Бірліктерді іріктеу тәсілі

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 9 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ АГРАРЛЫҚ ЗЕРТТЕУ УНИВЕРСИТЕТІ КОММЕРЦИЯЛЫҚ ЕМЕС АКЦИОНЕРЛІК ҚОҒАМЫ

СӨЖ
Тақырыбы:Ішінара бақылау кезіндегі қолданылатын іріктеудің түрлері және жіберілген қателерді есептеу тәсілдері

Тобы:
Орындаған:
Қабылдаған:

Жоспар
Кіріспе
Негізгі бөлім
Ішінара бақылау кезіндегі іріктеу түрлері
Ішінара бақылауды іріктеудің әдістері мен тәсілдері
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

Кіріспе
Ішінара бақылау-бұл жаппай емес бақылау, мұнда зерттеуге жататын бірліктер кездейсоқ тәртіппен алынады, алынған бөлік зерттеледі, ал нәтижесінде алынған бірлік бөлігі жиынтықты көрсетеді, тек кішірек масштабта.Ішінара бақылау мәні: :: қысқы мерзімде және азайтылған еңбекпен, материалдармен және ақшалай шығындармен жүргізіледі; :: жаппай бақылауды жүргізу мүмкін емес жағдайда жүргізіледі, себебі кейде ішінара бақылау ғана жүргізілуі мүмкін, мысалы өнімнің сапасын тексеруде алынған бірліктер жойылатын болса; :: жаңа әлеуметтік-экономикалық құбылыстарды алдымен статистикалық талдау әдісін дамыту үшін ішінара әдіспен зерттейді. М: шағын кәсіпкерлік, тауар нарығы және т.б. :: бақыланатын жиынтықтың шағын көлемі тіркеу қателегі санын азайтады.
Ішінара бақылау мақсаты - алынған бірлік бөлігі белгісінің орташа мәнін пайдаланып, жетерлік дәлдікпен сол топтағы барлық бірліктердің көрсеткіштернің шамасы туралы қорытынды беру.Ішінара бақылаудың негізгі мінездемелеріне жатады: іріктеме көлемі, жалпы жиынтық көлемі, орташа ішінара, жалпы орташа, ішінара бөлік, жалпы бөлік.Ішінара бақылау әдістемесі: А) жалпы жиынтықтан кездейсоқ тәртіппен іріктелген жиынтық алынады. Б) әр бірлікке зерттелетін сандық немесе альтернативті (сапалық) белгісі мәні анықталады. С) алғашқы мәліметтер негізінде орташа ішінара (сандық белгісі бойынша) немесе ішінара бөлік (альтернативті белгісі бойынша) есептеледі.
Іріктеу жүргізу әдісі бойынша қайталанатын және қайталанбайтын болады.Іріктеу түрлері: механикалық, кездейсоқ, типтік, сериялық, жинақталған. Ішінара жиынтық - бұл бас жиынтықтың бөлігі ғана, сондықтан бас жиынтықтың қорытынды сипаттамасы ішінараның алынғвн сипаттамасынан бір шамаға алшақтанады. Ішінара орташа (бөлік) мен жалпы орташаның (бөліктің) арасындағы алшақтану шамасы туралы тек белгілі бір ықтималмен айтуға болады, ол сенім коэффициентіне байланысты.

Жиынтық бірліктерінен іріктеліп алу түрлі жағдайларға байланысты жекелеген, топталған, және құрастырылған болып бөлінеді. Жекелеген іріктеуде әрбір бірлік бірінен соң бірі жеке іріктеліп алынады. Топталған іріктеуде зерттеуге алынған топтың барлық бірліктері толығымен тексеріледі. Құрастырылған іріктеуде жекелеген және топтама әдістердің құрамы бірге алынады.Статистикада жалпы жиынтықтан ішінара бақылау бірліктерін іріктеп алу әртүрлі тәсілдермен жүргізіледі. Соның ішінде ең жиі қолданылатын түрлеріне жататындарына мыналар: жай кездейсоқ, механикалық, типтік және сериялы іріктеу. Жай кездейсоқ іріктеу тәсілі деп жалпы жиынтықтың арасынан ішінара бақылауға алынатын бірліктерді кездейсоқ немесе жеребе арқылы іріктеп алуды айтады. Механикалық іріктеу тәсілінде жалпы жиынтық бірліктерінен белгілі бір қашықтықта жатқан бөліктері өзіндік тәртіппен іріктеліп алынады. Типтік іріктеу тәсілінде жалпы жиынтық бірліктері өздеріне тән типтік белгілері бойынша жеке топтарға бөлінеді., содан кейін пропорциялық үлесі арқылы әр топтан кездейсоқ немесе механикалық тәсілмен зерттеулге жататын бірліктер және іріктеліп алынады. Көп жағдайда мұндай іріктеуді пропорциялық іріктеу деп те атайды. Сериялы іріктеу тәсілінде жалпы жиынтық бірліктеріне іріктеп алу кездейсоқ жеке-дара жүргізілмей, сериялармен, топтармен алынып, әр серия, топ бірліктері жаппай бақылауға толығымен алынады, ал одан шыққан қорытынды көрсеткіштер жалпы жиынтыққа таратылады.
Құрама іріктеуде жоғарыда көрсетілген іріктеу тәсілдерінің бірнеше түрі қатар қолданылады. Құрама іріктеудің көрсекткіштерін есептеу әртүрлі тәсілмен, яғни іріктеу статылылығына байланысты есептелінеді. Осыған орай өзі бір сатылы және көп сатылы болып екіге бөлінеді.Бір сатылы іріктеуде іріктеліп алынған бірліктер сол мезетте зерттеліп, тез қорытынды жасалады.Көп сатылы іріктеу тәсілінде жалпы жиынтықты алдымен ірі топтарға, содан кейін көлемі, мөлшері бойынша кіші және одан да кіші топтарға бөлу арқылы бақылауға алынатын топты немесе жеке бірлікті іріктеп алғанша ақырына дейін бірнеше сатыда жүргізіледі.Көп фазалы іріктеу деп бақылауға алынған бірліктердің барлығынан керекті мәліметтердің қысқа түрінде алынуын, ал содан кейін оның кейбір бөліктерінен кеңейтілген, ұлғайтылған бағдарлама бойынша қосымша көрсеткіштердің жинақтастырылуын айтады. Іріктеу екі, үш, төртжәне т.б. фазадан тұруы мүмкін. Шағын іріктеу. Егер ішінара бақылау кезінде іріктеуге алынған бірліктердің сандық көлемі 20-дан аспайтын болса, онда оны шағын іріктеу деп атайды.Мезеттік бақылауда зерттеуге барлық жиынтық бірліктері толығымен қатысады, бірақ белгілі бір уақыт мезеті бойынша ғана керекті мәліметтер жинақтастырылады. Оны жүргізу кезінде мәліметтер жедел жиналады және оған жұмсалатын шығын өте аз болады. Статистикалық ішінара бақылау әдісін қолдану кезінде одан алынған көрсеткіштердің дұрыстық дәрежесін анықтау үшін жіберілген қатенің шамасын білуіміз керек. Қате деп нақты факті мен зерттеу көрсеткіштерінің арасындағы сәйкессіздікті, айырмашылықты айтады. Оның өзі тіркеу қатесі және ішінара бақылауда жіберілетін репрезентативті қате болып екіге бөлінеді. Тіркеу қатесі - әлеуметтік-экономикалық құбылыстар мен процестерге әсерін тигізетін себептерді дұрыс анықтамау салдарынан туатын қате. Ол дұрыс жазбаудан, бұрмалаушылықтан, қате есептеуден, арнайы мамандығы жоқтығынан және т.б. себептерден болады. Репрезентативті қате деп ішінара бақылаудан алынған сипаттамалар жалпы жиынтық сипаттамалар арасындағы айырмашылықты айтады. Қатенің бұл түрі тіркеу қатесі жіберілмеген жағдайда, тек ішінара жүргізілгенде ғана болады. Егер жалпы жиынтық пен ішінара бақылаудың арасындағы айырмашылық көп болмаса, яғни біріне-бірі жақын болатын болса, онда мұндай іріктеу репрезентативті болып саналады.Статистикада репрезентативті қате жүйелі және кездейсоқ болып екіге бөлінеді. Репрезентативті жүйелі қате жалпы жиынтық бірліктерінен кездейсоқ іріктеу принциптері дұрыс жүргізілмеген жағдайда пайда болатын қатені айтады. Мұнда іріктеудің дұрыс жүргізілмеуіне байланысты зерттеуге көрсеткіштер біржақты алынуы мүмкін. Репрезентативті кездейсоқ қате деп ішінара бақылау мен жалпы жиынтық көрсеткіштерінің арасындағы кездейсоқ айырмашылықты айтады. Қатенің бұл түріне жалпы жиынтық бірліктерінен іріктеуге алу мүмкіндігі бірдей болған жағдайларда ғана жатқызылады.
Ішінара бақылаудан алынған жалпы жиынтықтың нақты көрсеткіштері арасындағы айырмашылық орташа қатемен өлшенеді. Статистикада ішінара іріктеудің орташа қатесін гректің μ (мю) әрпімен белгілейді және оның шамасы жалпы жиынтықтағы өзгерменің дәрежесі , ішінара бақылауға алынған бірліктің мөлшеріне (n) тығыз байланысты болады.Орташа қате қайта және қайталанбайтын іріктеу әдістерінің қолданылуына байланысты екі түрлі формуламен есептелінеді: біріншісі - орташа шама үшін, екіншісі - белгінің үлесі үшін. Математикалық үлкен сандар заңының теориясы бойынша қайта ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.