Еңбек өнімділігінің көрсеткіштері және оның динамикасын талдау

Жұмыс түрі: Іс-тәжірибеден есеп беру
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 12 бет
Таңдаулыға:

Реферат

Тақырыбы: Еңбек өнімділігінің көрсеткіштері және оның динамикасын талдау

Орындаған:

Тексерген:

Алматы 2021
Жоспары:
I. Кіріспе
II. Негізгі бөлім
2.1 Еңбек өнімділігі туралы жалпы түсінік
2.2 Еңбек өнімділігін өндіру және жоғарылату
2.3 Еңбек өнімділігін өлшеу әдістері
2.4 Еңбек өнімділігінің көрсеткіштері және оның динамикасын талдау
III. Қорытынды
IV. Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

Кіріспе
Еңбекті адамның табиғатқа қатынасы жағынан анықтау ғана жеткіліксіз, сондықтан еңбек үрдісін сипаттайтын, бірақ қоғамдық нысанға қатыссыз категорияларды айқындау керек.
Оларға еңбек өнімділігі, интенсивтілігі және еңбек өнімділігінің күші жатады. Осылардың ішіндегісі ең маңыздысы еңбек өнімділігі болып табылады.
Еңбек өнімділігі дегеніміз уақыттың бір өлшем бірлігінде (1сағатта, 1күнде, 1айда, 1жылда) шығарылған өнімнің көлемін немесе бір өнімді өңдеуге кеткен еңбек уақытысы. Басқа сөзбен айтқанда берілген еңбек көлемінің тұтынушы құндарының көп немесе аз мөлшеріне айналу қабілеттілігі. Мұнда еңбек көлемі тұрақты, ал өндірілген тұтынушы құндарының мөлшері өзгермелі болады.
Еңбек өнімділігі өскен сайын, өнімнің бір бірлігіне кететін еңбек үлесі қысқарады. Кез-келген кәсіпорында оның мөлшеріне және меншік нысанына қарамастан, еңбек көрсеткіштері мен еңбекақы бойынша бірыңғай жүйе қолданылады. Ол кадрлар мен еңбек күшінің жағдайын және оларды қолдануын сипаттайтын көрсеткіштерден тұрады. Жүйе астылардың ең бір маңыздысы еңбек өнімділігі болып табылады. Ол өндіріске адам факторының, техника мен технологияның, өндіріс үрдісінің ұйымдастырылуы мен өндіріс құрылымына әсер ететін көрсеткіштермен сипатталады.
Адам факторының әсер етуі жалпы және арнайы білім деңгейінің, біліктілігінің және өндірістік тәжірибесінің өзгерісі арқылы көрсетіледі. Техника мен технология-еңбек өнімділігіне әсер ететін негізгі факторлар, олар еңбек механизациясы, прогрессивті технология, жаңа конструкторлау мен модернизациялау, еңбек құралдарының өзгерісімен және табиғи жағдайлармен бейнеленеді.
Нарық экономикасына көшу жағдайында еңбекті қолданудың тиімділігін бағалау үшін актуалды болып аналитикалық пікірлер табылады. Біріншіден, олар еңбек өнімділігі өсуінің ішкі өндірістік резервтерін қолдану мен іздеу үшін теориялық негіз береді. Екіншіден, олар еңбек өнімділігін жоспарлау мен болжау тәжірибесін жақсартуға жәрдемдеседі. Үшіншіден, өнім өндірісіне және баға құрауға еңбек шығындарын есептеуді жетілдіруге мүмкіндік береді. Төртіншіден, кәсіпорындағы еңбекақыны жоспарлау мен реттеу кезінде еңбекті сақтау көрсеткіштерін толық қолдануға жағдай жасайды.
Қазіргі жағдайларда еңбекті ұйымдастыру және оның өнімділігін жоғарылатуға көп көңіл бөлу керек, себебі олар экономикалық өсудің және прогрестің жалғыз көзі болып табылады.

2.1 Еңбек өнімділігі туралы жалпы түсінік
Еңбек өнімділігі дегеніміз-кәсіпорында жұмысшылардың нақты еңбегі мен қабілетінің нәтежесінде,белгілі бір жұмыс уақыттында саны мен сапасы жоғары өнімді өндіру деңгейін сипаттайтын маңызды экономикалық катерория.
Еңбек өнімділігінің деңгейін өнімгекеткен еңбек шығынын еңбек үрдісінің қорытындысы мен салыстыру арқылы анықтайды.
Еңбектің көп саладағы жұмсалған алуан түрлі шығындарын екі топқа бөлуге болады:
а)Жанды еңбек шығыны-нақты өнімді өндіру мен тікелей айналысатын жұмысшылар категориясының жұмыс уақыты;
б)Мүліктенген немесе затқа айналған шығын немесе өткендегі еңбек шығыны.Бұл затқа айналған еңбекте өнеркәсіп өндірісіндегі өндіріс құралдарын жасауға кеткен еңбек шығындары, яғни шикізат,материалдарды, жабдықтарды т.б. өнеркәсіп салаларындағы өнім өндіруде қолданылатын құралдарға кеткен, өткен мезгілдегі еңбек шығындары.
Осыған орай еңбек өнімділігі жанды еңбек өнімділігі және қоғамдағы еңбек өнімділігі болып бөлінеді.
Қоғамдағы еңбек өнімділігі барлық жанды еңбек шығыны мен өткендегі еңбек шығындарын қосып есепке алса, жанды еңбек шығыны тек кәсіпорындағы өнімге кеткен шығынды қамтиді.
Сонымен, жанды еңбек өнімділігі өнеркәсіптің әрбір өндіріс бұйымдарындағы-бригада, цехтардан бастап салаға дейінгі еңбек өнімділігінің тиімділігін сипаттайды.Тек жанды еңбек- өнімді тікелей дайындайды.
Затқа айналған еңбек шығыны- өндірістің бастапқы кезеңінде жанды еңбектеніп,жанды еңбектің материалды жағдайын көруге қызмет атқарып,жанды еңбек өнімділігіне қатыспайды.
Қоғамдық еңбек өнімділігінде ғана жинақталған қорытындыны, тиімділікті анықтағанда жанды және затқа айналған жалпы еңбек шығындары бірге есепелінеді.
Еңбек шығынын азайтып,еңбек өнімділігін арттыру арқылы өнімнің өзіндік құнын азайтуға болады.Өнім өндіруде еңбек шығыны азайған сайын, өнімнің өзіндік құны арзандап, кәсіпорынның пайдалылығы өседі.
Еңбек өнімділігі- бір жұмысшының белгілі бір уақытта (сағат, күн,ай, тоқсан, жыл) істеген мезгілінде өндірілген өнім саны немесе өнімді өндіру бірлігіне жұмсалған еңбек шығынымен өлшенеді.
Еңбек өнімділігі - жалпы ішкі өнім көрсеткіштерін экономикадағы жұмысбастылыр санына бөлгенге тең. Жалпыға ортақ тұжырым - ол бизнестің бәсекеге қабілеттілігін дамытуда капитал мен еңбек өнімділігінің өсуі үлкен маңызға ие.
Еңбек өнімділігі - капиталдың алғашқы жиналымының және алдағы ұлттық экономика капитализациясының қайнар көзі. Еңбек өнімділігінің артуы өнімнің бір данасына есептегенде капитал қайтарылымының өсуіне, материалдық қолданыстың азаюына және қосымша құнның ұлғаюына ықпал етеді, ЖІӨ, ЖҚҚ және т.б.

2.2 Еңбек өнімділігін өндіру және жоғарылату
Еңбек өнімділігі- еңбек шығындарының нәтижелігінің тиімділігін сипаттайды және орындалатын жұмыс немесе өндіретін өнімнің бірлігіне еңбек шығындарының және жұмыс уақытының бірлігіне өндірілген өнім саның анықтайды. Еңбек өнімділігі тірі және қоғамдық жиынтық болып бөлінеді.
Тірі еңбек өнімділігі - әрбір жеке өндірісте жұмыс уақытының шығындарымен анықталады.
Қоғамдық еңбек өнімділігі - тірі және бұрынғы еңбек шығындарымен анықталады. Қоғамдық еңбек өнімділігінің есебі өте күрделі бұл көрсеткіш материалды өндіріс саласында бір жұмыс бастығы ұлттық кіріс ретінде есептеледі. Кәсіпкерде еңбек өнімділігі тек тірі еңбек шығындарының тиімділігі ретінде анықталады. Өндірудің 3 әдісі бар, олар келесідей;
1. Натуралдық көрсеткіш- дұрыс нақты және көпшілігіне оның мәніне сәйкес келеді бірақ олардың қолдану аумағы шектеулі.Наатуралдық көрсеткіш көбінесе өндіруді анықтау кезінде газ, мұнай, көмір, энергита, орман сиақты салалары бар кәсіпорында қолданады.
2. Өндіруді анықтаудың құндық әдісі- тек ғана тірі еңбек шығындарын анықтауды ғана ескермейді сол сяқты бағаның әсері шығарылған өнім материалының өндірістік бағдарламада құрлымдық жылжымалық әдісі ерекше ескеріледі.
3. Еңбек өнімділігін өлшеудің әдісі - өнімділікті өлшеу ретінде еңбек сиымдылығының көрсеткішінің қолдануын көздейді.
Өнімнің еңбек сиымдылығы өнім бірлігіне өндіруге тірі еңбек шығындарын көрсетеді. Өндіру көрсеткішіне қарағанда еңбек сиымдылық көрсеткішіне бірқатар артықшылықтар бар. Ол өндіру көлемі және еңбек шығындар арасында тура байланысты көрсетеді.
Еңбек өнімділігін көтеру жолдары және факторлары:
- табиғи-климаттық жағдай;
- жер алқаптарының рационалды орналасуы мен
пайдалану тиімділігі;
- өндірісті интенсивтендіру және материалдық техникалық базаны жетілдіру;
- ҒТП жетістіктерін енгізу;
- өндіріс үрдістерін кешенді механизациялау және автоматтандыру;
- кадрлар біліктілігін көтеру;
- еңбекті материалдық ынталандыру мен ұйымдастыруды жетілдіру.
Өнімділікті жоғарылату басқару процесіне және өнімді, немесе, еңбекті өзгерту (қайта жасау) процестеріне кірісудің нәтижесі болып табылады. Төменде аталған жағдайлардың (шарттардың) жеке біреуі (қандайы болмасын) орын алса, онда өнімділік өседі:
1. Өнім көбейеді, шығындар азаяды.
2. Өнім көбейеді, шығындар өзгермейді.
3. Өнім көбейеді, шығындар өседі, бірақ өсу қарқыны төмен болады.
4. Өнім көлемі өзгермейді, шығындар төмендейді.
5. Өнім азаяды, шығындар төмендейді, бірақ мұның төмендеу қарқыны жоғары болады.
Өнімділіктің көрсеткіштері жүйесінде фирманың іс-әрекеттерінің барлық жағдайлары қамтылады. Сондықтан, әсіресе бүгінгі жағдайда, тек өндіріс факторларын есепке алумен қанағатганбай, адам факторын да есепке алу қажет.

2.3 Еңбек өнімділігін өлшеу әдістері
Еңбек өнімділігі- алынған өнім көлемінің оны дайындауға жұмсалған еңбекке қатынасы (еңбектің өндіріс үдерісіндегі тиімділігі).Уақыт өлшемінде өндірілген өнімнің мөлшерімен (өндіріммен) немесе өнім өлшеміне жұмсалған уақыт шығынмен (еңбек сыйымдылығымен) тұлғаланады. Жеке және қоғамдық еңбек өнімділігі бөлінеді. Біріншісі нақты еңбек шығынын, екіншісі нақты және өткендегі (заттандырылған) еңбек шығынын көрсетеді.
Еңбек өнімділігін өлшеу әдістері- еңбек өнімділігінің деңгейін көрсету тәсілдері. Өнеркәсіпте еңбек өнімділігінің деңгейі жұмыс уақытының бір өлшеміне шаққанда өндірілген өнімнің санымен (тікелей көрсеткіш) немесе өнімнің бір өлшемін дайындауға жұмсалған жұмыс уақытының мөлшерімен (кері көрсеткіш, яғни еңбек сыйымдылығы) өлшенеді. Өнімді өндіруге жұмсалған еңбек шығыны адам-сағат, адам-күн, адам-ай (тоқсан, жыл) есебімен көрсетіледі, мұның өзі сағаттық, күндік, айлық еңбек өнімділігі көрсеткіштеріне сай келеді, оның деңгейін бір жұмысшыға, бір жұмыскерге т.б. шағып белгілеуге болады. Өнім шығару (жұмыстарды орындау) көлемінің қабылданған өлшеуіштеріне сәйкес еңбек өнімділігін өлшеу заттай, еңбек,құндық әдістеріне бөлінеді. Заттай әдісте еңбек өнімділігінің деңгейі заттай өлшеммен (т,м, дана т.б.) есептелетін өнім мөлшерінің жұмыс уақытының шығынына немесе жұмыскерлердің орташа тізімдік санына қатынасымен айқындалады.
Өнімділікті өлшеудің негізгі екі тобы бар.
Біріншіге өнімділіктің статикалық коэффициенттері жатады. Бұл жабайы тілмен айтсақ, белгілі уақыт мерзімінде жасалған шығындардын өлшеміне бөлінген өнімнің өлшемі.
Екіншіге өнімділіктің динамикалық индексі жатады. Бұл өткен мерзімдегі өнімділіктің статикалық коэффициентіне бөлінген, белгілі мерзімдегі өнімділіктің статикалық коэффициенті.
Егер әңгіме ресурстардың бір түрі туралы болса (еңбек, капитал, қуат, информация, материалдар) -- ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.