ФОТОГРАФИЯ ЖАНРЫ ДАМУ ТАРИХЫ
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
ӘЛ-ФАРАБИ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ
Әреджан Н.Н
ДЕРЕКТІ ФОТО МЕН ФОТОРЕПОРТАЖ ЖАНРЫНЫҢ БҮГІНГІ КҮНГІ МАҢЫЗДЫЛЫҒЫ
ДИПЛОМ ЖҰМЫСЫ
Мамандығы 5В050400 - Журналистика
Алматы, 2018
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
ӘЛ-ФАРАБИ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ
Журналистика факультеті
Баспасөз және электронды БАҚ кафедрасы
Қорғауға жіберілді
_______хаттама_
Кафедра меңгерушісі, с.ғ.д., профессор___________Сұлтанбаева Г.С
_____2017ж.
ДИПЛОМ ЖҰМЫСЫ
ДЕРЕКТІ ФОТО ЖӘНЕ ФОТОРЕПОРТАЖ ЖАНРЫНЫҢ БҮГІНГІ КҮНГІ МАҢЫЗДЫЛЫҒЫ
5В050400 - ЖУРНАЛИСТИКА
Орындаған: _______________ А.Н. Назира
Ғылыми жетекші: _______________ А.Ә. Абдраим
Алматы, 2018
РЕФЕРАТ
Диплом жұмысының тақырыбы: Деректі фото және фоторепортаж жанрының бүгінгі күнгі маңыздылығы
Диплом жұмысының көлемі: 65 бет
Диплом жұмысына пайдаланған әдебиеттер: 28
Жұмыстың құрылымы: Диплом жұмысы кіріспеден, негізгі бөлімнен, қорытындыдан тұрады. Жұмыстың бірінші бөлімінде жалпы фотографияның қалыптасуы мен деректі фото жанры сөз болса, екінші тарауында фотожурналистиканың негізін қалаған тұлғалар, сонымен қатар, деректі фото жанрын дүниеге әкелген тұлғалар жайында айтылады.
Диплом жұмысында қолданылатын тірек сөздер: БАҚ құралдары, фотография жанры, фотоөнер бірлестігі, деректі фото, фоторепортаж
Диплом жұмыстың мақсаты мен міндеттері: Еліміздегі фотография өнерін, соның ішінде деректі фото жанрына қызығушылық тудыру;
Диплом жұмысында қолданылатын әдіс-тәсілдер: талдау, саралау, зерттеу, салыстыру, тарихи әдіс.
Диплом жұмыстың дерек көздері: ҚР Конституциясы, ҚР Тіл туралы заңы, ҚР Азаматтық кодексі, оқу құралдары, зерттеу еңбектері, ғылыми мақалалар, ресми сайттар, газет-журнал басылымдары.
Жұмыс нәтижелілігі: БАҚ-тың фотографиямен тығыз байланыста екенін айта отырып, фотожурналистика саласына соның ішінде, деректі фото мен фоторепортаж жанрына демеу көрсету мәселелері көтеріледі.
ГЛОССАРИЙ
Фотосурет - жарық және физикалық, химиялық процестердің түрін пайдалана қағаз немесе сандық бұқаралық ақпарат құралдарына берілетін объект суреттердің нәтижесі.
Фотожурналистика - көзғарас пен пікірді фотосуреттердің көмегі арқылы білдіретін журналистиканың айрықша саласы.
Фотосуреттеме - фотопублицистиканың негізгі жанрының бірі. Фотосуреттеме қысқа әрі нұсқа баяндау тәсілімен түсіріледі. Заман тынысын дәл, ұтымды көрсетіп, көрермендеріне әрі ақпараттық хабар жеткізе алады. Журнал беттерінде жарияланған фотосуреттемелер болған оқиғадан арнайы тікелей хабар беруге арналмаса да, бірақ шұғыл түсірілгені сезіліп тұрады.
Фотозертхана - пленкаларды айқындап, суреттерді басып шығаруға арналған жарық өтпейтін бөлме.
Фоторепортаж - публицистикалық жанр. Ол шұғыл түсіріліп, болған оқиғаларды жеткізуде өзінің деректілігімен құнды материал ретінде пайдаланылады.
Фотоочерк - публицистикалық жанр. Негізгі бағыты қоғам өміріндегі айшықты бетбұрысқа толы құбылыстарды фотосурет арқылы беру.
Тосын суреттер - белгілі бір адамның өзінің түсірілімге қатысып жатқанын білмейтінін суреттер.
Ракурс - түсірілімнің нысанына қатысты фотоаппараттың орналасу деңгейі, дақтарды жою, түстерді жөндеу.
Композиция - түсірілімдегі басты және артқы фонда орналасқан объектілердің көз мөлшерінің гармониялық талаптарына сай орналасуы.
Әйнеккөз (объектив) - арнайы оптикалық шыныдан немесе пластмассадан жасалған линзалы элементтер жиыны.
Фон - түсірілімнің басты объективісінің артынла орналасқан кеңістік.
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .4
1. ФОТОГРАФИЯ ЖАНРЫ: ДАМУ ТАРИХЫ ... ... ... ... ... ... 4
1.1 Фотография өнерінің шығу тарихы ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ...4
1.2 Деректі фото жанрының дамуы және инфрақұрылым ерекшелігі ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
2. ДЕРЕКТІ ФОТО: ШЕТЕЛДІК ЖӘНЕ ОТАНДЫҚ ҰЙЫМ БІРЛЕСТІГІ ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
2.1 Деректі фото жанрының негізін салған тұлғалар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
2.2 Деректі фотоның бүгінгі күнгі маңыздылығы ... ... ... ... ... ..
2.3 Заманауи фотожурналистиканың ерекшелігі ... ... ... ... ... ... .
3. ҚОРЫТЫНДЫ
ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ...
ҚОСЫМША ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
КІРІСПЕ
Жұмыстың сипаты: Диплом жұмысында деректі фото жанрының бүгінгі күнгі маңыздылығы мен пайда болуы және даму жолы қарастырылады. Сонымен қатар, артықшылығы мен даму ерекшелігі талданып, қоғамдағы және БАҚ-тағы рөлін зерделей отырып, қажеттілігі мен тиімділігі зерттеліп, ұлтаралық келісімді сақтаудағы нақты ұсыныстар беріледі.
Тақырыптың өзектелігі: Әлемнің фотожурналистикасындағы деректі фото жанры БАҚ-та, жалпы ел өмірінде рөлі орасан зор. Осы орайда:
oo фотография кез-келген жағдайда сөзсіз нақты дәлел көрсете алуы;
oo фотожурналистика саласын насихаттауда жергілікті ұлт рөлінің ескерілмей қалуы;
oo фотожурналистика саласы бойынша қазақ тілді материалдардың аз болу себептерін, даму процессінің баяу орындалуы;
oo деректі фото жанрының бүгінгі күнгі маңыздылығына тоқталу:
oo фоторепортаж жанрының өзге жанрдан ерекшелігі.
Диплом жұмыстың мақсаты мен міндеттері: Деректі фото жанрын өрбіту; жалпы деректі фотоның деректілігін айқындап, қызығушылық тудыру; фоторепортаж жанрының жандылығына тоқталу; деректі фото жанрында жылдамдықтың, шеберліктің керек екенін айқындау; керемет фотография жасаудың өзі өнер екендігін, уақыт пен шыдамдылықты қажет ететін өнер түрі екенін баяндап, жеткізу.
Жұмыстың нысаны: Деректі фото мен фоторепортаж жанрының БАҚ-тағы орны және бүгінгі күнгі маңыздылығы.
Диплом жұмыстың теориялық және әдістемелік негіздері: ҚР Конституциясы, ҚР Тіл туралы заңы, ҚР Азаматтық кодексі, оқу құралдары, зерттеу еңбектері, ғылыми мақалалар, ресми сайттар, газет-журнал басылымдары.
Диплом жұмыстың құрылымы: Диплом жұмысы кіріспеден, негізгі бөлімнен, қорытындыдан тұрады. Жұмыстың бірінші бөлімінде жалпы фотографияның қалыптасуы мен жанрлары сөз болады. Сонымен қатар, деректі фото жанрына түсініктеме беріледі. Ал, екінші тарауында фотожурналистиканың, соның ішінде деректі фото жанрының негізін қалаған, тарихта есімдерін қалдырған тұлғалар жайында айтылады. Деректі фотоның деректілігі айқындалады.
І. ФОТОГРАФИЯ ЖАНРЫ: ДАМУ ТАРИХЫ
1.1 Фотография өнерінің дамуы және инфроқұрылым ерекшеліктері
Адамзат өмірін мәнді де сәнді етуге зор септігін тигізген жаңалықтардың бірі - фотография. Фотография 1839 жылдың 7 қаңтарында дүниеге келді. Яғни, сол күні Париж Ғылым академиясының ғылыми хатшысы Доминик Франсуа Араго осы ғылым академиясының сол күні өткен кезекті мәжілісінде француз өнертапқышы Луи Жак Манде Дагер ашқан Камера Обскура, ішкі артқы қабырғасына салынған иодталған қалайы табақшаның бетіне Қара қобдишаның алдыңғы саңылауынан жарық түсіру арқылы заттың бет-бейнесін алуға және оны сынап буына ұстаудың көмегімен сақтауға болатыны жөніндегі жаңалығын жария етті. Соған байланысты бұл күн ресми түрде фотографияның туған күні болып тарихқа енгізілді. Сондай-ақ, оның өмірден өз орнын табуына Дагердің жерлесі әрі ұстазы Жозеф Носефор Ньепс пен ағылшын ғалымы Вильям Генри Фокс Тальботтың қосқан үлесі зор болды. Олардың ашқан бұл жаңалығы жер шарының түкпір-түкпіріне лезде таралып кетті. Тіпті, сол жылы Ресейге де жетіп үлгерген. Қазан айында орыс әскерінің офицері Теремин Петербургте Қара қобдишаның объективін 25 минут ашып қойып, Исаакий шіркеуінің сыртқы бейнесін түсіріп алды. Фотография өнері Қазақстанға 1841 жылдың 6 желтоқсанында аяқ басты. Дәл сол күні Ордада Жәңгір мектебінің ашылу салтанатына Жәңгір хан Ресейден арнайы фотограф шақыртып, осы мектепке алғаш қабылданған оқушылардың ортасында отырып суретке түскен. Сол фотосурет әлі тарихқа белгілі. Алайда, фотографияның сонау Еуропаның қақ төрінен бастау алып, айналасы бір-екі жылдың ішінде кең байтақ Қазақ жеріне жетуі қаншалықты жылдам болғанымен, оның мерзімді баспасөз беттерінен орын табуы соншалықты шабандық танытуы көңілге қаяу түсірмей қоймайтыны анық. Оның, әрине, өзіндік объективтік себептері де жоқ емес. Біріншіден, өнеркәсібі әлі өрге басып үлгермеген бұл өлкеде мерзімдік баспасөзді басып шығаратын баспаханалар жоқтың қасы болды. Ал, екіншіден, олардың бәрі де ескі, фотография клишелерін жасайтын цехтармен қамтамасыз етілмеді. Анда-санда газет бетінде көрініс тапқан фотосуреттердің өзі Мәскеуден арнайы дайындалған клишелер арқылы жіберіліп отырылды. Бұл іспен толығырақ шұғылдануға мүмкіндік беретін Республикалық баспахананың өзі де Қазақ АССР-нің астанасымен бірге Орынбордан Қызылордаға, Қызылордадан Алматыға көшіп отыруына байланысты жаңа техникалық жабдықтармен жарақтандыра алмады. Әйтпесе, фотография өнеріне деген қызығушылық Ресейден Қазақстанға қоныс аударушылар тарапынан да және жергілікті ұлт өкілдері арасынан да аз болған жоқ.Оның мысалы ретінде бүкіл саналы ғұмыры, атап айтқанда, 1899 жылмен 1958 жылдың аралығын қамтыған Дмитрий Поликарпович Багаевтың фотографиялық қызметі тек бір ғана өркендеу жолына бағытталса, Евсей Ефимович Блехманның шығармашылық қызметі Қазақстан Республикасының алғашқы АССР болып құрылған кезінен тың және тыңайған жерлерді игеру кезеңіне дейінгі тыныс тіршілігін әсте қалт жібермей, фото - кино аппараттарына арқау етті.
Қазақ фотожурналистикасына алғаш болып қызығушылық танытып, қадам бастаған қазақ поэзиясында өзіндік өрнегі бар ақын Шәңгерей Бөкеев болды. Шәңгерей Бөкеев қазақтың сол кездегі бетке ұстар белгілі азаматтарының басым көпшілігінің фотошежірелік суреттерін түсіргені тарихтан белгілі. 1901 жылы Бөкей ордасының жүз жылдық мерейтойына орай Петерборда өткен салтанатына ІІ Николай патша оған алғаш фотоаппарат және оның құрал-саймандарын қоса сыйлаған. Шәңгерей Бөкеевтің сондағы алғашқы түсірген суреттері бар, олар Оралда әлі де сақтаулы. Ғасыр басынан бастап қазақтың сол кездегі бетке ұстар белгілі азаматтарының басым көпшілігінің шежірелік фотосуреттерін түсіргенімен шектеліп қалмай, жер шарының жартысын жаяу аралағандағы көрген бейтаныс халықтың қиын да, күрделі тұрмыс тіршілігін фотообъективке нысана етіп алған сансыз суреттердің иесі Әліби Жангелдиннің де фотография саласындағы баға жетпес бай мұралары туралы сөз етпеуге болмайды. Бірақ, өкінішке орай, қазақтың танылмай келген өнерінің және аты аңызға айналған революционер әрі қоғам қайраткерінің артына қалдырған осы еңбектерінің бірең-сараңы ғана болмаса, көпшіліктің ұстағанының қолында, тастағанның жолында шашылып, із-түссіз жоғалып кетуі өзекті жанның өзегін өрбейтіні сөзсіз. Оларды жинақтап-сақтап, мұражайларға немесе архивке өткізіп отырғанда, келешек ұрпақтың игілігіне жаратуға, қазіргі тәуелсіздік алған тұстағы тарихымызды түгендеуге зор септігін тигізер еді.
Фотография өнері бастапқы кездерде мерзімдік баспасөзді безендіру әрі көркемдеу құралы ретінде қолданылды. Оның баспасөз беттерінен тұрақты орын алуы және газет-журналдардың штаттық кестесіне фототілші мамандығы енгізілгеннен бастап, бұл саланың маңыздылығы 1932 жылдың 9 мамырынан бастап арта түсті. Осы күні Алматыда ВКП Орталық Комитетінің партиялық баспасының Қазақстандағы филиалы ашылды. Соған байланысты баспахана техникалық тұрғыдан жаңартылып, газет-журнал беттерінде жарияланатын фотосуреттердің клишелерін жасайтын цех іске қосылды. Бұл өз кезегіне орай мерзімдік баспасөздің сапасын арттырумен қатар олардың бір орталыққа шоғырландырылуына мүмкіндік туғызды. Осылай фотография мерзімдік баспасөздің бетіндегі безендіру, көркемдеу құралынан бірте-бірте кеңейіп, журналистиканың жеке саласына қарай аяқ басты.
Елімізге қауіп-қатер болып төнген екінші дүниежүзілік соғыстың салдарынан бұл кезде көптеген облыстық, аудандық газеттер жабылып қалды. Енді-енді жаңадан қалыптасып келе жатқан қазақ фотожурналистикасы осы уақытта сәл болса да тоқырауға тап болды. Оның қайта өрлеуі, соғыстан кейін елуінші жылдардың екінші жартысынан басталды. Осы уақытта қазіргі Әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университетінің бір топ түлегі фотожурналистиканың дамуына барынша үлес қосты. Олардың ішінде Р. Дүйсенғалиев, С. Ақпанбетов, Б. Тілекметов, Н. Жұбанов сияқты т.б фототілшілер бар еді. Араға көп уақыт салмай, бұлардың қатарына Қ. Мұстафин, С. Пернебаев, Ж. Бозымбеков, Ж. Пайызов, С. Бәсібеков, Д. Егізовтар келіп қосылды.
Сонымен қатар, елімізде фотография өнеріне еңбегі сіңген тұлғалар аз емес. Солардың алғашқысы КСРО Журналистер одағының Рысқали Дүйсенғалиев Ұлы Отан соғысының ардагері әрі Қазақстанның еңбек сіңірген мәдениет қайраткері. 1952 жылдан бастап фототілшілікпен айналысқан. Сонымен қатар, бірнеше рет республикалық деңгейде фотокөрмелер ұйымдастырды. ТМД елдері мен шетелдерде өткен байқауларда көптеген жүлделерге ие болған.
Петр Редько Лениншіл жас газетінде ұзақ жыл, одан соң Мәдениет және тұрмыс журналында қызмет істеген. Бекмұхамбет Тілекметов Қазақ университетінің журналистика факультетіне түсіп, оны 1956 жылы бітіріп шықты. Отыздан асқанда Социалистік Қазақстан қазіргі Егемен Қазақстан газетіне жұмысқа орналасты.
Бекмұхамбет Тілекметов 1943 жылы 18-ге толған шағында әскерге алынып, 1950 жылға дейін қызмет етті. Кейін Қазақ университетінің журналистика факультетіне түсіп, оны 1956 жылы бітіріп шықты. Отыздан асқанда Социалистік Қазақстан қазіргі Егемен Қазақстан газетіне жұмысқа орналасқан.
Нұрғожа Жұбанов 1961 - 1990 жылдары Қазақстан әйелдері журналында қызметін бастаған. 1990-2000 жылдары Шалқар, Қазақ елі, Заман Қазақстан, Ұлан газеттерінде қызмет еткен. 1989 жылы Мәскеуде өткен КСРО фотосуретшілер одағының съезінде Қазақстан фотосуретшілер одағының бірінші хатшысы болып тағайындалды.
Қайрат Мұстафин ҚР Журналистер одағының мүшесі. Ұзақ жылдар бойы Қазақ телеграф агенттігінде еңбек етті. Зейнетке шыққанға дейін Өнер баспасында қызмет атқарды.
Жүнісбек Пайызов Білім және еңбек қазіргі Зерде журналында қызмет атқарған. Негізінен, Ұлттық академияның ғылыми зерттеу институттарының және жоғары оқу орындарының өмірінен фотосуреттер түсіріп отырған. Сондықтан да оның жеке мұрағатында Қазақстан ғылымының фотошежіресі хатталған деуге болады.
Қазақ фотожурналистикасы дегенде ойға ойланбастан оралатын тағы бір тұлға Сиез Бәсібеков. Республикамызда фотожурналисттер арасында алғашқы болып Құрмет орденімен марапатталған. Лениншіл жас, Егемен Қазақстан газеттерінде қызмет атқарған. Сайлау Пернебаев Қазақстан мұғалімі, Социалистік Қазақстан газетінде, кейін 1981 жылдан бастап зейнеткерлікке шыққанға дейін республикалық Қазақ әдебиеті газетінде қызмет атқарған. Оның газет беттерінде жариялаған фотосуреттері одақтық газет-журналдар кункурстарында 16 дүркін бас жүлдені жеңіп алған.
Дендірбай Егізов Қазақтың спорт фотожурналистикасының негізін қалады. Бір ғана басылымда - республикалық Спорт газетінде қызмет істеді, тек бір ған соқпақ жолмен жүрді. Спорт фототілшісі болып өмірден озды.
Нұрмамбет Қизатұлы Қазақ фотожурналистикасының айтулы шеберлерінің бірі. Суретке түсіруімен жастайынан әуестенген. Республикалық Заң газетінде, одан соң зейнетке шыққанша Жетісу газетінде қызмет атқарған.
Алашыбай Есмағамбетов әсерден кейін 1971 - 1972 жж. аралығында қазақ радиосында редакторлық қызметтен бастап, кейін Лениншіл жас қазіргі Жас Алаш газетінде секретариатта қызмет істеген. Жан-жақты талантын көрсете білді, оған қоса фототілшілік үлкен еңбегін атауға болады.
Тағы бір қазақ фотоөнерінде өзіндік қолтаңбасын қалдырған - Рахымбай Ханалы. Ол еңбек жолын Қазақ әдебиетінде бастап, Ұлан, Жас Алаш газеттерінде жалғастырған. Ал өмірінің соңғы он шақты жылы еларалық Қазақстан-Заман газетімен тығыз байланысты.
Әскер Исаков қазақ фотожурналистикасын зерттеуші. Ол сонымен қатар, республикалық басылымдарда да қызмет етті. Өмірінің соңғы кезеңдерінде Қ.А.Яссауи атындағы Халықаралық қазақ-түрік университетіндегі филология факультетінің журналистика кафедрасында аға оқытушы болып жұмыс істеді. Қазір ғылым мен техниканың ғарыштап өскен шағы. Ол фототехниканың күот өсуіне септігін тигізді.
Көне замандарда шетелдің фототілшілерінің қолынан ғана көретін Жапония, Америка Құрама Штаттарының шығарған осы заманғы озық фотоаппараттарына қызығатын уақыт өтті. Қазіргі кезеңде заманауи сандық фотоаппараттарды игерген, республикалық басылыидарда қызмет атқарған және атқарып жүрген аға буын фототілшілер: Берсінбек Сәрсенов Егемен Қазақстан газеті (Алматы), Айтжан Салықұлы Айқын газеті, Орынбай Балмұрат Егемен Қазақстан газеті (Астана), Асылхан Әбдірайымұлы Жас Алаш газеті, Сайлау Майлыбаев Парламент баспасөз қызметі, Шүкір Шахай Үкімет баспасөз қызметі, Талғатбек Асанов Алматы қалалық әкімшілігі баспасөз қызметі, Алмат Мұхамеджанов ҚазҰУ-дың баспасөз қызметінде жұмыс атқарады.
Республика шеңберінде фотожурналистика саласы, оның ішінде қазақ ұлттық фотожурналистика елеусіз қалып бара жатыр. Еліміздің бірде-бір оқу орны, арнайы кәсіби емес, әуесқой деңгейде фотосурет түсірімшілердің қызметіне жүгінеді. Ендеше фотоөнер жеке бір адамның ғана мәселесі емес, бүгінгі күннің өзекті, тарихи мәселесі. Мәдени мұра бағдарламасының жанашырлары ұйымдастырған жедел шаралар аясында, Қазақстанның өткен кезеңдеріне көз жүгіртетін құнды фотоқұжаттарды қалпына келтіріп, жинақтап, сараптау мәселесі қарастылырылмапты. Өкініштісі еліміздің шежіресі баяндалған небір айшықты деректі фотожұмыстардың назардан тыс қалғаны. Мәселен, өмірден озған фотошежіреші Рысқали Дүйсенғалиевтің Мұхтар Әуезов, Жамбыл Жабаев, Ғабит Мүсірепов, Бауыржан Момышұлы, Күләш Байсейітова, Жұбан Молдағалиев сынды тағы басқа да тарихи тұлғалардың қайталанбас сәттері сақталған жеке мұрағаты қамқорлықтың жоқтығынан жойылып барады. Сол сияқты, қазақ журналистикасының майталмандары, марқұмдар Қайрат Мұстафин, Сайлау Пернебаев, спорт фотожурналисі Дендербай Егізов, Сиез Бәсібеков, Жүнісбек Пайызов сынды аға буындардың қас-қағым сәттік жұмыстары әр жерлерде шашылып жатқаны жанға батады. Ал негізгі фотожурналистика, фототілшілік қызметі соғыстың алдында ашылған, бірақ қазақ фотожурналистикасының басталған кезеңі деп соғыстан кейінгі уақытты айтамыз.
Жасанды жарықты пайдаланған сәтте тек қана екі шамның көмегімен көптеген жарық комбинацияларын алуға болады. Жарықпен жұмыс - фотографияның ең қызықты саласы. Оның арқасында сіз тәжірибе жүргізіп, өз шығармашылығыңызды шыңдап үлгересіз. Бағытталған жарықпен жұмсақ жарықты қосу арқылы мүлде болмаған жаңалықтар ашуға мүмкіндік бар. Фотографқа жарықты дұрыс пайдаланудан бөлек, суретшілік қасиеттер де керек. Бір ған жарық көзі қатысқан фототүсірілімнің жақсы шығуы өте сирек. Мұндай сәттерде жарықты жұмсарту қажет. Ол үшін жарықтың алдына ақ мата неме ақ қағазды қою керек. Әрине, жарықты фотошоп бағдарламасымен жақсартуға болады. Алайда, өз қолыңызбен жақсы жағдай дайындасаңыз, көп кадр жасай аласыз және бағдарламаға уақыт кетірмейсіз. Өте қатты жарықты жұмсарту үшін оны ақ қабырғаға бағыттау қажет. Қосымша жарықты алудың тағы бір түрі - ақ қағаз. Қағазды түсіріліп жатқан нысанның шетіне қойсаңыз, жарық жұмсарып шыға келеді. Бірақ, жасанды жарыққа ең дұрысы екі шамды пайдалану болып табылады, яғни, сіз бірінші шамды бағыттауға, ал екінші шамды жұмсартуға пайдалана аласыз. Жұмсақ жарық түсірілімдегі барлық кеңістікті жұмсартады. Ол нысанның нобайларын бұлыңғырлайды, соның нәтижесінде суреттегі анықтамалық төмен болады. Жұмсақ жарық ешқандай элементтерді бөліп шығармайды. Ал, бағытталған жарық өте анық әрі терең болады. Алайда екі жарық өз бетінше ешқашан қолданылмайды.
Бөлмедегі түсірілім қиын болғандықтан, оған көп дайындық керек, сондықтан ең алдымен, табиғи жарықты пайдалануды үйренген абзал. Табиғи жарық уақыт пен ауа райына байланысты. Бұлтты күндері жарықтың тек ашықтылығы өзгерсе, ашық күндері оның бағыты да өзгереді. Жазда күн көкжиектен 90 градусқа жоғары орналасқандықтан, жердегі нысандардың көлеңкесі жоғалады. Бұл түсірілім үшін ең қолайсыз кезең. Көлеңкелер фото салу күн шуағы жарықты заттың тіке алдынан берген кезде де жоғалады. Күн батарда және шығарда заттардың ұзын көлеңкелері айқын көрінеді, сондықтан сурет нәтижелі болып шығады. Жарыққа қарсы түсірілген суреттерде нысандардың сұлбасы ғана көрінеді. Осындай жарық кезінде фотомодель көзін жұмып қалмайды, алпайда, аталған суретті түсіру үшін мол тәжірибе қажет. Жарықтың бағыты - күннің орналасуының жалғыз ерекшелігі емес. Күні бойы жарықтың спектрлік құрамы да өзгереді. Бұған ауа молекулалары себеп болып табылады. Мысалы, күн көкжиектен төмен орналасқанда оның сәулелері атмосферада ұзақ қашықтыққа барады, ал күн төбеде тұрғанда олардың ұзындығы қысқа болып, көк түсті сәулелер көп мөлшерде ауада сақталады.
Фотография - қоғамда болып жатқан ақпаратты түрлі-түсті етіп, бейнелеп, көпшілікке жеткізетін әлеуметтік қоғамдық құжат. Қоғамдық құжатты жасайтын адам - фотосуретші. Қоғам шындығын тарихта қалдыратын фотосуретшілер. Фотосурет түсіру - нағыз шынайы өмір. Адамзат фотосуретке үйренгені соншалық фотосуретсіз бұқаралық ақпарат құралын елестете алмайды. Фотосуреттер - өмірдің айнасы, ел тарихының куәгері. Фотожурналистика-фотосуретті негізгі ойды білдіру құралы ретінде қолданатын журналистиканың ерекше түрі. Фотожурналистика фотосуреттің басқа жанрларынан келесі қасиеттерімен ерекшеленеді: Уақыт-түсірілімдер оқиғаның даму контектісінде хронологиялық мәнге ие. Объективтілік-журналистің оқиғаны бүкпесіз, шынайы түсіруі шарт. Ақпараттық-түсірілімдер мәтінмен қоса алғанда белгілі бір ақпарат беріп, оқырманға оқиға барысы туралы түсінік береді.
Бір фотоаппараттың 100-ге жуық аксессуары бар, олар: батарейкасы, картасы, фильтрі және тағы басқа. Фотоаппараттың объективі адам көзін негізге алып жасаған. Объективтердің объективі ұзын болған сайын фокусы кішірейеді. Мысалы, Nikon-ның ішіндегі шишасы қымбат материалдан жасалады. Nikon мен Canon арасындағы айырмашылық ішіндегі сол шынысына байланысты болады. Диафрагма: автоматпен түсірсе камера түсіреді, бірақ фокусты жақсы істеу үшін диафрагма маңызды. Жабық диафрагмада (18-20 деген сандар) заттың артындағының бәрі көрінеді. Себебі тереңдігі артады. Ал ашық диафрагмамен (4, 5 деген сандар) бір адамды түсіретін болсаңыз қолданған дұрыс. Диафрагмаға мысал:көзіңді сығырайтсаң алыстағыны көре аласың, бұл да сол сияқты. Ұсталым:ұшқан оқты қысқа выдержкада ұстай алады. М деген режиммен түсіретін болсаңыз қысқа выдержка болады. Бұны қолмен орнату керек. Мысалы, судың тамшылауы, фонтан тағы да басқа. Фотожанрлар: Портрет (ең қиын жанрлардың бірі), пейзаж және архитектура. Фотожурналистика-көзғарас пен пікірді сурет арқылы білдіру. Қырым соғысында фотожурналистика алғаш рет қолданылады. Фотожурналистика басқа фотографиялық өнерге қарағанда күнделікті өмірде біз байқамайтын шынайылықты көрсетуге көбірек бағытталған. Дұрыс түсірілген сурет мәтіннен гөрі бәрін нақтылап айқындап береді. Себебі фотожурналистика-сөйлеп тұратын жанр. БАҚ арқылы таралатын аудиалды және визуалды түрде қабылданатын хабарламалардың бәрі біріге келіп, вербалды және медиалық белгілердің жиынтығы ретінде медиа-мәтін ұғымын құрайды. Жоғарыда аталған ақпарат жеткізуші құралдың қай-қайсысын алсақ та түрлі-түсті фотосыз елестету мүмкін емес. Ғаламтордың дамуы фотожурналистиканың дамуына үлкен ықпал етті.
1.2. Деректі фото жанрының дамуы және инфрақұрылым ерекшелігі.
Фотография жанрлары, негізінен алғанда: портрет, пейзаж, архитектуралық түсірілімдер, интерьер (ғимараттың ішкі көріністері), жанрлық фотография (тақырыптары: балалар, спорт, жануарлар т.т), фоторепортаж сияқты түрлерге бөлінеді. Алайда, фотография өнерінің жанрларын осылармен ғана шектеуге әсте болмайды. Мәселен, қазіргі кезде ғылыми фотография, ғарыштық фотграфиялар кең етек жайған. Сонымен қатар, кей кездерде аталған жанрлардың өзара астасып, бір-біріне сіңісіп кететінін де ескеру керек.
Фотографиялық портрет жанры. Фотопортрет жанрында фотосуретшінің мақсаты - жеке адамның ішкі жан дүниесін, мінез-құлқын, көңіл-күйін, сыртқы бет-әлпетімен, кескін келбетімен үйлестіре отырып көрсете білу. Оларды жай адам байқамауы немесе көре алмауы мүмкін. Бұл, әрине, оңай емес, яғни нағыз шебердің ғана қолынан келетін үлкен өнер.
Пейзаж қазіргі уақытта өте кең таралған жанрлардың бірі. Бұл жанрда өзін байқап көрмеген фотосуретші жоқ шығар. Табиғаттың сұлулығын, ауыл мен қалалардың көрінісін, егіндік алқаптардың, өзен, көл, теңіздердің керемет құбылыстарын көріп тұрып, суретке түсірмеу мүмкін емес. Архитектуралық фототүсірілім үш тарапта: жеке шығармашылық, яғни фотоөнер туындысы түрінде, қазіргі қалалық не өндірістік пейзаждың бір түрі ретінде және құжат, яки естелік кескін ретінде қарастырылады. Архитектуралық ескерткіштердің фотографиялары, сайып келгенде, сәулет өнерінің туындысын фотография тіліне аудару болып табылады. Сәулет өнері қоғамның болмыс-бітімін бедерлеп, елдің экономикалық һәм рухани дамуының деңгейінен хабар беретінін және заманның эстетикалық талаптарын айшықтайтынын ескерсек, фотографияның бұл жанрының танымдық рөлі де ерекше екені өздігінен түсінікті.
Интерьер жанрының архитектуралық түсіріліммен көптеген ұқсастықтары бар. Көп жағдайларда фотосуретші интерьерді бейнелеу үшін барлық заттарды барынша нақты, дәлме-дәл көрсеткісі келеді. Мұндай жағдайларда фотоэтюдты да қолдануға болады. Жалпы, бұл жанрда кей жағдайда әрбір детальді тәптіштеп, анық көрсету қажет те емес, себебі жабық бөлменің ішіндегі қабырғаларды толық толық қамту өте қиын, сол себепті алдыңа қойған мақсатқа жеке көрініс арқылы қол жеткізуге де болады. Фотограф көрермен назарына ең қажетті, қызықты әрі негізгі бөлшектерді тарта білсе болғаны. Фотографияда интерьер табиғи және жасанды жарық түсуіне байланысты да бөлінеді. Қазіргі кезеңдегі фотографияда жанрлық түсірілімдер үлкен орын алады.
Балалар түсірілімі-фотоөнердің алғашқы кезеңдерінен бері балалар тақырыбы кең тараған. Өмірге жаңадан келген нәрестенің әр сәті өте қызық және табиғи. Балалар бір жағынан тез өсіп, өзгеріп отырады, осылардың барлығын қапысын тауып, суретке түсіре білу де бір ғанибет. Бұлардың бәрі қайталанбас сәттер, бақытты кезеңдердің қас-қағым көріністері ретінде ұзақ сақталары хақ.
Спорттық тақырыптар негізі жанрлық фотографияға тиесілі, тек кейбіреулері ғана, аса қажеттілікке байланысты фоторепортаж жанрына жатуы мүмкін. Спорттық жанрларды түсіру кезінде спортшы қозғалыстарының қызықты, тартымды сәттерін таңдап алу керек, тек содан ғана түсірілімге кіріскен жөн.
Фоторепортаж қазіргі фотография тәжірибесінде бұл жанр арнайы орын алады. Фоторепортаж - бүгінгі күннің фоторепортерлерінің негізгі жұмысы. Бұл термин фотографияға журналистикадан енді. Ол белгілі оқиғаның мағлұматын жеткізу үшін, фоторепортердің өз көзімен көргені. Фоторепортаждың негізгі ережесі - болып жатқан оқиғаны өмірдің ағымына араласпай, сырттан бақылай отырып қаз қалпында беру, деректілікті қатаң сақтау. Кейбір жағдайларды жасырын, байқатпай түсіруге, ал қалғандарын аппаратпен оқиғаның ортасында жүріп түсіруге болады. Негізгі сәттерді өткізіп алмау үшін әрдайым дайын болғаны дұрыс. Сәттердің күрт өзгеріп, отыруына орай қажет деген бір көріністерді жеке алып, оны үлкейтіп тек қарау керек болуы мүмкін, бірақ ондай жеке көріністер де жалпы жағдаяттан хабар беріп, оқиғаны сипаттау үшін қажет екенін ескерген абзал. Әрдайым түпкілікті мақсат түсірілімнің өзі емес, оның не үшін, қандай мақсатта жасалатынын айқындау қажет.
Жануарлардың фототүсірілімдері қиын жанрлардың бірі болып есептеледі. Кез келген жануарды бақылаушы адам олардың қуанышқа, қайғыға, аналық қасиеттерге қаншалықты сезімтал екендігін жақсы біледі. Сол үшін жануарларды суретке түсіру кезінде оларға сүйіспеншілікпен, мейірімділікпен қарау керек. Жануарлар әлемі-табиғаттың өте күрделі жаратылысы.
Папарация жанры итальян тілінен аударғанда paparrazzo-жабысқақ, қадалған жерден қан алатын ерекше ызыңды масаныңт түрі. Термин дәл осы мағынасында 1960 жылдан, Федерико Феллинидің Тәтті өмір фильмі жарыққа шыққан күннен қолданысқа түсті. Фильмнің бас кейіпкерінің досы-фотограф Папараццо. Ол - Ф. Феллинидің Тацио Секьяроли есімді атақты фотограф досының прототипі. Режиссер бұл кейіпкерді өте мазасыз, қадалған жерінен қан алатын, масаға ұқсайтын персонаж ретінде көрсетеді. Феллинидің айтуынша сыныптастары оның мектепте бірге оқыған досын тез сөйлеу мәнері үшін Папараццо деп атап кеткен екен. Кейінірек сөз тек папараццо дегеннен көпше түрдегі папарацци сөзіне ауысты. Ол барлық тілде бір мағына - атақты адамдарды аңдып жүріп, әртүрлі жағдайда фотоға түсіретін фотограф дегенді білдіреді. Кей деректерге қарағанда, 1997 жылы 31 тамызда Парижде болған, Диана ханшайымның қаза тапқан жол апаты папараццидің кесірінен болған деседі. Алайда, 2008 жылы сот ханшайымның ішімдік ішкен жүргізушінің кесірінен қаза тапқанын анықтаған. Сондықтан папараццидің еш қатысы болмауы да мүмкін.
Фотосурет бейненің айқындық дәрежесінің мәнерлігі мен мазмұнынын қамтамасыз ететін көркемдік заңына сүйеніп түсірілуі тиіс. Осылай сурет мәнін белгілі бір қағидаттарға сүйеніп түсіруді-суреттің композициясы деп атайды. Композицияның басты міндеті-түсірілген суреттің мазмұны мен формасын, көркемдігін ашу. Нанымды суреттерді еш уақытта да ұйымдастырып жасауға болмайды. Өйткені олар әр уақытта ешкімге тәуелді емес, өз алдына дараланып тұрады. Ең алдымен, сурет түсірмес бұрын, бейнедегі көлденең, не тік сызықтар мен көк жиек шекарасын кадрға дұрыс орналастыруды ойластырған жөн. Әсіресе, кадрдың ортасында оның шектелген тік сызықтары кездессе, ондай сурет композициялық бірлікті тез бұзады. Сондықтан шекарасын анықтап алу керек; тақырыпқа қатысы жоқ заттарды кіргізбеу; биік нүктеден түсірілген суретте кеңістік көбірек қамтылады; ал төменгі нүктеден түсірілген нәрсенің тұлғалығы басым болады.
Композиция - жеке элементтердің бірыңғай тығыз байланысы. Суреттің мән-мағынасы, кескін-келбеті осы композицияға тәуелді болады. Композиция екі құрылымнан құралады. Бірінші: тақырыптық орны, яғни сюжеттік мән-мағынасы, екінші: осы композицияға қатысатын элементтер. Композицияны толықтыратын маңызды нәрселер: ракурс, жарық, түсірілім нүктесі, нақыш, түсірілім уақыты, контраст, план.
Кез келген жанрда кадрге ілінген элемент өзіндік рөл атқарады. Кейбір элементтер суреттің мақсатын көрсетсе, қайсыбір элемент суретке кедергі болатын элементтерді көзден таса қалдырмау керек. Суретке ешқандай қатысы жоқ болса, ондай элементтерді кадрге кіргізудің еш маңызы жоқ.
Жарық көлеңкесі - бұл қоршаған кеңістіктегі көлемді заттардың фигураларын түсірген суретте қабылдауға мүмкіндік беру үшін анық түстердің күңгірт түс реңктеріне бірізді ауысуы. Жарық көлеңкесіне жарықты, сәулені, көлеңкені, алакөлеңкені, рефлексті жатқызуға болады. Жарық көлеңкесінің әсерімен суретші керекті эмоционалды, жарқын, әсерлі сурет шығара алады. Суретте, яғни графикалық түстес фон көзбен көргендегідей шынайы түстерді жеткізе алмайды. Сондықтан да оның бір жолы осы-калорит. Яғни. Әртүрлі түстерді өзара байланыстырып, шынайы бейнені өз нақышында жеткізе білу. Шынайы көрініске қарағанда фотосурет кескінінің нағыз мазмұны мен тереңдігін көрсете алмайды, тек биіктігі мен кеңдігін көрсетеді.
Адам көзінің жарықты қабылдау ерекшеліктеріне байланысты, шынайы кескінді жеткізуге көлемді денелердің жазықтықта кескінделген перспективасы пайдаланылады. Мұндайда дененің кеңістік құрылымы мен олардың кеңістікте орналасуын ескеру қажет. Фотосуретте перспектива айқын және мәнерлі түрде көркем бейнені жеткізудің негізгі құралы болып табылады. Шынайы көзбен қарағанда, суреттегі заттардың көлемінде, олардың орналасуында, түстерінде біраз айырмашылық болады. Сондықтан да суретті шынайылыққа бір қадам жақындатуға осы перспективаның, яғни, кеңістіктің орны зор. Жалпы, кеңістіктің бірнеше түрі болады: олардың ішінде тікелей кеңістік немесе ұзын кеңістік, яғни заттардың көзге көрінбестей болып кішірейтілуі, түзу кеңістік, яғни заттардың кіші көлемнен үлкен көлемге дейін үлкеюі. Аксонометриялық кеңістік, сферикалық кеңістік, яғни ұзын сызықтардың қисаюы, әуе кеңістігі, яғни айқындылықтың және кескіннің суреттегі денемен бірге көрінбей кетуі, үндес кеңістік, яғни түстердің өзгеруі болып табылады, Кеңістіктің барлық түрлері фотосуретте қолданылады және шынайы деңгейге жеткізуі көмектеседі. Мысалы, осы заңдылықтар суретті үш деңгейлі қылып және кескін-келбеттің тереңділігін жеткізеді.
Бүгінде сансыз көп фотоаппараттар түрлері мен танымал өндірушілердің сапалы құралдары шығарылып жатыр. Олар типтері бойынша: айналы, екі объективті айналы, ұзақ өлшемді, шкалды, орта форматты, кіші және ірі форматты, сандық және т.б. Ал бүгінде әлемге танымал маркалар қатарына Aqfa, Canon, Casio, Eastman Kodak, Fujifim, Hama, Konica, Minolta, Leica, Konica Minolta, Nikon, Olympus, Panasonic Lumix, Pentax, Polaraid, Ricoh, Samsung Sigma Corporation, Sony, Tamron, сонымен қатар КСРО-да шығарылған БелОМО, Арсенал, ҚМЗ, ЛОМО, ФЭД, Киев-Вега, Зоркий, Смена, Зенит, Юность, Крисстал сияқты аппараттар жатады, олардың кейбіріне тоқталар болсақ: зенит-кеңістік кіші форматты бір объективті, одақтағы ең алғашқы айналы фотоаппарат. 1949 жылы шыққан Зоркий фотоаппараты негізінде дүниеге келген. Ондағы кадр көлемі 24х36 мм. 40-қа жуық үлгілермен шыққан аталмыш фотоқұрал - Красногор механикалық зауытының ең үздік тауары болып есептеледі. Бұл үлгілер, яғни Зенит-4, Зенит-5, Зенит-6 135-типті фотопленкаларды пайдалануға арналған, әрі ауыстырмалы объективтермен жұмыс жасауға негізделген. Көршілігі фокальды затвордың мата пердешелерімен немесе металды дамельдерімен пайдаланылады. Бұл фотоаппараттың тағы бір ерекшелігі оның орталық затворы бар болуында. Зенит маркалы фотоаппараттар 1952 жылдан бері шығарылып келеді. Ал соңғы өнімдер қатарына 2001 жылы шыққан Зенит-КМ үлгісі. Ол электронды зламельді затвор арқылы және экспозициясы автоматттандырылған сандық басқарумен жұмыс жасайды.
Киев-Вега - миниатюрлі фотоаппараттар қатарына жататын бұл аппараттың пайда болуына Минольта-16 үлгісі негіз болған. Оның көлемі 10х14 мм-ден аспайды. Бұл фотоқұралмен әртүрлі әуесқойлық сурет түсіруге болады. Камерамен түсірілген негативпен сапалы, кіші форматты (6х9см) фотосурет басып шығарады. Бұл форматқа фокустық қашықтығы 23,1мм, Индустар М объективі орнатылған. Затвор жылдамдығы 130, 160, 1200 секундына тең. Жарқ етпе импульс лампамен затвордың барлық жылдамдығына сурет түсіруге болады. Аппаратты түсірілетін жаққа айқындыққа келтіріп жатудың еш керегі болмайды. Өйткені, объектив камераға 5 метрге дейін өте айқын түсіргендей етіп орнатылған. Аппараттың затворы мен пленканы бұрау тетіктері бір-біріне байланысты. Затворды бұрау үшін объектив аппараттың корпусынан ілгері шығарылады. Осы кезде пленка да алға жылжып сурет түсіретін рамаға келеді. Киев-Вегамен 20 кадрлы сурет түсіруге болады. Диафрагмасы екі жапырақшалы болып келеді. Фотоаппарат қорапшасы металлдан жасалған, ал камера механизі жарық өтпейтін қораптың ішкі жағында орналасқан.
Смена - кеңестік кіші форматты шкалды фотоаппарат, 1970 жылдан ЛОМО (Ленинградтық оптика механикалық бірлестік) өндірістік орталығымен бірлесіп шығарылады. Кадр көлемі 24х36 мм объективінің жарық қабылдағыш күші өте зор, 3 бөліктен тұратын 3 линзалы Триплет Т-43 440. Жарық фильтрінің күші М35,5х0,5-ке тең. Аталмыш маркалы фотоаппарат қарапайым одақ адамдарына арналғандықтан, бағасы да өте жоғары болмаған екен. Олардың мынадай түрлері бар: Смена-2, Смена-3, Смена-4 сонымен бірге, Смена-М мен Смена-2М, Смена-6, Смена-8, Смена-8М өзге де үлгілерден-Смена-Символ, Смена-Рапид, Смена-SL, Смена-19 және Смена-20. Барлық тектес үлгілер ортақ құрылымдық мәнге ие. Сыртқы қорабы пластмассадан жасалған. Диафрагмасы f4-тен f16-ға дейін, ал затворы орталықтандырылған линза артында.
Любитель - одақтық орта форматты екі объективті ЛОМО бірлестігі 1950-1956 жылдар аралығында шығарған айналы фотоаппарат. Соғысқа дейінгі немістің Voigtlander Brilliant камерасына негізделіп жасалған. Кадрының көлемі 6х6, ал фотоматериал типіне қолданылатын пленка түрі 120 және 12 кадр түсіруге жарайды. Сырты пластмассадан жасалған, жарық фильтрлерін сақтайтын арнайы ішкі бөлігі бар. Затворы орталық линзааралықта, ұсталым мөлшері 110, 125, 150, 1100, 1200 және В. Ал 1959 жылдан бастап шығарылған аппараттарда-115, 130, 160, 1125, 1250 және В. Диафрагмасы f22-ге дейін, ал объективі жарықтандырылған Триплет Т-22 4,575. Диафрагма мен ұсталымды қолмен реттеп отыру керек. Фокустық диапазон 1,3-тен бастап, шексіздікке дейін жалғасып кете береді.
ФЭД - кеңістік терең өлшемді Харьков машина жасау өндірістік бірлестігімен 1934 жылдан бастап 1955 жылға дейін аралықта шығарылған. ФЭД фотоаппаратының атауы Феликс Эдмундович Дзержинский атындағы балалар еңбек коммунасы шеберханасында немістің Leica I фотоаппаратының негізінде алғашқы ФЭД аппараты құрастырылады. 1934 жылдан бастап ФЭД-тің 1800-і жасалынып шығарылды. Бұл фотоаппараттар өзінің сенімділігі мен сапасы арқасында соғыста корреспонденция жүргізулерге қолайлы болды. Аппарат орта форматты, орталықтанған затвордан тұрады. Аппараттар ауыстырылмайтын объективтен тұрады және олардың экспозициясы автоматты түрде басқарылады. Мәселен айтар болсақ: терең өлшемді ФЭД-Микрон-2 және ФЭД-50 мен стереоскопты ФЭД-Стерео. Кадр көлемі 6х7, объективі Гелиос-113 5,685.
Canon - ұйым атауы будданың мейірімділік құдайы Каннонның құрметіне қойылған. 1934 жылы алғашқы 35мм-лік Лейка аппаратының затворына негізделген камера дүниеге келді. Көп уақыт өтпей-ақ Asahi Camera журналының маусымдық нөміріне діншіл Есида алғаш атаған Кванон фотоаппараты жөніндегі анонс жариялады. Бірақ он аппараттың біреуі де сауда сөресінен орын алған жоқ. 1935 жылы 26 маусымда Үтида фотоаппарат атауын Canon деп тіркеп, айына 10 фотоаппараттан шығарып тұрды. Соғыс жылдарында аппараттар қолдан қолға тимей сатылып жатты. Ал 2010 жылы компания 120 мегапиксельді СМОС матрицалы АРS-H өлшемін ойлап тапқанын хабарлады. Бүгінгі таңда Canon әлемнің 198 мемлекетін біріктіреді, жыл сайынғы тауар айналымы 29 млрд. АҚШ долларын құрайды. Оның сауда нарығындағы сатылымы ортақ табыстың 34,1%-ын компьютерлік жабдықтар мен принтерлер құрайды, телекоммуникациялық құралдар сату үлесіне 3,9%-ы тиесілі болса, фото және видеокамералардың сатылымы 20,4%, оптикаға 5,1% тиесілі. Сандық айналы фотоаппараттарды қарапайым адамның қалтасы көтере алуына компанияның айтарлықтай көмегі болды. 2010 жылдың қорытындысы бойынша Canon маркалы фотоаппараттар әлемдік нарықтың 19%-ын алған, одан кейінгі орындарды Sony 17,9% және Nikon (12,6%) алып отыр.
Nikon - жапондық оптика мен бейнелерді өңдеудің электронды қондырғыларын шығаруға негізделген компания. Аталмыш марка Mitsubishi Group-тың құрамына кіреді. Өндіріс оптикалық тауар өндіретін үш компанияның бірігуінен пайда болған. Компанияның негізін қалаушы Кораки Корио 1917 жылдың 25 шілдесінде Ниппон Когаку деген атау беріп, 1988 жылы қайта өзгерткен. Ұйымның президенті Митио Кария. Алғашында Никон Жапонияның әскери флотына оптикалық құралдар шығарумен айналысқан. Екінші дүниежүзілік соғыс уақытында компания 19 зауытқа көбейіп, 23 мыңға жуық жұмыскерлері болды. Соғыстан кейін азаматтық тұтынуға арналған тауарлар шыға бастады. Олар орта форматты екі объективті айналы фотоаппараттар еді. 1946 жылы кіші форматты алғашқы 35мм Никон бренді атауымен шықты. Одан кейінгі жылдары Никон І бренді Гонконгке экспорттала бастады. 1950 жылы Никон S фотоаппараты пайда болды. Ал осы жылдың шілдесінен 1951 жылдың қаңтарына дейін созылған корей соғысында американдық журналист Дэвид Дуглас Дункан Никон Эс-ті қолданады. 2010 жылғы нәтиже бойынша Никон фотоаппаратура бойынша бұл марка Кэноннан кейінгі 29.8%-бен екінші орынды алады.
Самсунг - халықаралық электроникалық тауарлар: жартылай өткізгіштер, телекоммуникация жабдықтарын, чиптер, ұялы телефондар мен мониторлар өндіретін компания. Ұйымның штаб пәтері Оңтүстік Кореядағы Сеулде орналасқан. Самсунг сөзі корей тілінде үш жұлдыз деген мағынаны білдіреді. Өзге мемлекеттермен қосқанда ұйымның 124 кеңсесінде әлем бойынша 164 мың адамды жұмыспен қамтамасыз етеді. Самсунг Электроник 1969 жылы Оңтүстік Кореяның Сувон қаласында Самсунг Электрик Индустриес атауымен жұмысын бастады. 2005 жылы компания Самсунг GX-20 сандық бір объективті айналы, 14 мегапиксельді матрицамен жабдықталған фотоаппарат шығарады. Люмикс-Панасоник сандық фотоаппараттарының туысы. Люмикс маркасымен қарапайым өлшемді аппараттар ғана емес, сандық айналы камераларға дейін шығарылады. Бұл сурет түсіру құралдары немістің Лейка брендімен өте ұқсас келеді. DMS-FS: ультракомпактілі орта дәрежелі жылы қаңтарда шыққан фотокамералар үлгілері: ФС3, ФС5, ФС6, ФС7, ФС10, ФС12, ФС15, ФС20, ФС25, ФС30, ФС33. ФС35, ФС3: Ультракомпактті жоғары сапалы фотоаппараттар үлгілері: ФХ01, ФК10, ФХ12, ФХ30, ФХ33, ФХ35, ФХ37, ФХ40, ФХ48-ФХ500-ге дейінгі арнайы таңдаулы маркасы Панасоник Люмикстің алғашқы сенсорлы экраны болып табылады.
Коника Минольта - жапониялық әлемдік жетекші фотоқұралдар мен факс аппараттарын, лазерлік принтерлерді, медициналық фотожабдықтарды және оптикалық тауарлар шығарумен айнылысатын холдинг. Компания 2013 жылы 7 қаңтарда жапондық Коника мен Минольта фирмаларының қосылуынан пайда болды. Компания алғашқы болып автофокусты жүйедегі интегрирлі фотоаппарат шығарса да, кейіннен үлкен төрттіктің ішіндегілерден соңғысы болып сандық айналы ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
ӘЛ-ФАРАБИ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ
Әреджан Н.Н
ДЕРЕКТІ ФОТО МЕН ФОТОРЕПОРТАЖ ЖАНРЫНЫҢ БҮГІНГІ КҮНГІ МАҢЫЗДЫЛЫҒЫ
ДИПЛОМ ЖҰМЫСЫ
Мамандығы 5В050400 - Журналистика
Алматы, 2018
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
ӘЛ-ФАРАБИ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ
Журналистика факультеті
Баспасөз және электронды БАҚ кафедрасы
Қорғауға жіберілді
_______хаттама_
Кафедра меңгерушісі, с.ғ.д., профессор___________Сұлтанбаева Г.С
_____2017ж.
ДИПЛОМ ЖҰМЫСЫ
ДЕРЕКТІ ФОТО ЖӘНЕ ФОТОРЕПОРТАЖ ЖАНРЫНЫҢ БҮГІНГІ КҮНГІ МАҢЫЗДЫЛЫҒЫ
5В050400 - ЖУРНАЛИСТИКА
Орындаған: _______________ А.Н. Назира
Ғылыми жетекші: _______________ А.Ә. Абдраим
Алматы, 2018
РЕФЕРАТ
Диплом жұмысының тақырыбы: Деректі фото және фоторепортаж жанрының бүгінгі күнгі маңыздылығы
Диплом жұмысының көлемі: 65 бет
Диплом жұмысына пайдаланған әдебиеттер: 28
Жұмыстың құрылымы: Диплом жұмысы кіріспеден, негізгі бөлімнен, қорытындыдан тұрады. Жұмыстың бірінші бөлімінде жалпы фотографияның қалыптасуы мен деректі фото жанры сөз болса, екінші тарауында фотожурналистиканың негізін қалаған тұлғалар, сонымен қатар, деректі фото жанрын дүниеге әкелген тұлғалар жайында айтылады.
Диплом жұмысында қолданылатын тірек сөздер: БАҚ құралдары, фотография жанры, фотоөнер бірлестігі, деректі фото, фоторепортаж
Диплом жұмыстың мақсаты мен міндеттері: Еліміздегі фотография өнерін, соның ішінде деректі фото жанрына қызығушылық тудыру;
Диплом жұмысында қолданылатын әдіс-тәсілдер: талдау, саралау, зерттеу, салыстыру, тарихи әдіс.
Диплом жұмыстың дерек көздері: ҚР Конституциясы, ҚР Тіл туралы заңы, ҚР Азаматтық кодексі, оқу құралдары, зерттеу еңбектері, ғылыми мақалалар, ресми сайттар, газет-журнал басылымдары.
Жұмыс нәтижелілігі: БАҚ-тың фотографиямен тығыз байланыста екенін айта отырып, фотожурналистика саласына соның ішінде, деректі фото мен фоторепортаж жанрына демеу көрсету мәселелері көтеріледі.
ГЛОССАРИЙ
Фотосурет - жарық және физикалық, химиялық процестердің түрін пайдалана қағаз немесе сандық бұқаралық ақпарат құралдарына берілетін объект суреттердің нәтижесі.
Фотожурналистика - көзғарас пен пікірді фотосуреттердің көмегі арқылы білдіретін журналистиканың айрықша саласы.
Фотосуреттеме - фотопублицистиканың негізгі жанрының бірі. Фотосуреттеме қысқа әрі нұсқа баяндау тәсілімен түсіріледі. Заман тынысын дәл, ұтымды көрсетіп, көрермендеріне әрі ақпараттық хабар жеткізе алады. Журнал беттерінде жарияланған фотосуреттемелер болған оқиғадан арнайы тікелей хабар беруге арналмаса да, бірақ шұғыл түсірілгені сезіліп тұрады.
Фотозертхана - пленкаларды айқындап, суреттерді басып шығаруға арналған жарық өтпейтін бөлме.
Фоторепортаж - публицистикалық жанр. Ол шұғыл түсіріліп, болған оқиғаларды жеткізуде өзінің деректілігімен құнды материал ретінде пайдаланылады.
Фотоочерк - публицистикалық жанр. Негізгі бағыты қоғам өміріндегі айшықты бетбұрысқа толы құбылыстарды фотосурет арқылы беру.
Тосын суреттер - белгілі бір адамның өзінің түсірілімге қатысып жатқанын білмейтінін суреттер.
Ракурс - түсірілімнің нысанына қатысты фотоаппараттың орналасу деңгейі, дақтарды жою, түстерді жөндеу.
Композиция - түсірілімдегі басты және артқы фонда орналасқан объектілердің көз мөлшерінің гармониялық талаптарына сай орналасуы.
Әйнеккөз (объектив) - арнайы оптикалық шыныдан немесе пластмассадан жасалған линзалы элементтер жиыны.
Фон - түсірілімнің басты объективісінің артынла орналасқан кеңістік.
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .4
1. ФОТОГРАФИЯ ЖАНРЫ: ДАМУ ТАРИХЫ ... ... ... ... ... ... 4
1.1 Фотография өнерінің шығу тарихы ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ...4
1.2 Деректі фото жанрының дамуы және инфрақұрылым ерекшелігі ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
2. ДЕРЕКТІ ФОТО: ШЕТЕЛДІК ЖӘНЕ ОТАНДЫҚ ҰЙЫМ БІРЛЕСТІГІ ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
2.1 Деректі фото жанрының негізін салған тұлғалар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
2.2 Деректі фотоның бүгінгі күнгі маңыздылығы ... ... ... ... ... ..
2.3 Заманауи фотожурналистиканың ерекшелігі ... ... ... ... ... ... .
3. ҚОРЫТЫНДЫ
ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ...
ҚОСЫМША ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
КІРІСПЕ
Жұмыстың сипаты: Диплом жұмысында деректі фото жанрының бүгінгі күнгі маңыздылығы мен пайда болуы және даму жолы қарастырылады. Сонымен қатар, артықшылығы мен даму ерекшелігі талданып, қоғамдағы және БАҚ-тағы рөлін зерделей отырып, қажеттілігі мен тиімділігі зерттеліп, ұлтаралық келісімді сақтаудағы нақты ұсыныстар беріледі.
Тақырыптың өзектелігі: Әлемнің фотожурналистикасындағы деректі фото жанры БАҚ-та, жалпы ел өмірінде рөлі орасан зор. Осы орайда:
oo фотография кез-келген жағдайда сөзсіз нақты дәлел көрсете алуы;
oo фотожурналистика саласын насихаттауда жергілікті ұлт рөлінің ескерілмей қалуы;
oo фотожурналистика саласы бойынша қазақ тілді материалдардың аз болу себептерін, даму процессінің баяу орындалуы;
oo деректі фото жанрының бүгінгі күнгі маңыздылығына тоқталу:
oo фоторепортаж жанрының өзге жанрдан ерекшелігі.
Диплом жұмыстың мақсаты мен міндеттері: Деректі фото жанрын өрбіту; жалпы деректі фотоның деректілігін айқындап, қызығушылық тудыру; фоторепортаж жанрының жандылығына тоқталу; деректі фото жанрында жылдамдықтың, шеберліктің керек екенін айқындау; керемет фотография жасаудың өзі өнер екендігін, уақыт пен шыдамдылықты қажет ететін өнер түрі екенін баяндап, жеткізу.
Жұмыстың нысаны: Деректі фото мен фоторепортаж жанрының БАҚ-тағы орны және бүгінгі күнгі маңыздылығы.
Диплом жұмыстың теориялық және әдістемелік негіздері: ҚР Конституциясы, ҚР Тіл туралы заңы, ҚР Азаматтық кодексі, оқу құралдары, зерттеу еңбектері, ғылыми мақалалар, ресми сайттар, газет-журнал басылымдары.
Диплом жұмыстың құрылымы: Диплом жұмысы кіріспеден, негізгі бөлімнен, қорытындыдан тұрады. Жұмыстың бірінші бөлімінде жалпы фотографияның қалыптасуы мен жанрлары сөз болады. Сонымен қатар, деректі фото жанрына түсініктеме беріледі. Ал, екінші тарауында фотожурналистиканың, соның ішінде деректі фото жанрының негізін қалаған, тарихта есімдерін қалдырған тұлғалар жайында айтылады. Деректі фотоның деректілігі айқындалады.
І. ФОТОГРАФИЯ ЖАНРЫ: ДАМУ ТАРИХЫ
1.1 Фотография өнерінің дамуы және инфроқұрылым ерекшеліктері
Адамзат өмірін мәнді де сәнді етуге зор септігін тигізген жаңалықтардың бірі - фотография. Фотография 1839 жылдың 7 қаңтарында дүниеге келді. Яғни, сол күні Париж Ғылым академиясының ғылыми хатшысы Доминик Франсуа Араго осы ғылым академиясының сол күні өткен кезекті мәжілісінде француз өнертапқышы Луи Жак Манде Дагер ашқан Камера Обскура, ішкі артқы қабырғасына салынған иодталған қалайы табақшаның бетіне Қара қобдишаның алдыңғы саңылауынан жарық түсіру арқылы заттың бет-бейнесін алуға және оны сынап буына ұстаудың көмегімен сақтауға болатыны жөніндегі жаңалығын жария етті. Соған байланысты бұл күн ресми түрде фотографияның туған күні болып тарихқа енгізілді. Сондай-ақ, оның өмірден өз орнын табуына Дагердің жерлесі әрі ұстазы Жозеф Носефор Ньепс пен ағылшын ғалымы Вильям Генри Фокс Тальботтың қосқан үлесі зор болды. Олардың ашқан бұл жаңалығы жер шарының түкпір-түкпіріне лезде таралып кетті. Тіпті, сол жылы Ресейге де жетіп үлгерген. Қазан айында орыс әскерінің офицері Теремин Петербургте Қара қобдишаның объективін 25 минут ашып қойып, Исаакий шіркеуінің сыртқы бейнесін түсіріп алды. Фотография өнері Қазақстанға 1841 жылдың 6 желтоқсанында аяқ басты. Дәл сол күні Ордада Жәңгір мектебінің ашылу салтанатына Жәңгір хан Ресейден арнайы фотограф шақыртып, осы мектепке алғаш қабылданған оқушылардың ортасында отырып суретке түскен. Сол фотосурет әлі тарихқа белгілі. Алайда, фотографияның сонау Еуропаның қақ төрінен бастау алып, айналасы бір-екі жылдың ішінде кең байтақ Қазақ жеріне жетуі қаншалықты жылдам болғанымен, оның мерзімді баспасөз беттерінен орын табуы соншалықты шабандық танытуы көңілге қаяу түсірмей қоймайтыны анық. Оның, әрине, өзіндік объективтік себептері де жоқ емес. Біріншіден, өнеркәсібі әлі өрге басып үлгермеген бұл өлкеде мерзімдік баспасөзді басып шығаратын баспаханалар жоқтың қасы болды. Ал, екіншіден, олардың бәрі де ескі, фотография клишелерін жасайтын цехтармен қамтамасыз етілмеді. Анда-санда газет бетінде көрініс тапқан фотосуреттердің өзі Мәскеуден арнайы дайындалған клишелер арқылы жіберіліп отырылды. Бұл іспен толығырақ шұғылдануға мүмкіндік беретін Республикалық баспахананың өзі де Қазақ АССР-нің астанасымен бірге Орынбордан Қызылордаға, Қызылордадан Алматыға көшіп отыруына байланысты жаңа техникалық жабдықтармен жарақтандыра алмады. Әйтпесе, фотография өнеріне деген қызығушылық Ресейден Қазақстанға қоныс аударушылар тарапынан да және жергілікті ұлт өкілдері арасынан да аз болған жоқ.Оның мысалы ретінде бүкіл саналы ғұмыры, атап айтқанда, 1899 жылмен 1958 жылдың аралығын қамтыған Дмитрий Поликарпович Багаевтың фотографиялық қызметі тек бір ғана өркендеу жолына бағытталса, Евсей Ефимович Блехманның шығармашылық қызметі Қазақстан Республикасының алғашқы АССР болып құрылған кезінен тың және тыңайған жерлерді игеру кезеңіне дейінгі тыныс тіршілігін әсте қалт жібермей, фото - кино аппараттарына арқау етті.
Қазақ фотожурналистикасына алғаш болып қызығушылық танытып, қадам бастаған қазақ поэзиясында өзіндік өрнегі бар ақын Шәңгерей Бөкеев болды. Шәңгерей Бөкеев қазақтың сол кездегі бетке ұстар белгілі азаматтарының басым көпшілігінің фотошежірелік суреттерін түсіргені тарихтан белгілі. 1901 жылы Бөкей ордасының жүз жылдық мерейтойына орай Петерборда өткен салтанатына ІІ Николай патша оған алғаш фотоаппарат және оның құрал-саймандарын қоса сыйлаған. Шәңгерей Бөкеевтің сондағы алғашқы түсірген суреттері бар, олар Оралда әлі де сақтаулы. Ғасыр басынан бастап қазақтың сол кездегі бетке ұстар белгілі азаматтарының басым көпшілігінің шежірелік фотосуреттерін түсіргенімен шектеліп қалмай, жер шарының жартысын жаяу аралағандағы көрген бейтаныс халықтың қиын да, күрделі тұрмыс тіршілігін фотообъективке нысана етіп алған сансыз суреттердің иесі Әліби Жангелдиннің де фотография саласындағы баға жетпес бай мұралары туралы сөз етпеуге болмайды. Бірақ, өкінішке орай, қазақтың танылмай келген өнерінің және аты аңызға айналған революционер әрі қоғам қайраткерінің артына қалдырған осы еңбектерінің бірең-сараңы ғана болмаса, көпшіліктің ұстағанының қолында, тастағанның жолында шашылып, із-түссіз жоғалып кетуі өзекті жанның өзегін өрбейтіні сөзсіз. Оларды жинақтап-сақтап, мұражайларға немесе архивке өткізіп отырғанда, келешек ұрпақтың игілігіне жаратуға, қазіргі тәуелсіздік алған тұстағы тарихымызды түгендеуге зор септігін тигізер еді.
Фотография өнері бастапқы кездерде мерзімдік баспасөзді безендіру әрі көркемдеу құралы ретінде қолданылды. Оның баспасөз беттерінен тұрақты орын алуы және газет-журналдардың штаттық кестесіне фототілші мамандығы енгізілгеннен бастап, бұл саланың маңыздылығы 1932 жылдың 9 мамырынан бастап арта түсті. Осы күні Алматыда ВКП Орталық Комитетінің партиялық баспасының Қазақстандағы филиалы ашылды. Соған байланысты баспахана техникалық тұрғыдан жаңартылып, газет-журнал беттерінде жарияланатын фотосуреттердің клишелерін жасайтын цех іске қосылды. Бұл өз кезегіне орай мерзімдік баспасөздің сапасын арттырумен қатар олардың бір орталыққа шоғырландырылуына мүмкіндік туғызды. Осылай фотография мерзімдік баспасөздің бетіндегі безендіру, көркемдеу құралынан бірте-бірте кеңейіп, журналистиканың жеке саласына қарай аяқ басты.
Елімізге қауіп-қатер болып төнген екінші дүниежүзілік соғыстың салдарынан бұл кезде көптеген облыстық, аудандық газеттер жабылып қалды. Енді-енді жаңадан қалыптасып келе жатқан қазақ фотожурналистикасы осы уақытта сәл болса да тоқырауға тап болды. Оның қайта өрлеуі, соғыстан кейін елуінші жылдардың екінші жартысынан басталды. Осы уақытта қазіргі Әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университетінің бір топ түлегі фотожурналистиканың дамуына барынша үлес қосты. Олардың ішінде Р. Дүйсенғалиев, С. Ақпанбетов, Б. Тілекметов, Н. Жұбанов сияқты т.б фототілшілер бар еді. Араға көп уақыт салмай, бұлардың қатарына Қ. Мұстафин, С. Пернебаев, Ж. Бозымбеков, Ж. Пайызов, С. Бәсібеков, Д. Егізовтар келіп қосылды.
Сонымен қатар, елімізде фотография өнеріне еңбегі сіңген тұлғалар аз емес. Солардың алғашқысы КСРО Журналистер одағының Рысқали Дүйсенғалиев Ұлы Отан соғысының ардагері әрі Қазақстанның еңбек сіңірген мәдениет қайраткері. 1952 жылдан бастап фототілшілікпен айналысқан. Сонымен қатар, бірнеше рет республикалық деңгейде фотокөрмелер ұйымдастырды. ТМД елдері мен шетелдерде өткен байқауларда көптеген жүлделерге ие болған.
Петр Редько Лениншіл жас газетінде ұзақ жыл, одан соң Мәдениет және тұрмыс журналында қызмет істеген. Бекмұхамбет Тілекметов Қазақ университетінің журналистика факультетіне түсіп, оны 1956 жылы бітіріп шықты. Отыздан асқанда Социалистік Қазақстан қазіргі Егемен Қазақстан газетіне жұмысқа орналасты.
Бекмұхамбет Тілекметов 1943 жылы 18-ге толған шағында әскерге алынып, 1950 жылға дейін қызмет етті. Кейін Қазақ университетінің журналистика факультетіне түсіп, оны 1956 жылы бітіріп шықты. Отыздан асқанда Социалистік Қазақстан қазіргі Егемен Қазақстан газетіне жұмысқа орналасқан.
Нұрғожа Жұбанов 1961 - 1990 жылдары Қазақстан әйелдері журналында қызметін бастаған. 1990-2000 жылдары Шалқар, Қазақ елі, Заман Қазақстан, Ұлан газеттерінде қызмет еткен. 1989 жылы Мәскеуде өткен КСРО фотосуретшілер одағының съезінде Қазақстан фотосуретшілер одағының бірінші хатшысы болып тағайындалды.
Қайрат Мұстафин ҚР Журналистер одағының мүшесі. Ұзақ жылдар бойы Қазақ телеграф агенттігінде еңбек етті. Зейнетке шыққанға дейін Өнер баспасында қызмет атқарды.
Жүнісбек Пайызов Білім және еңбек қазіргі Зерде журналында қызмет атқарған. Негізінен, Ұлттық академияның ғылыми зерттеу институттарының және жоғары оқу орындарының өмірінен фотосуреттер түсіріп отырған. Сондықтан да оның жеке мұрағатында Қазақстан ғылымының фотошежіресі хатталған деуге болады.
Қазақ фотожурналистикасы дегенде ойға ойланбастан оралатын тағы бір тұлға Сиез Бәсібеков. Республикамызда фотожурналисттер арасында алғашқы болып Құрмет орденімен марапатталған. Лениншіл жас, Егемен Қазақстан газеттерінде қызмет атқарған. Сайлау Пернебаев Қазақстан мұғалімі, Социалистік Қазақстан газетінде, кейін 1981 жылдан бастап зейнеткерлікке шыққанға дейін республикалық Қазақ әдебиеті газетінде қызмет атқарған. Оның газет беттерінде жариялаған фотосуреттері одақтық газет-журналдар кункурстарында 16 дүркін бас жүлдені жеңіп алған.
Дендірбай Егізов Қазақтың спорт фотожурналистикасының негізін қалады. Бір ғана басылымда - республикалық Спорт газетінде қызмет істеді, тек бір ған соқпақ жолмен жүрді. Спорт фототілшісі болып өмірден озды.
Нұрмамбет Қизатұлы Қазақ фотожурналистикасының айтулы шеберлерінің бірі. Суретке түсіруімен жастайынан әуестенген. Республикалық Заң газетінде, одан соң зейнетке шыққанша Жетісу газетінде қызмет атқарған.
Алашыбай Есмағамбетов әсерден кейін 1971 - 1972 жж. аралығында қазақ радиосында редакторлық қызметтен бастап, кейін Лениншіл жас қазіргі Жас Алаш газетінде секретариатта қызмет істеген. Жан-жақты талантын көрсете білді, оған қоса фототілшілік үлкен еңбегін атауға болады.
Тағы бір қазақ фотоөнерінде өзіндік қолтаңбасын қалдырған - Рахымбай Ханалы. Ол еңбек жолын Қазақ әдебиетінде бастап, Ұлан, Жас Алаш газеттерінде жалғастырған. Ал өмірінің соңғы он шақты жылы еларалық Қазақстан-Заман газетімен тығыз байланысты.
Әскер Исаков қазақ фотожурналистикасын зерттеуші. Ол сонымен қатар, республикалық басылымдарда да қызмет етті. Өмірінің соңғы кезеңдерінде Қ.А.Яссауи атындағы Халықаралық қазақ-түрік университетіндегі филология факультетінің журналистика кафедрасында аға оқытушы болып жұмыс істеді. Қазір ғылым мен техниканың ғарыштап өскен шағы. Ол фототехниканың күот өсуіне септігін тигізді.
Көне замандарда шетелдің фототілшілерінің қолынан ғана көретін Жапония, Америка Құрама Штаттарының шығарған осы заманғы озық фотоаппараттарына қызығатын уақыт өтті. Қазіргі кезеңде заманауи сандық фотоаппараттарды игерген, республикалық басылыидарда қызмет атқарған және атқарып жүрген аға буын фототілшілер: Берсінбек Сәрсенов Егемен Қазақстан газеті (Алматы), Айтжан Салықұлы Айқын газеті, Орынбай Балмұрат Егемен Қазақстан газеті (Астана), Асылхан Әбдірайымұлы Жас Алаш газеті, Сайлау Майлыбаев Парламент баспасөз қызметі, Шүкір Шахай Үкімет баспасөз қызметі, Талғатбек Асанов Алматы қалалық әкімшілігі баспасөз қызметі, Алмат Мұхамеджанов ҚазҰУ-дың баспасөз қызметінде жұмыс атқарады.
Республика шеңберінде фотожурналистика саласы, оның ішінде қазақ ұлттық фотожурналистика елеусіз қалып бара жатыр. Еліміздің бірде-бір оқу орны, арнайы кәсіби емес, әуесқой деңгейде фотосурет түсірімшілердің қызметіне жүгінеді. Ендеше фотоөнер жеке бір адамның ғана мәселесі емес, бүгінгі күннің өзекті, тарихи мәселесі. Мәдени мұра бағдарламасының жанашырлары ұйымдастырған жедел шаралар аясында, Қазақстанның өткен кезеңдеріне көз жүгіртетін құнды фотоқұжаттарды қалпына келтіріп, жинақтап, сараптау мәселесі қарастылырылмапты. Өкініштісі еліміздің шежіресі баяндалған небір айшықты деректі фотожұмыстардың назардан тыс қалғаны. Мәселен, өмірден озған фотошежіреші Рысқали Дүйсенғалиевтің Мұхтар Әуезов, Жамбыл Жабаев, Ғабит Мүсірепов, Бауыржан Момышұлы, Күләш Байсейітова, Жұбан Молдағалиев сынды тағы басқа да тарихи тұлғалардың қайталанбас сәттері сақталған жеке мұрағаты қамқорлықтың жоқтығынан жойылып барады. Сол сияқты, қазақ журналистикасының майталмандары, марқұмдар Қайрат Мұстафин, Сайлау Пернебаев, спорт фотожурналисі Дендербай Егізов, Сиез Бәсібеков, Жүнісбек Пайызов сынды аға буындардың қас-қағым сәттік жұмыстары әр жерлерде шашылып жатқаны жанға батады. Ал негізгі фотожурналистика, фототілшілік қызметі соғыстың алдында ашылған, бірақ қазақ фотожурналистикасының басталған кезеңі деп соғыстан кейінгі уақытты айтамыз.
Жасанды жарықты пайдаланған сәтте тек қана екі шамның көмегімен көптеген жарық комбинацияларын алуға болады. Жарықпен жұмыс - фотографияның ең қызықты саласы. Оның арқасында сіз тәжірибе жүргізіп, өз шығармашылығыңызды шыңдап үлгересіз. Бағытталған жарықпен жұмсақ жарықты қосу арқылы мүлде болмаған жаңалықтар ашуға мүмкіндік бар. Фотографқа жарықты дұрыс пайдаланудан бөлек, суретшілік қасиеттер де керек. Бір ған жарық көзі қатысқан фототүсірілімнің жақсы шығуы өте сирек. Мұндай сәттерде жарықты жұмсарту қажет. Ол үшін жарықтың алдына ақ мата неме ақ қағазды қою керек. Әрине, жарықты фотошоп бағдарламасымен жақсартуға болады. Алайда, өз қолыңызбен жақсы жағдай дайындасаңыз, көп кадр жасай аласыз және бағдарламаға уақыт кетірмейсіз. Өте қатты жарықты жұмсарту үшін оны ақ қабырғаға бағыттау қажет. Қосымша жарықты алудың тағы бір түрі - ақ қағаз. Қағазды түсіріліп жатқан нысанның шетіне қойсаңыз, жарық жұмсарып шыға келеді. Бірақ, жасанды жарыққа ең дұрысы екі шамды пайдалану болып табылады, яғни, сіз бірінші шамды бағыттауға, ал екінші шамды жұмсартуға пайдалана аласыз. Жұмсақ жарық түсірілімдегі барлық кеңістікті жұмсартады. Ол нысанның нобайларын бұлыңғырлайды, соның нәтижесінде суреттегі анықтамалық төмен болады. Жұмсақ жарық ешқандай элементтерді бөліп шығармайды. Ал, бағытталған жарық өте анық әрі терең болады. Алайда екі жарық өз бетінше ешқашан қолданылмайды.
Бөлмедегі түсірілім қиын болғандықтан, оған көп дайындық керек, сондықтан ең алдымен, табиғи жарықты пайдалануды үйренген абзал. Табиғи жарық уақыт пен ауа райына байланысты. Бұлтты күндері жарықтың тек ашықтылығы өзгерсе, ашық күндері оның бағыты да өзгереді. Жазда күн көкжиектен 90 градусқа жоғары орналасқандықтан, жердегі нысандардың көлеңкесі жоғалады. Бұл түсірілім үшін ең қолайсыз кезең. Көлеңкелер фото салу күн шуағы жарықты заттың тіке алдынан берген кезде де жоғалады. Күн батарда және шығарда заттардың ұзын көлеңкелері айқын көрінеді, сондықтан сурет нәтижелі болып шығады. Жарыққа қарсы түсірілген суреттерде нысандардың сұлбасы ғана көрінеді. Осындай жарық кезінде фотомодель көзін жұмып қалмайды, алпайда, аталған суретті түсіру үшін мол тәжірибе қажет. Жарықтың бағыты - күннің орналасуының жалғыз ерекшелігі емес. Күні бойы жарықтың спектрлік құрамы да өзгереді. Бұған ауа молекулалары себеп болып табылады. Мысалы, күн көкжиектен төмен орналасқанда оның сәулелері атмосферада ұзақ қашықтыққа барады, ал күн төбеде тұрғанда олардың ұзындығы қысқа болып, көк түсті сәулелер көп мөлшерде ауада сақталады.
Фотография - қоғамда болып жатқан ақпаратты түрлі-түсті етіп, бейнелеп, көпшілікке жеткізетін әлеуметтік қоғамдық құжат. Қоғамдық құжатты жасайтын адам - фотосуретші. Қоғам шындығын тарихта қалдыратын фотосуретшілер. Фотосурет түсіру - нағыз шынайы өмір. Адамзат фотосуретке үйренгені соншалық фотосуретсіз бұқаралық ақпарат құралын елестете алмайды. Фотосуреттер - өмірдің айнасы, ел тарихының куәгері. Фотожурналистика-фотосуретті негізгі ойды білдіру құралы ретінде қолданатын журналистиканың ерекше түрі. Фотожурналистика фотосуреттің басқа жанрларынан келесі қасиеттерімен ерекшеленеді: Уақыт-түсірілімдер оқиғаның даму контектісінде хронологиялық мәнге ие. Объективтілік-журналистің оқиғаны бүкпесіз, шынайы түсіруі шарт. Ақпараттық-түсірілімдер мәтінмен қоса алғанда белгілі бір ақпарат беріп, оқырманға оқиға барысы туралы түсінік береді.
Бір фотоаппараттың 100-ге жуық аксессуары бар, олар: батарейкасы, картасы, фильтрі және тағы басқа. Фотоаппараттың объективі адам көзін негізге алып жасаған. Объективтердің объективі ұзын болған сайын фокусы кішірейеді. Мысалы, Nikon-ның ішіндегі шишасы қымбат материалдан жасалады. Nikon мен Canon арасындағы айырмашылық ішіндегі сол шынысына байланысты болады. Диафрагма: автоматпен түсірсе камера түсіреді, бірақ фокусты жақсы істеу үшін диафрагма маңызды. Жабық диафрагмада (18-20 деген сандар) заттың артындағының бәрі көрінеді. Себебі тереңдігі артады. Ал ашық диафрагмамен (4, 5 деген сандар) бір адамды түсіретін болсаңыз қолданған дұрыс. Диафрагмаға мысал:көзіңді сығырайтсаң алыстағыны көре аласың, бұл да сол сияқты. Ұсталым:ұшқан оқты қысқа выдержкада ұстай алады. М деген режиммен түсіретін болсаңыз қысқа выдержка болады. Бұны қолмен орнату керек. Мысалы, судың тамшылауы, фонтан тағы да басқа. Фотожанрлар: Портрет (ең қиын жанрлардың бірі), пейзаж және архитектура. Фотожурналистика-көзғарас пен пікірді сурет арқылы білдіру. Қырым соғысында фотожурналистика алғаш рет қолданылады. Фотожурналистика басқа фотографиялық өнерге қарағанда күнделікті өмірде біз байқамайтын шынайылықты көрсетуге көбірек бағытталған. Дұрыс түсірілген сурет мәтіннен гөрі бәрін нақтылап айқындап береді. Себебі фотожурналистика-сөйлеп тұратын жанр. БАҚ арқылы таралатын аудиалды және визуалды түрде қабылданатын хабарламалардың бәрі біріге келіп, вербалды және медиалық белгілердің жиынтығы ретінде медиа-мәтін ұғымын құрайды. Жоғарыда аталған ақпарат жеткізуші құралдың қай-қайсысын алсақ та түрлі-түсті фотосыз елестету мүмкін емес. Ғаламтордың дамуы фотожурналистиканың дамуына үлкен ықпал етті.
1.2. Деректі фото жанрының дамуы және инфрақұрылым ерекшелігі.
Фотография жанрлары, негізінен алғанда: портрет, пейзаж, архитектуралық түсірілімдер, интерьер (ғимараттың ішкі көріністері), жанрлық фотография (тақырыптары: балалар, спорт, жануарлар т.т), фоторепортаж сияқты түрлерге бөлінеді. Алайда, фотография өнерінің жанрларын осылармен ғана шектеуге әсте болмайды. Мәселен, қазіргі кезде ғылыми фотография, ғарыштық фотграфиялар кең етек жайған. Сонымен қатар, кей кездерде аталған жанрлардың өзара астасып, бір-біріне сіңісіп кететінін де ескеру керек.
Фотографиялық портрет жанры. Фотопортрет жанрында фотосуретшінің мақсаты - жеке адамның ішкі жан дүниесін, мінез-құлқын, көңіл-күйін, сыртқы бет-әлпетімен, кескін келбетімен үйлестіре отырып көрсете білу. Оларды жай адам байқамауы немесе көре алмауы мүмкін. Бұл, әрине, оңай емес, яғни нағыз шебердің ғана қолынан келетін үлкен өнер.
Пейзаж қазіргі уақытта өте кең таралған жанрлардың бірі. Бұл жанрда өзін байқап көрмеген фотосуретші жоқ шығар. Табиғаттың сұлулығын, ауыл мен қалалардың көрінісін, егіндік алқаптардың, өзен, көл, теңіздердің керемет құбылыстарын көріп тұрып, суретке түсірмеу мүмкін емес. Архитектуралық фототүсірілім үш тарапта: жеке шығармашылық, яғни фотоөнер туындысы түрінде, қазіргі қалалық не өндірістік пейзаждың бір түрі ретінде және құжат, яки естелік кескін ретінде қарастырылады. Архитектуралық ескерткіштердің фотографиялары, сайып келгенде, сәулет өнерінің туындысын фотография тіліне аудару болып табылады. Сәулет өнері қоғамның болмыс-бітімін бедерлеп, елдің экономикалық һәм рухани дамуының деңгейінен хабар беретінін және заманның эстетикалық талаптарын айшықтайтынын ескерсек, фотографияның бұл жанрының танымдық рөлі де ерекше екені өздігінен түсінікті.
Интерьер жанрының архитектуралық түсіріліммен көптеген ұқсастықтары бар. Көп жағдайларда фотосуретші интерьерді бейнелеу үшін барлық заттарды барынша нақты, дәлме-дәл көрсеткісі келеді. Мұндай жағдайларда фотоэтюдты да қолдануға болады. Жалпы, бұл жанрда кей жағдайда әрбір детальді тәптіштеп, анық көрсету қажет те емес, себебі жабық бөлменің ішіндегі қабырғаларды толық толық қамту өте қиын, сол себепті алдыңа қойған мақсатқа жеке көрініс арқылы қол жеткізуге де болады. Фотограф көрермен назарына ең қажетті, қызықты әрі негізгі бөлшектерді тарта білсе болғаны. Фотографияда интерьер табиғи және жасанды жарық түсуіне байланысты да бөлінеді. Қазіргі кезеңдегі фотографияда жанрлық түсірілімдер үлкен орын алады.
Балалар түсірілімі-фотоөнердің алғашқы кезеңдерінен бері балалар тақырыбы кең тараған. Өмірге жаңадан келген нәрестенің әр сәті өте қызық және табиғи. Балалар бір жағынан тез өсіп, өзгеріп отырады, осылардың барлығын қапысын тауып, суретке түсіре білу де бір ғанибет. Бұлардың бәрі қайталанбас сәттер, бақытты кезеңдердің қас-қағым көріністері ретінде ұзақ сақталары хақ.
Спорттық тақырыптар негізі жанрлық фотографияға тиесілі, тек кейбіреулері ғана, аса қажеттілікке байланысты фоторепортаж жанрына жатуы мүмкін. Спорттық жанрларды түсіру кезінде спортшы қозғалыстарының қызықты, тартымды сәттерін таңдап алу керек, тек содан ғана түсірілімге кіріскен жөн.
Фоторепортаж қазіргі фотография тәжірибесінде бұл жанр арнайы орын алады. Фоторепортаж - бүгінгі күннің фоторепортерлерінің негізгі жұмысы. Бұл термин фотографияға журналистикадан енді. Ол белгілі оқиғаның мағлұматын жеткізу үшін, фоторепортердің өз көзімен көргені. Фоторепортаждың негізгі ережесі - болып жатқан оқиғаны өмірдің ағымына араласпай, сырттан бақылай отырып қаз қалпында беру, деректілікті қатаң сақтау. Кейбір жағдайларды жасырын, байқатпай түсіруге, ал қалғандарын аппаратпен оқиғаның ортасында жүріп түсіруге болады. Негізгі сәттерді өткізіп алмау үшін әрдайым дайын болғаны дұрыс. Сәттердің күрт өзгеріп, отыруына орай қажет деген бір көріністерді жеке алып, оны үлкейтіп тек қарау керек болуы мүмкін, бірақ ондай жеке көріністер де жалпы жағдаяттан хабар беріп, оқиғаны сипаттау үшін қажет екенін ескерген абзал. Әрдайым түпкілікті мақсат түсірілімнің өзі емес, оның не үшін, қандай мақсатта жасалатынын айқындау қажет.
Жануарлардың фототүсірілімдері қиын жанрлардың бірі болып есептеледі. Кез келген жануарды бақылаушы адам олардың қуанышқа, қайғыға, аналық қасиеттерге қаншалықты сезімтал екендігін жақсы біледі. Сол үшін жануарларды суретке түсіру кезінде оларға сүйіспеншілікпен, мейірімділікпен қарау керек. Жануарлар әлемі-табиғаттың өте күрделі жаратылысы.
Папарация жанры итальян тілінен аударғанда paparrazzo-жабысқақ, қадалған жерден қан алатын ерекше ызыңды масаныңт түрі. Термин дәл осы мағынасында 1960 жылдан, Федерико Феллинидің Тәтті өмір фильмі жарыққа шыққан күннен қолданысқа түсті. Фильмнің бас кейіпкерінің досы-фотограф Папараццо. Ол - Ф. Феллинидің Тацио Секьяроли есімді атақты фотограф досының прототипі. Режиссер бұл кейіпкерді өте мазасыз, қадалған жерінен қан алатын, масаға ұқсайтын персонаж ретінде көрсетеді. Феллинидің айтуынша сыныптастары оның мектепте бірге оқыған досын тез сөйлеу мәнері үшін Папараццо деп атап кеткен екен. Кейінірек сөз тек папараццо дегеннен көпше түрдегі папарацци сөзіне ауысты. Ол барлық тілде бір мағына - атақты адамдарды аңдып жүріп, әртүрлі жағдайда фотоға түсіретін фотограф дегенді білдіреді. Кей деректерге қарағанда, 1997 жылы 31 тамызда Парижде болған, Диана ханшайымның қаза тапқан жол апаты папараццидің кесірінен болған деседі. Алайда, 2008 жылы сот ханшайымның ішімдік ішкен жүргізушінің кесірінен қаза тапқанын анықтаған. Сондықтан папараццидің еш қатысы болмауы да мүмкін.
Фотосурет бейненің айқындық дәрежесінің мәнерлігі мен мазмұнынын қамтамасыз ететін көркемдік заңына сүйеніп түсірілуі тиіс. Осылай сурет мәнін белгілі бір қағидаттарға сүйеніп түсіруді-суреттің композициясы деп атайды. Композицияның басты міндеті-түсірілген суреттің мазмұны мен формасын, көркемдігін ашу. Нанымды суреттерді еш уақытта да ұйымдастырып жасауға болмайды. Өйткені олар әр уақытта ешкімге тәуелді емес, өз алдына дараланып тұрады. Ең алдымен, сурет түсірмес бұрын, бейнедегі көлденең, не тік сызықтар мен көк жиек шекарасын кадрға дұрыс орналастыруды ойластырған жөн. Әсіресе, кадрдың ортасында оның шектелген тік сызықтары кездессе, ондай сурет композициялық бірлікті тез бұзады. Сондықтан шекарасын анықтап алу керек; тақырыпқа қатысы жоқ заттарды кіргізбеу; биік нүктеден түсірілген суретте кеңістік көбірек қамтылады; ал төменгі нүктеден түсірілген нәрсенің тұлғалығы басым болады.
Композиция - жеке элементтердің бірыңғай тығыз байланысы. Суреттің мән-мағынасы, кескін-келбеті осы композицияға тәуелді болады. Композиция екі құрылымнан құралады. Бірінші: тақырыптық орны, яғни сюжеттік мән-мағынасы, екінші: осы композицияға қатысатын элементтер. Композицияны толықтыратын маңызды нәрселер: ракурс, жарық, түсірілім нүктесі, нақыш, түсірілім уақыты, контраст, план.
Кез келген жанрда кадрге ілінген элемент өзіндік рөл атқарады. Кейбір элементтер суреттің мақсатын көрсетсе, қайсыбір элемент суретке кедергі болатын элементтерді көзден таса қалдырмау керек. Суретке ешқандай қатысы жоқ болса, ондай элементтерді кадрге кіргізудің еш маңызы жоқ.
Жарық көлеңкесі - бұл қоршаған кеңістіктегі көлемді заттардың фигураларын түсірген суретте қабылдауға мүмкіндік беру үшін анық түстердің күңгірт түс реңктеріне бірізді ауысуы. Жарық көлеңкесіне жарықты, сәулені, көлеңкені, алакөлеңкені, рефлексті жатқызуға болады. Жарық көлеңкесінің әсерімен суретші керекті эмоционалды, жарқын, әсерлі сурет шығара алады. Суретте, яғни графикалық түстес фон көзбен көргендегідей шынайы түстерді жеткізе алмайды. Сондықтан да оның бір жолы осы-калорит. Яғни. Әртүрлі түстерді өзара байланыстырып, шынайы бейнені өз нақышында жеткізе білу. Шынайы көрініске қарағанда фотосурет кескінінің нағыз мазмұны мен тереңдігін көрсете алмайды, тек биіктігі мен кеңдігін көрсетеді.
Адам көзінің жарықты қабылдау ерекшеліктеріне байланысты, шынайы кескінді жеткізуге көлемді денелердің жазықтықта кескінделген перспективасы пайдаланылады. Мұндайда дененің кеңістік құрылымы мен олардың кеңістікте орналасуын ескеру қажет. Фотосуретте перспектива айқын және мәнерлі түрде көркем бейнені жеткізудің негізгі құралы болып табылады. Шынайы көзбен қарағанда, суреттегі заттардың көлемінде, олардың орналасуында, түстерінде біраз айырмашылық болады. Сондықтан да суретті шынайылыққа бір қадам жақындатуға осы перспективаның, яғни, кеңістіктің орны зор. Жалпы, кеңістіктің бірнеше түрі болады: олардың ішінде тікелей кеңістік немесе ұзын кеңістік, яғни заттардың көзге көрінбестей болып кішірейтілуі, түзу кеңістік, яғни заттардың кіші көлемнен үлкен көлемге дейін үлкеюі. Аксонометриялық кеңістік, сферикалық кеңістік, яғни ұзын сызықтардың қисаюы, әуе кеңістігі, яғни айқындылықтың және кескіннің суреттегі денемен бірге көрінбей кетуі, үндес кеңістік, яғни түстердің өзгеруі болып табылады, Кеңістіктің барлық түрлері фотосуретте қолданылады және шынайы деңгейге жеткізуі көмектеседі. Мысалы, осы заңдылықтар суретті үш деңгейлі қылып және кескін-келбеттің тереңділігін жеткізеді.
Бүгінде сансыз көп фотоаппараттар түрлері мен танымал өндірушілердің сапалы құралдары шығарылып жатыр. Олар типтері бойынша: айналы, екі объективті айналы, ұзақ өлшемді, шкалды, орта форматты, кіші және ірі форматты, сандық және т.б. Ал бүгінде әлемге танымал маркалар қатарына Aqfa, Canon, Casio, Eastman Kodak, Fujifim, Hama, Konica, Minolta, Leica, Konica Minolta, Nikon, Olympus, Panasonic Lumix, Pentax, Polaraid, Ricoh, Samsung Sigma Corporation, Sony, Tamron, сонымен қатар КСРО-да шығарылған БелОМО, Арсенал, ҚМЗ, ЛОМО, ФЭД, Киев-Вега, Зоркий, Смена, Зенит, Юность, Крисстал сияқты аппараттар жатады, олардың кейбіріне тоқталар болсақ: зенит-кеңістік кіші форматты бір объективті, одақтағы ең алғашқы айналы фотоаппарат. 1949 жылы шыққан Зоркий фотоаппараты негізінде дүниеге келген. Ондағы кадр көлемі 24х36 мм. 40-қа жуық үлгілермен шыққан аталмыш фотоқұрал - Красногор механикалық зауытының ең үздік тауары болып есептеледі. Бұл үлгілер, яғни Зенит-4, Зенит-5, Зенит-6 135-типті фотопленкаларды пайдалануға арналған, әрі ауыстырмалы объективтермен жұмыс жасауға негізделген. Көршілігі фокальды затвордың мата пердешелерімен немесе металды дамельдерімен пайдаланылады. Бұл фотоаппараттың тағы бір ерекшелігі оның орталық затворы бар болуында. Зенит маркалы фотоаппараттар 1952 жылдан бері шығарылып келеді. Ал соңғы өнімдер қатарына 2001 жылы шыққан Зенит-КМ үлгісі. Ол электронды зламельді затвор арқылы және экспозициясы автоматттандырылған сандық басқарумен жұмыс жасайды.
Киев-Вега - миниатюрлі фотоаппараттар қатарына жататын бұл аппараттың пайда болуына Минольта-16 үлгісі негіз болған. Оның көлемі 10х14 мм-ден аспайды. Бұл фотоқұралмен әртүрлі әуесқойлық сурет түсіруге болады. Камерамен түсірілген негативпен сапалы, кіші форматты (6х9см) фотосурет басып шығарады. Бұл форматқа фокустық қашықтығы 23,1мм, Индустар М объективі орнатылған. Затвор жылдамдығы 130, 160, 1200 секундына тең. Жарқ етпе импульс лампамен затвордың барлық жылдамдығына сурет түсіруге болады. Аппаратты түсірілетін жаққа айқындыққа келтіріп жатудың еш керегі болмайды. Өйткені, объектив камераға 5 метрге дейін өте айқын түсіргендей етіп орнатылған. Аппараттың затворы мен пленканы бұрау тетіктері бір-біріне байланысты. Затворды бұрау үшін объектив аппараттың корпусынан ілгері шығарылады. Осы кезде пленка да алға жылжып сурет түсіретін рамаға келеді. Киев-Вегамен 20 кадрлы сурет түсіруге болады. Диафрагмасы екі жапырақшалы болып келеді. Фотоаппарат қорапшасы металлдан жасалған, ал камера механизі жарық өтпейтін қораптың ішкі жағында орналасқан.
Смена - кеңестік кіші форматты шкалды фотоаппарат, 1970 жылдан ЛОМО (Ленинградтық оптика механикалық бірлестік) өндірістік орталығымен бірлесіп шығарылады. Кадр көлемі 24х36 мм объективінің жарық қабылдағыш күші өте зор, 3 бөліктен тұратын 3 линзалы Триплет Т-43 440. Жарық фильтрінің күші М35,5х0,5-ке тең. Аталмыш маркалы фотоаппарат қарапайым одақ адамдарына арналғандықтан, бағасы да өте жоғары болмаған екен. Олардың мынадай түрлері бар: Смена-2, Смена-3, Смена-4 сонымен бірге, Смена-М мен Смена-2М, Смена-6, Смена-8, Смена-8М өзге де үлгілерден-Смена-Символ, Смена-Рапид, Смена-SL, Смена-19 және Смена-20. Барлық тектес үлгілер ортақ құрылымдық мәнге ие. Сыртқы қорабы пластмассадан жасалған. Диафрагмасы f4-тен f16-ға дейін, ал затворы орталықтандырылған линза артында.
Любитель - одақтық орта форматты екі объективті ЛОМО бірлестігі 1950-1956 жылдар аралығында шығарған айналы фотоаппарат. Соғысқа дейінгі немістің Voigtlander Brilliant камерасына негізделіп жасалған. Кадрының көлемі 6х6, ал фотоматериал типіне қолданылатын пленка түрі 120 және 12 кадр түсіруге жарайды. Сырты пластмассадан жасалған, жарық фильтрлерін сақтайтын арнайы ішкі бөлігі бар. Затворы орталық линзааралықта, ұсталым мөлшері 110, 125, 150, 1100, 1200 және В. Ал 1959 жылдан бастап шығарылған аппараттарда-115, 130, 160, 1125, 1250 және В. Диафрагмасы f22-ге дейін, ал объективі жарықтандырылған Триплет Т-22 4,575. Диафрагма мен ұсталымды қолмен реттеп отыру керек. Фокустық диапазон 1,3-тен бастап, шексіздікке дейін жалғасып кете береді.
ФЭД - кеңістік терең өлшемді Харьков машина жасау өндірістік бірлестігімен 1934 жылдан бастап 1955 жылға дейін аралықта шығарылған. ФЭД фотоаппаратының атауы Феликс Эдмундович Дзержинский атындағы балалар еңбек коммунасы шеберханасында немістің Leica I фотоаппаратының негізінде алғашқы ФЭД аппараты құрастырылады. 1934 жылдан бастап ФЭД-тің 1800-і жасалынып шығарылды. Бұл фотоаппараттар өзінің сенімділігі мен сапасы арқасында соғыста корреспонденция жүргізулерге қолайлы болды. Аппарат орта форматты, орталықтанған затвордан тұрады. Аппараттар ауыстырылмайтын объективтен тұрады және олардың экспозициясы автоматты түрде басқарылады. Мәселен айтар болсақ: терең өлшемді ФЭД-Микрон-2 және ФЭД-50 мен стереоскопты ФЭД-Стерео. Кадр көлемі 6х7, объективі Гелиос-113 5,685.
Canon - ұйым атауы будданың мейірімділік құдайы Каннонның құрметіне қойылған. 1934 жылы алғашқы 35мм-лік Лейка аппаратының затворына негізделген камера дүниеге келді. Көп уақыт өтпей-ақ Asahi Camera журналының маусымдық нөміріне діншіл Есида алғаш атаған Кванон фотоаппараты жөніндегі анонс жариялады. Бірақ он аппараттың біреуі де сауда сөресінен орын алған жоқ. 1935 жылы 26 маусымда Үтида фотоаппарат атауын Canon деп тіркеп, айына 10 фотоаппараттан шығарып тұрды. Соғыс жылдарында аппараттар қолдан қолға тимей сатылып жатты. Ал 2010 жылы компания 120 мегапиксельді СМОС матрицалы АРS-H өлшемін ойлап тапқанын хабарлады. Бүгінгі таңда Canon әлемнің 198 мемлекетін біріктіреді, жыл сайынғы тауар айналымы 29 млрд. АҚШ долларын құрайды. Оның сауда нарығындағы сатылымы ортақ табыстың 34,1%-ын компьютерлік жабдықтар мен принтерлер құрайды, телекоммуникациялық құралдар сату үлесіне 3,9%-ы тиесілі болса, фото және видеокамералардың сатылымы 20,4%, оптикаға 5,1% тиесілі. Сандық айналы фотоаппараттарды қарапайым адамның қалтасы көтере алуына компанияның айтарлықтай көмегі болды. 2010 жылдың қорытындысы бойынша Canon маркалы фотоаппараттар әлемдік нарықтың 19%-ын алған, одан кейінгі орындарды Sony 17,9% және Nikon (12,6%) алып отыр.
Nikon - жапондық оптика мен бейнелерді өңдеудің электронды қондырғыларын шығаруға негізделген компания. Аталмыш марка Mitsubishi Group-тың құрамына кіреді. Өндіріс оптикалық тауар өндіретін үш компанияның бірігуінен пайда болған. Компанияның негізін қалаушы Кораки Корио 1917 жылдың 25 шілдесінде Ниппон Когаку деген атау беріп, 1988 жылы қайта өзгерткен. Ұйымның президенті Митио Кария. Алғашында Никон Жапонияның әскери флотына оптикалық құралдар шығарумен айналысқан. Екінші дүниежүзілік соғыс уақытында компания 19 зауытқа көбейіп, 23 мыңға жуық жұмыскерлері болды. Соғыстан кейін азаматтық тұтынуға арналған тауарлар шыға бастады. Олар орта форматты екі объективті айналы фотоаппараттар еді. 1946 жылы кіші форматты алғашқы 35мм Никон бренді атауымен шықты. Одан кейінгі жылдары Никон І бренді Гонконгке экспорттала бастады. 1950 жылы Никон S фотоаппараты пайда болды. Ал осы жылдың шілдесінен 1951 жылдың қаңтарына дейін созылған корей соғысында американдық журналист Дэвид Дуглас Дункан Никон Эс-ті қолданады. 2010 жылғы нәтиже бойынша Никон фотоаппаратура бойынша бұл марка Кэноннан кейінгі 29.8%-бен екінші орынды алады.
Самсунг - халықаралық электроникалық тауарлар: жартылай өткізгіштер, телекоммуникация жабдықтарын, чиптер, ұялы телефондар мен мониторлар өндіретін компания. Ұйымның штаб пәтері Оңтүстік Кореядағы Сеулде орналасқан. Самсунг сөзі корей тілінде үш жұлдыз деген мағынаны білдіреді. Өзге мемлекеттермен қосқанда ұйымның 124 кеңсесінде әлем бойынша 164 мың адамды жұмыспен қамтамасыз етеді. Самсунг Электроник 1969 жылы Оңтүстік Кореяның Сувон қаласында Самсунг Электрик Индустриес атауымен жұмысын бастады. 2005 жылы компания Самсунг GX-20 сандық бір объективті айналы, 14 мегапиксельді матрицамен жабдықталған фотоаппарат шығарады. Люмикс-Панасоник сандық фотоаппараттарының туысы. Люмикс маркасымен қарапайым өлшемді аппараттар ғана емес, сандық айналы камераларға дейін шығарылады. Бұл сурет түсіру құралдары немістің Лейка брендімен өте ұқсас келеді. DMS-FS: ультракомпактілі орта дәрежелі жылы қаңтарда шыққан фотокамералар үлгілері: ФС3, ФС5, ФС6, ФС7, ФС10, ФС12, ФС15, ФС20, ФС25, ФС30, ФС33. ФС35, ФС3: Ультракомпактті жоғары сапалы фотоаппараттар үлгілері: ФХ01, ФК10, ФХ12, ФХ30, ФХ33, ФХ35, ФХ37, ФХ40, ФХ48-ФХ500-ге дейінгі арнайы таңдаулы маркасы Панасоник Люмикстің алғашқы сенсорлы экраны болып табылады.
Коника Минольта - жапониялық әлемдік жетекші фотоқұралдар мен факс аппараттарын, лазерлік принтерлерді, медициналық фотожабдықтарды және оптикалық тауарлар шығарумен айнылысатын холдинг. Компания 2013 жылы 7 қаңтарда жапондық Коника мен Минольта фирмаларының қосылуынан пайда болды. Компания алғашқы болып автофокусты жүйедегі интегрирлі фотоаппарат шығарса да, кейіннен үлкен төрттіктің ішіндегілерден соңғысы болып сандық айналы ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz