Онымен қатар, өнер

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 12 бет
Таңдаулыға:

Коммерциялық емес ашық акционерлік қоғамы
Ғ.Ж.Дәукеев атыындағы АЛМАТЫ ЭНЕРГЕТИКА ЖӘНЕ БАЙЛАНЫС УНИВЕРСИТЕТІ

Әлеуметтік пәндер кафедрасы

№2 Семестрлік жұмыс
Философия пәні
Тақырыбы : Қазіргі заманғы өнердің ерекшеліктері және адамзат дамуындағы маңызы.

___________ _____________ _____ ___________ 2020ж (бағасы) (қолы)

Алматы 2020

Жоспар:

Кіріспе
Негізгі бөлім:

1. Өнердегі адам феномені мәселесінің логикалық-әдіснамалық алғышарттары
2. Өнердегі адам болмысы мәселесі ауқымындағы руханилық
және мәдениет ұғымдарының өзара қатынасы.
3. Интенционалдылық - адамның өнердегі жасампаздығын
зерттеудің конституивті принципінің көрінісі

Қорытынды

КІРІСПЕ
Негізгі бөлім:
Өнердің адам мен әлемді көркейту тәсілі ретіндегі жоғары міндеттері 86
1. Көркем шығарманың рухани мәні мен маңызы 86
2. Өзара қатынас пен сұхбат - көркем шығармашылықтың мәндік негізі
3. Көркем шығарманың жасаушы тұлғасы, оның кейіпкері мен реципиенті

Қорытынды

Кіріспе
Өткен ғасырларда өнер адамды, әлемді табиғат деп бейнелеп, оны
ұқсатуға тырысқандығы мәлім. Табиғат әсем емес, оны көріп және сезіп
тұрған адамның жаны әсем. Аристотельдің ars imitator naturam - өнер
табиғатқа еліктейді атты қағидасы көптеген жүзжылдықтарға созылған
өлшем болды. Дегенмен, өз жанынан қоспай, өлі табиғатты бейнелеу адам
үшін адамды да, әлемді де көркейтпек емес. Әрине, өз арасында суретшілер
шығармашылықта ондай қағиданы бұзып жатқан кездері де болған шығар.
Өнердің адам мен әлемді көркейтуіне мұның үлесі қанша болды деген ой
туады. Шындығында, жоғарыда айтылған Аристотель қағидасының мәні әлде
қайда кең болса: өнер де табиғат жолын ұстанады, табиғат жасағанды өнер
де жасайды, яғни, табиғат тәрізді формалар жасайды дегенді білдіреді.
Сонда, бұл табиғат жасағанды соқыр қайталау емес, шығармашылықтықтың
қанша дегенмен бар екенін растайды. Бұл мәнді. Онымен қатар, өнер
Аристотельде техно ars атты ұғымға ие. Ол жасанды форма беруді
қамтитынға қол өнері де кіреді деген. Сонымен, суретшінің көру шындығын
бейнелеуге ұмытылысы оның әрдайым ізденіс идеалы болып келгені ақиқат.
Ал, енді көру шындығы құнды ма әлде көркем ойланды қымбат па? Өнерде
көркейтудің қандай басқа тәсілдері бар? Аристотельде өнер мимесиспен,
қайталаумен байланыстырылды. Аристотель санаған өнердің мәні сол ерекше
қайталаудың тарихи суреттемеден айырмашылығы, өнер жалпылық туралы
маңызды болатын заттар туралы айтатындығында. Өнер туындысынан
жасалған нақтылық елес болып адамды нақты эмоцияларды сезуге, бірақ
сахнаға жүгірмеу, болып жатқан нәрсеге ара-қашықтық сақтауға тәуелді
етеді. Осындай алшақтату және жинақтау амалы мүмкіндіктің ерекше
дәрежесінде, болып жатқан шынайы еместе болады. Бұл өнердегі миместің
сипаттамасы.
Дегенмен, бұл пікірлерді басқалардікімен салыстырып, әрі қарай
тереңдетейік. Ғарифолла Есім грек философы Аристотельдің өнерді
мимесис, яғни еліктеу деп түсіндіруге тырысқандығы қате пікір деп санайды.
Өнер адамның дүниеге еліктеуінен туған жоқ, керісінше, әлемнің адамға
еліктеуінен туған. Әлем адамдық сипатқа ие болғанда көркемдік
қалыптасқан. Гректер қосымша қиялдағанымен, құдайлардың өзін бар
болғанда адам кейпінде суреттей алған. Адам баласынан асқан қиял жоқ.
Қиял қаншама табиғатынан шығып кеткісі келгенімен, оның өлшемі -
адам, оның қасиеттері. Мәселе, тек метафора, гипербола т.б. тәсілдер арқылы
адамдық қасиеттерді мейлінше ұлғайтып немесе кішірейтіп, ол кейбір
адамдық қасиеттерді адамнан тыс онтологиялық мәнде, кеңістікте
қарастырып әуре сарсаңға түседі, себебі көркемдіктің өзі де, оны жасаушы
да - адам деген пікірі өте мәнді айтылған [67, 319 б.].
Белгілі нидерландық тарихшы Й.Хейзенга өзінің Homo Ludens атты
еңбегінде: ойын - әлемдік мәдениеттің шексіз дамытушысы және
күрделендірілген принциптің шексіз бастауы, ойыннан тыс ештеңе жоқ деп
табады. Мәдениеттің негізі ерекше табиғатқа ие, оның негізін ешқандай да
халықтар, мемлекет, шіркеу, мектеп, партия немесе ассоциациялар тәрізді
ұжымдық субъектілер қалай алмайды және ұстап та тұра алмайды дейді.
Құтқарылудың жолын үкіметтің араласуынан күтпеу керек. Бұл үшін
индивидуумның өзінің іштей тазаруы қажет. Адамның рухани күйінің
(habitus) өзі өзгеруі қажет деп табады. Жаңа мәдениетті тек тазарған адамзат
қана жасай алады [67, 511 б.]. Бұл үдерісте Хейзинга ежелгі гректер
қолданған тәсіл - катарсисті, тазаруды келтіреді. Гректер катарсис, тазару
деп - трагедияны аңдау арқылы шақырылатын рухтың күйін айтқан, бірде,
заттар бастауын тереңінен тану пайда болатын қайғыға ортақтасу мен үрей
қосылған жүрек үнсіздігі. Ол кейіннен шынымен борыш пен тағдырға
қайтадан мойын ұсынуға дайындайтын. Трагедияның өзіндегідей сахнада
актерлер көрсеткендейді, көкке қыр көрсететінді (hybris) сындыратын, ол
тұрпайылық инстинкттерден арылтып, жанды сейілтетін нәрсе [67, 513 б.].
Көру ақиқаты бейнелеу өнері үшін мағынасыз болуы мүмкін емес. Ол
міндетті түрде адамның сыртқы және ішкі әлемімен үйлесе, адам
болмысының қандай да бір шынайы нұсқасын көрсетуі тиіс. Тура солай
белгілі бір философиялық және эстетикалық талғам-талаптарымен әрбір
дәуір, әрбір суретші өзінің уақытына сай адамын бейнелеп, оның мәніне
деген мінездемесін беріп, өзгертті. Күрделі қоғам мүдделері рухани өмірге
тереңдей ене, жеке тұлғаға деген қызығушылық классикадан мұра болып
қалған тұрақты пластикалық және жалпы идеалды көзқарастарды
жеткіліксіз деп табады. Тарихи реалистік бейнелеу өнерінде адам мәні
туралы тұрақты түсінік нақтылана, әлеуметтік мінездеме мен жеке тұлғаның
ерекшеліктерін бойына сіңіреді. Адам келбетінде оның түр-тұрпатының
дұрыстығы ғана емес, оның психологиялық айқындығына мән беріле,
адамның келбеттілігі - оның ішкі жан дүниесі сұлулығының көрінісі арқылы
көрсетіледі. Сұлулықтың өзгермелі ұғымдары көркем бейнелеудің жаңа
түрлерін әкелді. Ал, қазіргі заманғы өнерге байланысты Тәуелсіз Қазақстан
тұсындағы сипатын мынадай міндеттерде көрді: Қоғамның ендігі міндеті -
жеке адамның табиғи мәдениетін айқындайтын ұлттық болмысқа қозғау салу,
сұраныс тудыру, ішкі естеліктің қайта жаңғыруына мүмкіндік жасау, түрткі
болу делінген.

Өзара қатынас пен сұхбат - көркем шығармашылықтың мәндік
жақтары ретінде

Адамның тіршілік иесі ретіндегі ерекшелігі және жоғарғы
рухтылығының, оның еркіндігінің көрінісі - шығармашылығы. Адам
шығармашылықта әлемді тануға ұмтылады, оны бейнелеп қана қоймайды,
сонымен бірге, өз тұрғысынан көркемділік пен үйлесімділікте жетілдіре
дамытуға тырысады. Өмірдегі жоғары рухтың, үйлесімділіктің өте нәзік
заңдылықтарына сәйкес өзгертеді, әдемілік пен мәнділікке үлесін қосады.
Адам өз өмірін шығармашылыққа арнайды. Өмір бойы ізденіс пен таным
жолында ғұмыр кешеді. Адам шығармашылықпен айналысу барысында,
өз болмысымен етене араласа келе, өзінің мәндік түп тамырын
айқындауға да қол жеткізеді.
Міне бұл, өнердің адам мен әлемді көркейту ретіндегі тәсілдері.
Көркем шығармашылықтағы рухани бастаулары. Ол адамның жоғары
гуманистік мақсаттары мен идеалдарын айқындаушы мүмкіндігі.
Өзара қатынас (коммуникация) пен сұхбат (диалог) осы аталған
көркем шығармашылықтың мәнді тетіктері. Аталған шығармашылықта
адам ең алдымен әлемге, шығармашы ретінде өзіне, сосын осы
шығармашылығы арқылы қоршаған ортасына, яғни басқа адамдарға
қатынас жасайды. Бұл болмыстың реалды және идеалды формаларын
қамтиды.
Көркем шығарманың жасалуы - материалмен байланысты. Яғни,
болмыстың негізгі формаларының бірі материалды болмыспен:
денелермен, заттармен, табиғи құбылыстармен байланысты.
Шығармашылықтағы әлемге қатынас жасау - идеалды болмысты, яғни
жекелендірілген рухтың болмысы түрінде, жеке нақтылық ретінде
идеалды барлықты қамтиды. Көркем шығармашылық болмыстың негізгі
формаларының бірі - адами болмысты қамтиды. Адамның өзімен өзі
және материалдық әлем болмысында, материалдық және рухани
(идеалды) бірлігі ретіндегі жағдайын білдіреді. Адамның өмір сүруіндегі
өзара қатынас пен сұхбатты осылай атауға болады.
Қоғамдағы адамның болмысы және қоғамның болмысын өзінде
қамтитын әлеуметтік болмыс - адам санасының негізгі қасиеттерін
қамтиды. Адам санасының басты қасиеттері: идеалдылық,
интенционалдылық, идеаторлық. Идеалдылық - бұл ерекше, материалды
емес сананың заты. Идеалды сана өз табиғатында: материалдық әлемге
қарама-қарсы; материяға тән емес; кейбір жағдайларда материяға қатысты
бастапқы: материалдық құрылғылар арқылы танымсыз, ұстатпайды.
Сана көп жағдайда материя адында болады - нақтырақ айтқанда
адаммен жасалынатын, өзгеретін материя. Мысалы, әр затты жасау
кезінде санада әр кезде ой, осы заттың бейнесі бар. Адамның санасы
адамның іс-әрекеті арқылы жәй және күрделі заттарды дүниеге алып
105
келеді. Интенционалдылық - бұл затқа бағытталғандық. Сана затсыз
болмайды.
Қазіргі уақытта көркем мәдениет пен эстетикалық мәдениет
ұғымдарын аралас қолдану жиі кездеседі. Эстетикалық мәдениет ұғымы
қоғамдағы эстетикалық құбылыстардың жиынтығын: құндылықтар,
наным-сенімді, иедалдар және т.б. қамтиды. Көркем мәдениет болашақта
эстетикалық бола тұрып, адамның өнермен өзара әрекетіне негізделген.
Егер эстетикалық мәдениет эстетикалық құндылықтарды жасау, сақтау,
тарату мен тұтыну болса, көркемділік бұл құндылықтардың көркем-
образдар арқылы игерілуінің көрінісі. Көркем мәдениеттің мәнділік
сипаты көркем образдың рухани ерекшелік мазмұнын көрсету қабілеті,
бір жағынан түсіну, әсерлену мен бағалау, көркем-образды бастау болып
табылса, екінші жағынан осы руханилықты шығармашылықпен
материалдандыру. Көркем мәдениет тұлғаның рухани дамуы мен
үйлесімділігін білдіретін ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.