Мемлекеттің бизнеспен арақатынасының құқықтық астары
Тақырып №9. Мемлекеттің бизнеспен арақатынасының құқықтық астары
Дәріс жоспары:
1.Мемлекеттің бақылау функциясын жүзеге асыруы және бизнес
2.Мемлекеттің бизнеспен арақатысының құқықтық негіздері
3.Ғаламдану үрдісінің Қазақстан экономикасына ықпалы
1. Құқықтық экономикалық талдауының негізін қалағандар Гидо Калабрези және Рональд Коуз. Оны ары қарай дамытқан Гари Беккен болатын.
Құқықтық экономикалық талдауының қатарына жататындар өте көп. Мысалы, меншік иесі болу, еркін еңбек ету, қызмет саласы мен кәсіпті еркін таңдап алу және т.б. құқықтарды айтуға болады. Экономикалық құқықтардың ішіндегі ең маңыздысы меншік құқығына ие болу. Оның өзі адамның экономикалық жағынан тәуелсіз болуына әкеліп соғады. Сондықтан меншік құқығын адам мен азаматтың құқықтық жағдайының экономикалық негізі деп қарауға болады. Меншік құқығының мазмұнына субъектінің өз қалауынша иелену, пайдалану және оған билік ету құқығы кіреді.
Осы құқықтардың арасында ең бастысы жерді қосқанда жеке мпеншік құқығы, кәсіпкерлік қызмет еркіндігі құқығы аса маңызды болып табылады. Жеке меншік елдің экономикалық дамуындағы аса қуатты ынталандырушы жәйт болып табылады. Осыи құқықтарды белгілей отырып Қазақстан Республикасының Конституциясы оларға кепілдік береді.
Кәсіпкерлік қызмет еркіндігі құқығы жеке меншік құқығымен тығыз байланысты. Мұндай құқық нарықтық экономиканың құқықтық базасы ретінде көрінеді. Мемлекет арам ниетті бәсекелестік пен монополияға жол бермеуге мүдделі. Арам ниетті бәсекелестік дегеніміз - бәсекелестік күресті заңсыз және әділетсіз жолдармен жүргізу. Алайда, бәсекелестіктің болмауы экономикалық және технологиялық процесті тежейді. Шағын және орта бизнес белсенділігін төмендетеді. Бағаның жоғары болуына итермелейді. Жосықсыз бәсекеге Конституция тыйым салады, өйткені ол азаматтар үшін баға туралы келісімдер жасаудан (жоғары бағаны ұстап тұру үшін), нарықты бөлісуден, нарықтан басқа кәсіпкерлерді тайдырудан теріс көрініс табады.
Кәсіпкерлік қызмет дегеніміз - дербес ынталы қызмет, ол пайда алу немесе табыс үшін өз атынан жүргізіліп, қаупін өзі көтереді, сондай-ақөзінің мүліктік жауапкершілігімен жүзеге асырылады. Кәсіпкерлік қызметті бір адам жеке немесе басқа адамдармен бірлесіп жалдамалы еңбекті қолданып та немесе қолданбай да жүргізе береді.
Азаматтардың құқық бұзушылықтың экономикалық талдауын екі түрде қарастыруға болады:
1. екі жақ келісім шарт бекітеді, бұл келісім шартта өнімді сақтау туралы шарттар тәуекелділіктің таратылуын бейнелейді
2. екі жақ келісім шартты бекітпейді, сондықтан да міндетті түрде құқықтық міндеттемелердің мінездемесіне және табиғатына қарау керек. Олар келесідей: ұқұқыпсыздық, қатал жауапкершілік, жалпы себептілік, қарама-қарсы кінә, салыстырмалы ұқыпсыздық.
Қазақстанның экономикалық заңдылықтары біршама өзгерістерді басынан кешірген болатын. 1991 жылдан бастап экономикаға байланысты 150-ден жоғары заңдар қабылданған болатын. Еліміздің маңызды оқиғалардың бірі - Азаматтық Кодексті қабылдау болып табылады. 1995 жылы Кедендік Кодекс қабылданған болатын. Қазақстанның экономикалық заңдылығының белсенді түрде қарастырылуы жүріп жатыр.
2. Келісім шарт - бұл арнайы бір міндетті орындау үшін келісім шартта бекітілген сатып алушы мен (біздің жағдайда ол мемлекет) сатушының арасындағы келісім болып табылады. Мұндай келісім шарттың көлемі бір беттен мың бетке дейін жетуі мүмкін. Мемлекеттік сатып алу келісім шарттың екі түрі бар:
1. Шығындарды өтеу
2. Бағалардың бекітілуі
Шығындарды өтеу келісім шарты бойынша, бекітілген уақыт мерзімінде келісім шартта көзделген барлық талаптарды орындауына өзінің күшін салуына міндеттейді. Бағалардың бекітілуі келісім шартты бекіткен кезде келісім шарт бойынша барлық міндеттерді орындайтынына кепіл береді. Ынталандырушы келісім шарттың негізгі екі түрін атап өтуге болады:
1. бағалардың бекітілуін қоздыратын келісім шарт
2. шығындар + ынталандырушы төлем
Келісім шарттың бекітілуінің алдында мемлекет пен орындаушы келесі элементтерді қарастырып алады:
1. жоспарлы шығындар
2. жоспарлы пайда - жоспарлы шығындардың орындаулы бойынша алған қаламақы
3. максималды баға - мемлекет төлеуіне кепілдік беретін сома
4. тарату формуласы - мемлекет пен фирма шығындарды тарататын келісім шарт.
Бағалардың бекітілу келісім шарты қайталама ретінде мынадай жағдайда жасалынады:
1. болашақта келісім шарттың шараларын орындау кезіндегі болжамдалатын өзгерістер
2. келісім шарттың орындалуы аяқталған кезде бағалардың өзгеруі кезінде.
Шығындарды өтеу үшін келісім шарттың мынадай негізгі төрт түрін бөліп көрсетуге болады:
1. құн + нақты пайда
2. пайдасыз құнды өтеу
3. бөлінген құн
4. құн + ынталандырушы пайда
Жоғарыда көрсетілген келісім шарт бойынша мемлекет барлық шығындардың өтеуіне кепілдеме береді.
Мемлекеттік сатып алулар төменде көрсетілген әдістердің біреуімен ғана жүзеге асады:
1. ресми жарнамалау арқылы
2. келіссөз жүргізу арқылы
Ең көп тараған әдістердің бірі ресми жарнамалау болып табылады.
Ресми жарнамалау 4 процедура бөлінеді:
1. келісім шарттың бекітілуіне шақыруларды дайындау
2. тапсырыстарды тарату және жариялау
3. тапсырыстарды тіркеу және оны бағалау
4. тапсырыстың ұтысын қамтамасыз ету
Ресми жарнамалаудың негізгі екі мақсаты бар:
1. толық және тәуелсіз бәсекелестен пайда табу
2. бәсекелестік мүмкіндігі тең қатысуға өтініш беретін субъектілерге ... жалғасы
Дәріс жоспары:
1.Мемлекеттің бақылау функциясын жүзеге асыруы және бизнес
2.Мемлекеттің бизнеспен арақатысының құқықтық негіздері
3.Ғаламдану үрдісінің Қазақстан экономикасына ықпалы
1. Құқықтық экономикалық талдауының негізін қалағандар Гидо Калабрези және Рональд Коуз. Оны ары қарай дамытқан Гари Беккен болатын.
Құқықтық экономикалық талдауының қатарына жататындар өте көп. Мысалы, меншік иесі болу, еркін еңбек ету, қызмет саласы мен кәсіпті еркін таңдап алу және т.б. құқықтарды айтуға болады. Экономикалық құқықтардың ішіндегі ең маңыздысы меншік құқығына ие болу. Оның өзі адамның экономикалық жағынан тәуелсіз болуына әкеліп соғады. Сондықтан меншік құқығын адам мен азаматтың құқықтық жағдайының экономикалық негізі деп қарауға болады. Меншік құқығының мазмұнына субъектінің өз қалауынша иелену, пайдалану және оған билік ету құқығы кіреді.
Осы құқықтардың арасында ең бастысы жерді қосқанда жеке мпеншік құқығы, кәсіпкерлік қызмет еркіндігі құқығы аса маңызды болып табылады. Жеке меншік елдің экономикалық дамуындағы аса қуатты ынталандырушы жәйт болып табылады. Осыи құқықтарды белгілей отырып Қазақстан Республикасының Конституциясы оларға кепілдік береді.
Кәсіпкерлік қызмет еркіндігі құқығы жеке меншік құқығымен тығыз байланысты. Мұндай құқық нарықтық экономиканың құқықтық базасы ретінде көрінеді. Мемлекет арам ниетті бәсекелестік пен монополияға жол бермеуге мүдделі. Арам ниетті бәсекелестік дегеніміз - бәсекелестік күресті заңсыз және әділетсіз жолдармен жүргізу. Алайда, бәсекелестіктің болмауы экономикалық және технологиялық процесті тежейді. Шағын және орта бизнес белсенділігін төмендетеді. Бағаның жоғары болуына итермелейді. Жосықсыз бәсекеге Конституция тыйым салады, өйткені ол азаматтар үшін баға туралы келісімдер жасаудан (жоғары бағаны ұстап тұру үшін), нарықты бөлісуден, нарықтан басқа кәсіпкерлерді тайдырудан теріс көрініс табады.
Кәсіпкерлік қызмет дегеніміз - дербес ынталы қызмет, ол пайда алу немесе табыс үшін өз атынан жүргізіліп, қаупін өзі көтереді, сондай-ақөзінің мүліктік жауапкершілігімен жүзеге асырылады. Кәсіпкерлік қызметті бір адам жеке немесе басқа адамдармен бірлесіп жалдамалы еңбекті қолданып та немесе қолданбай да жүргізе береді.
Азаматтардың құқық бұзушылықтың экономикалық талдауын екі түрде қарастыруға болады:
1. екі жақ келісім шарт бекітеді, бұл келісім шартта өнімді сақтау туралы шарттар тәуекелділіктің таратылуын бейнелейді
2. екі жақ келісім шартты бекітпейді, сондықтан да міндетті түрде құқықтық міндеттемелердің мінездемесіне және табиғатына қарау керек. Олар келесідей: ұқұқыпсыздық, қатал жауапкершілік, жалпы себептілік, қарама-қарсы кінә, салыстырмалы ұқыпсыздық.
Қазақстанның экономикалық заңдылықтары біршама өзгерістерді басынан кешірген болатын. 1991 жылдан бастап экономикаға байланысты 150-ден жоғары заңдар қабылданған болатын. Еліміздің маңызды оқиғалардың бірі - Азаматтық Кодексті қабылдау болып табылады. 1995 жылы Кедендік Кодекс қабылданған болатын. Қазақстанның экономикалық заңдылығының белсенді түрде қарастырылуы жүріп жатыр.
2. Келісім шарт - бұл арнайы бір міндетті орындау үшін келісім шартта бекітілген сатып алушы мен (біздің жағдайда ол мемлекет) сатушының арасындағы келісім болып табылады. Мұндай келісім шарттың көлемі бір беттен мың бетке дейін жетуі мүмкін. Мемлекеттік сатып алу келісім шарттың екі түрі бар:
1. Шығындарды өтеу
2. Бағалардың бекітілуі
Шығындарды өтеу келісім шарты бойынша, бекітілген уақыт мерзімінде келісім шартта көзделген барлық талаптарды орындауына өзінің күшін салуына міндеттейді. Бағалардың бекітілуі келісім шартты бекіткен кезде келісім шарт бойынша барлық міндеттерді орындайтынына кепіл береді. Ынталандырушы келісім шарттың негізгі екі түрін атап өтуге болады:
1. бағалардың бекітілуін қоздыратын келісім шарт
2. шығындар + ынталандырушы төлем
Келісім шарттың бекітілуінің алдында мемлекет пен орындаушы келесі элементтерді қарастырып алады:
1. жоспарлы шығындар
2. жоспарлы пайда - жоспарлы шығындардың орындаулы бойынша алған қаламақы
3. максималды баға - мемлекет төлеуіне кепілдік беретін сома
4. тарату формуласы - мемлекет пен фирма шығындарды тарататын келісім шарт.
Бағалардың бекітілу келісім шарты қайталама ретінде мынадай жағдайда жасалынады:
1. болашақта келісім шарттың шараларын орындау кезіндегі болжамдалатын өзгерістер
2. келісім шарттың орындалуы аяқталған кезде бағалардың өзгеруі кезінде.
Шығындарды өтеу үшін келісім шарттың мынадай негізгі төрт түрін бөліп көрсетуге болады:
1. құн + нақты пайда
2. пайдасыз құнды өтеу
3. бөлінген құн
4. құн + ынталандырушы пайда
Жоғарыда көрсетілген келісім шарт бойынша мемлекет барлық шығындардың өтеуіне кепілдеме береді.
Мемлекеттік сатып алулар төменде көрсетілген әдістердің біреуімен ғана жүзеге асады:
1. ресми жарнамалау арқылы
2. келіссөз жүргізу арқылы
Ең көп тараған әдістердің бірі ресми жарнамалау болып табылады.
Ресми жарнамалау 4 процедура бөлінеді:
1. келісім шарттың бекітілуіне шақыруларды дайындау
2. тапсырыстарды тарату және жариялау
3. тапсырыстарды тіркеу және оны бағалау
4. тапсырыстың ұтысын қамтамасыз ету
Ресми жарнамалаудың негізгі екі мақсаты бар:
1. толық және тәуелсіз бәсекелестен пайда табу
2. бәсекелестік мүмкіндігі тең қатысуға өтініш беретін субъектілерге ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz