Сөз соңында бірер шумақ өлең жолдарымен аяқтасам

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 10 бет
Таңдаулыға:

Толық аты-жөні Жағыпар Мерейлім Бекенбайқызы
Туған күні, айы, жылы 29.03.1995
Тұрғылықты мекенжайы Семей қаласы
Қызмет (оқу) орны М.О.Әуезов атындағы педагогикалық колледжі

Ұялы телефон нөмірі 87779810181
Электронды поштасы merei950329@mail.ru
Номинациясы Абай Құнанбайұлының 175 жылдығы: Ұлы ақынның шығармашылығын танытудағы Алаш қайраткерлерінің еңбегі
Мақала (эссе) тақырыбы Абай және Алаш: кеше, бүгін зерттелу мәселелері

Абай және Алаш: кеше, бүгін зерттелу мәселелері
Кіріспе
Абай салған сара жол...
Негізгі бөлім:
А) Абай және ХХІ ғасырдағы Қазақстан
Б) Алаш ардагерлері Абай ізімен
Қорытынды
Пайдаланған әдебиеттер
Сыртқы сілтемелер
Көретұғын көкірек болса көзі,
Тұнып тұр ғой білімге ақын сөзі.
Бүкіл әлем ақыны жиналса да,
Абай тұрар бір жақта жалғыз өзі
Аққалаков Б.Ж
Ұлы ақын, дана ойшыл Абай ХІХ және ХХ ғасырлар тоғысындағы Ағартушылық немесе Ояну дәуірінің көшбасшысына, елдің болашақ бағдарын айқындап берген рухани темірқазығына айналды. Үлкен білімпаз Құдайберген Жұбанов Еуропа руханиятымен салыстыра айтқандай, Абай - өз ортасының Данте сияқты адамы, яғни халықтың дәстүрлі сөз өнерін, таным жүйесін, мінез бітімін түбірімен жаңаша түлеткен санаткер. Орыстар үшін - Александр Пушкин, ағылшындар үшін - Уильям Шекспир, немістер үшін - Иоганн Гете, америкалықтар үшін - Уолт Уитмен қандай болса, қазақстандықтар үшін Абай да - сондай рухани ұлы тұлға - деп Елбасымыз Н.Ә. Назарбаев айтқандай биыл сан жылдар елесіндегі Ұлы Абай Құнанбайұлының дүниеден өткеніне 175 жыл.
Кемеңгер Абай ғасырдан - ғасырға жылжып барады,
Данышпан айтқан сан ойлар санамда мәңгі қалады. Қай халықтың болмасын белгілі бір тарихи кезеңде өнері мен әдебиеті, яғни бүкіл мәдени болмысы өзгеше бір биікке көтеріліп, кейінгі өрлеу мен дамуға кең жол ашары сөзсіз. Ендеше біздің қазақ халқының тарихында да сондай кезеңдердің бар екендігі шындық. Қазақ халқының руханияттық дамуында осындай толағай өзгерістер мен ерекше серпілістердің көзге айрықша шалынар сәті -- ХІХ ғасырдың аяғы мен ХХ ғасырдың басы.
Қос ғасырдың тоғысар тұсында Ғылымды іздеп, дүниені көздеп екі жаққа үңілген ұлы Абай, халықты өркениеттің өріне алып шығар амалды тапты. Ол ғылым мен білім, өнер үйрену жолы еді. Замананың тұрпатын, ұлт тұрмысының кемшілікті тұстарын Абайдай көре білген, ұлы ақындай таныған жан кемде-кем. Абай жасампаздығының мәңгілігі мен өнерінің өрістілігі осында жатса керек. ХІХ ғасырдың аяғы мен ХХ ғасыр басындағы Абай феномені - қазақ ұлтының өркениеттік болмысындағы орны айтып болмас ұлы құбылыс!
Кемеңгер бейнесі көптеген аса көрнекті ақындар мен жазу - шылардың, суретшілердің назарын аударып келеді. Ұлы ақын өз дә - уі - рінің ар-ожданы бол - ған сол кезеңдегі қазақ қо - ғам - дық ойы мен әдебиеті Абай есімімен тығыз байланысты болды.
Алаш қозғалысының 103 жылдығы аталып жатқан кезде біз Абай - ды және оның бай мұ - - ра - - сын қазақ халқының ру - - ха - ни әлеміне қоса отырып, Алаш қай - рат - керлерінің ел тә - уел - - сіз - дігі жолында өз із - гі мұрат - - - тарын тауып, ұлт пен Ота - - нын сақтау үшін кү - рес жүргізгендерін айқын сезіне - міз.
Президентіміз Қасым - Жомарт Тоқаевтың Абай туралы мақаласында: Абай өзінің туған халқымен мәңгі-бақи бірге жасайды, ғасырлар бойы Қазақ елін, қазағын биіктерге, асқар асу-ларға шақыра береді, - деген өнегелі сөзі ақын мұрасының мәңгілік өсиет ретінде бағаланатынын айқын аңғартады.
Абайдың шығармаларына зер салсақ, оның үнемі елдің алға жылжуына, өсіп-өркендеуіне шын ниетімен тілеулес болғанын, осы идеяны барынша дәріптегенін байқаймыз. Ал ілгерілеудің негізі білім мен ғылымда екенін анық білеміз. Абай қазақтың дамылсыз оқып-үйренгенін бар жан-тәнімен қалады. Ғылым таппай мақтанба деп, білімді игермейінше, биіктердің бағына қоймайтынын айтты. Ол Біз ғылымды сатып мал іздемек емеспіз, - деп тұжырымдап, керісінше, ел дәулетті болуы үшін ғылымды игеру керектігіне назар аударды. Ұлы Абайдың Пайда ойлама, ар ойла, Талап қыл артық білуге деген өнегелі өсиетін де осы тұрғыдан ұғынуымыз қажет. Бұл тұжырымдар қазір де аса өзекті. Тіпті бұрынғыдан да зор маңызға ие болып отыр. Себебі ХХІ ғасырдағы ғылымның мақсаты биікке ұмтылу, алысқа құлаш сермеу екенін көріп отырмыз. Ал біздің міндетіміз - осы ілгері көшке ілесіп қана қоймай, алдыңғы қатардан орын алу... деген болатын.
Әрине Абай атамыз жайында айтылар сөзде, шертілер сырда аз емес. Қазіргі пандемияда ысырапшылдыққа жол берілмеді. Әйтседе Ұлы Абай хақында бірер сөз айтып жатқандар да, сыңғырлаған сары майдай жырларында арнап жатқандар да аз емес. Абай өзінің кіршіксіз ақ жүрегін тебіренткен сансыз ойлары, тамаша шығармалары, қарасөздері мен жалынды жырларында маржандай төгілдіреді, оның әрбір сөзінен соншама жақын лебі сезіледі. Ол леп өткен заманның тынысы болса да, бізге түсінікті, жүрегімізге қонымды. Өйткені Абай лебі, Абай үні, Абайдың тынысы - бүгінде теңдік алып, дербес ел атанған, басқа елдермен терезесі тең болған, кең байтақ Қазақстанның, қазақ халқының тынысы. Өлді деуге сыя ма, ойлаңдаршы, өлмейтұғын артына сөз қалдырған,-деп ақынның өзі айтып кеткендей, Абай бүгін жарқын бейнесімен, жалынды жырымен, нақыл сөздерімен де бізбен жасасып келеді. Абай арманы - халық арманы. Халық арманы мен аманатын орындау жолында аянбағанымыз абзал. Абайдың өсиет-өнегесі ХХІ ғасырдағы жаңа Қазақстанды осындай биіктерге жетелейді ...
Қазақ үшін мәңгілік Абай дана,
Ғасырлармен жалғасқан әр бір жаңа.
Іші алтын сырты күміс сөз жақсысын,
Келістірген тек қана Абай ғана
Әрине, Абай ұлылығын, шығармашылық тұлға ретіндегі болмысын тап басып тануға біраз уақыт қажет болды. Ал абайтануды алғаш жүзеге асырғандар - ХХ ғасырдың басындағы қазақ зиялылары. Олар өздері міндет етіп алған ұлт үшін атқарылар ұланғайыр істердің бастау көзі ұлы Абайды тану мен танытуда деп біліп, ең алдымен, сол ұлы ұстаздың ұлылық қасиетін ардақтауға ұмтылды. Абайды өздері ғана қадір тұтып қоймай, оның ұлт абызы ретіндегі кемеңгерлік тұлғасын өздері айтпақшы жұртқа, яғни көпке танытуды мақсат тұтты. Қазақ зиялылары ә, дегенде-ақ, Абай туралы туралы келелі ойларын сол кездегі түрлі басылымдарда жариялай бастады. Оның ішіндегі елді елең еткізер, оқушылары тұшынып оқыр, рухани азығы молы да, кеңге қанат жайғаны да, әрине, Қазақ газеті болды. Қазақ халыққа қызмет көрсетуге жарарлық, халықтың көкейкесті ой-арманын көрсете алатын материалдарды ғана жариялап, озық үлгідегі дүниелерге ғана орын берді. Және әрбір жарияланымдағы ұлттық сипаттың айқындылығына көңіл бөлді. Соның бірі қазақ зиялыларының әдебиетке, әдеби тұлғаларға қатысты пікірлері. Ал, енді газеттегі әдебиетке қатысты мақалалардың негізгі авторлары А.Байтұрсынов, М. Дулатов, Ә. Бөкейханов екендігі тағы шындық.
Алаш ардақтаған басылым өзінің алғашқы сандарының бірінде Қазақ тарихы деген мақала жариялап, онда мынадай ой айтылды: Қияметке шейін қазақ қазақ болып жасамақ, осы ғасырдың ғылыми жарығында қазақ көзін ашып, бетін түзесе, өзінің қазақшылығын жоғалтпағандай және өзіміздің әдет-ғұрыпқа сай қазақ мәдениетін құрып, бір жағынан қазақ әдебиетін тұрғызып, қазақшылығын сақтамақшы [1]. Бұдан біз газеттің негізгі мақсаттарының бірі қазақ әдебиетін өркендету болған айқын аңғарамыз.
Қазақ әдебиетінің сол дәуірдегі шығарма - шылық мәселелерін мүмкін қадарынша сарапқа салып, жұрттың эстетикалық талап-талғамын қалыптастыруға алғаш қадам жасаған Айқап журналы болса, оның артынша Қазақ бұл істі жандандыра түсіп, оны биік деңгейге көтере алды. Осы тұрғыдан алғанда, Қазақ әдебиетіміздің озық үлгілерін насихаттауда ерекше қызмет атқарды. Кемел ой мен келісті сыр тоғысқан, сұлу сезім мен мұңлы шер шарпысқан көрікті де көркем жырдың шебері Абай шығармаларына айырықша назар аударуы осының бір айғағы. Әрине, газеттегі қайбір мәселе болмасын іргелі ойға қозғау салушы - бас жазушы Ахмет Байтұрсынов екендігі белгілі. Соның ең үлкен мысалы Абай сияқты ұлы тұлғаны кеңінен насихаттап, оның шығармашылығына айрықша назар аударып, терең талдау жасап, әділ бағасын беруге көшбасшы болуы.
Қазақ сөз өнерінің патшасы Абай арқылы қазақ әдебиетінің өткені мен бүгіні жайлы сөз қозғап, өлең сөздің қадір-қасиеті жайлы толғаулы ой қозғаған алғашқы мақала Ахмет Байтұрсынов қаламынан шықты. Абай туралы "Қазақ" газетінің 1913 жылғы 39-41 - сандарында газет редакторы Ахмет Байтұрсыновтың "А. Б." деп қол қойған "Қазақтың бас ақыны" атты көлемді мақаласы жарияланды. Мұнда қазақтың бас ақыны Абай Құнанбаев туралы алғаш тереңнен тартып ой айтылған. Абай өлеңінің асыл қасиетін терең түсінген, өлең өнерінің озығы екеніне көз жеткізген А.Байтұрсынов: "Одан асқан бұрынғы-соңды заманда қазақ баласында біз білетін ақын болған жоқ" деген тың да түйінді тұжырым жасайды.
Жалпы Ахмет Байтұрсыновтың өзі басқарып отырған газетінің бетінде жарияланған өлеңдерден Абай үлгісін көргісі келетіні, ақындардан сол деңгейдегі талап-талпынысты танығысы, оларды сол бағытта баптап, тәрбиелеуді мақсат тұтатыны анық сезіледі. Ахметтің Абай шығармаларын өте жоғары қоятыны әуелден-ақ, әр кезде, әр жағдайда жарияланып жүрген түрлі мақала, жазбаларынан белгі беріп қалатын. Ал мына мақала сол бір Абай жайлы толғамды ойларының түгел күйде жарыққа шығып, оның өз талап-тілегінің негізсіз еместігін дәлелдей алғанының нақты көрінісі еді.
Автор өз мақаласында бүгінгі зерттеушілеріміз көтеріп жүрген көптеген өзекті мәселелерді тілге тиек еткен. Ол Абай шығармаларының тілінің ауырлығы, мазмұнының қабылдауға қиын екендігін айтар ойға азық етіп, оны шеберлік қыры ретінде көрсете алған. "1903 ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.