Әлемге философиялық көзқарас

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 10 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі
Қарағанды техникалық университеті

Кафедра: ҚХА және ӘГП
Пән: Философия

РЕФЕРАТ
Тақырып: Әлемдік көзқарас түсінігі мен оның құрылымы

Қабылдаған: Аубакиров Е.Ж.
Орындаған: Кусбекова Ж.Д.
Тобы: С-19-2

Қарағанды 2021
Мазмұны

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .3
1.1. Әлемге философиялық көзқарас ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 4-6
1.2. Әлемге көқарас түрлері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..7-8
2. Сана туралы көзқарастың дамуы ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... 8-9
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .10

Кіріспе
Философиялық ғылымының тарихы -- философияның тарихи типтерін зерттейтін философияның бөлімшесі. Философия тарихын зерттеудің басты мəселесі - тарихта өткен философтардың ой-пікірлерін, тұжырымдары мен айқындамаларын белгілі бірбілімдік жүйеге лайықтап, осы заманға бұрмаламай жеткізу.
Белгілі бір адамдардың дербес қызметі ретінде философия ежелгі шығыс елдерінде -Қытайда, Индияда, т.б. елдерде, кейінірек антика дəуірінде ежелгі Греция топырағында қалыптаса бастаған. Бірақ, оның түпкі туындайтын түбірі адамдардың əлемдегі айрықша болмысында, дүниеге өзіндік қатынасында жатуы тиіс. Ол қатынас жануарлардың өзін қоршаған табиғи ортаға қатынасынан мүлдем өзгеше. Жануарлар табиғи дамудың төл туындысы, белгілі бір географиялық ортамен тікелей үйлескен,олар өздерін табиғаттан бөліп, оған бір бөгде күштей сырт қатынас жасай алмайды.Сондықтан олар үшін табиғатты игеру, оны түсіну, ішкі сырына қанығу мəселесі тұрғанжоқ.
Адамдар болса, ортаға тікелей бейімделудің нəтижесінде емес, сол ортаны игеру қызметі нəтижесінде, оған дəнекерлі, құрал-саймандар арқылы, өзара қоғамда су арқылы қатынасады. Бұл процесс өзі атқаратын іс-əрекеттерді де, оның өзгеретін объектісін де жəне ақырында өзінің кім екенін де белгілі дəрежеде көре білуді, түсінебілуді де қажет етеді. Осыған орай адам табиғатқа, жалпы əлемге солардың тек бірбөлшегі ғана емес, олардан біршама бөгделенген, оқшауланған сырт күштей қатынас жасай алады. Сол арқылы ол өзін де өзгертіп, өзінің мүмкіндіктерін ортаның мүмкіндіктерімен ұштастырады, өзіне де сырт көзбен қарай алады. Бұл, әрине адамдардың тарихында өзгере беретін жағдай.

1.1. Әлемге философиялық көзқарас

Философиялық көзқарас адамдардың саанасында бір - бірімен тығыз байланысты да қарама - қарсы екі ұғым - материалдық және идеалдық, объект және субъект деген дегенұғымдар қалыптасқаннан кейін пайда болды. Философиялық ойлау бұларды қарама -қарсы қарастырмай, оларды əрдайым белгілі бір қарым - қатынаста қарастырды, атапайтқанда идеяның, сананың материяға, руханилықтың болмысқа қатынасынқарастырды. Бұл философияның негізгі мəселесі деп аталады. Философтардың, жекеадамның дүниеге көзқарасы қандай болсын, ол бұл мəселеден аттап кете алмайды,өйткені олардың философиялық көзқарастарының мазмұны мен сипаты осы мəселегеқарай шешіледі. Бүкіл философияның, əсіресе ең жаңа философияның ұлы негізгімəселесі - ойлаудың болмысқа қатынасы жайындағы мəселе - деп атап көрсеттіФ.Энгельс.
Философияның негізгі мəселесінің мəні шындықтың екі негізгі типінің - объективтік,материалдық жəне субъективтік, идеялық жақтары бар екенін жəне олардың қайсысыалғашқы, қайсысы кейінгі екенін мойындауда: материя санадан бұрын пайда болғанба? - деген сұраққа жауап беруде. Философиялық көзқарастың өзі де осы сұраққажауап іздеудің барысында пайда болды. Сананың материяға қатынасы қандай деген сұраққа жауап берулеріне қарай философтар үлкен екі топқа, екі лагерьге бөлінді, - деп жазды Ф.Энгельс. - Олардыңішінен рух табиғаттан бұрын болған дегендері, сөйтіп сайып келгенде, дүниеніңжаратылуын қайткенде де мойындағандары... идеалистік лагерьді құрды. Ал ендітабиғат негізгі бастам деп есептегендер материализмнің түрлі мектептеріне қосылды. Философияның негізгі мəселесі материалдық пен руханилықтың қайсысы алғашқы деумен ғана шектелмейді. Ол сонымен қатар мтаериалдық деп нені, руханилық депнені түсіну керек деген сұрақты да қамтиды. Осыған байланысты материализмнің ішінде де, идеализмнің ішінде де негізгі философиялық мəселені қоюына, шешуінеқарай түрліше жеке тармақтар пайда болады, Мəселен, Гегель алғашқы бастама депадамнан тыс ойлауды (абсолюттік идеяны) түсінсе, Дж.Беркли дүниеде бардыңбəрінің негізі түйсік деп санайды. Көпетеген марксизмге дейінгі жəне марксистік емес кейінгі философтар сананың материяға қатынасын философияның негізгі мəселесі емес деп есептейді. Ф.Бэконүшін, мəселен, таби,аттың дүлей күштерін игеру философияның негізгі мəселесі болып табылса, ХХ ғ. Француз философы А.Камю үшін ол негізгі мəселе - өмір сүруқажет пе əлде жоқ па? - деген мəселе болды. Марксизмге дейінгі ойшылдардың ішінде негізгі философиялық мəселенің мəні мен мазмұнын дұрыс түсінуге бəрінен дежуығырақ келгені неміс философы материалист Л.Фейербах болды. Философияның негізгі мəселесін дұрыс тұжырымдап қоя білген жəне оны ғылыми тұрғыдан дəйекті түрде шешіп берген Ф.Энгельс болды. Ол бұл мәселені қағамдық-тарихи практиканың шешуші рөлін негізге ала отырып қарастырады.
Адамның дүние туралы ой - пікірлерінің бəрі, сайып келгенде, оның негізгіфилософиялық мəселені қалай шешетініне байланысты болады - дүниенің мəңгілігіжəне құбылстардың заңдылығы бар ма, дүниені танып білудегі мақсат не жəне олүшін керек, ақиқат деген не? - деген сияқты толып жатқан сұрақтардың бəрінің жауабысол негізгі сұрақтың жауабына тəуелді.
Философияның негізгі мəселесінің қалай шешілуіне байланысты қоғам өміріндегіəлеуметтік мəселелер де өз шешімін табады. Айталық. Алғашқы қауымдық қоғамдаадамдар неге ұйымшыл болды, ал қазіргі капитализм тұсында - өзімшіл, дарашыл,адамгершілік түсініктері мүлдем басқаша? Егер, мəселен, сананы, рухты алғашқыдеген идеалистердің пікірімен келіссек, онда антагонистік таптық қоғамдардаеңбекшілер ғасырлар бойы қанау мен езгіде болып келгендігінің себептерін қоғамныңэкономикалық - таптық құрылымынан іздемей адамдардың санасының төмендігінен,ақыл - ойының кемшіліктерінен іздеуге тура келер еді.Осы күнгі идеалист философтардың кейбіреулері философияның негңзгң мəселесідеген мүлдем жоқ. Ол ойдан шығарылған жалған мəселе деп дəлелдеуге тырысады.Олардың кейбіреулері руханилық пен материалдық деп шек қоюдың өзі де текшартты, тіпті, керек десе, құры бос сөз дейді. Мысалы, ағылшын философыБ.Рассельдің түсінігінше, материя жəне рух деген сөздермен аталатын нəрселердіңбар екені шүбəлі, өйткені олар сезімдік фактілерден шығатын логикалық құрылымдарғана. Алайда буржуазиялық философтардың негізгі философиялық мəселені жоққашығармақ болған əрекеттері мүлдем қисынсыз екенін адамның ойлау, дүниетанутəжірибесі дəлелдеген үстіне дəлелдеп отыр: ойлаудың ойлау объектісінен (мəселен,физикалық денеден), түйсіктің түйсінілетін нəрседен, яғни көру, есту арқылы қабылданатын нəрседен сапалық айырмашылығын қалай жоққа шығаруға болады?
Енді бір философтар философияның негізгі мəселесі - адам өмірінің проблемалары(шешілмеген мəселелері) деп дəлелдемек болды. Əрине адамның қоғамдық өмірмəселелері бүкіл философияда, əсіресе маркстік философияда маңызды орыналатыны күмəнсіз. Бірак адам мəселесі материалистік тұрғыдан да, идеалистіктұрғыдан да түсіндірілуі мүмкін, сондықтан ол философияның негізгімəселесі болаалмайды. Философиянын негізгі мəселесі - философияның түрлі теориялықмəселелерін шешекенде басшылыққа алатын, оларға бағыт сілтейтін басты принципболуы тиіс.
Философияның негізгі мəселесінің екі жағы бар, Бірінші жағы - дүниенің мəні, табиғатыт уралы (онтологиялық) мəселе, екіншісі - дүниенің танымдылығы туралы(онтологиялық) мәселе, екіншісі - дүниенің танымдылығы туралы(гносеологиялық) мәселе. Алдымен негізгі философиялық мәселенің бірінші жағын қарастырайық: дүниенің бастапқы негізі не, материя ма, əлде идея ма, табиғат па, əлде ой - сана ма? - дегенсұрақтың екі - ақ жауабы бар. Алғашқылық материя, табиғат, ал идея, ал ой - санакейінгі, екіншілік деушілер материализм бағытын құрады, ал идея, ой - сана алғашқы,материалдық дүние, табиғат одан кейінгі, екіншілік дейтіндер идеализм бағытынқұрады. Бұл екі бағыт монистік, яғни дүниенің бір ғана бастамасын мойындаушыбағыттар (материалистік монизм жəне идеалистік монизм) деп аталады. Логикалықдəйектілік тұрғысынан алғанда, философияның негізгі мəселесінің бірінші жағыныңбасқаша (үшінші) шешімінің болуы мүмкін емес. Бірақ философия тарихында бұлмəселенің үшінші шешімін табуға əрекет жасаушы бағыт та болады. Дуализм депталатын бұл бағыттың өкілдері материя алғашқы, идея да алғашқы, өйткені олар бір -бірінен тəуелсіз өмір сүретін екі бастама деп дəлелдемекші болды. Бұл бағыттыңнегізін салған басты өкілдері Р.Декарт (XVII ғ. француз философы, математигі) жəнеИ.Кант (XVIII ғ. неміс философы) материализм мен идеализмді ымыраластыруғаəрекет жасады. Дуализм материализм мен идеализмнен бөлек үшінші бір философиялық бағыт болаалмайды, өйткені философияның негізгі мəселесінің əлі екінші жағының шешімі бар.Ол адам дүниенің объективтік заңдарын, мəнін танып біле ала ма, əлде дүниенітанып білуге болмай ма? - деген мəселе. Дүниенің танымдылығы туралы бұлгносеологиялық мəселені (сұрақты) шешуде дуализм, сайып келгенде, идеализмгебой ұрады, өйткені ол материя мен сананы бір - бірінен бөліп тастау арқылы танымтеориясы мəселесінде агностицизмге, яғни дүниені танып білуге немесе толық таныпбілуге болмайды деген көзқарасты жақтайтын субъективтік - идеалистік тұжырымғакеледі. Міне сондықтан да Ф.Энгельс философияда екі - ақ бағыт - материализм менидеализм ғана бар, ал қалған измдердің бəрі, сайып келгенде, осы екеуінің жекетармақтары ғана деп атап көрсеткен болатын. Енді бір философтар ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.