Қазақ тілін жаңаша оқыту технологиялары
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
ИННОВАЦИЯЛЫҚ ЕУРАЗИЯ УНИВЕРСИТЕТІ
ФИЛОЛОГИЯ ЖӘНЕ ЖУРНАЛИСТИКА КАФЕДРАСЫ
6B01701 Қазақ тілі мен әдебиет мамандығы
Қазіргі қазақ тілінің сөзжасамы және морфологиясы пәні бойынша
Курстық жұмыс
Тақырыбы: жаңа технологиялар арқылы тілді оқытудың тиімді жолдары
(Көркем шығарма тілі негізінде)
Тексерген: Имамбаева Ғайша Ертайқызы
Орындаған:Мукашева Линара Жанарбековна
ҚТӘ-201(19қ) тобы
ПАВЛОДАР 2020 ж
Жоспар
І. Кіріспе
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... 3
1.1. Қазақ тілін жаңаша оқыту
технологиялары ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ...4-8
ІІ. Негізгі бөлім:
2.1. Инновациялық технологиялар
түрлері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .9-11
2.2. Жаңа педтехнологияның
тиімділігі ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... 12- 14
2.3. Жаңа инновациялық әдістер мен оқыту технологияларын қолдану...15-16
2. 4. Қазақ тілін оқытудың тиімді
жолдары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..17-20
2.5. Қазақ тілі сабағында модульдық технологияланы
пайдалану ... ... ... ..21-24
ІІІ.
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ..25-26
Пайдалынатын
әдебиеттер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ...27
Кіріспе
...Адамзат үшін XXI ғасыр жаңа технологиялардың ғасыры болмақ, ал осы
жаңа технологияларды жүзеге асырып, өмірге енгізу, игеру және жетілдіру-
бүгінгі жас ұрпақ, сіздердің еншілеріңіз...
Ал жас ұрпақтың тағдыры ұстаздардың қолында
Н.Ә.Назарбаев
Қазақ тілінің алдында тұрған ең өзекті мәселелердің бірі – қазақ тілін
технологиялармен жақындастыру.
Қоғамның дамуына қарай ғылым мен техника және оның басқару жүйесі де
өзгеріп отыратыны белгілі, осыған орай маман қызметінің мазмұны жаңарып,
жаңа мақсат, жаңа көзқарас, жаңа шешімдер мен жаңа мүмкіндіктер қажеттігі
туындайды. Қазіргі мектептің білім беру үдерісінде жаңа технологияларды
пайдалану жағдайындағы білім берудің ұлттық моделіне өту, оқыту мен
тәрбиелеудің соңғы әдіс–тәсілдерін, жаңа педагогикалық технологияны
игерген, психологиялық–педагогикалық диагностика үстінде өзіндік даңғыл жол
салуға икемді, шығармашыл педагог–зерттеуші, ойшыл тәрбиеші болуын қажет
етеді.
Қазір педагогика ғылымында оқытудың жаңа технологиясы, оқытудың
инновациялық технологиясы деген қос ұғым кеңінен қолданылуда. Технология –
грек сөзі, түсіндірмелі сөздікте бұл – қандай да болсын жаңа істегі
шеберлік, өнерпаздық, іскерлік деген ұғымды білдіреді. Білім беру
саласындағы “технология” ұғымы өндірістік үдерістердегі технология ұғымының
басты қасиеттерін осы саланы жетілдіру үшін пайдалану ұмтылысынан
туындағаны анық. Өндірістік үдерістердегі технология деп қолданғанда алдын-
ала көздеген нәтижеге жеткізетін, белгілі бір сапалық және сандық
деңгейлердегі өнім алуға кепілдік беретін, ғылыми негізделген алгоритмдер,
әдістер мен құралдардың жүйесін айтады. Кез-келген технологияның маңызы
оның құрылымымен анықталады. Технология белгілі бір мақсатты жүзеге
асырады. Ол үшін құралдар пайдаланылады, әдістеме жоғары деңгейге дейін
жетіледі де, күтілетін нәтижеге қол жеткізіледі.
1. Қазақ тілін жаңаша оқыту технологиялары
Қазіргі кезеңде білім берудің ұлттық моделіне өту оқыту мен тəрбиелеудің
соңғы əдіс- тəсілдерін, инновациялық-педагогикалық технологияларды игерген,
технологиялық-педагогикалық диагностиканы қабылдай алатын, педагогикалық
жұмыста қалыптасқан, бұрынғы ескі сүрлеуден тез арада арылуға қабілетті
жəне нақты тəжірибелік іс-əрекет үстінде өзіндік даңғыл жол салуға икемді,
шығармашылық педагог-зерттеуші, ойшыл мұғалім, зерделі оқытушы болуын қажет
етеді. Бүгінгі таңда қозғалып жатқан ең өзекті мəселелердің бірі білім беру
жүйесінде жаңа электрондық технологияны енгізу, халықаралық коммуникациялық
желілерге шығу, білім беруде ақпараттық технологияларды қолдану,
жетістіктері мен жеке тұлғаларды қалыптастыру жəне қазіргі заман талабына
сай білім алуға қажетті жағдайлар жасау. Білім берудің жаңа жүйесі жасалып,
оның мазмұнының түбегейлі өзгеруі, дүниежүзілік білім кеңістігіне енуі,
бүкіл оқу əдістемелік жүйеге, оқытушылар алдына жаңа талаптар мен міндеттер
қойылып отыр.
Қазіргі ақпараттық қоғамда ақпараттық технологиялардың қарқынды дамуы
адамзат өмірінің әр түрлі салаларын біртіндеп өзгертеді. Білім берудегі
өзгерістерді дұрыс қабылдамай және озық педагогикалық технологияларды
меңгермейінше сауатты, заманауи мұғалім болу мүмкін емес. Ақпараттандыру
сонымен қатар Қазақстандағы білім беру жүйесінің дамуына ықпал етеді.
Ақпараттық технологиялардың жедел дамуына сәйкес оқытудың жаңа
технологиялары қалыптасып, нығайтылуда. Сондықтан педагогика ғылымының
алдында электронды принциптерді анықтауға және анықтауға байланысты
бірқатар міндеттер тұр. Сонымен бірге электрондық оқытудың құрылымы мен
мазмұнына, оқыту әдістеріне, оқытудың формасы мен мазмұнына қойылатын
талаптар жиынтығын анықтау қажеттілігі туындайды, бұл электрондық оқытудың
әдістемелік жүйесін қалыптастыруға әкеледі. Дәстүрлі әдістемелік жүйеде оқу
процесінің бөліктері бір уақытта сәйкес келеді. Классикалық білім беру
процесінде әдістемелік тәсілге байланысты әр түрлі формалар, әдістер мен
оқу құралдары қолданыла алады. Электрондық оқыту моделіндегі оқу
құралдарының орны өзгерді. Олар оқытудың құрылымы мен мазмұнын, оқыту
әдістері мен формаларын анықтайды. Енді қазіргі кезде электронды оқытуда
кеңінен қолданылатын оқыту әдістері мен формаларына тоқталайын.
Электрондық оқыту әдістеріне топтық және жеке оқыту кіреді. Бұл
оқытудың кең таралған формалары.
Электрондық оқыту құралдарына оқытуды ұйымдастыруға және өткізуге
арналған бағдарламалық өнімдер кіреді. Электрондық оқыту жағдайында
оқытудың әртүрлі формалары мен әдістерін, мазмұнын қалыптастыру
мүмкіндіктерін анықтау үшін оқулықтарды салыстыру және оларды бағалаудың
негізгі бағыттарын ескеру қажет. Яғни, құру және қолдану технологиясы,
ұсынылатын құралдар жиынтығы, ұсынылатын қызметті іске асыру деңгейі.
Белгілі бір бағдарламалық өнімді құру және қолдану технологиясы
оқытуды жеке және топтық оқытудың әртүрлі әдістерімен жүзеге асыруға
мүмкіндік береді. Бұл электронды оқулықтар. Жаңа технологияларды қолданатын
оқыту жүйесі - бұл сыныптағы барлық оқушылардың белсенді қатысуымен
ұйымдастырылған білім беру процестерінің бірі. Сонымен бірге мұғалім мен
тіл үйренушінің арасындағы коммуникативтік қатынас өзгеріссіз қалуы керек.
Оқытудың жаңа технологияларын қолдану арқылы қоршаған ортада пайда болатын
түрлі жағдайларды ескере отырып, қазақ тілін тілдік жағдаяттағы жаттығуға
айналдыра білу қажет. Жалпы, жаңа технология түрлері өте көп. Сонымен
қатар, егер компьютерлік және ақпараттық технологиялар жүйесін алсақ, бұл
технологияның сапалы білім беруде, танымдық қызығушылықты арттыруда маңызды
рөл атқаратындығын көреміз.
Педагогикалық технология ұғымының эволюциясы туралы мынаны айтуға
болады. Бірінші кезең ХХ ғасырдың 40-50 жылдарын қамтиды. Мұнда білім беру
технологиясы термині, ең алдымен, оқытуда қолданылатын визуалды және есту
құрылғыларына қатысты. Екінші кезең - ХХ ғасырдың 50-60 жылдары. Бұл
кезеңнің білім беру технологиясы бағдарламалау болды. Үшінші кезең ХХ
ғасырдың 70-ші жылдарын қамтиды. Мұнда термин нақты белгіленген мақсаттарға
жету үшін ұйымдастырылған жобалық оқыту процесін білдіреді. Төртінші кезең
- ХХ ғасырдың 80-жылдарынан бастап қазіргі білім беру технологияларына
дейінгі оқу процесінде компьютерлер мен ақпараттарды қолдану. Педагогикалық
технология дегеніміз - оқу процесін құру және басқару, диагностикалық
мақсат қою және ғылыми негізде оларға тиімді жету жолдарын жүйелеу ретінде
басқару процесінде танылатын технология. Мен ұсынған бағыт осы соңғы
тұжырыммен тығыз байланысты. Бұл бағыттың ерекшелігі - ол білім беру
процесінің жалпы заңдылықтарының болуы туралы идеяға негізделеді, оны нақты
білімді оқыту мақсатына сәйкес жүйелеу және ұйымдастыру қажет. Мұнда білім
берудің дуалды сипатын ғылыми негізде тану және жүйелеу қажет. Бұл бір
жағынан білім мазмұнын оқытудың мақсаттарына сәйкес теориялық деңгейде
жүйелеу болса, екінші жағынан оқыту процесін жүйелі түрде тану.
Мектептерде, жоғары оқу орындарында, мемлекеттік қызметшілерді оқыту
курстарында, жеке сабақтарда қазақ тілін оқыту жүйесі, бір қарағанда,
күнделікті құбылыс сияқты. Алайда, жалпы, оқыту жүйесі, бір сабақ
барысында, таным процесінің күрделі формалары орын алып, адамның рухани
әлемі қалыптасады. Сонымен, білім беру процесінің сыртынан қарапайым, ал
ішкі мазмұнын адам қалыптастыратын танымдық процесс ретінде мүмкіндігі
айқындала түседі. Қазақ тілін оқыту үдерісінде тіл үйренушілер қазақтың
ойлау қабілетін дамытып, еркін сөйлеуінде маңызды рөл атқарады.
Жаңа технологияларды қолдана отырып оқыту барысында қазақ тілін ойлау
мен тіл үйренушілердің жақсы сөйлеуін дамытудағы қазақ тілін оқытудың
ерекшеліктерін анықтау қажет. Оның мазмұнын құрайтын әрбір ұғым мен білім
туралы ақпарат оқушының санасын өзгертетін және дамытатын құрал болуы
керек. Бірақ, білім негіздері бөлімінде айтқанымдай, оқушылардың дамуына
көп сенбеу, білім мазмұнын талдап, орынсыз көбейту немесе күрделендіру
маңызды. Тіл үйренушінің жас ерекшелігіне байланысты оның даму
ерекшеліктерін ескеру принципіне назар аудару керек.
Жаңа технологияларды қолдана отырып, қазақ тілін оқыту - бұл тіл
үйренушілердің шығармашылық белсенділігін, сапалы білім алу қабілетін
қалыптастыратын процесс. Тілдік сана қазақ тілінің төл дыбыстарын, сөз
тіркестерін, сөйлемдерді тану процесінде ғана қалыптасады және бұл үшін
ғана емес, сонымен қатар жүйелер теориясының заңдарын ғылымның барлық
салаларында қолдану қажеттілігін түсіну интуициясында қалыптасады. Сонымен
бірге мұғалімге қойылатын талаптар мен тапсырманы орындау алгоритмдерінің
жүйелі жүйесі оқушыны саналы оқуға дағдыландырады. Қазақ тілінде жазу мен
сөйлеу заңдылықтарын практикалық тұрғыдан білу тіл үйренушілердің қазақ
тілінде ойлау қабілетін қалыптастырады және біртіндеп дамытады. Ол оқушының
ауызша және жазбаша сөйлеуін дамыту процесін жалғастырады және жеке
тұлғаның идеологиялық аппаратын және қазақ тілін үйрену деңгейін
қалыптастыруға қызмет етеді.
Бұл мұғалімнің басшылығымен үйренген танымдық әдістерге тоқталмай,
олардың қолдауын немесе басқа формаларын іздемей, теориялық ойлау мен
сөйлеу тетіктерін біртұтас түрде дамытатын тіл үйренушінің моделі. Демек,
бұл қағида қазақ тілін оқыту процесінде басшылыққа алынады.
Оқушыға қазақ тілін оқытудағы дұрыс талдау әдісін, дыбыстарды, сөз
құрылымын, сөз тіркестерін, сөйлем мүшелерін және т.б. өзін-өзі анықтау
дағдылары қалыптасады. Тілді оқытуда байқалатын әр түрлі заңдылықтар мен
құбылыстарды бақылау үшін жеке талдаудың маңызы зор. Талдау әдісін ұтымды
және жүйелі қолдану мүмкіндігі дамыған сайын тіл үйренушілердің теориялық
ойлау қабілеттері дамиды.
Студенттердің қазақ тілін оқытуда мемлекеттік тілді меңгеруін ұйымдастыруы
қазақ тіліндегі жеке тілдік бірліктердің бірыңғай тұжырымдамасын
қалыптастыруда жетекші рөл атқарады. Білім мазмұнын алудың механизмдері мен
қағидаларын қазақ тілдік бірліктерінің мәнінің жаңа аспектісінде айқындау
күрделі мәселелерді білім теориясына негізделген арнайы әдістермен
зерттеуге әкеледі. Білім теориясын оқыту қазақ тілінде оқушының сауатты
жазуын қалыптастыруға және олардың ғылыми білімімен үйлесімді сауатты
болуын ұйымдастыруға үлкен көмек болады. Оқытудың технологиялық жабдықталуы
да қазақ тілі сабақтарының әдістемелік сценарийлерін жасауда маңызды рөл
атқаратыны белгілі. Сонымен бірге компьютерді қолданудың маңыздылығы айқын.
Сабақтың компьютерлік технологиясы оқушылардың өзіндік жұмысын
ұйымдастыруда, білімді тексеруде, білімді бағалауда маңызды рөл атқарады.
Қазақстан Республикасының тұңғыш Президенті Н.Ә. Назарбаев мектептерді
компьютерлендіру бойынша қазақ тілін оқыту сапасын арттыруға, оқушылардың
ойлау деңгейін көтеруге және заманауи жетістіктерді қолдануға кіріседі.
Сондықтан бұл бағыт мүмкіндігінше қазақ тілін оқытуда қолданылуы керек.
Технологиялық жабдықтаудың және қазақ тілін оқытудың техникалық құралдарын
пайдаланудың екі бағыты бар: Техникалық құралдар - тірі оқу үрдісінен
басқа ештеңе емес, ал екіншісі - Техникалық құралдар - қазіргі кезеңдегі
оқу-тәрбие процесінің басты жетекшісі. Екі бағыттың бірін сақтау
біржақтылыққа апаратыны белгілі. Студенттің теориялық ойлау деңгейін дамыту
үшін танымдық белсенділікті арттырудың техникалық құралдары мен
мүмкіндіктерін пайдалануға болады, бірақ сонымен бірге оларға деген шамадан
тыс ынта-ықылас білдірмей, оларды қолданудың өзектілігі мен реттілігін
сақтауға болады. Сонымен, қазақ тілін оқытудың дидактикалық негіздерін
талдай отырып, мен мынадай қорытындыға келдім. Жалпы, тілді оқыту теориясы
адам тілін меңгерудің жалпы немесе жеке заңдылықтарын білдіреді. Сонымен
бірге қазақ тілін оқыту теориясы, қазақ тілін оқытудың дидактикалық
негіздері қазақ тілінде ауызша және жазбаша сөйлеу әдістерінің шоғырлануын,
оқытудың мазмұны мен мақсаттарын, мотивациясын білім беру модельдері
жүйесінде көрсетеді. Бағдарламалық өнімнің деңгейі оның нақты өнімділігі
мен пайдалану қауіпсіздігімен анықталады. Бағдарламалық өнімнің жұмысы
жылдамдықпен, сенімділікпен және ыңғайлы интерфейсімен сипатталады. Мысалы,
бағдарламалық өнімнің деңгейі оны тек қолдануда болған кезде ғана анықтауға
болады. Дегенмен, электрондық оқыту құралдарын бағалауды және таңдауды
ұмытпаған жөн. Электрондық оқулық - бұл автоматтандырылған оқыту процесі
ашық болатын әдістемелік жүйе екені белгілі. Бұл сонымен қатар электронды
оқыту туралы ақпарат берудің жаңа құралы. Онда оқу туралы толық ақпарат, әр
түрлі қосымшалар, анықтамалық материалдар, викториналар, ұсынылған
оқулықтар тізімі және тақырыптық сілтемелер бар. Электрондық оқулықтың
жетістіктері келесідей. Жылдам кері байланыс жасайды, дәстүрлі оқулықтан
көп іздеуді қажет ететін ақпаратты тез табуға көмектеседі, гипермәтіндік
пікірлерді бірнеше рет қарау, шоу, баяндау, безендіру және т.с.с қысқа
мәтіндермен қатар уақытты үнемдейді. (Дәл осы жерде мультимедиялық
технологияның әлеуеті мен артықшылықтары пайда болады), бұл әр оқушының
өзара әрекеттесуіне, өз бетінше оқуына және белгілі бір салада өз білімін
тексеруге мүмкіндік береді. Электрондық оқытудың жаңа мүмкіндіктері арқылы
қосымша білім алатын қызметкерлер айтарлықтай бәсекелестік басымдыққа ие
болады. Виртуалды ұйымдардың жаңа модельдері оқыту қажеттілігін арттырады,
дәстүрлі оқыту бағдарламаларын қашықтықтан оқыту бағдарламаларымен
алмастырады және өз білімдерін басқарудың дамып келе жатқан жүйелі
тәжірибесін пайдалануға көмектеседі. Электрондық оқулық жас ұрпақтың жаңа
әдебиеті екені сөзсіз. Ол сонымен қатар компьютерлік технологияның
мүмкіндіктерін кәсіби оқулық деңгейімен үйлестіреді. Электрондық оқытудың
негізгі мақсаты - оқу процесін және оның толықтығын бақылау, сонымен қатар
ақпаратты іздеу қабілетін дамыту. Электрондық оқулықтарды білім берудің кез-
келген саласында қолдану оқушылардың танымдық белсенділігін арттырып қана
қоймай, ойлау жүйесі мен шығармашылық жұмысының қалыптасуына жағдай
жасайды.
Қазақ тілін оқыту кезеңдері мен тілді оқыту деңгейінің арасындағы байланыс
анықталып, жеделдетілген деңгейлік оқытудың соңғы нәтижесі коммуникативті
құзыреттілік деңгейін анықтауға арналған аралық, қорытынды тестілер мен
өзіндік жұмыстарды ұйымдастырудың тиімді жолдары анықталды. Қазақ тілін
жаңа әдіспен оқыту барысында әр түрлі технологияларды сабақта ұтымды
қолдану, оқушылардың шығармашылықпен жұмыс жасауына мүмкіндік беру қажет.
Оқыту кезең-кезеңмен ұйымдастырылуы керек, осылайша нәтижелерді кезең-
кезеңімен диагностикалауды ескере отырып, әр кезеңде оқытудың мазмұнын,
формасын, әдістері мен құралдарын таңдауға негізделген дидактикалық
міндеттер мен шешімдердің логикалық дәйектілігін қамтамасыз ету керек. Жаңа
технологиялар дәуірі студенттерге қазақ тілін жеделдете оқытудың
әдістемелік жүйесінің мазмұнын анықтайды, оны соңғы ғылыми жаңалықтар
негізінде толықтырады, білім беру парадигмаларына негізделген үдемелі
оқытудың мәні мен принциптерін айқындайды .
Егер теориялық материал графикалық иллюстрация түріндегі әр түрлі
суреттермен, сызбалармен, әдістермен толықтырылса, онда теориялық білімді
оқу, бейнелеу және түсіну процесі мида бір уақытта өтеді, ал қорыту процесі
ұтымды болады. Бұл шеберханалар компьютерлердің көмегімен жүзеге асырылады.
Ал білімді бағалау тест жүйесі бойынша, ал қосымша материалдар интерактивті
компьютерлер түрінде жүзеге асырылады.
Ұсынылып отырған бағыт соңғысымен һте тығыз байланыста. Бұл бағыттың
ерекшелігі - оқытудың белгілі бір мақсатына сәйкес жүйеленіп,
ұйымдастырылуы керек болатын оқу процесінің жалпы заңдылықтары бар деген
ойға негізделген. Мұнда білім берудің дуалды сипаты танылып, ғылыми негізде
жүйеленуі керек. Бір жағынан, бұл оқу мазмұнына сәйкес білім мазмұнын
теориялық деңгейде жүйелеу болса, екінші жағынан - оқу процесін жүйелі
түрде тану.
2.1. Инновациялық технологиялар түрлері
Немеребай Нұрахметов - қазақ тілінде инновация ұғымына анықтама
берген алғашқы қазақ ғалымы. Онда инновация, оны біз инновациялық процесс
деп атайтынымыз - инновацияны құру, дамыту, қолдану және таратумен
байланысты білім беру мекемелерінің жеке қызметі анықталады. Н.Нұрахметов
инновация білім берудің мазмұнында, әдістемесінде, технологиясында,
тәрбие жұмысын ұйымдастыруда, мектеп жүйесін басқаруда көрінеді деп санайды
және өзінің классификациясында инновация, қайта құру кеңістігін бірнеше
түрге бөледі: жеке (жеке, байланыссыз); модульдік тип (жеке-дара күрделі,
өзара байланысты); жүйелік тип (бүкіл мектепті қамтиды).
Ойын технологиялары. Педагогикалық ойындар технологиясы - бұл
педагогикалық жұмысты ойын түрінде ұйымдастырудың әдістері мен тәсілдерінің
жиынтығы. Ойын түріндегі іс-шаралар сыныпта ыңғайлы жағдайда пайда болады
және оқушыларды қызықтыру құралы ретінде қолданылады.
Проблемалық оқыту технологиясы. Проблемалық оқыту дегеніміз -
мұғалімге бағыт-бағдар беру және қиын есептер шығару, сонымен қатар
оқушылардың мәселелерін өз бетімен белсенді шешу. Нәтижесінде олардың ойлау
қабілеттері дамып, шығармашылық қабілеттері мен қабілеттері дамиды.
Сын тұрғысынан ойлау технологиясы. Математиканы оқыту тәжірибесін
дамытуға айтарлықтай ықпал еткен технологиялардың бірі - осы технология.
Мақсаттар мен міндеттерге келесі ұзақ мерзімді жоспарлар арқылы қол
жеткізіледі: - унификация; - топтық жұмыс; - көзқарастарды талдау және
дәлелдемелер түрінде қорғау. Осы технологиямен: - оқу процесіне қызығушылық
артады; - оқушының өз бетінше оқуына мүмкіндік береді; - баланың ақпараттық
тілі дамиды.
Деңгейлік саралау технологиясы. Деңгейлеп саралап оқыту технологиясы -
бұл оқу процесінің және ұйымдастырушылық шешімдердің белгілі бір бөлігін
қамтитын оқу құралдарының жиынтығы. Сыныпта, топтарда оқыту үшін әр түрлі
қолайлы жағдайлар жасау қажет; біріктірілген әдістемелік педагогикалық-
психологиялық және ұйымдастырушылық-басқару қызметі. Көп деңгейлі оқыту
технологиясының мақсаты - әр оқушының оқу материалын өзінің даму деңгейінде
игеруін қамтамасыз ету.
1) Деңгейлеп оқыту әр оқушыға өзінің оқу мүмкіндіктерін пайдалануға
мүмкіндік береді;
2) Деңгейлеп оқыту әр түрлі санаттағы балаларға олармен әртүрлі
тәсілдермен жұмыс істеуге мүмкіндік береді.
3) саралап білім беру құрылымы білімді игерудің бірнеше деңгейлерін
қарастырады: минималды деңгей (базалық), бағдарламалық, кешендік деңгей,
сондықтан әр оқушы меңгеруі керек.
Жеке оқыту технологиясы. Жеке оқыту - оқу процесін ұйымдастырудың
келесі түрлері мен модельдері қарастырылады. - мұғалім тек бір оқушымен
жұмыс істейді; - білім алушы тек оқулықтармен (компьютерлермен және т.б.)
қарым-қатынас жасайды. Даралап оқытудың басты жетістігі - баланың оқу
желісінің әдісі мен мазмұнын өз қабілеттеріне қарай икемдеуі.
Ұжымдық оқыту әдістемесі (COT). NAA - адамдардың жұпта және оқу процесінде
өзара әрекеттесуі. NSA принциптері: - жоғары жетістікке ұмтылу; - алынған
ақпаратты бір-біріне кідіртпей жедел жеткізу; - студенттер арасындағы өзара
көмек және ынтымақтастық; - әр түрлі деңгейлер; әр түрлі тақырыптар мен
тапсырмалар; Оқытудың бағдарламалық тәсілдерін дамытатын компьютерлік оқыту
технологиялары мүлдем жаңа технологиялық жолдар ашады. Компьютерлік оқыту
дегеніміз - компьютердің көмегімен ақпаратты дайындау және беру процесі.
Бұл технология кейбір материалдардың үлгілерін пайдалануға негізделген.
Презентация технологиясы. Бұл технология, бір жағынан, жаңа материалды
(суреттер, фотосуреттер, дидактикалық материалдар және т.б.) оқушыларға
сыныпта көрнекі түрде көрсету құралы болса, екінші жағынан, бұл материалды
мұғалімдерге дайындау және пайдалану процесін жеңілдетеді. Алдын ала
эксперименттер, презентация технологияларын сабақта қолдану балалардың
оқуға деген ынтасын арттырады, қызықты сабақ береді, оған дайындық уақытын
қысқартады, ең бастысы мұғалімдерге жаңа ақпараттық желілік технологияларды
қалай пайдалануға болатындығын үйретеді.
Сатылай оқыту технологиясы. Ақыл-ой әрекетін кезең-кезеңмен қалыптастыру,
мақсатты технология - индикативті білім, білік және дағдыларды тиімді
меңгеру. Бұл технология әр оқушының жұмысын, мұғалімнің әр қадамын
бақылауды қажет етеді. Оқытудың барлық кезеңдеріндегі бақылау технологияның
маңызды компоненттерінің бірі болып табылады. Ол оқушылардың қателік
жібермеуін қамтамасыз етуге бағытталған. Жеке-пәндік педагогикалық
технология
1. Ерте және ыждағаттылықпен сауаттылыққа үйрету технологиясы.
Технологияның мазмұны оқу процесінде баланың миының танымдық қабілеттерін
толығымен жандандырып, іс-әрекет пен қарым-қатынас арқылы баланың табиғи
ойлауына негізделген.
2. Тиімді сабақтар жүйесіне негізделген технология. Мақсатты бағыттар: -
қалыпты білім, дағды алу; - ойлаудың математикалық әдістерін меңгеру; -
дарынды балаларды дамыту; Өзін-өзі дамыту технологиясы (М. Монтессори)
Мақсатты бағыт: - кешенді даму; - жеке білім; - ақыл-ой әрекеті мен
заттарды дамытушылардың баланың санасына интеграциясы.
Оқыту технологияларын дамыту. 1. Л.В. Занковтың білім беру жүйесі.
Оқытудың негізгі мотивациясы - танымдық қызығушылық. Занков әдісі - бұл әр
түрлі қызмет түрлеріне тарту, талқылау, дидактикалық ойындарда оқыту,
сонымен қатар есте сақтау, ойлау, қиял, сөйлеу тілін байыту бағытында оқыту
әдісі.
Модульдік оқыту технологиясы. Модуль дегеніміз - жүйенің нақты,
тәуелсіз бөлігі, тұжырымдамасы. Оқу модулі қалпына келтіру жаттығулары
циклы сияқты үш құрылымдық бөлімнен тұрады. кіріспеден, әңгімеден және
қорытындыдан тұрады. Оқу модулінде әр студенттің саны әр түрлі болады. Бұл
тақырыпқа бөлінген сағат санына, тақырыптар тобына немесе оқу жоспарындағы
тарауларға байланысты.
Қазіргі заманғы инновациялық технологиялардың ең көп қолданылатыны -
ақпараттық технологиялар. Оларды пайдалану барысында біз сабақты
түрлендіріп, оқушылардың пәнге деген қызығушылығын дамыта отырып,
компьютерлерді бұрыннан қолданып келеміз. Мұндай сабақтарды өткізу оқу
үдерісін дараландырып, оқушылардың дербестігі мен белсенділігін арттырады.
2.2 Жаңа педтехнологияның тиімділігі
Қазіргі уақытта педагогика саласында жиі қолданылатын жаңа оқыту
технологиясы-бұл алдыңғы қатарлы, озық деп танылған, жаңартылған және
толықтырылған ескіге негізделген білім беру мен тәрбие мақсаттарын жүзеге
асырудағы әдістердің жиынтығы. Осыған байланысты білім беруді реформалауды
жүзеге асыру кезінде оқытудың жаңа технологияларын қолдану қажеттілігі
туындайды. Сонымен қатар, педагогикалық процестің маңызды құрамдас бөлігі
оқушының оқу іс – әрекетінің субъектісі-мұғаліммен жеке тұлғаға бағытталған
өзара әрекеттесуі болып табылады. Мұғалімдердің басты міндеттерінің бірі-
оқытудың әдістері мен әдістерін үнемі жетілдіру, жаңа педагогикалық
технологияларды дамыту. Бұл туралы Қазақстан Республикасының "Білім туралы"
Заңының 8-бабында: "Білім беру жүйесінің басым міндеттерінің бірі оқытудың
жаңа технологияларын енгізу, білім беруді ақпараттандыру, халықаралық
жаһандық коммуникациялық желілерге шығу болып табылады"делінген. Кез келген
елдің экономикалық қуаты, оның халқының жоғары өмір сүру деңгейі, әлемдік
қоғамдастықтағы орны мен салмағы осы елдің Технологиялық даму деңгейімен
анықталады. Жалпы қоғамның дамуымен жаңа технологияларды енгізу сапасы осы
елде білім беру қызметін құруға және осы саланы ақпараттандыру деңгейіне
дейін төмендейді. Білім беру саласындағы технологиялық идеялар 400 жыл
бұрын пайда болды. Бұл күндері оқыту технологиялары үлкен өзгерістерге
ұшырайды. Мұғалімдер мен оқушыларға әр түрлі дидактикалық материалдармен
,оқытудың техникалық құралдары көмекке келді.
1960 жылдары шетелдік зерттеушілер оқыту технологиясының педагогикалық
әдістерге негізделген " педагогикалық терминін енгізді. "Педагогикалық
технология-бұл тәжірибе белгілі бір педагогикалық жүйенің жобасын іске
асыру, педагогикалық жағдайларға сәйкес қолданылатын әдістер.
Оқу процесінде оқушылардың әрқайсысына жеке тұлға ретінде қарау керек.
Өзіне деген сенімділікті арттыру, оқушыны білімге ынталандыру әрбір
ұстаздың міндеті. Атап айтқанда, модульдік оқыту технологиясының орны
ерекше. Бүгінгі таңда оқу процесінде жиі қолданыла бастаған технологиялар
қатарына модульдік оқытуды жатқызуға болады. Бұл технологияның ерекшелігі-
білімді игере отырып, тұлға танымдық қабілеттер мен танымдық процестер:
есте сақтау қабілеті қызмет түрлеріне, уәждемеге, ойлауға, қабылдау
қабілетіне арнайы әзірленген оқыту және танымдық жағдайларды, сондай-ақ
жеке өзін-өзі тану, өзін-өзі растау, қарым-қатынас, ойын, танымдық және
шығармашылық қажеттіліктерді қанағаттандыру, белсенді сөздік қорын дамытуға
болып табылады. Оқушыларды өзін-өзі дамытуға, бір-бірін оқытуға, жұмысқа,
қосымша әдебиет алуға, сондай-ақ әр түрлі белсенді формалармен (топтық және
жеке-топтық) жұмыс жасауға мүмкіндік береді.
Модульдік оқыту технологиясының әдістерін көптеген ғалымдар зерттеді.
Л.Иовайша, А. А. Беляев әдістерді былайша топтастырып кеткен.
1. оқытудың ақпараттық әдісі (Әңгімелесу, топтық оқыту, көрсету, кеңес
беру, дәріс, емтихан).
2. оқытудың операциялық әдісі (алгоритм, зертханалық жаттығулар, өзара
сын).
3. Өз бетінше оқу әдістемесі (тыңдалым, оқылым).
4. ... жалғасы
ИННОВАЦИЯЛЫҚ ЕУРАЗИЯ УНИВЕРСИТЕТІ
ФИЛОЛОГИЯ ЖӘНЕ ЖУРНАЛИСТИКА КАФЕДРАСЫ
6B01701 Қазақ тілі мен әдебиет мамандығы
Қазіргі қазақ тілінің сөзжасамы және морфологиясы пәні бойынша
Курстық жұмыс
Тақырыбы: жаңа технологиялар арқылы тілді оқытудың тиімді жолдары
(Көркем шығарма тілі негізінде)
Тексерген: Имамбаева Ғайша Ертайқызы
Орындаған:Мукашева Линара Жанарбековна
ҚТӘ-201(19қ) тобы
ПАВЛОДАР 2020 ж
Жоспар
І. Кіріспе
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... 3
1.1. Қазақ тілін жаңаша оқыту
технологиялары ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ...4-8
ІІ. Негізгі бөлім:
2.1. Инновациялық технологиялар
түрлері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .9-11
2.2. Жаңа педтехнологияның
тиімділігі ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... 12- 14
2.3. Жаңа инновациялық әдістер мен оқыту технологияларын қолдану...15-16
2. 4. Қазақ тілін оқытудың тиімді
жолдары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..17-20
2.5. Қазақ тілі сабағында модульдық технологияланы
пайдалану ... ... ... ..21-24
ІІІ.
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ..25-26
Пайдалынатын
әдебиеттер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ...27
Кіріспе
...Адамзат үшін XXI ғасыр жаңа технологиялардың ғасыры болмақ, ал осы
жаңа технологияларды жүзеге асырып, өмірге енгізу, игеру және жетілдіру-
бүгінгі жас ұрпақ, сіздердің еншілеріңіз...
Ал жас ұрпақтың тағдыры ұстаздардың қолында
Н.Ә.Назарбаев
Қазақ тілінің алдында тұрған ең өзекті мәселелердің бірі – қазақ тілін
технологиялармен жақындастыру.
Қоғамның дамуына қарай ғылым мен техника және оның басқару жүйесі де
өзгеріп отыратыны белгілі, осыған орай маман қызметінің мазмұны жаңарып,
жаңа мақсат, жаңа көзқарас, жаңа шешімдер мен жаңа мүмкіндіктер қажеттігі
туындайды. Қазіргі мектептің білім беру үдерісінде жаңа технологияларды
пайдалану жағдайындағы білім берудің ұлттық моделіне өту, оқыту мен
тәрбиелеудің соңғы әдіс–тәсілдерін, жаңа педагогикалық технологияны
игерген, психологиялық–педагогикалық диагностика үстінде өзіндік даңғыл жол
салуға икемді, шығармашыл педагог–зерттеуші, ойшыл тәрбиеші болуын қажет
етеді.
Қазір педагогика ғылымында оқытудың жаңа технологиясы, оқытудың
инновациялық технологиясы деген қос ұғым кеңінен қолданылуда. Технология –
грек сөзі, түсіндірмелі сөздікте бұл – қандай да болсын жаңа істегі
шеберлік, өнерпаздық, іскерлік деген ұғымды білдіреді. Білім беру
саласындағы “технология” ұғымы өндірістік үдерістердегі технология ұғымының
басты қасиеттерін осы саланы жетілдіру үшін пайдалану ұмтылысынан
туындағаны анық. Өндірістік үдерістердегі технология деп қолданғанда алдын-
ала көздеген нәтижеге жеткізетін, белгілі бір сапалық және сандық
деңгейлердегі өнім алуға кепілдік беретін, ғылыми негізделген алгоритмдер,
әдістер мен құралдардың жүйесін айтады. Кез-келген технологияның маңызы
оның құрылымымен анықталады. Технология белгілі бір мақсатты жүзеге
асырады. Ол үшін құралдар пайдаланылады, әдістеме жоғары деңгейге дейін
жетіледі де, күтілетін нәтижеге қол жеткізіледі.
1. Қазақ тілін жаңаша оқыту технологиялары
Қазіргі кезеңде білім берудің ұлттық моделіне өту оқыту мен тəрбиелеудің
соңғы əдіс- тəсілдерін, инновациялық-педагогикалық технологияларды игерген,
технологиялық-педагогикалық диагностиканы қабылдай алатын, педагогикалық
жұмыста қалыптасқан, бұрынғы ескі сүрлеуден тез арада арылуға қабілетті
жəне нақты тəжірибелік іс-əрекет үстінде өзіндік даңғыл жол салуға икемді,
шығармашылық педагог-зерттеуші, ойшыл мұғалім, зерделі оқытушы болуын қажет
етеді. Бүгінгі таңда қозғалып жатқан ең өзекті мəселелердің бірі білім беру
жүйесінде жаңа электрондық технологияны енгізу, халықаралық коммуникациялық
желілерге шығу, білім беруде ақпараттық технологияларды қолдану,
жетістіктері мен жеке тұлғаларды қалыптастыру жəне қазіргі заман талабына
сай білім алуға қажетті жағдайлар жасау. Білім берудің жаңа жүйесі жасалып,
оның мазмұнының түбегейлі өзгеруі, дүниежүзілік білім кеңістігіне енуі,
бүкіл оқу əдістемелік жүйеге, оқытушылар алдына жаңа талаптар мен міндеттер
қойылып отыр.
Қазіргі ақпараттық қоғамда ақпараттық технологиялардың қарқынды дамуы
адамзат өмірінің әр түрлі салаларын біртіндеп өзгертеді. Білім берудегі
өзгерістерді дұрыс қабылдамай және озық педагогикалық технологияларды
меңгермейінше сауатты, заманауи мұғалім болу мүмкін емес. Ақпараттандыру
сонымен қатар Қазақстандағы білім беру жүйесінің дамуына ықпал етеді.
Ақпараттық технологиялардың жедел дамуына сәйкес оқытудың жаңа
технологиялары қалыптасып, нығайтылуда. Сондықтан педагогика ғылымының
алдында электронды принциптерді анықтауға және анықтауға байланысты
бірқатар міндеттер тұр. Сонымен бірге электрондық оқытудың құрылымы мен
мазмұнына, оқыту әдістеріне, оқытудың формасы мен мазмұнына қойылатын
талаптар жиынтығын анықтау қажеттілігі туындайды, бұл электрондық оқытудың
әдістемелік жүйесін қалыптастыруға әкеледі. Дәстүрлі әдістемелік жүйеде оқу
процесінің бөліктері бір уақытта сәйкес келеді. Классикалық білім беру
процесінде әдістемелік тәсілге байланысты әр түрлі формалар, әдістер мен
оқу құралдары қолданыла алады. Электрондық оқыту моделіндегі оқу
құралдарының орны өзгерді. Олар оқытудың құрылымы мен мазмұнын, оқыту
әдістері мен формаларын анықтайды. Енді қазіргі кезде электронды оқытуда
кеңінен қолданылатын оқыту әдістері мен формаларына тоқталайын.
Электрондық оқыту әдістеріне топтық және жеке оқыту кіреді. Бұл
оқытудың кең таралған формалары.
Электрондық оқыту құралдарына оқытуды ұйымдастыруға және өткізуге
арналған бағдарламалық өнімдер кіреді. Электрондық оқыту жағдайында
оқытудың әртүрлі формалары мен әдістерін, мазмұнын қалыптастыру
мүмкіндіктерін анықтау үшін оқулықтарды салыстыру және оларды бағалаудың
негізгі бағыттарын ескеру қажет. Яғни, құру және қолдану технологиясы,
ұсынылатын құралдар жиынтығы, ұсынылатын қызметті іске асыру деңгейі.
Белгілі бір бағдарламалық өнімді құру және қолдану технологиясы
оқытуды жеке және топтық оқытудың әртүрлі әдістерімен жүзеге асыруға
мүмкіндік береді. Бұл электронды оқулықтар. Жаңа технологияларды қолданатын
оқыту жүйесі - бұл сыныптағы барлық оқушылардың белсенді қатысуымен
ұйымдастырылған білім беру процестерінің бірі. Сонымен бірге мұғалім мен
тіл үйренушінің арасындағы коммуникативтік қатынас өзгеріссіз қалуы керек.
Оқытудың жаңа технологияларын қолдану арқылы қоршаған ортада пайда болатын
түрлі жағдайларды ескере отырып, қазақ тілін тілдік жағдаяттағы жаттығуға
айналдыра білу қажет. Жалпы, жаңа технология түрлері өте көп. Сонымен
қатар, егер компьютерлік және ақпараттық технологиялар жүйесін алсақ, бұл
технологияның сапалы білім беруде, танымдық қызығушылықты арттыруда маңызды
рөл атқаратындығын көреміз.
Педагогикалық технология ұғымының эволюциясы туралы мынаны айтуға
болады. Бірінші кезең ХХ ғасырдың 40-50 жылдарын қамтиды. Мұнда білім беру
технологиясы термині, ең алдымен, оқытуда қолданылатын визуалды және есту
құрылғыларына қатысты. Екінші кезең - ХХ ғасырдың 50-60 жылдары. Бұл
кезеңнің білім беру технологиясы бағдарламалау болды. Үшінші кезең ХХ
ғасырдың 70-ші жылдарын қамтиды. Мұнда термин нақты белгіленген мақсаттарға
жету үшін ұйымдастырылған жобалық оқыту процесін білдіреді. Төртінші кезең
- ХХ ғасырдың 80-жылдарынан бастап қазіргі білім беру технологияларына
дейінгі оқу процесінде компьютерлер мен ақпараттарды қолдану. Педагогикалық
технология дегеніміз - оқу процесін құру және басқару, диагностикалық
мақсат қою және ғылыми негізде оларға тиімді жету жолдарын жүйелеу ретінде
басқару процесінде танылатын технология. Мен ұсынған бағыт осы соңғы
тұжырыммен тығыз байланысты. Бұл бағыттың ерекшелігі - ол білім беру
процесінің жалпы заңдылықтарының болуы туралы идеяға негізделеді, оны нақты
білімді оқыту мақсатына сәйкес жүйелеу және ұйымдастыру қажет. Мұнда білім
берудің дуалды сипатын ғылыми негізде тану және жүйелеу қажет. Бұл бір
жағынан білім мазмұнын оқытудың мақсаттарына сәйкес теориялық деңгейде
жүйелеу болса, екінші жағынан оқыту процесін жүйелі түрде тану.
Мектептерде, жоғары оқу орындарында, мемлекеттік қызметшілерді оқыту
курстарында, жеке сабақтарда қазақ тілін оқыту жүйесі, бір қарағанда,
күнделікті құбылыс сияқты. Алайда, жалпы, оқыту жүйесі, бір сабақ
барысында, таным процесінің күрделі формалары орын алып, адамның рухани
әлемі қалыптасады. Сонымен, білім беру процесінің сыртынан қарапайым, ал
ішкі мазмұнын адам қалыптастыратын танымдық процесс ретінде мүмкіндігі
айқындала түседі. Қазақ тілін оқыту үдерісінде тіл үйренушілер қазақтың
ойлау қабілетін дамытып, еркін сөйлеуінде маңызды рөл атқарады.
Жаңа технологияларды қолдана отырып оқыту барысында қазақ тілін ойлау
мен тіл үйренушілердің жақсы сөйлеуін дамытудағы қазақ тілін оқытудың
ерекшеліктерін анықтау қажет. Оның мазмұнын құрайтын әрбір ұғым мен білім
туралы ақпарат оқушының санасын өзгертетін және дамытатын құрал болуы
керек. Бірақ, білім негіздері бөлімінде айтқанымдай, оқушылардың дамуына
көп сенбеу, білім мазмұнын талдап, орынсыз көбейту немесе күрделендіру
маңызды. Тіл үйренушінің жас ерекшелігіне байланысты оның даму
ерекшеліктерін ескеру принципіне назар аудару керек.
Жаңа технологияларды қолдана отырып, қазақ тілін оқыту - бұл тіл
үйренушілердің шығармашылық белсенділігін, сапалы білім алу қабілетін
қалыптастыратын процесс. Тілдік сана қазақ тілінің төл дыбыстарын, сөз
тіркестерін, сөйлемдерді тану процесінде ғана қалыптасады және бұл үшін
ғана емес, сонымен қатар жүйелер теориясының заңдарын ғылымның барлық
салаларында қолдану қажеттілігін түсіну интуициясында қалыптасады. Сонымен
бірге мұғалімге қойылатын талаптар мен тапсырманы орындау алгоритмдерінің
жүйелі жүйесі оқушыны саналы оқуға дағдыландырады. Қазақ тілінде жазу мен
сөйлеу заңдылықтарын практикалық тұрғыдан білу тіл үйренушілердің қазақ
тілінде ойлау қабілетін қалыптастырады және біртіндеп дамытады. Ол оқушының
ауызша және жазбаша сөйлеуін дамыту процесін жалғастырады және жеке
тұлғаның идеологиялық аппаратын және қазақ тілін үйрену деңгейін
қалыптастыруға қызмет етеді.
Бұл мұғалімнің басшылығымен үйренген танымдық әдістерге тоқталмай,
олардың қолдауын немесе басқа формаларын іздемей, теориялық ойлау мен
сөйлеу тетіктерін біртұтас түрде дамытатын тіл үйренушінің моделі. Демек,
бұл қағида қазақ тілін оқыту процесінде басшылыққа алынады.
Оқушыға қазақ тілін оқытудағы дұрыс талдау әдісін, дыбыстарды, сөз
құрылымын, сөз тіркестерін, сөйлем мүшелерін және т.б. өзін-өзі анықтау
дағдылары қалыптасады. Тілді оқытуда байқалатын әр түрлі заңдылықтар мен
құбылыстарды бақылау үшін жеке талдаудың маңызы зор. Талдау әдісін ұтымды
және жүйелі қолдану мүмкіндігі дамыған сайын тіл үйренушілердің теориялық
ойлау қабілеттері дамиды.
Студенттердің қазақ тілін оқытуда мемлекеттік тілді меңгеруін ұйымдастыруы
қазақ тіліндегі жеке тілдік бірліктердің бірыңғай тұжырымдамасын
қалыптастыруда жетекші рөл атқарады. Білім мазмұнын алудың механизмдері мен
қағидаларын қазақ тілдік бірліктерінің мәнінің жаңа аспектісінде айқындау
күрделі мәселелерді білім теориясына негізделген арнайы әдістермен
зерттеуге әкеледі. Білім теориясын оқыту қазақ тілінде оқушының сауатты
жазуын қалыптастыруға және олардың ғылыми білімімен үйлесімді сауатты
болуын ұйымдастыруға үлкен көмек болады. Оқытудың технологиялық жабдықталуы
да қазақ тілі сабақтарының әдістемелік сценарийлерін жасауда маңызды рөл
атқаратыны белгілі. Сонымен бірге компьютерді қолданудың маңыздылығы айқын.
Сабақтың компьютерлік технологиясы оқушылардың өзіндік жұмысын
ұйымдастыруда, білімді тексеруде, білімді бағалауда маңызды рөл атқарады.
Қазақстан Республикасының тұңғыш Президенті Н.Ә. Назарбаев мектептерді
компьютерлендіру бойынша қазақ тілін оқыту сапасын арттыруға, оқушылардың
ойлау деңгейін көтеруге және заманауи жетістіктерді қолдануға кіріседі.
Сондықтан бұл бағыт мүмкіндігінше қазақ тілін оқытуда қолданылуы керек.
Технологиялық жабдықтаудың және қазақ тілін оқытудың техникалық құралдарын
пайдаланудың екі бағыты бар: Техникалық құралдар - тірі оқу үрдісінен
басқа ештеңе емес, ал екіншісі - Техникалық құралдар - қазіргі кезеңдегі
оқу-тәрбие процесінің басты жетекшісі. Екі бағыттың бірін сақтау
біржақтылыққа апаратыны белгілі. Студенттің теориялық ойлау деңгейін дамыту
үшін танымдық белсенділікті арттырудың техникалық құралдары мен
мүмкіндіктерін пайдалануға болады, бірақ сонымен бірге оларға деген шамадан
тыс ынта-ықылас білдірмей, оларды қолданудың өзектілігі мен реттілігін
сақтауға болады. Сонымен, қазақ тілін оқытудың дидактикалық негіздерін
талдай отырып, мен мынадай қорытындыға келдім. Жалпы, тілді оқыту теориясы
адам тілін меңгерудің жалпы немесе жеке заңдылықтарын білдіреді. Сонымен
бірге қазақ тілін оқыту теориясы, қазақ тілін оқытудың дидактикалық
негіздері қазақ тілінде ауызша және жазбаша сөйлеу әдістерінің шоғырлануын,
оқытудың мазмұны мен мақсаттарын, мотивациясын білім беру модельдері
жүйесінде көрсетеді. Бағдарламалық өнімнің деңгейі оның нақты өнімділігі
мен пайдалану қауіпсіздігімен анықталады. Бағдарламалық өнімнің жұмысы
жылдамдықпен, сенімділікпен және ыңғайлы интерфейсімен сипатталады. Мысалы,
бағдарламалық өнімнің деңгейі оны тек қолдануда болған кезде ғана анықтауға
болады. Дегенмен, электрондық оқыту құралдарын бағалауды және таңдауды
ұмытпаған жөн. Электрондық оқулық - бұл автоматтандырылған оқыту процесі
ашық болатын әдістемелік жүйе екені белгілі. Бұл сонымен қатар электронды
оқыту туралы ақпарат берудің жаңа құралы. Онда оқу туралы толық ақпарат, әр
түрлі қосымшалар, анықтамалық материалдар, викториналар, ұсынылған
оқулықтар тізімі және тақырыптық сілтемелер бар. Электрондық оқулықтың
жетістіктері келесідей. Жылдам кері байланыс жасайды, дәстүрлі оқулықтан
көп іздеуді қажет ететін ақпаратты тез табуға көмектеседі, гипермәтіндік
пікірлерді бірнеше рет қарау, шоу, баяндау, безендіру және т.с.с қысқа
мәтіндермен қатар уақытты үнемдейді. (Дәл осы жерде мультимедиялық
технологияның әлеуеті мен артықшылықтары пайда болады), бұл әр оқушының
өзара әрекеттесуіне, өз бетінше оқуына және белгілі бір салада өз білімін
тексеруге мүмкіндік береді. Электрондық оқытудың жаңа мүмкіндіктері арқылы
қосымша білім алатын қызметкерлер айтарлықтай бәсекелестік басымдыққа ие
болады. Виртуалды ұйымдардың жаңа модельдері оқыту қажеттілігін арттырады,
дәстүрлі оқыту бағдарламаларын қашықтықтан оқыту бағдарламаларымен
алмастырады және өз білімдерін басқарудың дамып келе жатқан жүйелі
тәжірибесін пайдалануға көмектеседі. Электрондық оқулық жас ұрпақтың жаңа
әдебиеті екені сөзсіз. Ол сонымен қатар компьютерлік технологияның
мүмкіндіктерін кәсіби оқулық деңгейімен үйлестіреді. Электрондық оқытудың
негізгі мақсаты - оқу процесін және оның толықтығын бақылау, сонымен қатар
ақпаратты іздеу қабілетін дамыту. Электрондық оқулықтарды білім берудің кез-
келген саласында қолдану оқушылардың танымдық белсенділігін арттырып қана
қоймай, ойлау жүйесі мен шығармашылық жұмысының қалыптасуына жағдай
жасайды.
Қазақ тілін оқыту кезеңдері мен тілді оқыту деңгейінің арасындағы байланыс
анықталып, жеделдетілген деңгейлік оқытудың соңғы нәтижесі коммуникативті
құзыреттілік деңгейін анықтауға арналған аралық, қорытынды тестілер мен
өзіндік жұмыстарды ұйымдастырудың тиімді жолдары анықталды. Қазақ тілін
жаңа әдіспен оқыту барысында әр түрлі технологияларды сабақта ұтымды
қолдану, оқушылардың шығармашылықпен жұмыс жасауына мүмкіндік беру қажет.
Оқыту кезең-кезеңмен ұйымдастырылуы керек, осылайша нәтижелерді кезең-
кезеңімен диагностикалауды ескере отырып, әр кезеңде оқытудың мазмұнын,
формасын, әдістері мен құралдарын таңдауға негізделген дидактикалық
міндеттер мен шешімдердің логикалық дәйектілігін қамтамасыз ету керек. Жаңа
технологиялар дәуірі студенттерге қазақ тілін жеделдете оқытудың
әдістемелік жүйесінің мазмұнын анықтайды, оны соңғы ғылыми жаңалықтар
негізінде толықтырады, білім беру парадигмаларына негізделген үдемелі
оқытудың мәні мен принциптерін айқындайды .
Егер теориялық материал графикалық иллюстрация түріндегі әр түрлі
суреттермен, сызбалармен, әдістермен толықтырылса, онда теориялық білімді
оқу, бейнелеу және түсіну процесі мида бір уақытта өтеді, ал қорыту процесі
ұтымды болады. Бұл шеберханалар компьютерлердің көмегімен жүзеге асырылады.
Ал білімді бағалау тест жүйесі бойынша, ал қосымша материалдар интерактивті
компьютерлер түрінде жүзеге асырылады.
Ұсынылып отырған бағыт соңғысымен һте тығыз байланыста. Бұл бағыттың
ерекшелігі - оқытудың белгілі бір мақсатына сәйкес жүйеленіп,
ұйымдастырылуы керек болатын оқу процесінің жалпы заңдылықтары бар деген
ойға негізделген. Мұнда білім берудің дуалды сипаты танылып, ғылыми негізде
жүйеленуі керек. Бір жағынан, бұл оқу мазмұнына сәйкес білім мазмұнын
теориялық деңгейде жүйелеу болса, екінші жағынан - оқу процесін жүйелі
түрде тану.
2.1. Инновациялық технологиялар түрлері
Немеребай Нұрахметов - қазақ тілінде инновация ұғымына анықтама
берген алғашқы қазақ ғалымы. Онда инновация, оны біз инновациялық процесс
деп атайтынымыз - инновацияны құру, дамыту, қолдану және таратумен
байланысты білім беру мекемелерінің жеке қызметі анықталады. Н.Нұрахметов
инновация білім берудің мазмұнында, әдістемесінде, технологиясында,
тәрбие жұмысын ұйымдастыруда, мектеп жүйесін басқаруда көрінеді деп санайды
және өзінің классификациясында инновация, қайта құру кеңістігін бірнеше
түрге бөледі: жеке (жеке, байланыссыз); модульдік тип (жеке-дара күрделі,
өзара байланысты); жүйелік тип (бүкіл мектепті қамтиды).
Ойын технологиялары. Педагогикалық ойындар технологиясы - бұл
педагогикалық жұмысты ойын түрінде ұйымдастырудың әдістері мен тәсілдерінің
жиынтығы. Ойын түріндегі іс-шаралар сыныпта ыңғайлы жағдайда пайда болады
және оқушыларды қызықтыру құралы ретінде қолданылады.
Проблемалық оқыту технологиясы. Проблемалық оқыту дегеніміз -
мұғалімге бағыт-бағдар беру және қиын есептер шығару, сонымен қатар
оқушылардың мәселелерін өз бетімен белсенді шешу. Нәтижесінде олардың ойлау
қабілеттері дамып, шығармашылық қабілеттері мен қабілеттері дамиды.
Сын тұрғысынан ойлау технологиясы. Математиканы оқыту тәжірибесін
дамытуға айтарлықтай ықпал еткен технологиялардың бірі - осы технология.
Мақсаттар мен міндеттерге келесі ұзақ мерзімді жоспарлар арқылы қол
жеткізіледі: - унификация; - топтық жұмыс; - көзқарастарды талдау және
дәлелдемелер түрінде қорғау. Осы технологиямен: - оқу процесіне қызығушылық
артады; - оқушының өз бетінше оқуына мүмкіндік береді; - баланың ақпараттық
тілі дамиды.
Деңгейлік саралау технологиясы. Деңгейлеп саралап оқыту технологиясы -
бұл оқу процесінің және ұйымдастырушылық шешімдердің белгілі бір бөлігін
қамтитын оқу құралдарының жиынтығы. Сыныпта, топтарда оқыту үшін әр түрлі
қолайлы жағдайлар жасау қажет; біріктірілген әдістемелік педагогикалық-
психологиялық және ұйымдастырушылық-басқару қызметі. Көп деңгейлі оқыту
технологиясының мақсаты - әр оқушының оқу материалын өзінің даму деңгейінде
игеруін қамтамасыз ету.
1) Деңгейлеп оқыту әр оқушыға өзінің оқу мүмкіндіктерін пайдалануға
мүмкіндік береді;
2) Деңгейлеп оқыту әр түрлі санаттағы балаларға олармен әртүрлі
тәсілдермен жұмыс істеуге мүмкіндік береді.
3) саралап білім беру құрылымы білімді игерудің бірнеше деңгейлерін
қарастырады: минималды деңгей (базалық), бағдарламалық, кешендік деңгей,
сондықтан әр оқушы меңгеруі керек.
Жеке оқыту технологиясы. Жеке оқыту - оқу процесін ұйымдастырудың
келесі түрлері мен модельдері қарастырылады. - мұғалім тек бір оқушымен
жұмыс істейді; - білім алушы тек оқулықтармен (компьютерлермен және т.б.)
қарым-қатынас жасайды. Даралап оқытудың басты жетістігі - баланың оқу
желісінің әдісі мен мазмұнын өз қабілеттеріне қарай икемдеуі.
Ұжымдық оқыту әдістемесі (COT). NAA - адамдардың жұпта және оқу процесінде
өзара әрекеттесуі. NSA принциптері: - жоғары жетістікке ұмтылу; - алынған
ақпаратты бір-біріне кідіртпей жедел жеткізу; - студенттер арасындағы өзара
көмек және ынтымақтастық; - әр түрлі деңгейлер; әр түрлі тақырыптар мен
тапсырмалар; Оқытудың бағдарламалық тәсілдерін дамытатын компьютерлік оқыту
технологиялары мүлдем жаңа технологиялық жолдар ашады. Компьютерлік оқыту
дегеніміз - компьютердің көмегімен ақпаратты дайындау және беру процесі.
Бұл технология кейбір материалдардың үлгілерін пайдалануға негізделген.
Презентация технологиясы. Бұл технология, бір жағынан, жаңа материалды
(суреттер, фотосуреттер, дидактикалық материалдар және т.б.) оқушыларға
сыныпта көрнекі түрде көрсету құралы болса, екінші жағынан, бұл материалды
мұғалімдерге дайындау және пайдалану процесін жеңілдетеді. Алдын ала
эксперименттер, презентация технологияларын сабақта қолдану балалардың
оқуға деген ынтасын арттырады, қызықты сабақ береді, оған дайындық уақытын
қысқартады, ең бастысы мұғалімдерге жаңа ақпараттық желілік технологияларды
қалай пайдалануға болатындығын үйретеді.
Сатылай оқыту технологиясы. Ақыл-ой әрекетін кезең-кезеңмен қалыптастыру,
мақсатты технология - индикативті білім, білік және дағдыларды тиімді
меңгеру. Бұл технология әр оқушының жұмысын, мұғалімнің әр қадамын
бақылауды қажет етеді. Оқытудың барлық кезеңдеріндегі бақылау технологияның
маңызды компоненттерінің бірі болып табылады. Ол оқушылардың қателік
жібермеуін қамтамасыз етуге бағытталған. Жеке-пәндік педагогикалық
технология
1. Ерте және ыждағаттылықпен сауаттылыққа үйрету технологиясы.
Технологияның мазмұны оқу процесінде баланың миының танымдық қабілеттерін
толығымен жандандырып, іс-әрекет пен қарым-қатынас арқылы баланың табиғи
ойлауына негізделген.
2. Тиімді сабақтар жүйесіне негізделген технология. Мақсатты бағыттар: -
қалыпты білім, дағды алу; - ойлаудың математикалық әдістерін меңгеру; -
дарынды балаларды дамыту; Өзін-өзі дамыту технологиясы (М. Монтессори)
Мақсатты бағыт: - кешенді даму; - жеке білім; - ақыл-ой әрекеті мен
заттарды дамытушылардың баланың санасына интеграциясы.
Оқыту технологияларын дамыту. 1. Л.В. Занковтың білім беру жүйесі.
Оқытудың негізгі мотивациясы - танымдық қызығушылық. Занков әдісі - бұл әр
түрлі қызмет түрлеріне тарту, талқылау, дидактикалық ойындарда оқыту,
сонымен қатар есте сақтау, ойлау, қиял, сөйлеу тілін байыту бағытында оқыту
әдісі.
Модульдік оқыту технологиясы. Модуль дегеніміз - жүйенің нақты,
тәуелсіз бөлігі, тұжырымдамасы. Оқу модулі қалпына келтіру жаттығулары
циклы сияқты үш құрылымдық бөлімнен тұрады. кіріспеден, әңгімеден және
қорытындыдан тұрады. Оқу модулінде әр студенттің саны әр түрлі болады. Бұл
тақырыпқа бөлінген сағат санына, тақырыптар тобына немесе оқу жоспарындағы
тарауларға байланысты.
Қазіргі заманғы инновациялық технологиялардың ең көп қолданылатыны -
ақпараттық технологиялар. Оларды пайдалану барысында біз сабақты
түрлендіріп, оқушылардың пәнге деген қызығушылығын дамыта отырып,
компьютерлерді бұрыннан қолданып келеміз. Мұндай сабақтарды өткізу оқу
үдерісін дараландырып, оқушылардың дербестігі мен белсенділігін арттырады.
2.2 Жаңа педтехнологияның тиімділігі
Қазіргі уақытта педагогика саласында жиі қолданылатын жаңа оқыту
технологиясы-бұл алдыңғы қатарлы, озық деп танылған, жаңартылған және
толықтырылған ескіге негізделген білім беру мен тәрбие мақсаттарын жүзеге
асырудағы әдістердің жиынтығы. Осыған байланысты білім беруді реформалауды
жүзеге асыру кезінде оқытудың жаңа технологияларын қолдану қажеттілігі
туындайды. Сонымен қатар, педагогикалық процестің маңызды құрамдас бөлігі
оқушының оқу іс – әрекетінің субъектісі-мұғаліммен жеке тұлғаға бағытталған
өзара әрекеттесуі болып табылады. Мұғалімдердің басты міндеттерінің бірі-
оқытудың әдістері мен әдістерін үнемі жетілдіру, жаңа педагогикалық
технологияларды дамыту. Бұл туралы Қазақстан Республикасының "Білім туралы"
Заңының 8-бабында: "Білім беру жүйесінің басым міндеттерінің бірі оқытудың
жаңа технологияларын енгізу, білім беруді ақпараттандыру, халықаралық
жаһандық коммуникациялық желілерге шығу болып табылады"делінген. Кез келген
елдің экономикалық қуаты, оның халқының жоғары өмір сүру деңгейі, әлемдік
қоғамдастықтағы орны мен салмағы осы елдің Технологиялық даму деңгейімен
анықталады. Жалпы қоғамның дамуымен жаңа технологияларды енгізу сапасы осы
елде білім беру қызметін құруға және осы саланы ақпараттандыру деңгейіне
дейін төмендейді. Білім беру саласындағы технологиялық идеялар 400 жыл
бұрын пайда болды. Бұл күндері оқыту технологиялары үлкен өзгерістерге
ұшырайды. Мұғалімдер мен оқушыларға әр түрлі дидактикалық материалдармен
,оқытудың техникалық құралдары көмекке келді.
1960 жылдары шетелдік зерттеушілер оқыту технологиясының педагогикалық
әдістерге негізделген " педагогикалық терминін енгізді. "Педагогикалық
технология-бұл тәжірибе белгілі бір педагогикалық жүйенің жобасын іске
асыру, педагогикалық жағдайларға сәйкес қолданылатын әдістер.
Оқу процесінде оқушылардың әрқайсысына жеке тұлға ретінде қарау керек.
Өзіне деген сенімділікті арттыру, оқушыны білімге ынталандыру әрбір
ұстаздың міндеті. Атап айтқанда, модульдік оқыту технологиясының орны
ерекше. Бүгінгі таңда оқу процесінде жиі қолданыла бастаған технологиялар
қатарына модульдік оқытуды жатқызуға болады. Бұл технологияның ерекшелігі-
білімді игере отырып, тұлға танымдық қабілеттер мен танымдық процестер:
есте сақтау қабілеті қызмет түрлеріне, уәждемеге, ойлауға, қабылдау
қабілетіне арнайы әзірленген оқыту және танымдық жағдайларды, сондай-ақ
жеке өзін-өзі тану, өзін-өзі растау, қарым-қатынас, ойын, танымдық және
шығармашылық қажеттіліктерді қанағаттандыру, белсенді сөздік қорын дамытуға
болып табылады. Оқушыларды өзін-өзі дамытуға, бір-бірін оқытуға, жұмысқа,
қосымша әдебиет алуға, сондай-ақ әр түрлі белсенді формалармен (топтық және
жеке-топтық) жұмыс жасауға мүмкіндік береді.
Модульдік оқыту технологиясының әдістерін көптеген ғалымдар зерттеді.
Л.Иовайша, А. А. Беляев әдістерді былайша топтастырып кеткен.
1. оқытудың ақпараттық әдісі (Әңгімелесу, топтық оқыту, көрсету, кеңес
беру, дәріс, емтихан).
2. оқытудың операциялық әдісі (алгоритм, зертханалық жаттығулар, өзара
сын).
3. Өз бетінше оқу әдістемесі (тыңдалым, оқылым).
4. ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz