Ұсақ күйіс қайыратын малдар обасы

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 10 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасының Білім және Ғылым министрлігі

А. Байтурсынов атындағы Қостанай өнірлік университеті»

В. Двуреченский атындағы ауыл-шаруашылық институты Ветеринарлық медицинакафедрасы

Реферат

Тақырыбы: Ұсақ күйіс қайыратын малдар обасы

Пәннің атауы: Құстар мен жануарлардың карантиндік аурулары

Орындаған: Асан Н. Қ., 5 курс

Тексерген: Есетова Г. А. в. ғ. м., аға оқытушы

Қостанай, 2020жыл

Мазмұны

Кіріспе . . . 3

1. Негізгі бөлім . . . . …. …5

1. 1 Ұсақ күйіс қайыратын малдар обасы. . …. . 5

1. 2 Физико-химиялық факторларға төзімділігі . . …. …. 6

2 Жұқтырылу жолдары мен патогенезі. . …… . . . 6

2. 1 Клиникалық белгілері . . . 7

3 Балау мен алдын - алу шаралары. . …… . . . 8

Қорытынды . . . 10

Пайдаланылған әдебиеттер . …. …. 11

Кіріспе

Жан-жануарлардың арасында таралған аурулардың ішінде жұқпалы аурулардың алар орны бөлек. Бұл топ аурулардың туындауына вирус, микроб, т. б. мөлтек денешіктер септігін тигізеді. Сондықтан олардың пайдаболу және таралу заңдылықтарын зерттеумен, күрес шараларын жүргізумен індеттану ғылымы айналысады. Індеттану деген терминнің батыс елдеріндегі балама сөзі эпизоотология. Індет деп кез келген аурудын ауқымдытүрде аудан, облыс, мемлекет көлеміндегі мал арасында жайлаған қарқыны таралуын айтады. Сонымен бірге жұқпалы аурулар бірен-саран (спорадия) түрде, болмаса, бірнеше құрлықтарға таралуы мүмкін.

Кез келген жұқпалы ауруды өзіне тән қоздырушысы ғана тудырады және олар сан қилы жолдар арқылы аурумалдан бөлініп, сау малға жұғады. Аурудың бір малданкелесі малға жұғуын індеттену (індет процесі) дейді. Коздырушы ластанған азық, су, топырақпен енсе - алиментарлық, ауамен енсе аэрогендік, қан сорғыштардың ықпалынан болса - трансмиссивтік деп атайды. Коздырушы енген уақытта ауру бірден пайда болмайды, оның өсіп-өнуіне, денеге тарап, сыртқы белгілері байқалуына біршама уақыт керек. Бул уақыт инкубациялық кезеңдеп аталады және ол ауруда әр түрлі.

Жұқпалы аурулардың қоздырушылары орын тепкен жерде қабыну процесі дамиды да, аурудын сырткы белгілері соған байланысты болады. Мысалы, аусылдын вирусы кілегей қабықтарында жақсы өсіп-өнетіндіктен, ауыз, желін, тұяқашасы, т. б. жерлерінде күлдіреуіктерқұрайды, сондықтан малдын аузынан cілекей ағуы ақсауы, сүтінің азаюы сияқты белгілермен сипатталады.

Ауруды балау (анықтау) жолдары бірнеше сатылардан құралады. Ауырған немесе аурудан күдікті малды білу үшін көпшілік жағдайда қан сарысуын зертханада зеттейді. Егер мал қанында ауру қоздыруппысы арнайы денелер болса, олар анықталынып, байқалады. Сонымен қатар аурудың сыртқы белгілеріне, өлген мал өлексесіндегі ауруға тән өзгерістерге қарай анықтау қолданылады. Кейбір жұқпалы ауруларды қазіргі кезде арнайы анықтағыш затты(туберкулин, бруцеллин, маллеин, т. б. ) тері ішіне енгізу арқылы анықтауға мүмкіндік бар. Ауруды анықтауғамүмкіндік болмағанда, өзгеріске ұшыраған мүшелерін зертханада арнайы тәсілдермен тағы да зерттейді.

Жұқпалы ауру байқалған жағдайда ем ретінде әр ауруда арнайы дайындалған қанның сарысуы (гипериммунды), антибиотиктер, сульфаниламид дәрілері, т. б. қолданылады.

Мал организмінде ауруға қарсы иммунитет қалыптастыру үшін арнайы биологиялық белсенді заттар қолданылады. Сондықтан жұқпалы аурулардың алдын алуүшін жайылымға шығар алдында және қысқы қорағакіргізерден бұрын жануарларға қазіргі уақытта вакцина анатоксин вакциналар егіледі. Бұл аталған препараттардың көпшілігінде ауру қоздырушысы тірі, болмасаәлсіретілген болғандықтан, біріншіден, егілген мал аурудын жеңіл түрімен ауырады, сондықтан қадағалау керек, екіншіден, егуді жүргізгенде вакцинаның сыртка төгілуіне жол бермеу керек, өйткені қоздырушы сақталып, малға жұғуы ықтимал.

Катерлі жұқпалы аурулар мал арасында байқалған ауру малды дереу оқшаулау керек. Мал елген жағдайда арнайы апанда залалсыздандыру немесе өртеу жұмыстарын ұқыпты атқарған дұрыс. Міндетті түрде ауру мал тұрған қора-жайды залалсыздандыру жұмыстарын жүргізу керек . 3-5тарын жүргізу керек. Ол үшін хлор әктің 3-5 % -дық күйдіргіш натрийдің 3-49%- дық, формалиннің 3-5%-дық, әктің 20%-дық ерітінділері қолданылады.

Жұқпалы аурулардың таралуының жалпы зандылықтарын ескере келе, біз бүгін ұсақ мүйізді малдардың обасы туралы, яғни қойлардың обасын қарастыратын боламыз.

Оба (Pestis carnivarum) -Көздің, тыныс жолдарының, ас-корыту мүшелерінің кілегей кабығының кабынып, кызуы көтеріліп,

теріде бөртпелер пайда болып, кейде орталык нерв жүйесінің закымдануымен сипатталатын жұғымтал жұқпалы ауру.

Ұсақ күйіс қайыратын малдардың обасы - бұл қойлар мен ешкілердің өте жұқпалы вирустық ауруы, ол жедел немесе субакуталы түрде жүреді, безгегімен, ауыз және мұрын қуыстарының шырышты қабаттарының жаралы зақымдануымен, конъюнктивитпен, геморрагиялық гастроэнтеритпен, лимфоидтық жүйенің зақымдануымен және пневмонияның дамуымен сипатталады.

Аурудың қоздырғышы - құрамында РНҚ бар вирус Paramyxoviridae тұқымдасы, morbillivirus тұқымдасы. HCV вирусы CHKRS вирусымен жақын антигендік байланыста. Үй жануарлары, сондай-ақ жабайы ешкілер мен қойлар, ақбөкендер, қарақұйрықтар және басқа да жануарлар XVG-ге сезімтал. Ірі қара мал бұл аурумен ауырмайды, бірақ егер оның қоздырғышы организмде болса, ол нақты антиденелердің пайда болуымен жауап береді. Сонымен қатар, ұсақ мүйізді жануарлар CHKRS вирусына сезімтал. CHKRS-пен ауырған немесе ауруға қарсы вакцинацияланған қойлар мен ешкілер HCV инфекциясына төзімді. Осыған байланысты, бұрын HCV және CHKRS бір қоздырғышты - chkrs вирусын тудырады деп сенген . Қазіргі уақытта молекулярлық-генетикалық зерттеулер және АӨСЖ және ЧКРС қоздырғыштарының иммунобиологиялық және антигендік қасиеттерін егжей-тегжейлі зерттеу негізінде олар жеке түрлерге жатқызылған: peste-des-petits-ruminants virus және Rinderpest virus тиісінше, және дербес нозоединицалар ретінде қарастырылады.

Ешкі мен қой шаруашылығына келтірілген экономикалық залал өте үлкен. Бастапқы ошақтардағы өлім - жітім 100% - ға, ал стационарлық қолайсыз аумақтарда 50, 0% - ға дейін жетуі мүмкін. Тікелей шығындар жануарлардың өлуінен, өнімділіктің төмендеуінен (сүт сауу, еттің сапасы мен салмағы, жүн мен түбіттің жоғалуы), сондай-ақ карантиндік іс-шараларды жүргізуге жұмсалатын шығындардан құралады.

Физикалық және химиялық факторларға төзімділігі.

Вирустың кейбір штаммдары 60˚С температурада 1 сағат ішінде белсенділігін жояды. Спиртпен эфирде өледі. Сілті (2-3% концентрациядағы күйдіргіш натр, 1-3%-к формальдегид ертіндісі, фенол, крезол және т. б. ) ертіндісінің әсеріне залалсыздандырылады. -20˚С-та 6 айға дейін салқын және мұздатылған ұлпаларда тіршілік қабілеттілігін ұзақ уақыт бойы сақтайды.

Географиялық таралуы. Ұсақ мүйізді мал обасы Батыс Африка елдерінде (Нигерия, Сенегал, Піл сұйегі жағасында), Аравиялық түбекте, Жақын Солтүстік және Үндістанда тіркелген, сонымен қатар ХЭБ ақпараты бойынша 2013ж. қазан айының басында ұсақ күйіс қайыратын малдар обасы Алжирда (4 ошақ) ; Анголда (1 ошақ) ; Конгода (4 ошақ) ; Египетте (4 ошақ) ; Тунисте (24 ошақ) ; Кенияда (10 ошақ) ; Угандада (1 ошақ) және Канар жағалауында (6 ошақ) .

Эпизоотологиялық мәліметтер. Ұсақ мүйізді малдар обасына қойлар, әсіресе ешкілер, сонымен қатар жабайы жұп тұяқтылар - қарақұйрық, нубиялық таулы теке, ларистан қойлары. Американдық ақ құйрықты маралдың обаға жоғары сезімталдығы экспериментальді анықталған. Ірі қарамен шошқаларда ұсақ күйіс қайыратындардың обасы симптомсыз өтеді. Гибридтік тұқым текелері осы ауруға төзімді келеді. Қой ешкілерде ауру деңгейі 90 %, ал өлім көрсеткіші -50-80. Ауру жиі жауынды және құрғақ, салқын кезеңде тіркеледі.

Инфекция қоздырғышының қайнар көзі. Ауру қой-ешкілер, т. б. жұп тұяқтылар. Олар конъюктивальді сілекеймен көз жасы, мұрын ағындылары, жөтелгенде сілекеймен шырыш, диарея кезінде нәжіспен, сүтпен, қан кетуде қанмен, іштастау кезінде жыныс мүшелерінің бөлінділерімен, жұқтырылған өліеттенген ұлпалармен, инкубациялық кезеңдегі және ауру малдың басқада секреттерімен бөлінділерімен бірге қоршаған ортаға вирус бөледі. Мал өлексесі, сойылған мал еті вирус таралуына аса қауіп төндіреді. Жыртқыш, ит, обамен ауырған мал өлексесін жеген құстар қоздырушыны механикалық тасмалдауы мүмкін.

Жұқтырылу жолдарымен патогенез. Малмен жұмыс жасайтын заттар, тікелей контактта болған жағдайда, вируспен ластанған азықпен су арқылы алиментарлық және аэрогенді жолдармен вирус тарайды. Вирус көбейіп, тыныс алу жолдарын, ішек-қарын трактісімен лимфоидтік мүшелерді бұзады. Торшаның ыдырау өнімі қанқұйылу, өліеттену, мүшелермен ұлпаларда дистрофикалық процесстердің пайда болуына әкеліп соғады.

Аурудың клиникалық белгілері. Қой-ешкілерде ауру жітіден жоғары, жіті және жітілеу өтеді. Инкубациялық кезең әдетте 4-6 күн, бірақ 3-тен 10 күнге дейін созылуы мүмкін. Жедел ағымда ауру дене температурасының 41-41, 5°C-қа дейін көтерілуімен, жануарлардың мазасыздығымен басталады. Содан кейін жалпы жағдайдың депрессиясы, тәбеттің нашарлауы немесе болмауы байқалады. Мұрын айнасы құрғақ болады, түтіккен, шырышты қабаттар қабынған. Ауыз және мұрын қуыстарының шырышты қабығының қабыну аймағында алдымен гиперемия аймақтары пайда болады, содан кейін некроз ошақтары пайда болады, олардың орнында жаралар пайда болады. Мұрын мен ауыз қуысынан ағып кету алдымен шырышты-серозды, содан кейін шірік ихорозды иісі бар іріңді. Тыныс алу қиын, пневмония белгілері пайда болады. Аурудың 5-10-шы күнінде жануарлар әдетте өледі. Субакутты курс кезінде ауру баяу дамиды және алғашқы белгілер тек 5-10 - шы күндері интермитирующий қызба, жеңіл депрессия және мұрын мен ауыз қуыстарынан серозды ағу түрінде пайда болады. 15-18-ші күні безгегі шарықтау шегіне жетеді, пневмония белгілері пайда болады (екінші микрофлораның асқынуы нәтижесінде) және асқазан-ішек жолдарының зақымдануы (диарея) . Өліммен аяқталған кезде бұл белгілер дамиды, дегидратация пайда болады және жануар аурудың басталуынан 2-3 аптадан кейін өледі. Қолайлы нәтижемен белгілер біртіндеп жойылып, жаралар жазылып, Жануарлар қалпына келеді.

Жітіден жоғары түрі ешкілерде таралған.

Жіті түрінде дене қызуы аяқ астынан көтеріліп кетеді (41-42˚С-қа), жалпы күйі өзгереді - қысқа мерзімдік қозудан кейін депрессия пайда болады, тәбеті төмен, мұрынерін айналасы құрғаған. Айыз және мұрын кілегейінде алғашында гиперемия байқалып, кейіннен некрозбен ойық жара ошақтары, серозды кейіннен серозды-іріңді ағындылар пайда болып, қабыршақтанып, мұрын қуысын бітеп тастайды. Некротикалық стоматит жағымсыз иіспен жүреді. Тынысы қиынға түседі, демікпе, пневмония белгілері, жөтел. Конъюнктива домбығуы, кейде үлкен мөлшерде экссудат бөлінуімен катаральді конъюнктивит байқалады. Буаз малдарда іштастау байқалады. Жүдеу, дене қызуы төмендеп, 5-10 күннен кейін мал өлімге ұшырайды. Ауру 90 пайызға жетіп, өлімге ұшырау көрсеткіші - 50-80 пайызды құрайды.

Жітілеу түрі баяу дамиды (10-15 күнге дейін), қызба кезеңмен, диарея, организм құрғайды. Ауру қолайлы өтуде мал жақсарады. Ауру ауыр түрде өтсе 2-3 аптадан кейін 20 пайызы өлімге шырайды. Ауырып жазылған малдар өмірлік постинфекциялық иммунитетке ие болады, ал олардың төлдері 6айға дейін колостральді иммунитетке ие.

Паталогоанатомиялық өзгерістері. Өлексе жүдеу, конъюктивит, эрозиялық және ойық жаралы стоматит. Төменгі ерін, ерін бұрыштарының кілегейі және тілдің бос бөлігі, қатты таңдай зақымдануы. Кеңірдек, өңеш, мұрын кеуілжір кілегейінің эрозияларымен тері қанталауы. Ауруға тән симптомдары бронхопневмония, плеврит болуы мүмкүн, гидроторакс. Он екі елі, мықын және соқыр ішекте өзгерістер байқалуы мүмкүн, кілегейі нүктелі-дақтармен және сызықты қанқұйылулармен өтеді. Талақ қанға толы, қара қызыл түсті, көптеген қан құйылулар. Некрозды ошақтарымен қоса жұтқыншақ, аралық перде, портальді және мезентериальді лимфа тұйіндерде домбығу, қан құйылу, гиперемия. Эрозиялық вульвовагинит байқалуы мүмкүн.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.