Кәсіпорын шығындарының экономикалық мәні мен мазмұны

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 23 бет
Таңдаулыға:

КІРІСПЕ

Өнімнің бағасы, сұраныс пен ұсыныстың өзара әрекеттерінің нәтижесінде тағайындалады. Сұраныс пен ұсынысты әр түрлі факторлар анықтайтынын экономикалық теория пәнінен белгілі. Кәсіпорындар өнімдерін нарыққа шығару ұмтылысы мен қабілетін анықтайтын маңызды факторлар - өндіріс шығындары болып табылады. Кез - келген тауарды өндіру - шығындарды талап етеді, ал бұл шығындардың да өздерінің белгілі бір бағалар болады . Фирманың нарыққа ұсынғысы келетін өнімінің саны бір жағынан, сол өнімдерді өндіргендегі шығындар мен ресурстарды тиімді пайдалана алуға байланысты болса, екінші жағынан тауардың нарықта өндірілетін бағасына байланысты болады. Жетілген бәсекелестік жағдайында фирмалар өздері өндірген өнімдердің бағасына әсер ете алмайды. Өндірістік шығындар сауда, транспорт, сақтау шығындары, ал құнға қосылуы бойынша толық және бөлшек болып жіктеледі. Өндірістік шығындарды өндіріс деңгейінде өзіндік құн деп те атайды. Өнімді өткізу және өндірістік шығындар сату бағасын, бәсекелестік бағаны анықтаудағы басты элемент болып табылады.

Курстық жұмыстың негізгі мақсаты - қарастырылған шығындар теориясы негізінде кез - келген фирмаға талдау жасау өнімнің өзіндік құнының өзгешелігін және оны есептеу жолдарын анықтау.

Курстық жұмыс тақырыбының өзектілігі - өндіріс шығындарының түрлерін, кәсіпорын шығындарының мәні мен мазмұныдарын дамыту, жіктелулерін ашып түсіндіру және шығындарды есептеу қамтылады.

Курстық жұмыстың міндеттері:

шығындардың экономикалық мазмұнын және олардың қазіргі экономикалық ойлаудағы негізгі концепцияларын қарастыру.
нақты бір кәсіпорын мысалында өндіріс шығындарын талдау және зерттеу.
шығындарды азайту көздерін іздеу.

Курстық жұмыс кіріспеден, екі бөлімнен, қорытындыдан және пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады.

Бірінші бөлімде - жалпы өндірістік шығындардың мазмұны мен мәні түсінігі, теориялық аспектілері және жіктелуі туралы баяндалған.

Екінші бөлімде - өндіріс шығындарының есептеу жолдары, шығындарды төмендету және талдамалық топтастыру туралы жазылған.

І. Бөлім Нарықтық экономика жағдайында кәсіпорын шығындарын басқарудың теориялық аспектілері

1. 1 Кәсіпорын шығындарының экономикалық мәні мен мазмұны

Кез келген кәсіпорын өзінің атқарған жұмысынан неғұрлым көп пайда алуға тырысады. Кәсіпорындар өздерінің тауарларын тек жоғарғы тиімді бағада сатып қана қоймай, сонымен қатар оны өткізуге және өндіруге кететін шығындарды қысқартуға тырысады. Кәсіпорынның табысын ұлғаюының ең бірінші қайнар көзі, ол оның сыртқы жағдайына байланысты болса, екіншіден кәсіпорынның өзіне ғана, яғни ұйымдастырылған өндіріс үрдісінің тиімділігіне және өндірілетін тауардың кезекті өткізілуіне байланысты.

Шығындар деп - тек қарапайым шығындар емес, нарықта құн формасын алған ресурстардың шығындары да аталады. Шығындар деген нәтижесінде өнім өндіріп өткізілетін өндірістік ресурстарды пайдаланудың ақшалай көрінісі. Өндірістік шығындар - өзіндік құнның экономикалық сатының бастысы болып табылады. Олардың деңгейі көбіне пайда көлемін, кәсіпорын рентабельділігін, және шаруашылық қызметінің тиімділігін анықтайды. Кәсіпорынның бәсеке қаблеттілігін, беріктілігін, қаржылық тұрақтылығын анықтай отырып, оның өндірістік шығындарын қысқартып, оптималды экономикалық жетілдірудің негізгі бағыты. «Өндірістік шығындар түсінігінде жолақыға, шикізатқа материалдарға кеткен шығындар кіреді, сонымен қатар мұның ішіне еңбек құралдарының амортизациясы да қосылған. Тағы басқа өндірістік шығындар түсінігіне, ол кейінірек тауарды шығару мақсатында кәсіпорындарды ұйымдастырушыларының жұмсалған шығындары. Бір тауар құнында, өндірістік шығындар оның екіден бір бөлігін құрайды. Өзіндік шығындарды тауар құнындағы пайда көлеміне шаққаннан аз болды». «Айналым шығындарының жіктелуі ол тауарды өткізу үрдісімен байланысты. Айналым шығындардың бұл түрі, өндірістік инфраструктураға жақынырақ болып келеді және тауар құнына кіріп, соңғысын, ұлғайтады. Қосымша шығындар тауар сатылғанан кейін ғана түскен ақшадан төленеді. Таза айналым шығындары - сату шығындары (сатушылардың жолақысы және тағы басқа), маркетинг (тұтынушылардың сұранысын анықтау), жарнама, штаб - пәтер пероналының жолақысы және тағы басқа. Таза шығындар тауар құнын ұлғайтпай, тауарды өндіру үрдісі кезіндегі, сатылғаннан түскен пайдамен төленеді. Қазіргі кездің шығындар концепциясын Шығыс экономистері енгізген, олар көбінесе жоғарыда айтылып кеткен екі кезеңді де қамтиды. Өндірістік шығындар түрлерінің орталығында, берілген тауардың бағасымен, шағындармен және өндіріс көлемдерінің арасындағы қарым - қатынасы шығындарды шығаратын өнім көлеміне байланысты және байланыссыз деп бөлінеді.

Шығыста өндірістік шығындарға кәсіпкердің пайдасы мен табысы да кіреді.

Сонымен өндірістік шығындар ақша түрінде көрсеткенімен, белгілі бір өнім өндіруге қызмет көрсетуге кеткен материалдық және еңбекке кеткен шығындар жатады. Өндірістік шығындар өзіне өндіріс құралдарына жұмсаған шығындарды (шикізат, материалдар, бұйымдардың жиынтығын, жанар-жағар май, электр энергиясы, құрал - жабдықтар және тағы басқа) және өндіріс қызметкерлерінің жалақысы кеткен шығындарды жатқызады. Осы арқылы тауар өндірісі кәсіпкерге қаншаға айналатының көруге болады. Берілген анықтама бухгалтерлік шығындарды анықтап, сатып алынған ресурстардың төлемі ретінде, тек нақты шығындарды қосады. Осылайша олар экономикалық шығындарды ерекшелейді, ол экономикалық шығындар болса өнім өндіру үшін, нақты емес шығындарды қоса есептейді. Нақты емес шығындар - бұл өнім процесінде қолданылатын өндірістік фактор, бірақ ол белсенді емес. Оған фирманы басқаратын адамдардың өзіндік еңбегін оның өнім өндірісінде қолданылатын өзіндік капиталын немесе жерді жатқызуға болады, бірақ егер ол кәсіпорын меншігінде болса. Нақты емес шығындар фирмалық, экономикалық шығындарына қосу үшін, оларға ақшалай түрде баға беру керек. Ресурстарды сатып алмаса оны қалай істеуге болады? Ол үшін берілген ресустардың «альтернативті құны» деген түсінік қолданылады.

Кәсіпкерді көбнесе жалпы шығындарының көлемі емес, орташа шығындар, фирманың бір бұйымды өндіру үшін орта есеппен неше шығын жұмсайтынын көрсетеді. Орта шығындарды жалпы шығындардың өндіретін өнім көлеміне бөлу арқылы есептеледі. Орта шығынды тауар бағасымен салыстыра отырып бұл өнімді өндіру тиімді ме, тиімді емес пе, анықтауға болады. Шекті шығындар бір өнім данасын артық шығарса қаншалықты өсім болатынын анықтайды. Бұл фирмаға бір дана өнімді артық шығарғанда қанша болатынын көрсетеді. Шығындар ұзақ және қысқа мерзімді деп ажыратылады. Қысқа мерзімде тұрақты шығындар көрсетіледі. Ұзақ мерзімде шығындар айналмалы болып келеді. Кәсіпорын дамуын жоспарлағанда, кәсіпорын әр берілген өнім көлеміне негізделе отырып орташа шығындардың минималды жетістігіне бағдарлануы тиіс. Ұзақ мерзімді орташа шығындардың графигі дөңгелектеу болып келеді. Шағын фирманың өндіріс процесінің кеңеюі кезінде масштабтың тиімді жағынан көрінеді. Өнім көлемі айтарлықтай өзгерсе, масштабтың тиімсіз жағы байқалады, себебі күрделі масштабты өндірісті жүргізу қиынырақ болады. Сондықтан ұзақ мерзімді орташа шығындардың графигі жағымды және жағымсыз эффектідегі масштабқа байланысты. Кейде ол берілген саладағы бәсекелестіктің денгейімен және тұрысымен анықталғанда үлкен мән беріледі. Берілген сала «бәсекелі ме» (айтарлықтай шағын фирмалардан құралады) немесе «концентрацияланған» (бірнеше үлкен өндірісіндегі қол астында) .

Бірақ, мұны мақұлдай отырып айтарлықтай аландаушылықты байқау керек, себебі саланың құрылымы тек шығының деңгейінің қалыптасу жағдайына байланысты емес.

Өндірістік шығындарға негізгі қор, жанармай, материалдар, шикізат шығындарына кеткен қаржыны жатқызуға болады. Кәсіпорын экономикасында, менеджмент теориясында, шығындардың келесі түрлерін ұсылған: бухгалтерлік, экономикалық, тұрақты, айнымалы, жалпы және орташа. Жалпы өнім шығындары ол - толық шығындар; олар өнім өндірісімен тікелей байланысты. Осылайша шығындар мен шығыстардың айырмасын білу керек. Бұл жердегі шығыстарға кәсіпорының өндірістік нәтижесіне тікелей әсер ететін фактор болса, ал шағындар оның соңғы қаржылық нәтижесіне әсер етеді. Шағындар және шығыстар бір-біріне сәйкес келуі мүмкін немесе екеуінің арасында айырмашылық болуы мүмкін, бірақ екеуінің арасында айтарлықтай заттай мінезді айырмашылық бар. Шығыстарға жатпайтын шығындар, нейтралды шығындар деп аталады. Бейтарап шығындар өндірістік емес қасиеті бар шағындар, берілген мерзімге қатысты емес шағындар (салықтың қосымша төлемі) келеңсіз жағдаймен байланысты шығындар. Қосымша шағындар өзінің түрі бойынша қаржылық есепте ұқсастық шығындары (кәсіпкерге жалақы төлеу), өзінің көлемі бойынша қаржылық есептегі шығындар (негізгі капитал объектісіне амортизациялық есептер) . Мақсатты шығындар, негізгі шығындарға тең, амортизациялық аударылымдарға, мотивизациялық шығыстарға, персоналды қамсыздандыруға және тағы басқа қамсыздандыруға келісетін шағындар.

Өнімді өндірген кезде кететін шығындар, яғни өндірістік шығындар келесідей факторларға байланысты болады:

Өнімді өндіру үшін қажетті технологиялардың жұмсалуы және өндірістің дұрыс ұйымдастырылуы;

Табиғи шикізаттардың пайдаланылуы;

Өндіріске дайын болу және оны дұрыс меңгеру;

Технологияны жаңарту және оны ұйымдастыру, сонымен қатар өнім сапасын жоғарылату, оған деген сенімділікті күшейту және тағы сол сияқты;

Өнімді өндірер алдында, оған алдын - ала жоба жасау, яғни ойдан сол тауарды құрастыру, арнайы модель немесе үлгілер жасау, тәжірибе жұмыстарын жүргізу және де осы жұмыстарды жүзеге асыратын адамдарға авторлық жұмысына сыйақылар беру;

Өндірістік процесті қамтамасыз ету, яғни өндіріске қажетті шикізат, материалдар, отын, энергия, құрал - жабдықтар және басқа да еңбек құралдары, жұмысқа жарамды негізгі өндірістік қорлар, санитарлы - гегиеналық жұмыстарын жүргізу және өндірістіосылармен қамтамасыз ету;

Жұмысшыларға еңбек еткен кезде жақсы жағдай жасау және техникалық сақтандыруды қамтамасыз ету;

Өндірісті басқару, яғни фирма немесе кәсіпорында қанша адам жұмыс істейді, ол фирманың құрылымы қандай, және қандай жұмыстарды жүзеге асырып отыр, осы фирмаға кеткен ақпаратты, консультациялық, аудиторлық қызметтерге шығындарды есептеу;
Кадрлар дайындау және қайта дайындау;
Мемлекеттік қорға кететін шығындарды есептеу, яғни әлеуметтік сақтандыруды мемлекеттік және мемлекеттік емес деп бөлу, зейнетақымен қамтамасыз ету, осылардың бәріне белгілі мөлшерде ақша беру;
Медициналық сақтандыруды және тағы басқаларымен қамтамасыз ету;

Әрине, кәсіпорын қызметінің нәтижесі қаншалықты өнім сатылды (қызмет көрсетілді) содан көрінеді. Ал оның ақырғы нәтижесі сатылған өнім көлемі мен сол өнімді өндіруге кеткен шығын арқылы анықталады.

Жалпы нарықтық экономика жағдайларында, жақсы нәтиже беретін шығындарды қалыптастыру керек. Сондықтан шығындарды басқаруға аса маңызды көңіл бөледі. Кез-келген обьектінің басқарушылығына сәйкес, кәсіпорын шығындарын басқару оның барлық қызметінің орындалғанын болжау қажет. Шығындарды басқару қызметі басқару элементінің циклы арқылы жүзеге асады: жоспарлау, ұйымдастыру кординациялау және реттеу, ынталандандырушы және активизация, есеп және талдау.

Шығындардың жоспарлауының негізгі міндетті жоспарлау кезінде материалды, өндірістік және айналым процесіндегі еңбек және басқа ресурстарды үнемдеу арқылы өндірістік шығындарды дұрыс анықтау.

Кәсіпорын шығындарын жоспарлау үшін әр түрлі көрсеткіштерді қолданады. Олардың ішіндегі ең негізгісі ол, 1 дана өнімнің өзіндік құнының калькуляциясы және 1 теңгеге шаққандағы шығыны.

Сонымен қатар өткізген өнімнің өзіндік құны жоспарлағанда, шығындар элемент түрінде көрсетілген өнімге кеткен өзіндік құнды құрайтын шығындар сметасы жасалынады. Өндірістік шығындар сметасы - кәсіпорынның өндірістік қызметтерінің экономикалық элеметтерінің кесіп алғандағы, оның барлық шығындар соммасы көрсетілген жалпылау келген көрсеткіш. Одан біріншіден, өнімнің жалпы және тауар өндірісімен байланысты, негізгі және қосымша өндірістің барлық шығындары көрсетілген, екіншіден, өндірістік емес қызмет көрсету және жұмыс шығындары; үшіншіден орналасқан және қайнар көзіне байланыссыз жаңа өндірісін қабылдауға кеткен шағындар. Бұл шығындар ереже бойынша завод ішіндегі айналым есебісіз алынады.

Өндіріс шығындарының сметасын жасау үрдісін келесі кезеңдерге бөлуге болады.

1. Нақты бір өнімге тікелей жатқызуға болатын, тік шығындар есебі және шыққан орнында жойылатын шығындар.

2. Бастапқы шығын есебі, бірақ олар нақты шығындарды алып жүрмейді; Қосымша шығындарды есептеу - шығындардың пайда болу орнының қосымша және жалпы мағыналы шығындар.

2 Кәсіпорын шығындарының жіктелуі

Кәсіпорын өзінің қызмет ету барысында жай және үлкен өндіріс үшін материалды және ақшалай, негізгі қор және айналым құралдар, өнімді өткізуге кеткен, еңбек коллективінің әлеуметтік дамуына және тағы басқа шығындар жатады. Кәсіпорынның ең көп шығындарды талап ететіні ол өнім өндірісіне кететін шығындар.

Кәсіпорынның еңбек қабілеттілігін ұстап тұру үшін, өнімді өткізу үшін және өндірістік факторларды қолдану мақсатындағы шығындардың құны ақшалай көрсеткіште бағаланады. Өндірістік шығындардың жиынтығы өнімнің өндірістік өзіндік құнын құрайды. Өнімнің өзіндік құны өнімнің өзіндік құнның құндылығын, өнім өндірісінің үрдісінде қолданылатын табиғи ресурстардың, шикізаттың, материалдардың, жана майдың, энергияның, негізгі қордың, еңбек ресурстарының және де тағы басқа өнім өндірісіне және өнімді өткізуге кеткен шығындарды көрсетеді. Өндірістік шығындар, өзіндік құн экономикалық категорияның бастысы болып есептеледі. Олардың деңгейі көбінесе пайданың көлемін кәсіпорынның рентабельділігін, оның шаруашылық қызметінің тиімділігін анықтайды. Өндірістік шығындарды қысқарту және оптимизациялау әр кәсіпорынның бәсеке қабілеттілігін, беріктілігін, қаржылық тұрақтылығын білдіретін, экономкалық қызметінің негізгі бағыты. Шығындар экономикалық және бухгалтерлік деп бөлінеді. Экономикалық шығындарға ресурстарды қолдану үшін кәсіпорынның жабдықтаушыға төленетін барлық шығындар жатады. Олар ішкі және сыртқы шығындар деп бөлінеді. Сыртқы шығындарғы мыналар жатады: жабдықтаушыларға ресурстарға, жанар майға, материалдарға, шикізатқа, жұмыс күшіне және тағы басқаға төленетін ақшалай төлемдер. Ішкі шығындар бұған кәсіпорын иесінің өндірістік ресурстарды қолданғандағы шығындары көрсетіледі. Ішкі шығындарға өзінің қосымша ресурстарын және нормалды пайданы көрсетеді. Экономикалық шығындар деген түсінікті жоспарлы есепте, құрылымдық талдауда, шығындарды қысқарту резервтерін шығаруда және құрылысында, өнімнің құнын белгілегенде және тағы басқа жағдайларда қолданады. Бухгалтерлік шығындар фирманың практикалық қызметін шығарғанда, шығынның нақты сомасын есептегенде, салықтан салынатын пайданы анықтағанда және тағы басқа жағдайларда қолданылады.

Өнім өндірісінде қолданатын шығындардың классификациясы:

Өнімнің өзіндік құнының құрамына кіруіне байланысты шығындар: тікелей шығындар, олар өнімнің өзіндік құнына тікелей кіретін өнімнің жеке түрлерінің өндірісімен байланысты шығындар және жанама шығындар оларды бөлгеннен кейін ғана өнімнің өзіндік құнына кіріп, бірнеше өнім шығарумен байланысты шығындар.

1) Өндіріс көлемінің өзгеру деңгейіне байланысты шығындар: пропорционалды шығындар, бұның сомасы тікелей өнім өндірісіне байланысты және пропорционалды емес шығындар, бұлар өнім өндірісі кезінде өзгермейді немесе айтарлықтай өзгерісі көрінбейді.

Өз кезегінде тұрақты шығындар, бастапқы және қалдықты шығындар деп бөлінеді. Бастапқы шығындарға, өнім өндірісі қайта құрылғандағы шығындар жатады, ал қалдықты шығындарға, өнім өндірісі белгілі бір мерзімге тоқтап тұрса да, төленетін шығындар жатады. Беріген класификация бір өнім өндірісіне кеткен шығындар минималды болып, оптималды өнім көлемін анықтауға мүмкіндік береді.
Шығындардың шығу орнына байланысты: негізгі және қосымша болып бөлінеді.

Бір тектілік деңгейіне байланысты шығындар: элементті болып бөлінеді, бірақ оны құрамдық бөліктерге бөлуге болмайды (шикізатқа, негізгі материалдарға, негізгі қордың аммортизациясына кететін шығындар) . Кешенді шығындар бұл бірнеше бір текті шығындардан тұрады (құрал-жабдықтардың эксплуотациясы және оны сақтаудағы, жалпы өндірістік шығындар) .

Технологиялық үрдісіне байланысты шығындар: негізгі шығындар, өнім өндірісіне тікелей қажетті, жұмысты атқаруға, қызмет көрсетуге қажетті шығындар. Қосымша шығындар өндіріс үрдісін басқаруға, қызмет көрсетуге, координациялауға, еңбек жағдайына жағымды жағдай жасауға қажет.
Өнімнің өзіндік құнына және пайда болу уақытына байланысты: а) ағымдағы шығындар ағымдағы уақытқа қатысты болып, сол кезеңнің өзіндік құнына кіреді.

б) Болашақ кезең шығындары берілген уақытта болады, бірақ алдағы уақыттағы өнімнің өзіндік құнына белгілі бір мөлшерде кіреді.

в) алдағы уақытта күтілетін шығындар бұл әлі жұмсалмаған шығындар, бірақ бұларға нормалданған - смета жасалған (кезекті демалысқа төленетін төлем, мезгілдік шығындар және тағы басқалары) .

Бастапқы элементтер бойынша: а) «Материалды шығындар» элементі бойынша. Бұған шикізаттың, құны, тарнспортты - дайындау шығындарын ескере отырып негізгі материалдардың құны, комплектілік бұйымдар, жартылай фабрикаттар, қосымша материалдар, сонымен қатар жанар майға және энергияның барлық түрлеріне кеткен шығындар жатады.

б) «Еңбек ақы» элементі бойынша. Негізгі өндірістік персоналдың жалақысы, соның ішінде өндірістік нәтижесіне берілетін жұмысшылырдың сый ақысы, ынталандырушы және орнын толтыратын төлемдер, соның ішінде пайданың индексациясына және бағалардың жоғарылауына байланысты компенсациялық жалақы, заңмен бекітілген мөлшердегі әйелдерге баланы қарағаны үшін жартылай төленетін төлем.

в) «Сақтандыруға берілетін төлемдер» элементі бойынша. Заң шеңберінде бекітілген, әлеуметтік сақатандыру, зейнет ақы қоры, толық жұмыс күнге байланысты мемлекеттік қордан және жұмысшылырдың жалақысынан аланатын медициналық сақтандыру шығындары.

г) «Қосымша шығындар» элементі бойынша. Кешенді сипаттағы өндірісті басқарумен және қызмет көрсетумен байланысты шығындар, яғни шығындардың құрамында барлық экономикалық элементтегі шығындар кіреді, сондай - ақ бір немесе бірнеше өнімдерді шығарғанда бір жағынан бұл шығындар нақты сол өнімге қатысты болмай, дайын өнім арасында бөлінеді, екінші жағынан жанама кезектегі бұйымдар арасында бөлінеді.

« Қосымша шығындар » элементі өзіне келесілерді кіргізеді: өндірісті еңбек құралдарымен және құрал-жабдықтармен қамтамасыз ететін шығындар; негізгі өндірістік қорды жұмыс жағдайында ұстап тұру; негізгі өндірістік персоналдың жалақысы, соның ішінде өндірістік нәтижесіне берілетін жұмысшылырдың сый ақысы, ынталандырушы және орнын толтыратын төлемдер; құр тұрғандағы жоғалтулар, кепілдікпен қызмет көрсетуге кеткен шығындар, өнімді жөндеуге және жоғарыда көрсетілген шығындар элементінің біреуіне де қатысты емес басқа да шығындар.

Жоғарыда айтылып кеткен жалпыға бірдей элементтер өзінің сипаты бойынша сапалы бір текті, өндірістік бағытталуға және қолдануына байланыссыз шығындар. Сондықтан экономикалық элементтердің классификациясы кәсіпорынның өнім өндірісінің жалпы шығындардың негізінде жатыр. Осының көмегімен бұл бөлімді кәсіпорынның бизнес жоспарының басқа бөлімдерімен байланыстыруға мүмкіндік береді.

Калькуляциялау статьялары бойынша шығындар классификациясы өндірістік бағытта және өндіріс үрдісінің пайда болу орнына байланысты және де өнімді өткізу бойынша бөлулерді көрсетеді. Халықаралық бухгалтерлік есеп стандарттарының классификациясы бар. Олар көбінесе экономистер және менеджерлер жағынан қарастырады. Шығындар келесі топтар бойынша классификацияланады:

1. ТМҚ ды бағалауға мүмкіндік беретін және өндірген өнімнің өзіндік құнын есептейтін шығындар:

Өтіп кеткен шығындар, болашақта пайда әкелмейтін және жұмсалып болған қаржылар; және бұрын сатып алынып, қазір қолда бар және болашақта пайда әкелетін шығындар.
Өндірістк және өндірістік емес шығындар;

2. Басқарушылық шешімдерді қабылдауға мүмкіндік беретін шығындар:

Тұрақты және айнымалы;

Шығындарды есептегенде қабылдайтын және қабылдамайтындар (яғни болашақ кезең шығындары және өткен кезең шығындары) ;

Алып тастауға болатын шығындар, альтернативті дұрыс бағытты таңдаса онда құтылуға болады;
Алып тастауға боламайтын шығындар, онда құтылуға болмайды;
Алтарнативті шығындар - белгілі бір альтернативті бағытты таңдағанда, басқа біреуінен бас тартуға тура келеді;
Өсімкі шығындар - қосымша өнім топтарының бірлігін шығарудың нәтижесінде пайда болатын қосымша шығындар; маржиналды шығындар - қосымша бір өнім бірлігін шығаруға кеткен шығындар.

Берілген классификация шекті шығындар және шекті пайда теңдеуінің ережесіне негізделе отырып, оптималды көлем және бағаны анықтауға мүмкіндік береді.

3. Шығындардың деңгейін бағыттап және қадағалап отырумен байланысты, шығындар бағытталатын және бағытталмайтын деп бөлінеді.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.