Педагогикалық коммуникативті біліктілік

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 11 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТІРЛІГІ

Қ. ЖҰБАНОВ АТЫНДАҒЫ АҚТӨБЕ ӨҢІРЛІК УНИВЕРСИТЕТІ

$C:\Users\User\Desktop\магистратура\Рисунок1.pngРисунок1$

Факультет: техникалық

Кафедра: металлургия және тау-кен ісі

Мәнжазба: Мәнжазба

«Жоғары мектеп педагогикасы» ОМӨЖ бойынша

Тақырыбы: «Педагогикалық коммуникативті біліктілік»

Орындаған: Сағынбекова Г. Б.

Тексерген: п. ғ. к., аға оқытушы Тоғайбаева А. К.

Ақтөбе, 2020

МАЗМҰНЫ

Кіріспе: Кіріспе

3: 3

: 1.

Кіріспе: Қазақстанда жоғары білім алу жүйесінің дамуы

3: 4

: 2.

Кіріспе: Педагогтердің коммуникативтік біліктілігі білім беру ұйымын дамыту факторы ретінде

3: 8

Кіріспе: Қорытынды

3: 10

Кіріспе: Пайдаланылған әдебиеттер

3: 11

Кіріспе:

КІРІСПЕ

Мектептің қазіргі жағдайында білім беру процесін құрудың негізгі қағидасы оқушының жеке басын дамытуға, оны нәтижелі оқуға, білім беру қажеттіліктерін, танымдық қызығушылықтарын және болашақ кәсіби қажеттіліктерін жүзеге асыруға мүмкіндік беретін іс-қимыл тәсілдерімен қаруландыруға бағытталған. Сондықтан негізгі міндет ретінде оқушының жеке басының дамуына ықпал ететін білім беру ортасын ұйымдастыру міндеті қойылады. Қойылған міндетті шешу педагогикалық кадрлардың кәсіби біліктілігіне тікелей байланысты [4] .

"Мұғалімнің кәсіби стандартында" айтылғандай: "мұғалім - білім беруді реформалаудың негізгі тұлғасы. Қарқынды дамып келе жатқан ашық әлемде мұғалім өз оқушыларына үнемі көрсетіп отыруы керек негізгі кәсіби сапа-бұл оқу қабілеті.

Демек, МББС-ты жалпы білім беретін мектепке енгізудің маңызды шарты - мұғалімді даярлау, оның философиялық және педагогикалық ұстанымын, әдіснамалық, дидактикалық, коммуникативті, әдістемелік және басқа да біліктіліктерін қалыптастыру.

Мұғалімнің коммуникативті біліктілігі оның психологиялық-педагогикалық құзіреттілігінің маңызды бөлігі болып табылады. Е. В. Филатованың пікірінше, коммуникативті біліктілік - мұғалімнің кәсібилігінің негізі, оның мәні білім беру процесінің негізгі субъектілерімен өзара әрекеттесуде.

Педагогтың коммуникативтік біліктілігі баланың дамуын психологиялық-педагогикалық қолдаудың тиімді шарты болып табылады, ол мазмұнында, жайлылық пен қауіпсіздік дәрежесінде, оқу ақпаратының өзгермелілігінде, оқу процесінің икемділігінде көрінеді [6] .

Сонымен қатар, мұғалімдердің коммуникативті біліктілігі, егер ол ұйымдастырушылық-педагогикалық және психологиялық-педагогикалық жағдайлар жүйесімен қамтамасыз етілсе және кәсіби қарым-қатынас жағдайына, проблемалыққа, мотивацияға, даралануға сүйену қағидаттарына негізделген болса, білім беру ұйымын дамытудың факторы болады.

Бұл мәселені: Г. М. Андреева, О. В. Зензерова, М. Я. Демьяненко, В. А. Кан-Калик, Н. Д. Никандров, К. А. Лазаренко, Т. Н. Щербакова және басқалар зерттеген.

Осылайша, білім беру ұйымын дамыту факторы ретінде мұғалімдердің коммуникативті біліктілігі білім беру саласында өте өзекті болып табылады.

Педагогтердің коммуникативтілік біліктілігінің түсінігі және мәні

Ресейлік білім беруді модернизациялау тұжырымдамасына сәйкес оның негізгі мақсаттары: еңбек нарығында бәсекеге қабілетті, білікті, жауапты, мамандығы бойынша әлемдік стандарттар деңгейінде тиімді жұмыс істеуге қабілетті, тұрақты кәсіби өсуге, әлеуметтік және кәсіби ұтқырлыққа дайын білікті қызметкерді даярлау.

Зерттеушілер атап өткендей: В. А. Болотова, В. В. Серикова, М. А. Чошанов "біліңтілік" - бұл жеке тұлғаның өзін-өзі жүзеге асыруына, білім алушының әлемде өз орнын табуына ықпал ететін білім, білік, білімнің болу тәсілі, нәтижесінде білім жоғары мотивацияланған және шынайы мағынада тұлғаға бағытталған, жеке әлеуетке деген сұранысты қамтамасыз етеді, басқаларды жеке тану және оның өзіндік маңыздылығын түсіну.

А. Б. Добрович "коммуникативтік біліктілікті" байланысқа тұрақты дайындық ретінде қарастырады. Мұны ғалымдарға сана, ойлау тұрғысынан түсіндіреді. Адам ойлайды және бұл оның диалог режимінде өмір сүретінін білдіреді, ал адам өзінің интуитивті үміттеріне, сондай-ақ серіктесінің үміттеріне сәйкес өзгеретін жағдайды үнемі ескеруі керек.

В. А. Кан-Калик, Н. Д. Никандров коммуникативті біліктілікті адам өмірінің барлық түрлерінде кездесетін адам өмірінің ажырамас бөлігі ретінде анықтады. Олар мәселе барлық адамдар осы немесе басқа коммуникациялық актілердің қалай жүзеге асырылатындығын елестете бермейтіндігінде екенін айтады. Бұдан шығатыны, осы коммуникативті әрекеттерді орындау үшін белгілі бір дағдылар мен қабілеттерге ие болу керек. Тиісінше, оқу процесінде тұлғаның коммуникативтік біліктілігін қалыптастыруға арналған мақсатты көзқарас алдын-ала анықталуы керек, яғни қалыптастыру әдістері мен құралдары анықталуы керек [5] .

Біз коммуникативтік біліктілікті қалыптастыруды мұғалімнің жеке және кәсіби қасиеттерін өзектендіру тәсілі ретінде қарастырамыз. Бұл процесс, ең алдымен, біліктілік тәсіл контекстінде тұлғаға бағытталған білім беру ортасы жағдайында білім беру процесі субъектілерінің мақсатты педагогикалық өзара әрекеттесуімен сипатталады.

Бұл процестің негізгі сипаттамалары коммуникативті жағдайды талдау қабілеттерін, коммуникативті іс-әрекетті жоспарлау және жоспарлау әдістерін, тұлғааралық және кәсіби өзара әрекеттесу дағдыларын, жеке коммуникативті іс-әрекетті объективті бағалау қабілеттерін және интеллектуалды-жеке және кәсіби рефлексия арқылы коммуникативті өзара әрекеттесу жағдайларын игеруге бағытталған.

Г. М. Андреева байланыстың 3 негізгі функциясын анықтайды:

коммуникативтік, соның ішінде ақпарат алмасу;
өзара іс-қимылды ұйымдастыруды көздейтін интерактивтік;
перцептивті, басқа адамның бейнесін қабылдау және қалыптастыру процесін көрсететін және өзара әрекеттесуді орнататын [1] . Әрі қарай, бірнеше блоктардан тұратын мұғалімдердің коммуникативті дағдыларын қарастырыңыз:- әлеуметтік-психологиялық; - адамгершілік-этикалық; - эстетикалық; - технологиялық. Әлеуметтік - психологиялық блокқа студенттерді қарым - қатынасқа орналастыру, жағымды әсер ету (өзін-өзі тану қабілеті), рефлексия, дұрыс қабылдау, әр бала мен топтың өзіндік ерекшелігін, оның мәртебелік құрылымын түсіну, пәнаралық қатынастардың дамуын болжау, психологиялық құралдарды қолдану жатады - ауызша, вербалды емес, коммуникативті әсердің психологиялық механизмдері - ұсыныстар, сенімдер. Моральдық-этикалық блоктың құрылымына адамгершілік, демократиялық негізде қарым-қатынас құру, кәсіби этика принциптері мен ережелерін басшылыққа алу, әр баланың жеке басының қадір-қасиетін бекіту мүмкіндігі кіреді. Сыныппен және әр оқушымен шығармашылық ынтымақтастықты ұйымдастырыңыз, қарым-қатынастың қолайлы моральдық климатын бастаңыз. Эстетикалық блокқа мыналар кіреді: ішкі және сыртқы тұлғалық көріністерді үйлестіру, көркем, эстетикалық мәнерлі болу. Оқушыларды жоғары қарым-қатынас мәдениетімен таныстыру, олардың эмоционалды тонусы мен оптимистік көзқарасын, қарым-қатынас қуанышын, сұлулық сезімін ояту. Технологиялық блоктың құрылымына оқу - тәрбие құралдарын, әдістерді, тәсілдерді, қарым-қатынасты басқару стилін пайдалану, педагогикалық әдепті сақтау іскерліктері кіреді. Коммуникативті және пәндік өзара әрекеттесуді органикалық түрде біріктіріп, оның тәрбиелік тиімділігін қамтамасыз етіңіз. Коммуникативтік біліктілік құрылымындағы мұғалімнің нақты жеке қасиеті - педагогикалық қарым-қатынас. Педагогикалық қарым-қатынастың маңызды белгісі - бұл жеке тарту (лат. аttrachere-тарту, тарту) мұғалімдер балалармен қарым-қатынас қуанышын сезінудің алғышарты ретінде [10] . Сонымен қатар, мұғалімнің коммуникативтік біліктілігін оның мінез-құлық үлгілері арқылы қарастыруға болады. Нақты мысалдар келтірейік. Дикторлық Модель ("Монблан") . Педагог білім алушылардан шеттетілді. Оқып-үйренушілері - тек бет-әлпетсіз тыңдаушылар тобы. Ешқандай тұлғалық өзара іс-қимылсыз. Педагогикалық функциялар ақпараттық хабарламаға дейін азаяды. Нәтижесінде: психологиялық байланыстың болмауы, демек, студенттердің бастамашылдығы мен енжарлығы. Байланыссыз Модель ("Қытай қабырғасы") психологиялық мазмұны жағынан біріншіге өте жақын. Айырмашылығы - педагог пен білім алушылар арасында еркін немесе байқаусызда тұрғызылған қарым-қатынас кедергісіне байланысты кері байланыс әлсіз. Мұндай тосқауылдың рөлі болуы мүмкін: қандай-да бір жағынан ынтымақтастыққа деген ұмтылыстың болмауы, сабақтың диалогтық емес, ақпараттық сипаты; мұғалімнің өз мәртебесін еріксіз баса көрсетуі, студенттерге деген ықылас. Салдары: оқушылармен әлсіз өзара әрекеттесу, ал олардың тарапынан - мұғалімге немқұрайлы қарау. Дифференциалды назар аудару моделі ("Локатор") оқушылармен сайлау қатынастарына негізделген. Қарым-қатынаста ол оларды команданың көңіл-күйіне баса назар аударатын, оларға назар аударатын ерекше индикаторлар жағдайына қояды. Сыныптағы мұндай қарым-қатынас моделінің себептерінің бірі оқытуды дараландыруды фронтальды тәсілмен біріктіре алмау болуы мүмкін. Нәтижесі: мұғалім - ұжым жүйесіндегі өзара әрекеттесу актісінің тұтастығы бұзылады, ол ситуациялық байланыстардың фрагментациясымен ауыстырылады. Гипорефлекс моделі ("Тетерев") - бұл мұғалім қарым-қатынаста өзін-өзі жабады: оның сөйлеуі негізінен монолог болып табылады. Сөйлескен кезде ол өзін ғана естиді және тыңдаушыларға жауап бермейді. Бірлескен жұмыс барысында да мұндай мұғалім өз идеяларына сіңіп, басқаларға эмоционалды саңырау көрсетеді. Нәтижесі: студенттер мен оқытушылар арасындағы өзара іс-қимыл іс жүзінде жоқ, ал соңғысының айналасында психологиялық вакуум өрісі пайда болады. Байланыс процесінің жақтары бір-бірінен айтарлықтай оқшауланған, оқу-тәрбие әсері формальды түрде ұсынылған.

Гиперрефлекс моделі ("Гамлет") алдыңғы психологиялық кенепке қарама-қарсы. Педагог кепілдік емес, мазмұндық тарап өзара іс-қимыл, қанша дегенмен, ол қабылданады қоршаған. Тұлғааралық қатынастар ол үшін басым мәнге ие болады. Ол өзінің дәлелдерінің тиімділігіне, іс-әрекеттерінің дұрыстығына үнемі күмәнданады. Оқушылардың психологиялық атмосферасының нюанстарына күрт әсер етеді, оларды өз есебіне алады. Нәтижесі: мұғалімнің жоғары әлеуметтік-психологиялық сезімталдығы, оның репликаларға және аудиторияның әрекеттеріне жеткіліксіз реакцияларына әкеледі. Мұндай мінез-құлық үлгісінде Үкіметтің тізгіндері студенттердің қолында болуы мүмкін, ал мұғалім қарым-қатынаста жетекші орын алады.

Икемсіз жауап беру моделі ("Робот") . Мұғалімнің оқушылармен қарым-қатынасы қатаң бағдарлама бойынша құрылады, онда сабақтың мақсаттары мен міндеттері нақты сақталады, әдістемелік әдістер дидактикалық тұрғыдан негізделген, фактілерді ұсынудың және дәлелдеудің мінсіз логикасы бар, бет-әлпеті мен қимылдары жылтыратылған, бірақ мұғалім қарым-қатынастың өзгеретін жағдайларын түсіну сезіміне ие емес. Олар оқушылардың педагогикалық жарамдылығын, құрамы мен психикалық жағдайын, олардың жас және этникалық ерекшеліктерін ескермейді. Мінсіз жоспарланған және әдістемелік тұрғыдан дамыған сабақ өзінің мақсатына жетпей, әлеуметтік-психологиялық шындықтың рифтеріне бөлінеді. Нәтижесі: педагогикалық өзара әрекеттестіктің төмен әсері.

Авторитарлық Модель ("мен - өзім") . Оқу процесі толығымен мұғалімге бағытталған. Ол басты және жалғыз актер. Одан сұраулар мен жауаптар, пікірлер мен дәлелдер келеді. Ол мен аудитория арасында шығармашылық өзара іс-қимыл жоқ. Мұғалімнің біржақты әрекеті өзін тек орындаушылар ретінде білетін, іс-әрекетке арналған нұсқауларды күтетін студенттердің кез-келген жеке бастамасын басады. Олардың танымдық және әлеуметтік белсенділігі минимумға дейін төмендейді. Нәтижесі: студенттердің бастамашылдығы тәрбиеленеді, оқытудың шығармашылық сипаты жоғалады, танымдық белсенділіктің мотивациялық саласы бұрмаланады.

Белсенді өзара әрекеттесу моделі ("Одақ") . Мұғалім үнемі оқушылармен диалогта болады, оларды үлкен көңіл-күйде ұстайды, бастаманы қолдайды, ұжымның психологиялық климатындағы өзгерістерді оңай түсінеді және оларға икемді жауап береді. Рөлдік қашықтықты сақтай отырып, достық қарым-қатынас стилі басым. Салдары: туындайтын оқу, ұйымдастырушылық және этикалық мәселелер бірлескен күш-жігермен шығармашылықпен шешіледі. Бұл модель ең тиімді [8] .

Сондай-ақ, коммуникативтік біліктілікті дамыту критерийлері бар:

- ауызша және ауызша емес ақпарат алмасу, сондай-ақ сұхбаттасушының жеке қасиеттері мен қасиеттерін диагностикалау мүмкіндігі;

- белгілі бір әлеуметтік маңызды мақсаттарға жету үшін стратегияны, тактиканы және техниканы, адамдармен өзара әрекеттесуді, олардың бірлескен іс-әрекеттерін ұйымдастыра білу;

- әңгімелесушімен сәйкестендіру, қарым-қатынас бойынша серіктес оны қалай қабылдайтынын түсіну және оған жанашырлықпен қарау қабілеті [7] .

Осылайша, коммуникативті біліктілік көп өлшемді құбылыс ретінде әрекет етеді, ол процесте және оны құрылымдау нәтижесінде көрінеді.

Педагогтердің коммуникативтік біліктілігі білім беру ұйымын дамыту факторы ретінде

Коммуникативтік құзыреттілікті пайдалану білім беру ұйымының зияткерлік, шығармашылық және адамгершілік дамуының міндетті шарты болып табылады.

Мұғалім үшін коммуникативті құзыреттілік - педагогикалық жұмыстың тиімділігін арттыру құралы, оқушы үшін - оны оқытудың өнімділігін жеңілдететін және жақсартатын құрал.

Сонымен, мұғалімдердің коммуникативті құзыреттілігі, егер оның дамуына келесі құрылымдық элементтер ықпал етсе, білім беру ұйымын дамытудың факторы болады.

Біріншіден, білім беру ұйымындағы мұғалімдердің коммуникативті құзыреттілігін дамытудың тиімділігі көбінесе дұрыс таңдалған оқыту әдістеріне, яғни мұғалімнің әкімшілікпен, басқа мұғалімдермен, ата-аналармен және студенттермен қойылған мақсаттарға жету тәсіліне байланысты.

Оқу процесінде коммуникативтік құзыреттілікті дамыту үшін қолдануға болатын оқыту әдістеріне дәстүрлі әдістер, белсенді оқыту әдістері, тренингтер, қашықтықтан оқыту әдістері жатады.

Дәстүрлі әдістерге дәрістер, семинарлар, оқу фильмдерін қарау, оқу мәтіндерімен тәуелсіз жұмыс, жазбаша тапсырмалар кіреді. Бұл әдістер оқу шығындарын азайтады, монологиялық және диалогтық сөйлеудің үлгісін көрсетуге мүмкіндік береді, ауызша және жазбаша сөйлеуді, тыңдаушылардың тілдік мәдениетін дамытуға мүмкіндік береді. Алайда, коммуникативтік құзыреттілікті дамыту үшін дәстүрлі әдістер аз тиімді.

Коммуникативтік құзыреттілікті дамытудағы үлкен мүмкіндіктер белсенді оқыту әдістеріне негізделген. Мұндай әдістерге семинар, пікірталастар, пікірталастар, дөңгелек үстелдер, іскерлік және рөлдік ойындар кіреді. Бұл әдістер нақты коммуникативті жағдайларды модельдеуге, нақты коммуникативті мәселенің шешімін табуға және қабылданған шешімдердің салдарын сезінуге мүмкіндік береді. Белсенді оқыту әдістері өте тиімді, өйткені олар студенттерге типтік жағдайларда тұлғааралық дағдыларды дамытуға, кері байланыс алуға, мінез-құлқын түзетуге және қарым-қатынас мәселелерін шешудің балама жолдарын табуға мүмкіндік береді.

Барлық жерде енгізілген қашықтықтан оқыту немесе оны жиі атайды, электронды оқыту зерттелетін материалдың жоғары құрылымдық деңгейімен және оның ассимиляциясын кезең-кезеңімен бағалаумен сипатталады. Қашықтықтан оқыту үйде оқитын мүмкіндігі шектеулі студенттер үшін өте маңызды [4] .

Екіншіден, мұғалімдердің коммуникативті құзыреттілігіне оқу орнын басқару процесі әсер етеді. Мектеп әлеуметтік ұйым болғандықтан, ол адамдардың (мұғалімдер, студенттер, ата-аналар) бірлескен іс-әрекетінің жүйесі болғандықтан, оны басқару туралы сөйлескен жөн.

Қазіргі кезеңде білім беру мекемесін басқаруды құру жеке тұлғаның жалпы дамуын тежеп қана қоймай, сонымен қатар мұғалімді үнемі өзгеріп отыратын әлем жағдайында қажетті сапа ретінде кәсіби өзін-өзі қамтамасыз етуді дамытуға ынталандыру үшін қажет. Мұндай басқарудың негізі оның барлық субъектілерінің кәсіби өсуі үшін семантикалық өрісті құратын оның қатысушылары арасындағы шығармашылық кәсіби өзара әрекеттесу болып табылады.

Оқу орнының ұйымдық құрылымын құру жеткіліксіз, адамдардың бірлескен қызметінің тиімділігін қамтамасыз ету қажет. Ол үшін сізге қажет:

- орындаушылар олардан қандай нәтижелер күтетінін түсінеді;

- жақсы нәтижелерге қызығушылық;

- әркім атқарылған жұмыстарға қанағаттанушылық сезінеді; ;

- білім беру ұйымында қолайлы әлеуметтік-психологиялық ахуал қалыптасқан.

Үшіншіден, педагогтердің коммуникативтік құзыреттілігін дамытуға өздігінен білім алу, біліктілікті арттыру курстары, жалпы оқытулар, педагогикалық тренингтер, әдістемелік кеңеске, конференцияға қатысу және т. б. әсер етеді. Біліктілікті арттыру жүйесі шеңберінде педагогтің өз мүмкіндіктерін өзектендіруге арналған қызметін үйлестіру мүмкін.

Төртіншіден, мұғалімдердің коммуникативтік құзыреттілігін дамытуға сабақтан тыс іс-шаралар айтарлықтай әсер етеді: үйірмелер, секциялар, шығармашылық бірлестіктер ұйымдастыру. Мұғалімдердің өз мүдделерін, белгілі бір іске деген қызығушылығын ашу мүмкіндігі осы құзіреттілікті жүзеге асыруға ықпал етеді.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.