Қошқарлар мен текелерді қанды әдіспен кестіру

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 28 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасының білім және ғылым министрлігі
Жәңгір-хан атындағы Батыс Қазақстан аграрлы-техникалық университеті

Ветеринария және биоқауіпсіздік жоғарымектебі

ВЕТЕРИНАРЛЫҚ МЕДИЦИНА ЖӘНЕ МАЛ ШАРУАШЫЛЫҒЫ ИНСТИТУТЫ

Ветеринарлық хирургия пәнінен

Курстық жұмыс
Тақырыбы:
Қошқарлар мен текелерді қанды әдіспен кестіру

Орындаған: ВМ-41 топ
студенті Тілеуова А.Н.
Тексерген: доцент м.а. Философия
докторы(phD),Кереев А.К.

Орал, 2020ж.
МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ БӨЛІМ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3
I.ӘДЕБИЕТКЕ ШОЛУ
II.НЕГІЗГІ БӨЛІМ
2.1 Қошқарлардың ұмасы мен енбауының жасына қарай морфометриялық көрсеткіштер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...7
2.2Жарамсыздыққа шығарылған қошқарларға кестіруді жүргізу техникасы,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,, ,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,, ,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,, ... ... ... ... ... ...12
2.3Қошқарлар мен текелерді кестірудің клиникалық көрінісі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...17
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...21
ОПЕРАЦИЯЛЫҚ ХАТТАМА ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..23
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... 27

КІРІСПЕ
Зерттеу өзектілігі. Хирургия XX ғасырда ветеринарияның жеке саласына айналды. Ветеринариялық хирургияның жетістіктері, Ұлы Отан Соғысы жылдарында жараланған жылқыларды емдеуге зор мүмкіндіктер туғызды. Осы күнгі хирургияның - оперативтік, жалпы, ортопедия және офтальмология сияқты бөлімдері дамуда. Хирургияның мағынасы гректің "Сһeur ergon"деген екі сөзінен алынған. Қолмен әсер етейін деп аударуға болады.
Дүние жүзінің әр түрлі аймағында тұратын халықтар, өзінің иелігінде жануарларды ұстауына байланысты хирургияның кейбір қарапайым жұмыстарын істеген. Тіпті алғашқы дәуірде малды пішіп емдегенді де білген. Хирургиялық емдер халық арасында кеңінен қолданылады. Мал иелері, бақташылар, ұсталар, тағы басқалар хирургиялық еммен айналысқан. Олар бір - бірінен үйреніп, кейінгі ұрпақтарға өз тәжірибесін беріп жалғастырған.
Қазақстанның ветеринария хирургиясының дамуы, бұрынғы Кеңестер Одағы ғалым - хирургтардың еңбектерімен тығыз байланысты. Қазақ халқының ежелден келе жатқан дәстүрі - малды күту, бағу.
Жалпы хирургияның дамуына үлес қосқан ғалымдар - грек ғалымы Гиппократ (460-370 ж.ж біздің эраға дейін), атақты Рим дәрігері Цельс (1 ғасыр біздің эраға дейін) және Гален (130-200 ж.ж. біздің эраға дейін) болған. Хирургияның дамуына көп үлес қосқан, мал хирургиясы жөнінде кітаптар жазған Рим дәрігері Вегеций.
Алғаш ветеринариялық хирургияда топографиялық анатомияны Петербургта А.А.Январский, Мәскеуде А.А.Петров оқыса, кейіннен Петербург Зооветинститутының кафедрасын В.И.Всеволодов басқарды.
Хирургиялық операцияларды зерттеп жасау анатомиялық деректерге тікелей байланысты. Хирургиялық операция (латынша. орега - әрекет, жұмыс, еңбек) - малдың ағзаларға және ұлпаларға емдік немесе диагностикалық мақсаттармен қолданылатын механикалық әсерлердің жиынтығы. Кейде шаруашылық қажеттілігімен кейбір операциялар сау малға да жасалады, ол еркек және ұрғашы малды пішу. Операция мақсаты, оны жасағаннан кейін малдан алынатын өнімділікті жоғарылату.
Асылтұқымды қой шаруашылығында жарамсыздыққа шығарылған асылтұқымды өндіргіш-қошқарларды кестіру ветеринарлық хирургия мен зоотехнияда жаппай жүргізілетін шаралардың ішінде маңызды орын алады. Сонымен қоса, бұл ет өнімділігін жақсартудың басты әдісі болып табылады.
Зерттеу мақсаты: Асылтұқымды шаруашылықтарда бордақылауға қалдырылған өндіріске шығаруға жарамсыз асылтұқымды өндіргіш-қошқарларды кестірудің өндірістік қажеттілігі көрсету.
Зерттеу міндеттері:
Қошқарлар мен текелерді қанды әдіспен кестіру туралы мәлімет беру.
Зерттеу құрылымы: кіріспеден, негізгі бөлімнен және қорытынды мен пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады.

Әдебиетке шолу

Қазақстан Респуликасындағы асылтұқымды мал шарушылығы саласында ветеринарияның басты тапсырмаларының біріне ғылыми негізде дәлелденген әдістерді қолдана отырып, жануарлардың ет өнімділігін жоғарылату және оның сапасын арттыру болып табылады. Ветеринарлық хирургияда және зоотехнияда ең маңызды іс - шаралардың бірі - қой шарушылығында ет өнімділігін арттыру, яғни дұрыс азықтандыру мен өндіріске жарамсыз асылтұқымды өндіргіш-қошқарларды кестіру, қой шаруашылықтарында жоспарлы түрде жүргізілетін кешенді бағалау жұмыстарынан кейін бордақылауға қалдыру өте үлкен маңызға ие. Қазіргі таңда асылтұқымды қой шаруашылығының басты мәселесі - өндіріске шығаруға жарамсыз деп танылған асылтұқымды өндіргіш-қошқар етін тұрмыстық қолданысқа шығаруды жүзеге асыру болып табылады. Алайда, мұндай жануарлардың ұшасын сатуға шығару кезінде олардың тағамдық құндылығының төмен немесе қанағаттанарлық дәрежеде болуынан, яғни қошқар етінің өзіне тән жағымсыз иісі мен дәмінің болуы себебінен нарықтық жағдайда сатылымға шығару мүмкін емес. Сондықтан да асылтұқымды өндіргіш-қошқар етін сатылымға шығарар алдында 2-3 ай бұрын көктем мезгілінде қошқар ұмасының анатомиялық құрылымының ерекше дамуына байланысты міндетті түрде кестірудің қанды әдісін қолдану қажет.Алайда, бұрын ауылшаруашылығында өндірістік бағытта қолданылған кәрі еркек малдарды кестіру жоғары тәуекелділікті талап етеді. Себебі мұндай жастағы аталық қошқарлардың ұмасы әртүрлі хирургиялық әсерлерге жоғары сезімталды болып келеді.Көптеген отандық және шетелдік авторлардың мәліметтері бойынша, өндіргішқошқарлардың жыныстық қызметін қысқарту оның өмір сүру үрдісінде энергиясының азаюына әкеліп қана қоймай,сонымен қатар ағзада ет және майдың көлемінің артуына ықпал етеді.
Кестірілген өндіргіш-қошқарларды жаз және күз мезгілінде бордақылағанда ұшасының шығымы және етінің өнімділігі кестірілмеген қошқарлармен салыстырғанда жоғары Сонымен қатар, асылдандыруға жарамсыз өндіргіш-қошқарларды кестірген соң жүргізілген кешенді бағалаудан кейін асылтұқымды шаруашылықта аталық және аналық малдар күтілмеген шағылысып, төлдемейді. Бұл жағдай тұқымды асылдандыру және өнімділік сапасын жақсартып, асылтұқымды қойларды өсіруге мүмкіндік береді. Кәрі өндіргіш-қошқарларды жалпы қабылданған ашық қанды әдіспен лигатурада кестірген кезде, көп жағдайда қауіпті дәрежедегі септикалық асқынулар байқалады. Сондықтан да мұндай кәрі өндіргіш-қошқарлардың ұмасының ерекшелігіне байланысты операция жарасының көлемін кішірейту үшін енді ұманың терісімен қоса алып тастау көзделеді.

А.А.Байбуртцян бойынша ішінара кастрация (экспрессиялық кастрация). Кастрацияның бұл түрі 2-3 айлық қошқарлар мен текелерде оңай жасалады.
Операция техникасы..Ұрықтың қосымшасына қарама-қарсы жағында шаш сызығы алынып тасталады(егер ол жақсы дамыған болса) және сіңірдің терісі 5% йод ерітіндісімен майланады. Ұма терісі бір тұқымдарын,оның арасындағы үлкен, сұқ және орта саусақпен сол жақ қолына. Қосымшаның қарама-қарсы жағында сіңірдің терісі, барлық мембраналар мен ұрықтар перитональды скальпельмен тесіліп, пышақты паренхимаға 0,5-1 см батырады (ұрықтың мөлшеріне байланысты). Пункциядан кейін скальпель өз осінің айналасында 90% айналады және шығарылады. Саусақтардың ұшымен пайда болған жара арқылы ұрықтың паренхимасы біртіндеп сыртқа шығарылады. Екінші ұрықпен де солай жасаңыз. Жараның шеңбері йод ерітіндісімен майланады. Бұл операцияның кемшілігі-саусақтардың шаршауы, нәтижесінде ұрық паренхимасының толық қысылмауына және олардың кейінгі қалпына келуіне әкелуі мүмкін.
Жас қошқарлар мен ешкілерде "тарту"деп аталатын әдіс қолданылады.. Оң қолдың сұқ саусақтары мен ортаңғы саусақтары ұрықтың терісі арқылы сперматикалық сымды ұстап, оны өткір қимылмен жыртады. Сондай-ақ, 2-ші тұқымдық кабельді жыртып тастаңыз.
Ұрыққа әсер ету. А. н. Мочаловский бойынша сығымдау кастрациясы. Операция техникасы. Қосымшаның тұтастығы әдетте сақталады. Ұрықтың жұтылуынан кейін гематоманың пайда болуын болдырмау үшін, қосымшасы мен мембраналары бар паренхиманы сіңірге қарай итеріп, сіңірдің төменгі бөлігіне 4-6 сағат ішінде байлам лигатурасы қолданылады. Қазіргі уақытта бұл әдіс іс жүзінде қолданылмайды. Қойлар мен ешкілерді кастрациялаудың қанды әдісін ұрықтарды толық және ішінара алып тастау арқылы әртүрлі тәсілдермен жасауға болады. Бірінші жағдайда, ветеринарлық мамандар көбінесе скотальды ампутациямен кастрацияның жабық әдісін қолданады, әсіресе ескі қошқарларда. Сіңірдің қатты ілінуі және осыған байланысты оның топыраққа жақын орналасуы операциялық жараның ластануы мен инфекциясы үшін қолайлы жағдай туғызады, содан кейін операциялық жарадағы септикалық процестің даму қаупі, тіпті қабынудың іш қуысына ауысуы.
Жас қошқарлар мен ешкілерді кастрациялаудың ең көп таралған әдістері келесідей. Йод ерітіндісімен кесіп, майлағаннан кейін, сіңірдің түбін ұстап, тартып, оның екі жартысы да өткір түзу қайшылармен кесіледі. Сондай-ақ, сіңірді түзетуге және оның тігісіне перпендикуляр кесуге болады. Содан кейін сіңірдің қалған бөлігін басып, одан жалпы вагинальды қабықпен жабылған ұрықтарды шығарады. Артериялық пинцетпен қысып, ортақ вагинальды қабықпен жабылған тұқымдық арқандар оларды пинцеттен жоғары кетгут лигатурасымен байлайды, содан кейін пинцеттен 1 см төмен қашықтықта кесіп тастайды. Жара антисептикалық ұнтақпен ұнтақталған. Қой немесе ешкі жамбас аяқтарының артына басымен бекітіледі. Ветеринар ішек-қарынды қалыпты түрде тартып, қайшылардың немесе скальпельдің тез қозғалуымен оның түбін кесіп тастайды, жалпы вагинальды қабықтың тұтастығын сақтайды. Кастрациялық жараға қол тигізбестен, ұманың өсіндісін шап аймағына итереді және ұрықтарды созады; тұқым арқандарына Занда қысқыштарын салады және браншаға жақын жерде ұрықтарды қайшымен бөледі. Ескі қошқарларды кастрациялау(М. А. Ханин әдісі). Жасы бойынша асыл тұқымдық пайдаланудан немесе асыл тұқымдық жағынан анағұрлым толық қошқарлармен алмастыру кезінде іріктеу. Сіңір мойнының циркулярлық инфильтрациясы және 10 мл-ден 3% новокаин ерітіндісін интератестикулярлық инъекция. Қошқар сол жақ бүйіріне жақсы бекітілген оң жақ жамбас аяқ-қолымен мықтап бекітілген. Ветеринар сол қолымен ұрықтың түбін қарама-қарсы бағытта тартып, ұрықтарды ішке қарай итереді. Рудиментальды емізіктерден 2 см төмен, дөңгелек кесу барлық қабықтарды кесіп тастайды. Сіңірдің қабаттарын бөліп алғаннан кейін, сіңірдің терісі жалпы вагинальды қабықтан сіңірдің төменгі бөліктеріне дейін тартылады. Ішек каналдарынан тартылған және жалпы вагинальды қабықпен жабылған тұқымдық арқандардың ең жұқа бөлігінде
Зандтың қысқыштарын қолданады және баяу қысады. Осыдан кейін, скальпельмен немесе қайшымен форсункаларға жақын жерде, жалпы вагинальды қабықпен жабылған сперматикалық сымдар қиылысады, ал ұрықтар сіңірмен бірге алынып тасталады. Қолданылған форсункаларды 2-3 минуттан кейін алып тастаңыз. Дәнді 5% йод ерітіндісімен майлаңыз. Жараны ақ стрептоцид, пенициллин, трициллин немесе басқа антибиотик ұнтағымен ұнтақтаңыз. Скотальды жараның шетінен біз түйіндік тігістің бір тігісін немесе Мишельдің екі жақшасын қою арқылы жақындаймыз. Біз жараның орталық бөлігін ондағы ағып кетудің алдын алу үшін ашық қалдырамыз. Кейбір ветеринарлар желе тігісін қолданады. Кастрацияланған Жануарлар 20 күн бойы бөлек ұсталады, ластануды болдырмас үшін жаралар батпақты жерлерде жайылмайды. Тігіс 7-8 күннен кейін алынып тасталады.

Қошқарлардың ұмасы мен енбауының жасына қарай
морфометриялық көрсеткіштер
Қазіргі кезеңде қой шаруашылығы Қазақстан Республикасының Батыс Қазақстан облысында өте қарқынды дамып келеді және табиғи жайылымдармен шабындықтар жағдайларында мал шаруашылығы саласындағы экономикалық тиімділігі қайтымды болып келетін сала болып табылады. Осы жағдайларда өсірілетін етті жүнді бағыттағы ақжайық жартылай биязы жүнді қой тұқымының аталған аймақта болашағы зор. Ветеринарлық хирургияда қой шаруашылығындағы ет және жүн өнімділігінің көбейіп, артуы бағытында жүргізілетін сақтандыру шараларының ішінде асылдандыру жұмысы мен қойларды жақсы азықтандырумен қатар шаруашылықта асылдандыру бонитировкасынан кейін арнайы қалдырылған қошқарларды кестірудің маңызы зор. Қошқарларды қанды әдіспен кестірудін жасын жоспарлы түрде тағайындау үшін морфометриялық қатынаста сыртқы жыныс органдарының анатомиялық мәліметтерін білу негіз болып табылады, сонымен бірге, ауыл шаруашылық жануарларының анатомиясы және морфологиясы жөнінде оқу әдебиеттерде, ғылыми монографияларда жасына қарай қошқарлардың ұмасының анатомиялық мәліметтері өте аз келтірілген. Соңғы жылдары, біздің облыстың асыл тұқымдық шаруашылықтар зоотехниктері бекіткен жоспарға сай қошқарларды перкутандық әдіспен кестіру мерзімі тамыз айының соңғы кезеңіне тағайындалған, яғни, 3-4 ай жасында, бонитировка өткізіліп, қозыларды аналарынан айырғаннан кейін. Ақжайық етті жүнді қой тұқымын өсіретін бүкіл асыл тұқымды шаруашылықтар жоспарға сай қойлардың қолдан ұрықтандыруын қараша айында жүргізеді. Осыған байланысты мамыр айында дүниеге келген қошқарлар тамыз айының сонында жайылымдардың нашарлауы және дұрыс суарылмауы әсерінен дамуы жағынан қалып қояды. Осы кезеңде кестірілген қошқарлардың 30 пайызының ендерінің толық дамымауы әсерінен енбаулар қысқаштармен толық қысылмай қалады. Сондықтан да, көбіне енбаулардың дұрыс бекемделмеуі әсерінен кейде бір, кейде екі ен қайтадан қалпына келеді [6]. Осыған байланысты, біздің алдымызда ақжайық етті жүнді қой тұқымы қошқарларының ұмалар анатомиясының кейбір морфологиялық мәліметтеріне сүйене отырып, Бурдиццо қысқашына кестірудің оптимальды жасын анықтау мақсаты қойылды.
Ұманың морфометриясы жөніндегі мәліметтерді зерттеу материалы ретінде кестіруге тағайындалған үш, төрт, бес және алты жастағы ақжайық тұқымының қошқарлары алынды. Ұма және оның құрамының анатомиялық зерттеуі 2008-10 жылдары Жұқпалы емес аурулар кафедрасы және Батыс Қазақстан облысы, Тасқала ауданы, ЖШС Ізденіс асыл тұқымды қой шаруашылығында өткізілді. Жануарлар ұмасын өлшеуді циркуль, темір миллиметрлік сызғыш және штангенциркуль көмегімен, жануардын тұрған және жатқан қалпында өткіздік. Тәжірибе үшін 3-5 жастағы ақжайық етті жүнді қой тұқымының 40 қошқары зерттеуге алынды. Ұманын ені өлшемдерін шап сақинасы деңгейінде, енбаудың қан тамырлы конусының жоғарғы шеті деңгейінде, енбаудың қан тамырлы конусының төменгі шеті деңгейінде және ұманың орталық деңгейінде жүргіздік. Ұма енінің морфологиялық көрсеткіштерінің талдауы 1-ші кестеде берілген. Аталған кестеге қарасақ, мәліметтердің ең үлкен аралық шамасына 3-4 айлық қошқарлар ие: шап сақинасы аймағында 1,5-2,6 см және 2,3-3,1 см; енбаудың қан тамырлы конусының жоғарғы шеті денгейінде 1,6-2,5 см және 2,0-2,8см; енбаудың қан тамырлы конусының төменгі шеті денгейінде 2,0-3,3 см және 2,7-3,8 см және ұманың ортаңғы деңгейінде 4,2-5,1 см және 4,5-5,7 см.
1-Кесте - Әртүрлі жастағы қошқарларды кестіру алдындағы ұма енінің статистикалық өлшем көрсеткіштері (см)

Сәйкесінше, Cv вариация коэффициенті қалған келесі топтарға қарағанда, алғашқы екі топта төмендегіге тең болды: шап сақинасы деңгейінде 5,3 және 3,13; енбаудың қан тамырлы конусының жоғарғы шеті деңгейінде 4,62 және 3,10; енбаудың қан тамырдлы конусының төменгі шеті деңгейінде 4,86 және 3,13; ұманың ортаңғы деңгейінде 2,01 және 2,46. Бұл аймақтын анатомиялық дамуының жақсы көрсеткіштеріне орташа есеппен 5-6 жастағы қошқарлар ие болады: енбаудың қан тамырлы конусының жоғарғы шеті деңгейінде 2,92 +- 0,12 см және 3,73 +- 0,04 см және енбаудың қан тамырлы конусының төменгі шеті деңгейінде 4,12 +- 0,02см және 4,87 +- 0,03 см. Алғашқы екі топта бұл өлшемдер сәйкесінше келесіге тең болды: енбаудың қан тамырлы конусының жоғарғы шеті деңгейінде 2,13 +- 0,02 мм және 2,58 +- 0,01 см; енбаудың қан тамырлы конусының төменгі шеті деңгейінде 2,67 +- 0,12 см және 3,51 +- 0,20 см. 2-ші кестеге назар аударып, ұма биіктігінің морфологиялық көрсеткіштерін салыстырмалы қарайтын болсақ, лимиттің үлкен аралық шамасына 3-4 ай қошқарлары ие болған: тігіс бойымен шап сақинасы ортасынан ұма ортасына дейін 4,5-7,6см және 6,3-10,1 см; сол жақ ен биіктігінің ортасы 4,7-7,9 см және 6,6-10,6 см; оң жақ ен биіктігінің ортасы 4,9-8,5 см және 7,2-11,3 см; ұманың төменгі бөлігінің ортасынан еденге дейін ара қашықтығы 30,2-35,1 см және 29,5-33,7 см тең.
2-Кесте - Әртүрлі жастағы қошқарларды кестіру алдындағы ұма биіктігінің статистикалық өлшем көрсеткіштері (см)

Биіктік және еннің енбау аймағында төмен түсіп тұру деңгейі қошқарларды перкутандық әдіспен кестіруде маңызы бар. Төмен түсіп тұру деңгейі жоғары болған сайын бұл манипуляцияның техникалық түрде дұрыс орындалуы шамасы да жоғары болады. Ұманың төменге түсіп тұру деңгейі қажетті түрде жоғары болуы орташа есеппен ақжайық етті жүнді тұқымының 5-6 ай жасындағы қошқарларда байқалады: тігіс бойымен шап сақинасы ортасынан ұма ортасына дейін 15,25 +- 0,24 см және 16,85 +- 0,07 см; сол жақ еннің биіктігінің ортасы 15,95 +- 0,15см және 17,43 +- 0,24 см; оң жақ еннің биіктігінің ортасы 17,25 +- 0,17 см және 18,54 +- 0,14 см; ұманың төменгі бөлігінің ортасынан еденге дейін 24,98 +- 0,12 см және 22,66 +- 0,03 см. Жоғарыда берілген көрсеткіштерді талдай отырып, келесі қорытындыға келдік:
1. Бұл зерттеулердің морфометриялық көрсеткіштеріне келсек, тәжірибеде көрсетілгендей 5-6 ай жасында кестіру қолайлы, өйткені күзгі бонитировкадан соң, қошқарларды қысқаштармен кестіруде енбаумен ұманың жақсы дамуы әсерінен кестіру тиімділігі жоғарлайды.
2. Енбау және ұманың дамуы кезінде, ені мен биіктігіндегі үлкен аралық шамасына 3-4 жастағы ақжайық етті жұнді тұқымының қошқарлары ие.
3. Организмнің шаруашылық қажеттілігі бар пісіп жетілуіне дейін спермогенез жойылады және де жануарлар өсуінің стимулдеуші функциялары сақталады, бұл қошқарларды кестірудің рациональды жасына сәйкес. Осыған орай, ұма және оның құрамы толықтай жақсы дамыған 5-6 ай жасында қысқаштар арқылы тері асты тәсілімен қошқарларды кестіру тиімді болып келеді.
Шарбының түсіп кеткен бөлігін зиянсызданған марля салфеткамен не орамалмен оқшаулайды. Кестіру жарасының шетіне йод тұнбасын жағады, ластанған жерлерін жалаңаштау үшін, оларды жоғары қарай ауыстырады. Содан кейін қынап каналынан шығарылған шарбыны жіппен буады да, буылған жерінен 1 - 2 см төменірек кесіп алады. Шарбының қалған жерін ішқуысына салады, жарасын ашық қалдырады. Түсіп кеткен шарбыны салу үшін ірі малды жығудан аулақ болу керек, өйткені жығамын деп жүргенде, шарбысы түсіп, тағы ластануы мүмкін.
Ішек ілмектері мен шарбысы түсіп кетуге бейім жануарды кестірер алдында, шап тесіктерін мұқият байқайды, оларды ашық әдіспен кестірмейді. Ол жарасына инфекция түсуден және жануардың дене құрылысына байланысты болады. Ісіну қабығының дамуына, сондай - ақ операция кезінде болатын дөрекі істер, қатты тітіргендіргіш химиялық заттардың қолданылуы мен жануардың серуенге шығарылмай, бір орында үнемі тұра беруі нашар жағдай тудырады. Ісінулердің шектелген (тек ұмасы ғана ісінеді) және жайылған түрде (ұмасы, күпегі және тіпті іш қабы да іседі) болады.
Клиникалық белгілері. Тканьдары ісінеді, ауырымпаз температурасы көтеріңкі келеді. Саусақпен басып байқағанда шұңқырайып қалады да, оның орны баяу толады. Терісі тырсиып тұрады. Денсінің жалпы температурасы 2 - 3 градусқа артады.
Емдеу. Кестіру жарасының жабысып қалған жерін, йод жағылған саусақпен бұзады, ұмасының ішіне жиналған қабыну сұйығы мен қойыртпақталған фибринді алып тастайды. Бұрынғы сыншы қайтадан жабысуының бетін қайыру үшін, кестіру жарасының қуысына 5 проценттік бор майын, вазелин майы араласқан йодоформ (1: 1000)не қабынуын бәсеңдеткіш басқа бір май жаққан жөн. Температурасы көтеріліп, ісігі зорайып кетсе, профессор Оливков мынадай құрамды ерітіндіге малынған марлядан дренажды салуды ұсынады: Jodoformii 10,0; Aetheris aethylici 20,0; ol. Vaselini medicinalis 70,0.
Егер де терісі тым көтеріңкі болса, онда оның қансызданып қалмауы және бұзылған тканьдарыныңқабыну сұйықтарының шығуына жағдай жасау үшін, ісігін вертикаль бағытқа тілген дұрыс. Тіліктерін екі жағынан бірдей, сыртқы күпек тесігінен бастап, артына қарай 3 - 4 см ұзындыққа және 2 см аспайтын тереңдікке тілу әдісі ұсынылады (Оливков). Егер де жануар денесінің температурасы көтеріңкі күйінде қала берсе, онда оған қызуын төмендететін дәрі береді.
Сақтық шарасы.Кестірілгеннің артынан 15 - 20 минуттан кейін, серуендетіп жүргізу керек. Серуенге желден, тозаңнан, ластан қорғалған аулаға ғана шығару керек, өте сақтық шарасын қолдану қажет.
Вагиналит. Әдетте 5 -6 күнге қарай өршиді. Ол жалпы қынап қабығы ернеулерінің ерте жабысып кетуінен болады, соның салдарынан кестіру жарасы құм сағатының түріне айналады. Шығар тесігі болмағандықтан қабыну сұйығы жалпы қынап қабығы қуысының ішіне жиналады.
Клиникалық белгілері. Кестірілген жерінің жарасы беріштеніп, бітіп келе жатқан кезінде (5 - 6 күндерінде және одан да кейінірек) ұмасында ауырымпаз ісік пайда болады, ол үлкейіп кетеді де, жайылма ісік өршиді. Сол кезде жануардың температурасы көтеріледі, жалпы халі төмендейді, жүріс - тұрысы қиынға айналады. Шаншу тәрізді аурулар мен іш қабырғасы ауырымпаз жағдайға ұшырауы мүмкін.
Емдеу. Кестіру жарасының ішіне, түбіне жеткізе саусақ тығады, жалпы қынап қабығына жеткізе беріштеніп келе жатқан ткаының қабатын ірейді. Содан кейін, іле - шала, ұысым күшімен қабыну сұйығы жасалған канал арқылы сыртқа шығуға тырысады, соның нәтижесінде жануардың температурасы төмендейді, ісігі қайта бастайды да, жайылма ісігі жоғалып кетеді. Екінші қайтара тағы да жабысып қалмауы үшін, профессор Оливков кестіру жарасын тығындап (дренаж салып) қоюды ұсынады.

Жарамсыздыққа шығарылған қошқарларға кестіруді жүргізу техникасы

Қошқарлар мен текелерді кастрациялау 4-6 ай жасында жүргізіледі. Операциялық өрісті өңдегеннен кейін сіңірдің ашылуы жүзеге асырылады. Жалпы вагинальды мембрананы ашып, өтпелі байламды кескеннен кейін ұрықтарды ампутациялау жүргізіледі. Ветеринарлық тәжірибеде жас қошқарлар мен текелер тұқым арқандарын кесу әдісін кеңінен қолданады. Осылайша кастрация кейінгі асқынулардың ең аз мөлшерін береді. Бұл тұқым сымдарының үзілуімен кастрация жарасында одан әрі өлетін тіндер, сондай-ақ қызыл иектің ашық жараларында әрдайым ластанатын лигатуралар қалмайтындығына байланысты.
Жалпы алғанда, кастрацияланған жануарлар бақыланбағандармен салыстырғанда тезірек жұмыс істейді, ет сапасының көрсеткіштері жақсарады, жұмыс істейтін жануарлар сабырлы болады, ұстау жағдайлары, топтық күтім, асылдандыру жұмыстары жеңілдейді, байланысты жұптасудың алдын алады, сондықтан деформация қаупі азаяды.

Текелердің жыныс мүшелерінің қысқаша анатомиялық-топографиялық сипаттамасы:
1) ішкі жыныс жолдарын қамтитын қосалқылары бар екі жұптық жыныс бездері - ұрық бездері және тұқым өткізгіштері;

2) ұма-ұрықтар орналасқан қорғаныш тері-бұлшықет қапшығы;

3) сыртқы несеп-жыныс каналы бар жыныс мүшесінің;

4) қосалқы жыныс бездері (везикулалық, простата және пияз).

Текелерді кастрациялау әдістері, жасы және дайындығы: операция қарапайым және жануарға ауыртпалықсыз болып саналады. Ережелерден ауытқып жасалған немқұрайлылық пен операция күтілетін нәтиже бермейтінін немесе тіпті оны қиындататынын ұмытпаңыз.
Сондықтан манипуляцияны тек хирургиялық материал мен құрал, анестезия және дезинфекция құралдары бар маман жүргізуі керек.
Текелер, дәл осы жануардың осындай ерекшелігі бар, 3-4 жас аралығындағы дұрыс және тиімді болып саналады. Ұрықтардың репродуктивті функциясы күшін жоғалтқан кезде және толыққанды сау тұқым бере алмайды.
Текелерді кастрациялау үшін екі әдіс жабық және ашық, ал екі әдіс қанды немесе қансыз болады.
Ұрықтарды алып тастау аз "жағымды" сезім тудыратынын түсіну керек, сондықтан жануар байланған және операцияның басынан аяғына дейін сакральды-дорсальды күйде ұсталады.
Жасы ұлғайған сайын текелер кастрацияға төзеді. Сондықтан жануарға алдын-ала анальгетиктер қолданылады, новокаин ерітіндісі 3 %, кем дегенде 10 мл дозада қолданылады, препарат оның қалыңдығына немесе тікелей ұрыққа енгізіледі.
Жара бетінің қабынуының алдын алу үшін антибиотиктерді бұлшықет ішіне енгізуге рұқсат етіледі

Қанды ашық әдіс: кастрацияның ең көп таралған әдісі. операция үшін оңтайлысы-екі апта. Операция алдында септика мен антисептика ережелері туралы ұмытпау қажет. Қолдар үшін дезинфекциялық құрал ретінде 76% алкогольді (алкогольді майлықтар) немесе йодтың алкоголь ерітіндісін қолдануға болады. Операциядан бұрын сіңірді жуу керек, содан кейін одан шаш сызығы алынып, йод ерітіндісімен өңделеді. Барлық осы манипуляциялардан кейін кастрация басталады.
Өткір скальпельмен сіңірдің түбінен қосымшаларға бөлінуі жүзеге асырылады, содан кейін ішкі вагинальды қабық кесіледі. Содан кейін саусақтарыңызбен ұрықтарды сыртқа шығаруға көмектесеміз (жыныстық бездер оңай және еркін шығады, егер сіз оны сығып жатсаңыз, қосымшаны бассаңыз және базада емес). Ұрықтан ұстап, оны өзімізге тартып, тұқымдық арқанды кесіңіз. Ұнтақтар үшін әртүрлі топтағы антибиотик ұнтақтарын, сульфаниламидті препараттарды немесе олардың қоспасын (стрептомицин, стрептоцид, пенициллин) қолданып, бездерден бос сіңір жараның шеттерінен алынып, оларды соқыр ету үшін жараның шеттерін қысады, бұл сауығу процесін жеңілдетеді және патогендік микрофлораның енуін қиындатады, сыртынан операция өрісі йод ерітіндісімен өңделеді.
Айта кету керек, бұл әдістің ерекшелігі-вагинальды мембрананың бөлінуі, іш және жамбас қуыстарына өту. Бұл постастрациялық ауыр зардаптарға әкелуі мүмкін.

Қанды жабық әдіс: өте сирек қолданылатын ең ауыр деп саналады. сіңірді кесудің әртүрлі әдістері бар:

* сіңірдің түбін краниальды бетке бойлық бөлу;

* бөлетін сызық бойынша ұманың бойлық қимасы;

* ұманың түбін екі сантиметр қашықтықта ампутациялау.

Операцияға кірісе отырып, біз операцияға және операциялық өріске дайындық ережелерін сақтаймыз. ережелер ашық әдіспен біз гонадаларға қол тигізбеу және жануарға қосымша ауырсыну әкелмеу үшін скотумның түбін қолмен ұстап, тартамыз. Хирургиялық қайшылардың көмегімен 2 см шегініп, түбін алып тастаңыз. Жалпы вагинальды мембранада ұрықтарды босату арқылы сіңірді қысыңыз. Жібек лигатурасы (екі тігіс) тұқымдық кантиканың ең күрделі орнына қолданылады, лигатураның дұрыс орналасуы және болашақта сәтсіздікке ұшырамауы маңызды. Біз 1,5 см артқа шегінеміз, лигатураларды жібермей, оның қабаттасуының адалдығын тексереміз, егер күмән жоқ болса, біз түйіннен 1 см артқа шегінеміз, лигатураның соңын кесеміз. Ақыр соңында олар ұнтақты ашық әдіспен бірдей ұнтақтар түрінде қолданды.
Скотальды ампутациямен қанды әдіс: бұл әдіс негізінен ескі текелерде қолданылады. Себебі, жас ұлғайған сайын аталық бездері түсіріледі төмен торсальнып буындардың жетіп, уақыт едәуір көлемін ұма және жыныс бездерінің. Бұл одан әрі ластануға және әртүрлі аурулар мен асқынулардың дамуына қауіп төндіреді. Бұған жол бермеу үшін мұндай әдіс бар.
Сонымен қатар, асылдандыруға жарамсыз өндіргіш-қошқарларды кестірген соң жүргізілген кешенді бағалаудан кейін асылтұқымды шаруашылықта аталық және аналық малдар күтілмеген шағылысып, төлдемейді. Бұл жағдай тұқымды асылдандыру және өнімділік сапасын жақсартып, асылтұқымды қойларды өсіруге мүмкіндік береді. Кәрі өндіргіш-қошқарларды жалпы қабылданған ашық қанды әдіспен лигатурада кестірген кезде, көп жағдайда қауіпті дәрежедегі септикалық асқынулар байқалады. Сондықтан да мұндай кәрі өндіргіш-қошқарлардың ұмасының ерекшелігіне байланысты операция жарасының көлемін кішірейту үшін енді ұманың терісімен қоса алып тастау көзделеді.

Ізденіс ЖШС-дегі жоғарыда көрсетілген өндірістік мәселелерге байланысты кәрі өндіргіш-қошқарлардың сыртқы жыныс мүшелерінің анатомиясын оқып-меңгеру негізінде Занд қысқашының көмегімен ұманы толықтай алып тастау операциясын жүргізу техникасын тәжірибе жүзінде меңгеруді алдымызға мақсат етіп қойдық. Жарамсыздыққа шығарылған өндіргіш-қошқарларды кестіру бойынша жүргізілеген тәжірибелер саны 1-кестеде көрсетілген.
Кәрі қошқарларды кестіру кезінде асау қошқарларды тыныштандыру үшін Чехиялық Спофа фирмасынан шығарылған рометар (2% ерітінді) препаратын ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.