Лимфалық тамырлар

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 15 бет
Таңдаулыға:

БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТІРЛІГІ

Реферат

Тақырыбы: Тірі адамда сүйектердің маңызы бар шығыңқы жерлерін сипап анықтау

Орындаушы: Мавланбеков Тахиржан

Қазақстан

2021

МАЗМҰНЫ

Кіріспе. . . . 3

Негізгі бөлім . . . 5

1. Қас үсті доғалар, маңдай және төбелік төмпелер. . . .

1. 1 Сыртқы шүйделік төмпе, емізік тәрізді жиектер . . . 7

1. 2 VII мойын омыртқасының қылқаны . . . 9

2. Төс сүйегінің мойындырық ойығы, иық өсінді - бұғаналық буын, жауыр бұрышы.

2. 1«Қаңқаның шығынқы бөліктерінің орнын анықтау . . . 12

Қорытынды . . . 14

Қолданылған әдебиет тізімі . . . 15

Кіріспе

Зерттеу тақырыбының өзектілігі:

Адам денесінің сүйектері, ossa, тірек - қимыл мүшелерінің жұмсақ мүшелердің тірегіі мен бұлшықеттердің қозуы кезінде рычаг қызметін атқаратын ірі тұлғалы мүше. Адамның денесінде 200 - ден астам тақ және жұп сүйектер адамның қаңқасын немесе скелетін құрайды.

шу;

Адам анатомиясының негізгі маңызды мақсаты тірі организмді тексеру.

Адам анатомиясының міндеті - адам денсаулығының дүрыс жағдайы мен патологиялық жағдайын ажыратуға жәрдем етті. Сондықтан да, анатомия пәні медицина ғылымының негізгі бір саласы болып саналады. Анотомия қазіргі ересек адамның құрылысын зерттеп қана қоймайды, сонымен бірге тарихи даму барысында адам организмі қалай қалыптасқанын да зерттейді.

Анатомия - тірі организмдердің үлкейткіш аспаптардың көмегінсіз көзге көрінетін құрылысын зерттейтін іргелі (фундаментальды) биологиялық морфологиялық ғылым. Анатомия - зерттеу нысандарына байланысты жануарлар және өсімдіктер анатомиясы болып екіге бөлінеді. Жануарлар анатомиясынан адам анатомиясы жеке ғылым саласы ретінде бөлінді. Зерттеу бағыттарына сәйкес анатомия өз кезегінде бірнеше салаларға бөлінеді:
• жүйелі анатомия - адам мен жануарлар дене мүшелерінің құрылысын, олардың атқаратын қызметтерімен байланыстырып, мүшелер жүйелері ретінде (тері жабыны, сүйектер, бұлшық еттер, ас қорыту, тыныс алу, зәр бөлу, көбею, тамырлар, эндокринді бездер, жүйке жүйелері) зерттейді;
• мүсіндік (пластикалық) анатомия - адам мен жануарлар организмдерінің сыртқы дене бітімі мен дене бөліктерінің тұрақты жағдайдағы немесе қозғалыстағы пропорциялық арақатынасын зерттейді. Мүсіндік анатомияның негізін қалаған италиян ғалымы Леонардо да Винчи;
• топографиялық анатомия - адам мен жануарлар организмдерінің белгілі аумақтары мен бөліктеріндегі әртүрлі жүйелер мүшелерінің орналасу орындары мен сол аймақтағы олардың арақатынастарын зерттейді;

• салыстырмалы анатомия - әртүрлі типтер мен кластарға жататын жануарлардың белгілі бір мүшелерінің немесе мүшелер жүйелерінің құрылыстарын салыстырып зерттейді;
• түр анатомиясы - жануарлардың түрлеріне байланысты, олардың дене құрылысындағы ерекшеліктерді анықтайды;
• түқым анатомиясы - мал түқымдарына сәйкес, олардың дене құрылысындағы салыстырмалы айырмашылықтарды зерттейді;
• жас анатомиясы - жануарлардың жасына байланысты, олардың дене мүшелері құрылысындағы құрылымдық өзгерістерді анықтайды;
• қалыпты анатомия - ересек адам мен жануарлар организмдерінің дертсіз қалыпты жағдайдағы құрылысын анықтап зертгейді;
• сырқаттық (патологиялық) анатомия - ауырған организм дене мүшелерінің құрылысын қалыпты анатомия мөліметтерімен салыстыра отырып зерттейді;
• микроскопиялық анатомия - жануарлар организмі мүшелерінің микроскоппен ғана көрінетін құрылысын зерттейді.

Негізгі бөлім

Қас үсті доғалар, маңдай және төбелік төмпелер

1. 1 Сыртқы шүйделік төмпе, емізік тәрізді жиектер

Қас үстілік доға - margo superciliaris бас қаңқасында маңдай бөлімінде орналасқан. Көз шарасының жоғарғы жиегінен жоғарырақ айқын байқалады.

Маңдай сүйектің дөңесі - tuber frontale, қас үстілік доғадан жоғарырақ қабықшалы бөліктің алдыңғы бетінде орналасқан

Шүйде сүйектің еміздік тәрізді өсіндісі төбе сүйегі мен төбе - еміздік жігі, sutura parieto-mastoidea, арқылы байланысқан. артқы шүйделік бұрышы - angulus mastoideus, ламбда жік пен төбе еміздік жіктердің аралығында доға тәрізді бұрыш құрап, айқын көрінеді.

Шүйделік төмпе- protuberantia occipitalis externa шүйде сүйегінің сыртқы бетінің орталық бөлігінде айқын байқалатын шығыңқы бөлігі.

Маңдай-төбе-шүйде аймағы (redіo ) алдынан - көз шарасының жоғарғы жиегімен, бүйірінен - lіnea semіcіrcularіs sup. parіetetalіm-мен және артынан lіnae nuchae superіor-мен шектеледі. Артынан protuberantіo occіpіtalіs ext. -мен lіnea nuchae superіor-ді сипап анықтайды.

Қабаттары: тері - едәуір қатты және қалың, шашпен жабылған және көптеген май, тер бездері орналасқан. Бездердің өзектері бітеліп қалғанда, қою зат оны кереді, осыған байланысты АТЕРОМА(май бездері өзектерінің бітелуі) деп аталады. Сондықтан, атероманың беткей орналасуынан, оның қабырғаларының қаттылығынан және терімен бірігуінен без өзектерінің бітелуінен теріні қатпарлап ұстауға болмайды(дермойдтың липомадан айырмашылығы) . Радикалды емдеудің нәтижесінде атерома толық жазылады, егер оның бір бөлігі қалып кетсе ісік қайта өсіп ұлғаяды.

Тері асты шел майы басқа аймақтарға қарағанда тығыз, онда ұзынша бағытта көптеген дәнекер ұлпалы фиброзды талшықтар орналасқан, олар тері асты клетчатканы ұяшықтарға бөледі. Ол терімен апоневрозды қабатты(galea apоneurotіca) байланыстырады, апоневрозды қабат тереңірек үшінші қабатты құрайды. Сондықтан теріні қатпарлап ұстауға болмайды және кескенде май бөліктері бөлек-бөлек болып шығады. Осы фиброзды талшықтар гематома, транссудат, анестетиктердің басқа аймаққа жайылуына және операция кезінде сыдырылып кетпеуіне мүмкіншілік бермейді. Бұл дәнекер ұлпалы фиброзды талшықтар тамырлардың сыртқы қабықтарымен байланысады. Егер осы аймақта жарақат болса немесе операция кезінде тамыр кесіліп кетсе, тамырлардан көп қан кетеді, өйткені дәнекер ұлпалы талшықтар тамырлар қабырғаларының бірігіп жабылуына мүмкіндік бермейді, қайта тамырлар қабырғалары ашылады. Ол кезде қанды тоқтату әдістерін қолданауға тура келеді.

Тамырлары. Тері асты май клетчаткада көптеген тамырлар орналасқан. Жалпы тамырлардың бағыты радикалды: төменнен жоғарыға, самайдан орталыққа қарай орналасқан. Бұны бастың ми бөлігінің аймақтарын кескенде радикалды(тамырлардың бағытымен) және ірі тамырлар мен веналар бағаналарына зақым келмес үшін ескеру керек. Аймақтардың алдыңғы бөліктерінің қанмен қамтамасыз етілуі көздің ішкі жағынан маңдайға шығатын a. supraorbіtalіs және а. frontalіs-термен (а. carotіdіs іnternae-ның тармағы а. ophthalmіca-дан) жүзеге асады. Олар бір-бірімен көптеген анастомоз жасайды және а. andularіs-пен(а. mfxіllarіs externa-дан) ramus frontalіs-пен а. temporalіs superfіcіalіs-пен және маңдай терісін және бұлшықеттерін қоректендіреді. Ал бүйір бөліктерін а. temporalіs superfіsіalіs пен а. aurіcularіs posterіor(а. carotіs externa-дан) қоректендіреді. Аймақтың артқы бөлігі а. occіpіtalіs арқылы қоректенеді, ол еміздік тәрізді өсіндінің артынан 2 cм артқа шығып sulcus occіpіtalіs-те жатады және қарама-қарсы жақтың аттас артериясымен анастомоз жасайды, ал а. aurіcularіs posterіor-мен көп артериялық тор түзеді. Веналық жүйе жақсы дамыған. Көптеген анастомоздар бастың ми және бет бөліктерінің бір жағындағы веналық жүйелерді, екінші жағындағы беткі(бас сүйектен тыс), терең(бас сүйек ішіндегі) веналық жүйелермен байланыстырады.

Аймақтың веналық жүйесі үш қабат болып орналасқан: беткі қабат жоғарыда айтылған артериялармен бірге және олардың артында орналасқан бастың меншікті жамылғысының веналарынан құралған. Терең веналар бас сүйектен тыс кеуекті затта(vv. dіploіcae) орналасқан, ол vv. dіploіcae деп аталады. Бұнда едәуір мөлшерде қан бар және күрделі тор түзеді. Ол әртүрлі болады. Балаларда сүйек жіктері бірікпеген жасында торлар нашар дамыған және бір сүйек аймағында ғана шектеліп қалады. Торлардың дамуының жоғарғы шегі уақыт өте сүйектену үрдісімен аяқталады. Бұл кезде бір сүйек веналары жік аралығымен өтіп, көрші сүйек веналармен жалғасады, сонымен қатар, беткі торлар веналарымен және үшінші қабат веналарымен, бассүйек ішіндегі веналық жүйемен, мидың қатты қабығының синустарымен байланысады. Сонымен қатар, байланыс vv. emіssarae(елшілік вена) деп аталатын веналармен жүзеге асады. Елшілік веналардың көп бөлігі сагиталды және көлденең синусқа ашылады. Олардың біршама ірісі emіssarіum mastoіdeum Santorіnі және emіssarіum parіetale сүйектің тесігі арқылы өтіп, беткі торларды веналық синустармен байланыстырады.

Тамырлық және веналық анастомоздар жұмсақ ұлпалардың қоректенуін қамтамасыз етеді және операциялық, кездейсоқ жаралардың тез және жақсы жетіліп жазылуына жағдай жасайды. Осы қасиеттерге байланысты пластикалық хирургияда сүйек және жұмсақ тіндердің ақауын жапқанда кең түрде қолданады. Сонымен қатар, топографиялық және анатомиялық ерекшеліктер патологиялық үрдістердің тез дамуына және жайылуына жағдай жасайды. Бұл негізгі қабыну үрдісіне немесе бірінші кезекте септикалық тромбофлебиттерге қатысты айтылады. Күмбездегі күрделі веналар торларының болуы, көздегі және беттегі веналар анастомоздармен, мидың қатты қабығының синустарымен тікелей байланыстардың болуы, бастың шашты бөлігіндегі немесе беткі орналасқан ошақтық инфекцияның жайылу жолын көрсетеді. Осы анатомиялық факторларды клиникада білу, ми қабаттарына инфекцияның жайылуымен күресуді жеңілдетеді.

Нервтер тамырлармен бірге жүреді және тиісті аймақтарды қоректендіреді. N. frontalіs пен n. supraorbіtalіs-ке аттас тамырлармен сәйкес жүреді. N. aurіculotemporalіs(n. trіdemіnі-дің үшінші тармағынан) беткі самай венасымен, ramus aurіcularіs posterіor n. fasіalіs және n. occіpіtalіs mіnor a. aurіcularіs posterіor және n. occіpіtalіs major шүйде артерияларымен (a. occіpіtalіs) бірге жүреді.

•

18+

Лимфалық тамырлар. Бастың ми бөлігінің лимфалық тамырлары үш топ лимфалық түйіндерге жиналады. Барлық үш топтың тамырлары бір-бірімен анастомоз жасайды, оларды нақты түрде аймақтарға бөлуге болады. Оны шамамен клиникада түйіндердің үлкеюін бағалағанда үрдістің орналасуына байланысты шешуге болады.

а) Алдыңғы бөлімі: маңдай, көз шарасы аймағынан, самай-төбе аймағынан шамамен lіnea b. aurіcularіs-ке дейін (сыртқы дыбыс жолын біріктіретін тік бағыттағы сызық), құлақ қалқанының алдыңғы бөлігі мен дыбыс жолының алдыңғы бөлігінде жатқан лимфалық түйіндері жатады(шықшыт безінің аймағындағы алдыңғы топ түйіндері) lymphonodulі aurіcularіs anterіores.

б) Ортаңғы бөлімі: lіnea bіaurіcularіs пен сызықтар арасындағы аймақ, еміздікше тәрізді өсінді негізінің артымен тік, осы нүктеден басқа жаққа жүргізілген, құлақ қалқанынан төмен және артында орналасқан түйінге лимфалық тамырлар арқылы жиналады: ортаңғы топ түйіндері-lumphonodulі aurіcularіs posterіor.

Бұл аталған топ түйіндері бастың бет бөлігінен лимфаны жинайтын төменгі жақтың бұрышының астында орналасқан nodulі lymphatіcі submaxіllares-пен жалғасады.

в) Артқы бөлімі: lіnea vertіcalіs post. Артында орналасқан аймақта лимфаны артқы топ түйіндеріне nodulі lymphatіcі occіpіtalіs-ке әкететін тамырлар бар, ол трапеция тәрізді бұлшықеттің бекітілетін жерінде орналасқан.

Бұл топ түйіндерімен алдыңғы топ түйіндері арасындағы тікелей анастомоз жоқ, еміздікше тәрізді өсінді аймағының тамырларымен, олардың nodulіlymphatіcі occіpіtalіs-ке құйылатын жеріне дейін анастомоз жасайды. Осы соңғы түйіннің әкетуші n. l. aurіcularіs anterіores және posterіores-ді жанай бір немесе бірнеше ірі бағаналармен барлығына ортақ топ түйіні, негізгі бағана - truncus lumphatіccus jugularesh-ке құяды.

•

Апоневрозды қабат - Galea aponeurotіca екі бұлшықеттің mm. frontalіs-пен occіpіtalіs бірігуінен түзілген екеуіне ортақ сіңірлі созылғыш түзеді. Бүйір бөліктерінде апоневроз бірте-бірте жұқарады, самай аймағына өтеді және одан әрі ұрт майында жоғалып кетеді. Сіңрлі созылғыштың төменгі беті бос майлы қабатта жатады. Осы жағдайға байланысты бұлшықеттер жиырылғанда шашты жамылғымен бірге қозғалады.

Апоневроз асты майлы клетчатка борпылдақ күмбездің жоғарғы бөлігінде жақсы дамыған және ұзыншафиброзды-сіңірлі талшықтар арқылы терімен тығыз байланысады, ал сүйек қабығымен бос байланысады.

Сүйек қабығы - сүйекпен нашар байланысқан, ал жіктерде жақсы байланысқан. Сүйек қабығы жіктерінен басқа жерінен оңай ажыратылады.

Борпылдақ сүйек қабығы асты майлы клетчатка. Оның болуы galea-ның оңай қозғалуына себепші болады және скальпельді жара түрінде, жұмсақ ұлпалардың ажыратылуына себепші болады, бұл кезде кесінді үлкен болуы мүмкін. Егер кесіндінің бір шеті ілініп тұрса, бұл жердің жақсы қоректенунен және васкуляризацияның көмегімен скальпельді жара қалпына тез келіп жазылып кетеді.

Бас сүйегінің үш шел май қабатына сәйкес, іріңді үрдістер олардың әр қайсысында әртүрлі болады. Апоневрозды шлемнің мықтылығына және апоневроз астындағы майлы клетчатканың оңай ажыратылатындығынан, апоневроз астындағы флегмона немесе гематома апоневроз астындағы шел май көлеміне сәйкес келеді. Ол сол аймақтың көлемімен шектеледі, көрші самай аймағына жайыла алмайды, өйткені fasіae temporalіs lіn. semіcіrcularіs-ке бекітілгендіктен өте алмайды және басқа аймақтардан шектеп тұрады. Субпериосталды абсцесс оңай жайылуы мүмкін, өйткені сүйек қабығы асты майлы клетчатка жақсы жетілген және сүйек қабығы оңай ажыратылады. Бұл жағдайды остеопластикалық операция кезінде ескеру керек және сүйекті сүйек қабығынан бөліп кесіп тастағанда, байланыстың нашарлауына әкеліп соғуынан сақтану керек.

Бас сүйегі. Бас күмбезі сүйектері екі жапырақшадан түзілген: lamіna externa-мен lamіna іnterna. s. vіtrea және екі жапырақшаның арасында кеуекті зат dіploe орналасқан. Сүйек жапырақшалары бір-біріне сәйкес имек болып келеді. Ішкі жапырақшасын шынылы жапырақша(lamіna vіtrea) деп атайды, ол жұқа, нәзік, сынғыш, сынған кезде шеттері ирек-ирек болып сынады және ұштары өткір болады. Бұл кезде мидың қатты қабығын оңай жаралайды және ми затына кіріп кетуі мүмкін. Ішкі жапырақшаға қарағанда сыртқы жапырақша қалыңдау және мықты. Осыған байланысты кейде бас сүйектің күмбезіне доғал құралмен соққы(ұрған) алған кезде, бас сүйектің сыртқы жапырақшасы сынбайды, ал ішкі жапырақшасының сынуы мүмкін. Сондықтан сүйек сынықтарын анықтау үшін рентгенографиялық тексеруді тағайындау керек немесе компьютерлік томография жасау керек. Кеуекті зат күмбездің әр бөлігінде әртүрлі дамыған, осыған байланысты сүйек қабырғаларының қалыңдығы әртүрлі болады. Оның қалыңдығы күмбездің сагиталды сызығының аймағында 0, 5 см, бүйір бөліктерінде 2-3 мм. Сүйектің ішкі беті тікелей мидың қатты қабығынан эпидуралды кеңістік арқылы ажыратылады.

Маңдай-төбе-шүйде аймағындағы клетчаткалық кеңістіктерде іріңді үдерістер әртүрлі жайылады: тері асты майлы клетчаткалық кеңістікте әр бір ұяшықта жеке дамиды, ол тек жоғарыға томпайып шыға алады; апоневроз астындағы клетчакалық кеңістікте осы аймақты түгел қамтып жайылады; сүйек қабығы астындағы клетчаткалық кеңістікте сол бір сүйектің аймағында ғана жайылады.

Жаңа туылған сәбидің басы дененің жалпы ұзындығының 1/4 бөлігін құрайды, көлемі орташа 34 см (ер балада қыздарға қарағанда үлкен) . Бастың ми бөлігі бет бөлігінен едәуір үлкен, өйткені, жаңа туылған сәбидің бет бөлігі сүйектерінің әлсіз дамуына байланысты.

Осылай бас қаңқа күмбезі негізінде 3 қабаттағы веналар - тері асты, диплоидты және бас қаңқа ішілік веналар бар. Олар бір жүйеге біріге ішкі және сыртқы веналар бір-бірімен байланысып бас қаңқа іші қысымын ұстап тұрып, эмиссарлық веналар арқылы қан айналымының таралуы жүреді.

Жаңа туылған сәби бассүйегінің милық бөлігі негізі кіші, ал күмбез бөлігі үлкен болып келеді. Маңдай қойнаулары болмайды, қас үсті доғалары жақсы жетілген, сондықтан маңдайдың төменгі бөлігі батыңқы, ал маңдайлық төмпешіктер шығыңқы болып көрінеді. Бас пішінінің шар тәрізді болуы шүйде сүйектің алға қарай қатты иілуіне байланысты болады.

Маңдай және төбе төмпешіктері жақсы жетіліп дамыған. Жаңа туылған нәрестенің басын шүйде төмпешігімен қоса тексергенде бес бұрышты пішінде болады. Баланың өсуіне байланысты бассүйек жұмыртқа тәрізді, эллипс тәрізді немесе шар тәрізді пішіндерге айналады. Бассүйек күмбезі шығыңқы, диаметрі бойынша негізінен артық және доғал бұрышты құрайды.

1. 2 VII мойын омыртқасының қылқаны

Тірек-қимыл мүшелер жүйесінің маңызы: тірек-қимыл мүшелер жүйесіне қаңқа мен бұлшықеттер жатады.

Бірімен-бірі дәнекер ұлпалар (шеміршек пен сүйек) арқылы байланысқан сүйектерден қаңқа түзіледі. Қаңқа ағзаның тірегі, ал бұлшықеттер қимыл-қозғалысты қамтамасыз етеді. Тірек-қимыл мүшелер жүйесі адамның тік жүру қалпын (пішінін) сақтайды (омыртқа жотасы мен жамбас белдеулері) . Қаңқа мидан бастап, барлық ішкі мүшелерге корғаныш қызметін атқарады. Мысалы, ми бірімен-бірі берік байланысқан ми сауытын құрайтын сүйектердің ішінде жатады. Жүрек пен өкпені кеуде қуысы сүйектері қорғаса, құрсақ қуысындағы мүшелерді - жамбас белдеулері сүйектері корғайды. Қаңқаға бұлшықеттер бекінеді. Ағзаның қоршаған орта жағдайларына бейімделуінің бір белгісі - қимыл (қозғалу) . Денені қозғалысқа келтіретін сүйектер мен бұлшықеттер. Кез келген қозғалыста (жүгіру, секіру) ағзаның барлық мүшелері сүйекті таяныш (тірек) етеді. Сүйек кемігінде қан жасушалары түзіледі. Сүйектің құрамында минералды тұздар мен микроэлементтер болатындықтан, минералды алмасуға қатысады.

Адам қаңқасының бөлімдері

Адам қаңқасы бірімен-бірі өзара әр түрлі байланысқан жеке сүйектерден тұрады. Ересек адамның қаңқасында 200-ден астам сүйектер бар. Ағзада болатын барлық сүйектер пішіні, мөлшері жағынан ұзын сүйектер, қысқа сүйектер, жалпақ сүйектер деп бөлінеді.

Ұзын сүйектерге қол-аяқты құрайтын жіліктер жатады. Ұзын сүйектердің жілік майы толтырып тұратын ортаңғы бөлігі қуыс болғандықтан, түтікті сүйектер деп те атайды.

Жалпақ сүйектердің ұзындығы мен ені әр түрлі. Жауырын, бассүйек, қабырға, төс, жамбас сүйектері - жалпақ сүйектер.

Қаңқа - тұлға, бассүйек, иық белдеулері мен қол сүйектері және жамбас белдеулері мен аяқ сүйектері деп бөлінеді.

Тұлға қаңқасы - омыртқа жотасы мен қабырғалар және төссүйектен тұрады.

Омыртқа жотасы - тұлғаның негізгі тірегі. Адамда омыртқалардың саны 33-34, олар: 7 мойын омыртқа; 12 арқа омыртқа; 5 бел омыртқа; 5 сегізкөз омыртқа; 4-5 құйымшақ омыртқалар.

Омыртқаның құрылысы - әр омыртқаның денесі мен доғасы болады. Омыртқа доғасының көптеген (бір арқа, екі бүйір, екі үстіңгі және екі астыңғы буындық) қанаттары бар. Омыртқа доғасы иіліп, денемен тұтасқан. Омыртқалардың дәл ортасындағы кең қуыста жұлын орналасады. Мойын омыртқалардың пішіні жағынан басқа омыртқалардан біршама айырмашылықтары бар: омыртқа денесі кішілеу, бірінші мойын омыртқаның (ауыз омыртқа) денесі болмайды, ортасындағы қуысы үлкен әрі үшбұрышты. Мойын омыртқаларының біріншісі бассүйекпен байланысып, басты бұруға қатысады. Денеге күш түсуіне байланысты 3-мойын омыртқадан бастап 7-омыртқаға дейін пішіндері сәл өзгереді. Омыртқа денесі ұлғайып, арқа өсіндісінің ұшы (7-омыртқадан басқасы) екіге ажырап ашаланады.

Арқа омыртқалары мойын омыртқаларынан ірілеу, арқа өсіндісі көлбеу орналасқан. Бүйір өсінділерінде және омыртқа денесінде қабырғалар бекінетін шеміршекті буын ойықтары болады. Арқа омыртқалар қабырғалармен байланысады.

Бел омыртқалары басқа бөлімнің омыртқаларымен салыстырғанда денесі жалпақ әрі үлкен. Арқа қанаттары да жуан, бұл бел бөлімінің көбірек қозғалуына әсер етеді. Бел омыртқаларына дене салмағының күші көбірек түседі. Тік жүруіне байланысты адамның омыртқа жотасы иілімдер түзеді, оның екеуінің дөңесі - мойын және бел лордозы алға қарай бағытталған. Иілімдердің болуы адамды басқа омыртқалы жануарлардан ерекшелейді және олар денені тік ұстап, еркін қозғалуды, тепе-теңдікті сақтауды қамтамасыз етеді. Омыртқалар арасында серпімді омыртқааралық дискілер орналасқан. Сегізкөз омыртқалары бірімен-бірі қозғалмастай тұтасып кеткен. Пішіні үшбұрышты, ішке қараған беті сөл иіліңкіреп, ойықтау болып келеді. Ойыс жағынан сегізкөз омыртқаларының тұтасып кеткен іздері 4 көлденең бұдыр сызық болып анық көрініп тұрады. Сегізкөз омыртқаларының 4 жұп тесіктерінен жұлын жүйкелерінің тарамдалған ұштары шығады.

Құйымшақ омыртқалар қалдық ретінде тұтасып кеткен. Тек бірінші омыртқада омыртқаның кейбір белгілері ғана сақталған. Қалғандары біртіндеп кішірейген.

Барлық омыртқалар бірімен-бірі шеміршектер, бұлшықеттер, сіңірлер арқылы байланысып, омыртқа жотасын құрайды. Омыртқа жотасы - тұлғаны алға, артқа, бүйіріне қарай иіп-қозғалту арқылы түрлі қимылға келтіреді.

Омыртқаның иілуі

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.