Қазақ ақыны Абайдың философиясы және оған сын

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 5 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ
БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

Манаш Қозыбав атындағы Солтүстік Қазақстан университеті

БӨЖ № 2

Эссе тақырыбы: Абай философиясындағы адам мәселесі

Топ: Б(о) – 19к
Орындаған: Нышан А.Б.
Қабылдаған: Аубакирова Г.Р.

2020 оқу жылы
Мазмұны

І. Кіріспе
ІІ. Негізгі бөлім
Абай философиясындағы адам мәселесі
ІІІ Қорытынды
ІV. Пайдаланылған әдебиеттер

Абай философиясындағы адам мәселесі

Абайдың кептеген өлеңдері мен прозалық шығармаларында ... адам мен
адамгершілік, ұждан, мораль философиясына төтелей қатынасы бар, толып
жатқан бөлек-бөлек бір келемді, әрі сапалы ойшылдық пікірлері бар екені
даусыз .
Абай шығармаларын зерттеуге арналған еңбектер жеткілікті болғанымен,
оның философияның негізгі мәселелеріне байланысты көзқарастары жөнінде әлі
күнге дейін тиянақты пікір тұжырымдалған жоқ. Ойшыл ақынның терең ойы мен
дүниетанымының ішкі мазмұны ақырына дейін ашылып, түсіндірілмей келеді.
Бұған қоғамдық болмыстың өзекті мәселелері жөніндегі оның көзқарасының
күрделілігі, жүйесіздігі, тіпті, кейде қарама-қайшылықтары белгілі дәрежеде
қыңдық туғызды. Абай шығармашылығын зерттеудің алғашқы кезеңінде, 20-30
жылдарда ақынның идеялық мурасы қызу айтыстар тақырыбына айналды, Абай
философиясын діншілдігі басым әдеттегі бурж. идеалистік философияның жамап-
жасқаған бір түрі деп дәлелдемек болушылар да табылды (Қабылов I. Қазақ
ақыны Абайдың философиясы және оған сын. Адам мәселес- жер бетіндегі ең
жоғарғы даму сатысындағы тіршілік иесі, қоғамдық-тарихи әрекет пен
мәдениетті жасаушы.
Адам — философиясы, әлеуметтану, психология, физиология, педогогика,
медицина т.б. ғылымдардың объектісі болып табылады. Философияның негізгі
зерттеу нысандарының бірі адам екені көне заманнан белгілі. Адам мәселесі –
философияда толық шешімін таппаған  іргелі тақырып. Ертедегі ойшылдардың
адам жөніндегі, оның дүниедегі атқаратын қызметі мен алатын орны жайлы ой-
толғауларына тоқталып көрейікші. Грек ойшылы Протагор: Барлық заттың
өлшемі-адам деген қанатты сөзін тілге тиек етсе, Көне Қытай философы Лао
Цзы: Басқаларды білетін адам-ақылды, өзін танып білген адам – данышпан,-
депті. Үнді философиясының, буддизм ілімі өзінің алдына адамды қиналу
азабынан құтқаруды мақсат етіп қояды. Ал қазақтың ұлы данышпаны
Абай: Атаңның баласы болма, адамның баласы бол атты қанатты сөз
қалдырған.  Адам мәселесі және оның тарихи дамуы, философиялық  тұжырымдар
мен толғамдар қазақ ойшылдарын да бей-жай қалдырған емес. Адамды
философиялық тұрғыдан түсінудің іргетасы осы қалыптасқан түсініктер,
идеялар образдар мен ұғымдар негізінде, философия мен мифология арасындағы
сұхбат нәтижесінде қаланды. Абай заманынан алыс кетсек те, даналық ойларын
санамызға сіңіре отырып, оның рухани әлеміне жақындай береміз. Хәкім Абай
өзінің азаматтық көзқарасын, халқының өмірін, болмыс тіршілігін, қара
сөздері арқылы паш етті.
Абайдың рухани әлемі дүниетанымы ерекше бір тылсым, таптырмайтын
құндылық. Оның ойшыл - дана ретіндегі   философиялық орталық мәселесі адам.
Абай өзінің азаматтық парызын түсініп, саналы түрде жаңа ізденістер мен
ерекше әрекеттер жасап, адамтану адам болу ілімінде көп жаңалықтар ашты.
Абай философиясының басты мақсаты адамды барынша жоғары денгейге жеткізіп,
кемелдіктің  онтологиялық-аксиологи ялық мәнін ашу. Бүкіл өміріне азық етіп
басқаларға да шарапатын тигізу. М.Әуезов Абайдың: ұстаздық, әлеуметтік
талабының түп мақсаты жеке адамдарды жаманшылдықтан арылтып, сол арқылы
заманындағы қауым-қоғамын және бар халқын түзетіп өзгертпек болады;-
дейді. Бұл тұжырым Абайдың адамгершілік тәрбиеге, оның негізі болатын
мораль философиясына орала беретін себебін ашып көрсетеді. Абай қазақтардың
өткені мен бүгінін, болашағын, салт-дәстүрі мен рухани мәдениетін
жетілдіру, жастарға адамгершілік тәрбие беру жолдарын тынымсыз ойлаумен
өтті. Бүгінгі уақыттың талабына сай ой түйіндейтін болсақ, хакімнің ойлау
мәдениеті қазақтың менталитеті, болмыс бітімі қандай, оған тән
кемшіліктерді қалай жоюға болады, деген сауалдар төңірегінде өрбіді.  Ол
өзінің бүкіл болмысын, білімі мен өмірлік тәжірибесін, поэзия мен прозасын,
ой-толғанысы мен философиясын адам бойынан таба білді. Ол кісілік қасиеті,
білімі мен парасатын елдің қамын ғана емес, адамзаттың мақсат-мүддесін
ойлайтын, дүниеге әлем тұрғысынан қарайтын адамды тәрбиелеуге жұмсады. Ұлы
данышпанды адам өмірінің мәні, тұрмыс тіршілігі мен болмысы, ар – намысы
сияқты мәселелер ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.