Бүтін сан түріндегі тип

Жұмыс түрі: Іс-тәжірибеден есеп беру
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 17 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасының Білім және Ғылым министрлігі
Еуразия технологиялық колледжі

ЕСЕП БЕРУ
Тақырыбы: Функцияны қолданып бағдарлама құру
МВиТПО 211-1 тобының білім алушысы Нуралиева Асел
өндірістік тәжірибесі бойынша есебі

Тобы: МВТиПО 211-1
Орындаған: Нуралиева А
Тексерген : Ахмедова А

Алматы 2020

Мазмұны
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 3
Негізгі бөлім ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... .4
1.C++ тіліндегі қарапайым функциялар ... ... ... ... ... ... ... 4
2.С++ тілінде функция түсінігі. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..5
3.Стандартты функциялар ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... 6
4.Функцияны сипаттау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...9
5.Мәліметтерді енгізу - шығару ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... .11
6.Функцияны қолданып бағдарлама құру ... ... ... ... ... ... ... ..1 4
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..20
Қолданылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... .21

Кіріспе
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Кез-келген табиғи тілдегі мәтіндер төрт негізгі элементке бөлуге болады: символдар, сөздер, сөз тіркестері, сөйлемдер. Мұндай элементтер боғдарламалау тілінде де болады, бірақ сөздер - лексемалар деп аталады, сөз тіркестері - өрнектер, ал сөйлемдер - операторлар деп аталады.Жұмыс тақырыбы Функцияны қолданып бағдарлама құру деп аталады, сондықтан да бұл жұмыста көп қолданылатын функциялармен тереңірек таңысу және оларды қолдану болып табылады.Бұл жұмыстың мақсаты С++ тіліндегі қолданылатын функцияларды зерттеу, яғни оларды анықтау, шақыру, жариялау және есептерде қолдану.Жұмыстың басты міндеттері:- Функцияларды қолданып бағдарлама құруды оңайлату;- Функцияларды бағдарлама құрудағы қолданудың маңыздылығын анықтау;- Бағдарламалық жадықтаудың күрделігін азайту болып табылады.Өрнектер белгілі бір мәнді есептеудің ережесін береді. Операторлар белгілі бір әрекеттің аяқталған сипаттамасын береді. Күрделі әрекеттерді сипаттау үшін операторлар тізбегі қоданылады, операторларды құрама операторларға немесе блокқа біріктіруге болады. С++ тіліндегі блок дегеніміз өрнекті жақшаға алынған операторлар тізбегі. Блок дегеніміз бір оператор ретінде қабылданатын операторлардың тізбегі. Операторлар орындалатын және орындалмайтын болып бөлінеді. Орындалатын операторлар деректерге жасалатын әрекеттерді береді. Орындалмайтын операторлар деректерді сипаттау үшін қажет.Тілдін кез-келген элементі синтаксис және семантикамен анықталады. Синтаксистік анықталулар тілдін элементтерінің құрылу ережелерін орнатады. Семантика олардың мәні мен қолдану ережелерін анықтайды. Бағдарламаны орындауда ол бірінші препроцессорға жібереді. Мұнда бағдарлама лексемаларға ажыратылып тілдің грамматикасы негізінде олардан құралған өрнектер мен операторларды оқиды. Компилятор синтаксистік қателерді тексереді, егер қателер жоқ болған жағдайда компилятор объектілі модуль тұрғызады. Байланыс редакторы бағдарламаның орындалатын модулін құрады. Орындалатын модель экзетивті болады және қарапайым жолмен іске қосылады. С++ тілінің бағдарламасы препроцессордың функцияларының сипаттамалардан және дерективалардан тұрады. Функциялардың біреуі main. Бағдарламаның орындалуы осы функцияның бірінші операторынан тұрады. Көп жағдайларда функциялар белгілі бір мәнді есептеу үшін қолданылады.С++ тілі ресми түрде 1983 жылы С++ тілі деген атқа ие болды. С++ тілі одан бұрынғы бағдарламалау тілі - С тілі негізінде құрылып, бағдарламаларды жасау процестерін оңайлатып берді.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

Негізгі бөлім
1.C++ тіліндегі қарапайым функциялар
C++ тіліндегі программа функциялардан, сипаттамалардан жəне препроцессор директиваларынан тұрады. Функциялардың біреуінің атауы main болуы тиіс. Программаның орындалуы осы функцияның бірінші операторынан басталады. Функцияны анықтаудың қарапайым форматы төмендегідей болады: қайтарылатын_мəн_типі атауы ([ параметрлер ]){ функция тұлғасын құратын операторлар } Көбінесе функция кез келген бір мəнді есептеу үшін қолданылады, сондықтан функция атауының алдында оның типі көрсетіледі. Функциялар туралы 74 б. айтылады, ал төменде ең маңызды болып табылатын мəліметтер келтірілген, олар:
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
□ егер функция мəн қайтармауы тиіс болса, void типі көрсетіледі;
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
□ функцияның тұлғасы блок болып табылады, сондықтан ол жүйелі жақшаға алынады;
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
□ функциялар қабаттасқан түрде берілмейді;
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
□ əрбір оператор нүктелі үтірмен аяқталады (құрама оператордан басқасы).
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Құрамында main, f1 жəне f2 сияқты функциялары бар программа мысалы:
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Препроцессор директивалары сипаттамалар
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
int main(){
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
негізгі функция операторлары
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
}
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
int fl(){
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
fl функциясының операторлары
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
}
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
int f2(){
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
f2 функциясының операторлары
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
}
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Программа бірнеше модульден (бастапқы файлдардан) құралуы мүмкін. Енгізушығару туралы бірқатар алдын ала ескертулер. C++ тілінде құрамдас енгізушығару құралдары жоқ, ондай операциялар стандартты кітапханалардағы функциялар, типтер жəне объектілер көмегімен жүзеге асырылады. Көбінесе екі тəсіл қолданылады: С тілінен мұраланған функциялар жəне C++ тілінің объектілері. С тілі стиліндегі негізгі енгізушығару функциялары:
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
int scanf (const char* format, ...) енгізу
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
int printf(const char* format, ...) шығару
----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Бұлар шамалардың кез келген санын format форматы тіркесіне сəйкес
----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------
форматталған түрде енгізу жəне шығару əрекеттерін орындайды. Формат тіркесінде мəлімет шығару кезінде ағымға (экранға) көшірілетін немесе мəлімет енгізу кезінде ағымнан (пернетақтадан) шақырылатын символдар жəне % белгісінен басталатын, енгізу жəне шығару кезінде нақты шамалармен алмастырылатын түрлендіру спецификациялары болады.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
С тілі стиліндегі енгізушығару функцияларын пайдаланатын программаның мысалы:
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
#include
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
int main(){
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
int i;
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
printf("Бүтін сан енгізіңіз\n"):
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
scanf("%d", );
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
printf("Сіз %d санын енгіздіңіз, рахмет!", i);
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
return 0;
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
} Бұл программаның бірінші жолы - препроцессор директивасы, ол программада қолданылған енгізушығару функцияларының сипаттамалары орналасқан тақырыптық файлын программа мəтініне кірістіреді (бұл жердегі бұрыштық жақшалар тілдің элементі болып табылады). Препроцессор директиваларының барлығы да # белгісінен басталады. Үшінші жолда бүтін типті і айнымалысының сипаттамасы берілген.

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------
2.С++ тілінде функция түсінігі.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Функцияларды қолдану кез-келген алгоритмдік бағдарламалау тілінің негізі болып табылады. Функция программалық кодтың фрагменттері деп аталады, олар тұтас ретінде қарастырылады және бағдарлама деректерімен жұмыс істеуге арналған. Функция бір рет сипатталған және қажет болған сайын әртүрлі мәліметтерге қоңырау шалуға болады. Функцияны жазу форматы C ++:
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Функция _типі Функция _аты (формалды параметрлер)
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
{ функция денесі };
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Функция типін бағдарламада немесе С++ тілдің стандартты түрімен анықтауға болады немесе void - та типсіз қолдануға болады.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Мысалы:
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
int kol(int a,b) { ... }
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
float sym(float r) { ... ..}
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
void printsym(float s) { ... }
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
int main() { ... }
----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Егер функцияның типі орнатылса (void басқа), онда функция денесінің соңғы операторы функцияның нәтижесін бағдарламаға қайтаратын return операторы болу керек. Бұл жағдайда функция кейбір айнымалыға меншіктелу керек немесе С++ тіліндегі операторларда өрнек ретінде пайдалануы керек. Егер функцияның алдында void типі көрсетілсе онда функция қайтару мәлімдемесін қолдана отырып, өз жұмысының нәтижесін қайтармауы керек.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Көбінесе мұндай функция процедура болып табылады.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Функция аты - бағдарламалаушы анықтайтын идентификатор.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Функцияның формалды параметрлі функция мен бағдарлама арасында мәліметтер алмасуға арналған. Олар екі типте болады - мәні бойынша параметрлер және сілтеме бойынша параметрлер. Функция сипаттамасындағы ресми параметрлер үтірлермен бөлінген.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Мысалы
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
void maxmin(int a, int b, int &x, int &y) {. . .}
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Функцияның денесі - бұл функцияға жататын операторлардың тізімі, фигуралық жақшаларда болуға тиісті және фигуралық жақшалармен шектелген және функцияның тақырыпшасынан кейін орналасатын функция сипаттамасының бөлігі. Функция денесі обьектінің сипаттамасынан (мысалы, айнымалыларды сипаттаудан) және орындалатын оператордан тұруы мүкін. Си тілінің ерекшелігі функция денесінің ішінде басқа функцияны сипатай алмауында.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Функция денесінің міндетті операторы функциядан шақыру нүктесіне қайту болып табылады, оның екі түрі бар:
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
return;
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
return өрнек;
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
С ++ тілінде функцияның алдын-ала қысқартылған анықтамасы мүмкін - функцияның прототипі. Функцияның прототипі - бұл функцияны жүзеге асырусыз анықтаманың қысқартылған түрі.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------
3.Стандартты функциялар
----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Стандартты функциялар дегеніміз - стандартты типтердің сипатталуы. Мысалы
----------------------------------- ----------------------------------- ----------

ORD (Х) - х-тің реттік номері
TRUNC (Х) - х-тің бүтін бөлігін шығару
ROUND (Х) - х-ті бүтін санға дейін дөңгелетіп шығару
RANDOM (Х) - кездейсоқ сан шығару
PRED (Х) - х-тің алдыңғы мәні
SUCC (Х) - х-тің келесі мәні
TNC (Х) - х-тің үлкеюі
DEC (Х) - х-тің кемуі
EOF (Х) - файлдың соңын анықтау
TRUE - егер F файлы файлдың соңы күйінде болса
FALSE - егер файлдың соңы болмаса
EOLN(F) - қатардың соңын анықтау
TRUE - егер F файлы қатардың соңы күйінде болса
FALSE - егер қатардың соңы болмаса
EOLN TRUE - егер ENTER клавишасы басылса
FALSE - егер ENTER клавишасы басылмаса
AND - және
DR - немесе
NOT - емес
NTL - бос сілтеме
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Turbo Pascal тілінде алдын ала программалары жасалып стандартты модульге жинақталып қойылған, қажет кезінде пайдалануға болатын объектілер бар. Солардың бірі стандартты функциялар болып табылады. Олар жиі кездесетін математикалық және басқа да функцияларды есептеу үшін қолданылады. Стандартты функцияны жазу үшін міндетті түрде функцияның аты және жақшаның ішінде аргументі көрсетілуі қажет.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Стандартты функциялар: abs(x) -- санның абсолют шамасы, sqr(х) -- х-тің квадраты, sin(x), cos(x), arctan(x), еxр(x), ln(x) -- элементар функциялар, sqrt(x) -- х-тің квадрат түбірі, frас(x) -- санның бөлшек бөлігі, int(x) -- санның бүтін бөлігі, рі (3.14159) -- саны т.б. Функ - цияны есептеу барысында аргумент пен функция типтерінің әр уақытта сәйкес келе бермейтінін есте сақтаған жөн.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Енді программаларда жиі пайдаланылатын функцияларды қарастырайық.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Арифметикалық функциялар. Арифметикалық функцияларда бүтін және нақты шамалар пайдаланылады.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Типтерді өзгерту функциялары. Бұл функциялар шамалардың типтерін өзгерту үшін пайдаланылады. Мысалы, нақты санды бүтін санға, цифрлар түрінде берілген символдар тізбегін бүтін санға т.б. аударады. Олар:
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Сhr(х) -- х санын (кодын) символға аударады. Мұнда аргументтің типі (0...255) аралығындағы бүтін сан болуы қажет.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
High(x) -- шаманың максимум мәнін береді. Мысалы, шаманың мәні жиым түрінде болса, онда бұл функция индекстің ең жоғарғы (максимум) мәнін, ал шаманың мәні сөз тіркесі түрінде болса, онда сипатталған тіркес өлшеміндегі символдар санының үлкен мәнін береді.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Low(x) -- шаманың минимум мәнін береді.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Ord(x) -- саналатын (реттелген) типті бүтін типке көшіреді. Мысалы, аргумент реттелген типте (логикалық, символдық, саналатын) болса, онда нәтиже типі Longint болады.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Round(x) -- нақты санды бүтін санға дөңгелектейді.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Тrunc(x) -- нақты санның бүтін бөлігін береді.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
3. Реттелген типтегі шамаларга пайдаланылатын функ - циялар. Бұл функциялар реттелген типтегі шамалар үшін пайдаланылады. Мысалы, элементтің алдындағы немесе соңындағы элементті анықтау т.б. Олар:
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Odd(х) -- х сандық шамасының тақ екендігін тексеру. Мұнда аргумент типі Longint түрінде, ал сан тақ болса, нәтиже true (ақиқат), жұп болса false (жалған) болады.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Pred(х) -- реттелген мәндер тізбегіндегі х-тің алдындағы элементін табу.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Succ(х) -- реттелген х-тен кейінгі элементті табу. Егер бұл функция соңғы элементке пайдаланылса, қате кеткендігі туралы хабар шығады.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Шамаларға қолданылатын амалдар олардың типтеріне байланысты болады.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Бүтін сан түріндегі тип. Бүтін типтегі мәндерді қабылдайтын атаулар былай сипатталады:
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Атау1, атау2, ..., атауп: тип; мұнда тип орнында бүтін типті көрсететін түйінді сөздің бірі жазылады. Мысалы, integer, byte,...
Бүтін типке мынадай амалдар қолданылады: +, -, *, , div, mod.

4. Функцияны сипаттау
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Turbo Pascal-да процедуралардан басқа да ішкі программалардың түрі бар - олар функциялар. Нақты мысал қарастырайық.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Turbo Pascal-да берілген санның берілген дәрежесін сипаттайтын стандартты функция жоқ. Дегенмен, сондай функцияны өзіміз жасауға ешқандай бөгет жоқ. Дәрежені есептейтін функция анықталған программаның схемасы төмендегідей болады. (функция дәрежесін есептейтін сан да, сол сияқты дәреже көрсеткіші де бүтін сандар болсын).
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Program example;
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
...
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
{белгілерді, тұрақтыларды, типтерді және айнымалыларды сипаттау бөлімі}
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
...
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Function Power (Num, Pow:integer):integer;
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Var i:integer; a:real;
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Begin {функция денесінің басы}
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
a:=num;
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
for i:=1 to pow do
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
a:=a*num;
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
power:=a
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
end; {функция денесінің соңы}
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
...
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Begin {программа денесінің басы}
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
...
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Read(a,b);
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
X:=power(a,b)+y; {функцияға қатынас жасау}
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
...
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
End.{программа денесінің соңы}
----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Example программасында Power функциясы сипатталған. Программаның осы схемасында функцияның сипаттамасы (процедурадағыдай) сипаттау бөлімінің соңында болу керектігі көрініп тұр. Функция құрылымы (процедура сияқты) программа құрылымын қайталайды. Бірінші Function резервтелген сөзінен басталатын тақырып жолы болады. Одан кейін бос орыннан соң жақшаның ішінде формальды параметрлер тізімі көрсетіледі (Num - дәрежесі есептелінетін сан, Pow - дәреже көрсеткіші), осыдан кейін қос нүкте, оның соңынан функцияның мәнінің типі көрсетіледі. Тақырып жолы үтір-нүктемен (;) аяқталады. Функция тақырыбынан кейін оның сипаттау бөлімі орналасады. Қарастырылып отырған функцияда небәрі екі айнымалы ғана анықталған, бірақ программадағы сияқты мұнда да белгілерді, тұрақтыларды, Power функциясының ішіне салынған басқа да процедуралар мен функцияларды жариялауға болады.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Функцияның сипаттау бөлімінен соң оның денесі орналасады. Функцияның денесі операторлық жақшаларға алынған операторлар тізбегінен тұрады.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Power функциясына қатынас жасау үшін программа денесінде қажетті жерге оның атауын көрсету жеткілікті.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Ескерту:
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Шақыру операторының (процедура атауы, және де нақты параметрлер болуы мүмкін) көмегімен белсендірілетін процедуралардан ерекшелігі - функция атауы өрнекке қатысады. Осы функцияға қатынас жасау мысалын Example программасынан көреміз;
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Функцияның процедураға қарағанда басқа да ерекшеліктері болады. Мысалы, функцияны қолдану нәтижесінде қандай-да бір мән қайтарылады. Функция қайтаратын мәннің типі функцияның сипаттамасында (тақырып жолында) көрсетіледі. Егер процедура атауы оны шақыруға ғана қолданылса, функция атауы қандай-да бір қайтарылатын мәнмен байланысты болады;
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Функцияның процедурадан тағы да қандай айырмашылығы бар? Функция қандай-да бір мән қайтаруы тиіс болғандықтан, оның денесінде міндетті түрде оң жағында функция атауы көрсетілген меншіктеу операторы болуы керек;
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Қай кезде процедураны, қай кезде функцияны қолданған дұрыс? Бұл нақты жағдайға байланысты. Егер ішкі программа бір ғана мәнді есептейтін болса, оны функция ретінде жүзеге асыруға болады. Егер ішкі программадан бірнеше мәндерді есептеу талап етілсе, оны процедура ретінде орындаған дұрыс.

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------
5.Мәліметтерді енгізу-шығару
----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Кез келген есепті шешу үшін командалардан тұратын программалар жазу керек:
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
- мәліметтерді сақтау үшін орын беру;
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
- бастапқы деректерді енгу;
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
- бастапқы деректерді алгоритм бойынша өндеу;
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
- шығарылатын деректерді шығару.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Осы әрекеттерді ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.