшықтарының жіңішкелігі микрометрмен немесе сапамен өлшенеді, көз өлшемі немесе микроскоп көмегімен өлшенеді. Бүйірде жамбаста және арқада байқалады.
Жүннің біркелкілігі - бүйір және жамбас жүн талшықтары жіңішкелігінің арасындағы айырмашылық бойынша анықталады:
oo біркелкілігі жеткіліксіз, бүйір мен жамбас жүн талшықтары жіңішкелігінің арасындағы айырмашылық 2 сападан немесе 4 мкм-ден артық болады;
oo біркелкілігі жеткілікті, бүйір мен жамбас жүн талшықтары жіңішкелігінің арасындағы айырмашылық 1 сапаға тең немесе 2-ден 4 мкм-ге дейін болады;
oo біркелкілігі жақсы, бүйір мен жамбас жүн талшықтары жіңішкелігінің арасындағы айырмашылық 2 мкм-ден аз болады.
Меринос емес биязы жүн меринос жүнінен шайырының аз, штапель мен жабағыдағы талшық ұзындығы мен жіңішкелігінің біркелкілігінің жетіспеушілігімен және иректілігінің болуымен ажыратылады. Биязы жүннің жіңішкелігі 60 сападан (23,1-25,0мкм) жуан болмауы тиіс, алайда меринос жүнінен мойын мен аяқ бөлігінде 58 сапа рұқсат етілсе, меринос емес жүнге осы бөлікте кез-келген сапа болады.
Тұқымның шығу тегіне байланысты биязылау жүннің бірнеше түріне жүн жіңішкелігіне байланысты мынандай сапа беріледі:
oo Биязы-қылшық, биязылау-қылшық, биязы-цигай және тағы да басқа будандардың биязылау жүнінің көп бөлігінің жіңішкелігі 58-56-50-ші сапа беріледі.
oo Кроссберд типті жүн жабағысының жүн жіңішкелігі бойынша көп бөлігінің массасы 58 сапажәне одан жуан (58,5650,48,46,44,40,36,32 сапа) құрайды.
oo Цигай жүн жіңішкелігінің негізге массасын 56,50,48,46,44 сапа құрайды.

Биязы жүнді қойлардын жүн талшықтары жіңішкелігі кластарының
шектері
Жүн талшықтары жіңішкелігі кластарының шектері, микрометрмен
Жүн жіңішкелігі класын микрометрге айналдыру кестесі
сапа
микрометрлер
сапа
микрометрлер
1
2
3
4
80
14,5-18,0
80
16
70
18,1-20,5
80-70
18
64
20,6-23,0
70
20
60
23,1-25,0
70-64
21
58
25,1-27,0
64
22

Жүннің жіңішкелігі екі тәсілмен анықталады: зертханалық (микроскоп, данаметрдің көмегімен) және сараптамалық (көз мөлшерімен).
Зертханалық әдістің мәні, жүннің құрамына енетін жекелеген талшықтардың диаметрін өлшеуде және микрометрлерде жүннің жіңішкелігінің орташа көрсеткіштерін есептеуде.
Окулярлы микрометрдің ауыспалы коэффициентін анықтау. Зертханалық әдіспен жүннің жіңішкелігін өлшеу кезіңде, микроскопты дөңгелек шыны сияқты болып келетін, оған бөлінген шкала жасалынған окулярлы микрометрмен жабдықтайды. Объективтің нөміріне, окулярдың нөміріне және микроскоптың тубусының биіктігіне байланысты, окулярлы микрометрдің шкаласындағы бір бөлімнің құны өзгереді. Сондықтанда жұмысты бастамас бұрын, бөлімнің құның, немесе ауыспалы коэффициент деп аталатын бөлігін алдын-ала анықтау қажет.
Окулярлы микрометрдің бөлімдерінің құның (ауыспалы коэффиентін) бекіту үшін, микроскоптың ортасында бөлімдері металл сопақша тәріздес заттық үстеліне объективті микрометрді салады. Объективті микрометрдің бір бөлімінің құны 0,01 мм яғни 10 мкм-ды құрайды.
Микроскоппен шағындап үлкейте отыра, объективті микрометрдің шкаласын табады, содан кейін микрометрді жүннің қалыңдығын өлшейтін өлшемге келтіреді. Осыдан кейін микроскоптың окулярына окулярлы микрометрді қояды. Микроскоптан көлемі бойынша айырмашылықтары бар екі шкаланы табады (объективті және окулярлы микрометрлерді).
Окулярды аудару және объективті микрометрдің орынын ауыстыру жолымен окулярлы шкала көзге түсетіндей етіп шкалаларын орналастырады . Әр түрлі екі учаскеден екі шкаланың да бөлім сызықтарының қатаң сәйкестігін табады, екі шкаладағы сәйкес келген шкалалар арасындағы бөлімдер санын және окулярлы микрометрдің (Х) құнын санайды мына формула бойынша анықтайды:
x=Объективті микрометрдің бөлімдерінің саныОкулярлы микрометрдің бөлімдерінің саны*10 мкм
Мысалға, микроскоппен қатты үлкейткен жағдайда окулярлы 41 бөлім 10 объективті бөліммен сәйкес келеді.
x=10*1041= 2.44 мкм
Демек осындай ұлғайту кезіңдегі окулярлы микрометрдің бір бөлімі 2,44мкм тең.
Окулярлы шкаланың бір бөлімінің нақты өлшемін анықтау үшін берілген тәсілмен окулярлы және объективті шкалалардың сәйкес келетін учаскелерінің екі анықтамасын жүргізу керек және орташа арифметикалығын табу қажет. Алынған өлшемдер осы объективте, окулярда және тубус ұзындығында берілген микроскоп үшін тұрақты болып енеді.
Препаратты дайындау және жүн талшықтарының қалыңдығын өлшеу. Жуылған жүннің 20 г-нан кем емес зертханалық сынамасын үстелдің үстіне төсейді және әр түрлі жерден жекелеген штапелькалармен әр қайсысының салмағы 3-5г үш аспалар дайындайды, екеуі - параллельдік анықтамалар үшін және біреуі - бақылау (қорытынды).
Талшық штапелькасын тартып ала отыра, әрбір аспаны орталайды және оларды біреуінің жоғары жағын екіншісінің ұшымен түйісетіндей етіп салады, содан кейін саусақтармен олар тығыздалып шоғыр қалыптасатындай етіп қысады. Осындай шоғырдан оның кезкелген ұшынан бастап әрбір сантиметрден кейін оның жалпы ұзындығы бойынша қайшымен немесе ұстаралық пышақпен талшық қиындыларының ұзындығы 1мм - ден аспайтындай етіп кеседі және әрбір аспаны глицериннің бірнеше тамшысы жағылған заттық шыныға орналастырады, оларды инемен біртектес етіп ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.