Сот медицинасы - сот істерін жүргізу кезінде туындайтын медициналық және биологиялық мәселелерді зерттейтін медицина ғылымының бір саласы

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 9 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі

Әл-фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті

РЕФЕРАТ

Оқтан болған зақымданулардың сот-медициналық сараптамасы.

Орындаған: Тошанов Д. А.

Тексерген: Базилова А. А.

Алматы қаласы

2021 жылы

Кіріспе.
Негізгі бөлім.
Пайдаланған әдебиеттер.
Қорытынды.

Кіріспе.

Сот медицинасы - сот істерін жүргізу кезінде туындайтын медициналық және биологиялық мәселелерді зерттейтін медицина ғылымының бір саласы. Бастапқыда сот медицинасы мен криминалистика қылмысты ашу мен тергеу жөніндегі біртұтас ғылым болды. Кейіннен мәліметтердің жинақталуына, зерттеу тәсілдерінің түрленуі мен жетілуіне орай сот медицинасы бөлініп шықты. Сот медицинасының дамуы қоғамда құқықтық қатынастардың өркендеуі мен медицина және биология ғылымдардың дамуына тікелей байланысты. Сот медицинасы теориялық және практикалық бөліктерден тұрады. Теория объективті заңдылықтарды зерттеумен және практикаға қажетті ұсынымдар даярлаумен айналысады. Практика болса сот ісін жүргізу кезінде туатын нақты медициналық-биологиялық мәселелерді шешумен айналысады. Сот медицинасы зерттеуге денсаулықты бұзған немесе өлімге әкеп соққан адамның сырттан әсер алу түрлері негіз болады. Сот медицинасы сараптама тірі адамға, мәйітке, заттай дәлелдемелерге, өзге де іс материалдарына жүргізілуі мүмкін. Сараптама кезінде биологиялық заттай дәлелдемені (қан, шаш, түк, ұрық, сілекей, адам мен жануардың ішкі органдары, тін бөлшектері, т. б. ) тексеру үшін және сәбидің әке-шешесін анықтау мақсатында сот-биологиялық зерттеу жүргізіледі. Сот медицинасы сот-медициналық танатология (өлім себептері мен механизмін зерттейді), сот-медициналық травматология (мертігу диагностикасы мен механизмін қарастырады), сот-медициналық токсикология (улануды анықтау және алдын алу әдістерін қалыптастырады), сот-медициналық гинекология бөлімдерінен, сондай-ақ жоғары темп-раның, электрлік және сәулелік энергияның әсерін зерттейтін, т. б. бөлімдерден тұрады. Ғылым ретінде сот медицинасының бастауы француз хирургі Амбруаз Пареннің (1579), сицилиялық дәрігер Фортунато Фиделистің (1602), италиялық дәрігер Павл Закхиакстың, неміс дәрігері Иоган Бонның (1689) сот-медицинасы мәселелер жөніндегі еңбектерінде жатыр. 18 ғасырда сот медицинасы бойынша шығармалар саны көбейді. 1821 жылдан Германия, Австрия, Англия, Францияда сот медицинасы бойынша журналдар мен жинақтар шыға бастады.

Сот медицинасында сараптама бойынша бағалауға әр түрлі жарақаттарды алған адамдар және жекелеген адамдардың денесіндегі жарақаттар, сыртқы тік немесе қиғаш эсерлерден болған жағдайларда жиі қарастырылады. Сот медицинасында бұл жарақаттарды дене жарақаты деп атайды. Мұнда анатомиялық бүтіндігі немесе физиологиялық ағзалардың қызметі, не әр түрлі сыртқы фактор эсерінен (механикалық, температуралық, химиялық, физикалық және т. б. ) денсаулықтың бұзылуы немесе өлім болған жағдайлар жатады. Осы жайттарды механикалық жарақаттарда нақтырақ қарастырамыз. Жарақаттар әр түрлі заттардың адаммен әсерлесу нәтижесінде пайда болады. Жарақат адам денесі немесе зақымдалған объектінің қозғалысы мен статистикасына теңеледі. Сот-медициналық сараптамада зақымдалудың морфологиялық ерекшелігін, қай затпен тигізу механизмінің пайда болуы, денсаулық жайы және жапа шегушінің өмірін анықтайды. Заңгерлер механикалық жарақаттың жіктелуін клиникалық көріністері динамикасының жойылуын, осыдан жарақатты бақылау және жүйелеуін, жарақаттың пайда болу уақытын және қай затпен жарақатты тигізгендігін қарастырады. Жара, сызат, қанталау, ішкі ағзалардың зақымдануы және жарақат ұғымдарының мағынасын қарастырайық. Сызат - адам денесінде тері үстінен доғалданған затпен қысым түсірсе немесе осы заттың үстінен адам сырғанаса пайда болады. Сызат заттың пішінінің ұзындығына және оның қорғанысының бағытына байланысты әр түрлі болады. Мұнда оқты қарудан немесе жарылатын заттан алынған механикалық жарақаттар қарастырылады. Оқ тиген кездегі жарақаттар механикалық, химиялық, термиялық эсерден пайда болады. Оқ тигендегі жарақаттардың пайда болуы: оқ энергиясына, зақымданған дененің анатомиялық ерекшеліктері (жұмсақ ұлпалар, сүйек, шеміршек) мен жәбірленушінің киімінің қалыңдығына байланысты. Бұл жарақаттардың механизмі мынандай: оқ үлкен жылдамдықпен денеге тигенде ауыр соққы береді және өзінің жанындағы мүше мен тіндерге зақым келтіреді. Оқ сүйекке түскенде сынықтар пайда болып, жақын жатқан тіндерді зақымдайды. Оқ тигендегі жарақаттар: тұйық, жанап өтетін, тесіп өтетін болады. Олардың негізгі элементтері - кіру тесігі, жарақат жолы, шығу тесігі.

Кіру тесігі - оқтың денеге кіру жері. Оқ денеге кірген кездегі пайда болатын зақымдалулар сипаты:

а) тері және ұлпадағы ақаулардың пайда болуы.

Оқ перпендикулярлы түрде және үлкен энергиямен кірген болса, теріні тесіп өтеді, мұнда жара шеті тегіс, ішке кіргізілген, сол уақытта тері бөлшектері жарақат жолының ішіне тартылған, тері тесігі дөңгелек тәрізді және жарақат жолына қарағанда 1-2 мм-ге кіші болады.

Оқ кинетикалық энергия бойынша теріні теспей, жыртады, сонда тері созылып жыртылады.

б) шегінді белдеу. Оқ перпендикулярлы түрде кіргенде 1-3

мм алқызыл-сары түсті сақина тәрізді болады. Шөгінді белдеу

сыртқы тесікте пайда болуы мүмкін, себебі оқтың денеден шығу

аумағы терінің беткі қабатының аршылуына әкеліп соғады.

в) дақты белдеу. Ол қарудың металынан, ыс бөлігінен туындайды. Оның ұзындығы 0, 5-2, 5 мм және де денеде шөгінді белгіге

ұқсас болып келеді. Дақты белдеуде металдың бөліктерінің жиналуын спектральді талдау арқылы білуге болады. Бұл қарудың

және қосымша заттардың идентификациясы үшін қажет. Өлімге алып келетін жарақаттардың дәлелі болып, «пергаментті дақтар» деп аталатын, өлікте тері деңгейінен төмен орналасқан, коңырқай-сары мәйіт дақтары. Өлімге алып келетін өмірлік зақымдарды анықтау үшін сот-медициналық сараптамасы тағайындалады. Жарақат аумағындағы ағзалар мен ұлпалардың бөлшектерін микроскоптық зерттеу арқылы, ағзаның жарақатқа қатысты реакциясының алғашқы белгілерін және тамырдың өмірлік патологиялық өзгерістерін нақтылауға болады. Оқ-дәрінің (патрондардың, артиллерия снарядтарының, миналардың, гранаттардың, жарылғыш заттардың) және оның бөліктерінің (капсюльдер, тұтандырғыштар, детонаторлар) жарылуынан бастап атылатын қарудың барлық түрінен салынатын жарақаттар оқ тигендегі жаралар деп саналады. Бұл жарақаттар сипаты жағынан алғанда мейлінше алуан түрлі. Олардың көпшілігі таза механикалық жарақаттар болып табылады. Ал басқалары механикалық факторлардың ғана емес, оның үстіне атыстың немесе жарылыстың температуралық, химиялық факторларының да әсер ететіндігінен аралас жарақаттар да болуы мүмкін. Сот медицина сараптамасын жүргізгенде сарапшының осы жарақаттардың сипаты мен механизміне, қолданылған снаряд пен оқ атылған қаруға, атылған қашықтыққа, зақым келтірілген атыс санына, оқтың кірген және шыққан жеріне, жара жолының бағытына, т. б. қатысты бірқатар сұрақтарға жауап қайтаруына тура келеді. Ал оқ тигендегі жарақаттардың сипаты көптеген себептерге, бірінші кезекте қару мен оқ-дәрінің ерекшеліктеріне байланысты болады. Оқ тиген жарақаттар Атылатын қару артиллерия және атыс қаруы болып бөлінеді. Атыс қаруы топтық (пулеметтер, минометтер) және қолға ұстайтын (жеке) қарулар болады. Бейбіт кезде сот-медицина тәжірибесінде кездесетін оқ тигендегі жарақаттың басым көпшілігі қолға ұстайтын қарумен жасалады. Қолға ұстап ататын қарулар жауынгерлік (ұрыс винтовкалары, карабиндер, тапанша-пулеметтер, тапаншаларп мен револьверлер), спорт (шағын калибрлі винтовкалар, тапаншалар, револьверлер), аң аулайтын (бір оқпанды, қос ауызды), арнаулы мақсаттағы (дабыл беретін тапаншалар - ракета атқыштар, старт тапаншалары), ақаулы (шолақ мылтықтар), қолдан жасалған қаруларға бөлінеді. Сынықтын негізгі белгілері: қақсау, ісіну, қанталау, сынғаң жердің қалыпты кимылдай алмауы, аяқ-қолдың атқаратын қызметінің бұзылуы. Сүйек ашық сынғанда жарадан сүйек сынық-тары к-өрійіп түрады. Аяқ-қолдың сүйегі сынғанда сынған жер тартылып қисаяды. Қабырға зақымданса, тыныс алу қиындап, сынған жерді сипап байқағанда қабырға сынықтары сытырлап (крепитация) естіледі. Жамбас сүйек пен омыртқа жотасы сын-ғанда көбінесе кіші дәрет пен аяқтың қимылы бүзылады. Бас-сүйек сынғанда кеп жағдайда қүлақтан қан кетеді. Сынық ауыр болғанда шок пайда болады. Әсіресе артерия дан қан кетіп, ашық сыыық панда болғанда шок жиілейді. Жарақатты ш о к - ете асқынып кетсе, өмірге қауіпті, ол кезде орталық нерв жүйесі, қанайналым, зат алмасу лсәнв басқа да тіршілік үшін-маңызды әрекеттер бұзылады. Ауыр жарақаттың бір рет немесе қайталануынан шок пайда болады. Шок әсіресе қан көп кеткенде, қысқы уақытта - жа-раланған адам жаурағанда жиі ұстайды. Белгілерінің біліну мерзіміне байланысты алғашқы және кешеуілденген шок ұстауы мүмкін. Алғашқы шок жарақаттана салысымен немесе дереу соның соңынан байқалады. Жәрдем көрсеткен соң зақымданушы қа-лай болса солай тасымалдағанда немесе сынық нашар иммо-билъденғенде кешеуілденген шок пайда болады. Жарақатты шоктың екі - қозу және тежелу фазасы бола-ды. Тітіркеңдіргіш органмзмді қатты ауыртқанда қозу фазасы дамиды. Сонда наукас тынышсызданып, аласүрады, айғайлай, жәрдем сұрайды. Бұл фаза өте қысқа (10-20 мин) және ал-ғашқы медициналық көмек көрсеткен кезде біліне де бсрмейді. Мұның соңынан тежелу кезеңі басталады, зақымданушы. есі кірсе де жәрдем сұрамайды, тартыншақтап айналасындағылар-га селқос қарайды, маңызды тіршілік қызметі түгелдей әлсі-ргйді; денесі салқын тартып, беті бозарады, тамыры әлсіз соғып әсер тыныс алады. Жарақатты шок өту ауыртпалығыиа байланысты төрт дәре-жеге бөлінеді, оның жеңіл, орташа, ауыр және өте ауыр түрлері болады. Шокка жасалатын негізгі сақтандыру шаралары: жарақат-тану соңъшан ауруды жою немесе бәсендету, қаң кетуді тоқта-ту, денені тоңазытып алмау, алғашқы медициналық көмекті үқыптылықпен орындап, абайлап тасымалдау. Шок жағдайын-дағы зақымданушыға алғашқы медициналық көмек көрсеткенде тіршілікке қауіпті қанкетуді тоқтатып, шприц-тюбикпен ауру басқыш дәрі егеді, салқын тигізіп алмай, сүйегі сынған бол« са - иммобильдеп тасымалдайды. Ауру басқыш дәрісі бар шприц-тюбик болмай қалғанда шок жағдайында жатқан зақымданушыға еғер карында өтпе жара-сы жоқ болса, ыстық шай, кофе беруге болады. Зақымданған адамды көрпеге орап, ақырындап зембілге салып, мүмкіндігін-ше тезірек медициналық мекемеге жеткізу қажет. Әсірссе күйген, радиациялық зақымдауға үшырап сьшған сүйектің жазылуы өте қиын. Оқтан немесе снаряд жарықшағынан пайда болған сыныц оқ тиген сынык деп аталады. Мұндайда сүйек сынықтары Жарықшақтанып немесе уатылып кетеді де сынық айналасындағы жумсақ тканьдер мылжаланады немесе аяқ-қолдың бір бөлігі үзіліп түседі. Мұнда оқты қарудан немесе жарылатын заттан алынған механикалық жарақаттар қарастырылады. Оқ тиген кездегі жарақаттар механикалық, химиялық, термиялық әсерден пайда болады. Оқ тигендегі жарақаттардың пайда болуы: оқ энергиясына, зақымданған дененің анатомиялық ерекшеліктері (жұмсақ ұлпалар, сүйек, шеміршек) мен жәбірленушінің киімінің қалыңдығына байланысты. Оқ тиген жарақаттың тесіп өткен және тұйық жара болуы мүмкін. Тесіп өткен жарақат жағдайында оқ адамның денесі арқылы тесіп өтіп кетеді, ал тұйық жара кезінде оқ тесіп өтіп кете алмайтындықтан, денеде тұрып қалады. Кейде жанап өткен жарақаттар да болады, бұл орайда оқ денені жанап өтіп, жұмсақ ұлпалардың бетін ғана жаралайды немесе жырып өтеді. Ал айнала жаралаған кезде оқ сүйекке тиіп, оның бетімен сырғанай жүріп, сол арқылы дененің белгілі бір бөлігін орап өткен сияқты болады. Орап өтетін жарақат та тұйық және тесіп өткен жарақат болуы мүмкін. Оқ шыққан тесіктің пішіні бірқатар жағдайларға байланысты. Егер оқ денеге тура тисе, оның шыққан тесігі әдетте дөңгелек болады. Ал егер оқ денеге қиғаштай тисе, ол шыққан тесік сопақша болады. Маңайындағы ұлпалардың қысқаруы, кебуі және т. б. есебінен оқ шыққан тесіктің бастапқы пішіні өзгеруі мүмкін. Сондықтан жараның пішініне ғана қарап, оқтың шыққан тесігі туралы және сол арқылы оқ тиген жарақаттың өзі туралы пікір айтуға болмайды.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.