Инвазиялық аурумен күресу шаралары

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 14 бет
Таңдаулыға:

Қазақ Ұлттық Аграрлық Зерттеу Университеті
коммерциялық емес акционерлік қоғамы

Ветеринария факультеті

Ветеринариялық- санитариялық сараптау және гигиена кафедрасы

РЕФЕРАТ

Тақырыбы: Шаруашылықта инвазиялық аурулардың алдын алуға бағытталған шараларға қойылатын талаптар

Орындаған:ВС-315 Сабыр.А.М
Тексерген:Алпысбаева Г.Е

Алматы 2020

Жоспар
1.Кіріспе ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...3
2.Негізгі бөлім ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..4 -14
2.1.Инвазия туралы түсінік ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 4-6
2.2. Инвазиялық аурумен күресу шаралары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..7-9
2.3. Ветеринариялық-санитариялық және гигиеналық талаптар ... ..9-14
3.Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .15
4.Пайдаланылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... .16

Кіріспе
Ветеринариялық-санитария және гигиена жануарлар мен адамдардың жұқпалы (инфекциялық) және инвазиялық ауруларды алдын-алу және жоғары санитариялық сапалы, жануар тектес азықтардың жолдарын оқытатын ғылым. Оның негізгі мақсатына адамдар мен жануарларды қоршаған патогенді микроорганизмдерді жою, ауру қоздырғыштарын тасымалдайтын және тарататын насекомдар мен кеміргіштерді жою, қоршаған ортаны гельминттердің жұмыртқасы мен балаң құрттарынан тазарту, органикалық заттардың ыдырауы салдарынан пайда болған жағымсыз иістерді жою сияқты денсаулық сақтау кешенінен тұрады.
Негізгі міндеттері:
- қоршаған ортаның мал организміне және денсаулығына тигізетін әсерінің заңдылықтарын зерттеу;
- қоршаған ортаның мал организміне қолайлы параметрлерін ғылыми-практикалық тұрғыдан негіздеу, зоогигиеналық және ветеринариялық-санитариялық нормативтер, нормалар және ережелерді жасау және ұйымдастыру;
- мал қоралардың жобалық тапсырмасын жасау, мал тіршілігінің қамтамасыз ететін жүйелерді (желдеткіш, жылу, жарық, микроклиматты қолайландыру, көңді шығару және сақтау, сумен қамтамасыз ету, малды суару, азықтандыру және т.б.) жасайтын құрал-жабдықтарды іріктеу;
- табиғи ортаның бірқалыпты сақталуын қамтамасыз ету, зоогигиеналық нормативтер мен ветеринариялық - санитариялық ережелерді енгізу есебінен экологияны сақтау.

Негізгі бөлім
2.1.Инвазия туралы түсінік.
Инвазия - адам, жануар немесе өсімдік ағзаларына табиғаты жануарлардан болып келетін (қарапайым ішек құрттары, бунақденелілер) паразиттердің енуі және олардың өзара әрекеттестіктерінің әрі қарай дамуы. Мысалы, жусан жапырақты ойраншөп (отаны АҚШ) 1920-30 жылдары Қаратеңіз порттары арқылы Солтүстік Кавказға әкелінген, ал 1960 жылдары ол Қиыр Шығыста пайда болды. Сондай-ақ Колорадо қоңызының таралуы да инвазияға мысал болып табылады.Инвазия белсенді болуы мүмкін, егер паразит организмге зақымдалған және зақымдалмаған тері арқылы шабуыл жасаған кезде және селқос болуы мүмкін, егер паразит ағзаға сумен, тамақпен енеді.(1-сурет)
Малдың инвазиялық аурулары -- эволюциялық даму барысында жануар денесінде паразиттік тіршілік етуге бейімделген бір клеткалы организмдер мен құрттар тудыратын аурулар. Бұл аурулардың 2 тобы бар: Бірінші тобы -- гельминтоздар. Оларды трематода (сорғыш құрт), цестода (таспа құрт), нематода (жұмыр құрт) кластарына жататын құрттар тудырады. Мал арасында фасциолез, дикроцелиоз, ішек цестоздары, таспа құрт дернәсілдері тудыратын аурулар жиі кездеседі. Сиырдың, қой-ешкінің, түйенің жіті және созылмалы ауруы -- фасциолез республиканың барлық өңірінде таралған. Аурудан арылу үшін ит пен малды алдын ала құрттан арылтады (дегельминтизация), батпақтарды құрғатып, жайылымдарды, суаттарды, олардың маңын тазартады. Дикроцелиоз -- малдың бауыры мен өт жолдарын зақымдайтын созылмалы ауру. Республиканың барлық өңірінде, әсіресе оңтүстік мен оңтүстік-шығысында жиі кездеседі. Оны тудыратын дикроцелия құрты. Малға гексихол, гексохлор-параксилол, гетолин беріп (дегельминтизация жасап), құрттан арылтуға болады. Таспа құрт дернәсілдері тудыратын аурулар -- эхинококкоз, ценуроз, цистицеркоз кезінде малдың бауыры, миы, өкпесі, сірі қабықтары зақымданады. Бұл аурулардан арылу жұмысы арнайы жоспар бойынша жүргізіледі.

1-сурет:гельминтоздар
Ішек цестодоздарын(2-сурет) (мониезиоз, тизаниезиоз, т.б.) тудыратын құрттар да аралық (кейбір кенелер) және тұрақты иелердің қой, сиыр) арқылы өсіп, дамиды. Қоздырғыш малдың аш ішегін зақымдап, ішін өткізеді, ауру асқынса мал өледі. Емдеу, және аурудан сақтану үшін малға тотияйын мен ас тұзының қоспасы, фенасал, т.б. дәрілер ішкізіледі. Малдың инвазиялық ауруларының екінші тобы -- тейлерия, пироплазма, қан паразиттері (бабезия), кокцидия (ішек қабырғасында тіршілік ететін бір клеткалы жануарлар), саркоциста (бұлшық етте болатын паразиттер), безноития (теріні зақымдайтын паразиттер) сияқты бір клеткалы паразиттер тудыратын протозойлық аурулар. Бұлардың көпшілігі ауру малдан сау малға кене, түрлі жәндіктер арқылы жұғады. Ауру жедел түрде өтеді, негізгі белгілері -- малдың дене қызуы қатты көтеріліп, лимфа бездері үлкейеді, терінің сарғаюы, жүрек пен қан тамыры, ішек-қарын қызметінің нашарлауы байқалады.

2-сурет:цетоз
Протозойлық ауруларды емдеу үшін азидин, беренил, диамидин, т.б. препараттарын егеді. Мал токсоплазмозынан, саркоспоридиоз, безноитиоз, қотыр ауруларының эпизоотологиясы мен патогенезін зерттеп, анықтау әдістерін табу ісі республикада жүйелі жолға қойылған. Инвазиялық аурулар тобына қоздырғыштары жануарлар ағзалары (гельминттер, арахнидтер, жәндіктер және протозоидтар) болып табылатын жұқпалы аурулар жатады. Жануарлар бұл ауруларды алиментарлы жолмен жұқтырады (пассивті паразиттер аузына тамақ пен сумен бірге енеді), байланыста (сау жануар науқаспен байланыста болған кезде, сондай-ақ күтім құралдары арқылы), ішілік (ұрық әйелдің жүктілігі кезінде жатырда жұқтырылады)(3-сурет), қан соратын артроподтар (кенелер) арқылы.(4-сурет)
Барлық инвазиялық аурулар қоздырғышқа байланысты бірнеше топқа бөлінеді: гельминтоздар, протозооздар, арахноздар және энтомоздар.
Гельминтоздар-паразиттік құрттар немесе құрттар тудыратын инвазиялық аурулар. Аурулардың бұл тобы ең көп (60%) және барлық жерде таралған. Оларға трематодоздар, цестодоздар және нематодоздар жатады.
Протозооздар немесе протозоальды аурулар-қоздырғыштары протозоандар (бір клеткалы микроорганизмдер) болып табылатын жануарлардың инвазиялық аурулары. Олар қоздырғышқа байланысты пироплазмидоздар, кокцидиоздар және мастигофороздар болып бөлінеді.
Пироплазмидоздар. Бұл эритроциттер мен мононуклеарлы фагоциттердің жасушаларында локализацияланған протозоа тудыратын инвазиялық аурулардың үлкен тобы (микробтар сияқты тірі және тірі емес қатты заттарды сіңіретін және сіңіретін бір ядролы жасушалар). Бұл инвазиялардың қоздырғыштары-кенелер. Ауруларға жоғары қызба, анемия (бозару), шырышты қабықтардың сарғаюы, жиі жүрек соғысы және тыныс алу, асқазан-ішек жолдарының бұзылуы тән.
3-сурет:Инвазиялық аурудың таралу жолы
4-сурет:инвазиялық аурулар таратушылар түрлері.
2.2.Инвазиялық аурумен күресу шаралары.
Жануарлардың инвазиялық ауруларын емдеу және алдын алу үшін қолданылатын этиотропты (ерекше) дәрілерге препараттардың бірнеше тобы жатады.
Антгельминттік агенттер немесе антгельминтиктер - жануардың денесін гельминттерден немесе паразиттік құрттардан босату үшін қолданылатын дәрілер. Олар, әдетте, ішке беріледі.
Инсектицидтер - паразиттік жәндіктерге зиянды әсер ететін және оларды жою үшін қолданылатын препараттар (акарицидтер - кенелерді жоятын заттар; репелленттер - зиянды артроподтарды үркітетін құралдар; тартқыштар - жәндіктерді тартатын құралдар; химостериланттар-жыныстық стерилизаторлар). Егер препараттар жәндіктер мен кенелерге әсер етсе, олар аталады инсектоакарицидтер теріні емдеу үшін сыртынан қолданылады.
Антипротозойлық, немесе протозойдтарға қарсы агенттер-протозойдан туындаған протозойлық ауруларға қарсы препараттар тері астына тағайындалады.
Арахноздар және энтомоздар:
Бұл артроподтар - кенелер мен жәндіктер тудыратын және мал шаруашылығына үлкен экономикалық зиян келтіретін инвазиялық аурулар.Олармен күресу үшін бірнеше әдістер қолданылады:
* механикалық - зиянкестердің тіршілік ету ортасына оларды жою және өмір сүру мен көбею үшін қолайсыз жағдайлар жасау мақсатында әсер ету, бұл батпақтар мен ылғалды жайылымдарды құрғату, орманды қураған ағаштардан, өлі ағаштардан, ауру ағаштардан санитарлық тазарту, шалғындар мен жайылымдарда бұталар мен бұталарды алып тастау, суару орындарын жақсарту арқылы мүмкін болады;
* физикалық - жылу, суық, жарық, су және жәндіктердің личинкаларына зиянды басқа факторларды олардың көбею және ұя салу орындарында қолдану;
* биологиялық-зиянкестердің табиғи жауларын, мысалы, бақаларды қолдану;
* химиялық-химиялық заттарды қолдану.
Энтомоздар:
Бұл жәндіктер тудыратын инвазиялық аурулар: жануарлардың уақытша және тұрақты паразиттері. Ұсақ мал зардап шегеді:
* тері астындағы гадфлялар-личинка сатысында паразиттенетін жұмыртқа тәрізді диптера жәндіктері;
* нағыз және көк-жасыл ет шыбындары - көптеген инвазиялық және жұқпалы аурулардың қоздырғыштарын тасымалдаушы;
* қан соратын диптера жәндіктері-жылқылар, миджалар, ағаш биттері, москиттер, қан соратын шыбындар-жигалкалар, олар алаңдаушылық тудырады, май мен сүттің азаюы, терінің ісінуі, дерматит, сонымен қатар инвазиялық және жұқпалы аурулардың қоздырғыштары болып табылады;
* биттер-сифункулятоз тудыратын жануарлардың тұрақты эктопаразиттері, қышу, терінің қабығы, таз, анемия және өнімділіктің төмендеуі;
* бүргелер-бұл терінің қышуын, тырналуды, өнімділіктің төмендеуін және дене салмағының жоғарылауын тудыратын уақытша қан соратын эктопаразиттер.
Дезинвазия - сыртқы ортада микробтық элементтердің (Гельминттердің жұмыртқалары мен личинкалары, осцист кокцидий, циста, балантий және т.б.) - химиялық(3-сурет), физикалық және биологиялық агенттермен инвазиялық аурулардың қоздырғыштарын жою. Ағымдағы дезинвазия малдың келесі партиясын жібергеннен кейін және жануарларды союға және паразитке қарсы өңдеуден кейін жүзеге асырылады; профилактикалық (фермаларда жануарларды көктемде лагерьлерге ауыстырғаннан кейін жүзеге асырылады) және қорытынды (фермадағы жануарларды белгілі бір аурудан сауықтырғаннан кейін жүзеге асырылады). Үй-жайларды, жайылу алаңдарын және күту заттарын дезинвазиялаудан бұрын оларды қи, кір мен жем қалдықтарынан механикалық тазарту жүргізілуі тиіс. 3-сурет:Қора-жайларды химиялық тазарту түрі
Сыртқы ортадағы инвазиялық принципті жою үшін ксилонафт (5%-пай) эмульсиясы, карботион (3%), каустикалық натрий ерітінділері (5%), карбол қышқылы (3%), сондай-ақ техникалық ортохлорфеполдың 3% эмульсиясы (бөлме температурасы) және басқа да препараттар қолданылады. Паразиттердің эмбриондарын жою үшін көрсетілген химиялық заттарды 1 м2 аймаққа 1 литр эмульсия (ерітінді) мөлшерінде 3 сағат экспозиция кезінде қолданыңыз. Астаулар мен астауларды қайнаған сумен немесе ыстық бумен, металл торларды - от шашқышпен немесе балқытып біріктіру шамының отымен, қи мен саңғырықты колхоздар мен совхоздардың фермаларында биотермиялық жолмен зарарсыздандырады. Жайылымдар мен су қоймаларын дезинвазиялаудың биологиялық әдісінің негізі жұмыртқалар мен личинкалардың даму мерзіміне, сондай-ақ биогельминттердің аралық иелерінің өміріне байланысты учаскелерді ауыстыру принципіне негізделген.Қоршаған орта объектілерін жоспарлы дезинвазия өнеркәсіптік типтегі мамандандырылған шаруашылықтарда маңызды рөл атқарады.
2.3.Ветеринариялық-санитариялық және гигиеналық талаптар.
Өнеркәсіптік мал шаруашылығында маңызды рөл атқаратын антипаразиттік кешеннің ұйымдастырушылық шараларына келесі негізгі сілтемелер кіреді: антипаразиттік шараларды жоспарлау, жоспарланған тапсырмаларды есепке алу және бақылау, алдын-алу карантині, жабық типтегі кәсіпорындар режимінде мамандандырылған фермаларды ұстау, санитарлық күн және паразитологиялық білімді насихаттау.
Паразитке ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.