Сүтті бағыттағы ешкілерді азықтандыру

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 14 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ АГРАРЛЫҚ ЗЕРТТЕУ УНИВЕРСИТЕТІ
Ветеринария факультеті
Ветеринариялық - санитария және гигиена кафедрасы

РЕФЕРАТ

Тақырыбы: Ешкілерді өсіруге арналған қора - жайларға қойылатын ветеринариялық - санитариялық және гигиеналық талаптар, бал араларын күтіп - бағу жағдайлары және оларды жақсарту шаралары

Орындаған:
Тексерген:

Алматы 2020ж.
Жоспары:
І.Кіріспе
ІІ.Негізгі бөлім
2.1.Ешкілерді өсіруге арналған қора - жайларға қойылатын ветеринариялық - санитариялық және гигиеналық талаптар
2.2.Бал араларын күтіп - бағу жағдайлары және оларды жақсарту шаралары
ІІІ.Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер

І.Кіріспе бөлім
Ешкі - қолға алғаш үйретілген жануарлардың бірі. Ешкі шаруашылығы Қазакстандағы мал шаруашылығының бір саласы болып табылады. Соңғы жылдары Қазақстанда ешкі өнімдеріне деген сұраныс деңгейі жоғарылауда, соның ішінде ешкі жүніне деген сұраныс артуда. Ешкілердің өсу деңгейі жоғарылауда, яғни 1991 жылмен салыстырғанда, түлік санының 980,0 мыңнан 2915 мыңға дейін көбеюі дәлел болады. Бұл көрсеткіш Республикада мал шаруашылығы дәстүрлі саласының бірі болып табыла ешкі шаруашылығының келешегі зор екендігін көрсетеді. Жалпы (келтіре кететін) 2011 жылғы көрсеткіш бойынша: Қой мен ешкі 10 млн, соның ішінде 1 млн ешкі. Бұл көрсеткіш БҚО бойынша: Ешкілер - 174000 мыңды құрайды, осы ешкілерден алынатын төл негізінен 100 бас ешкі малынан - 101 бас төлді құрайды. Ешкінің полимер түбіті (жіңішкелігі 11-18млн) азиялық түйелердің альпакалардың, ламалардың гуанаколардың түбітімен салыстырғанда, сапасы жоғары. Негізінен ешкі түбіті трикотаж бұйымдарын өндіруге қолданылады. Әлемде нарыққа: могер (ешкі түбіті мамық жүнді) АҚШ-та, Австрияда, Жаңа Зеландияда, Аргентинада 25мың тонна көлемінде шығарылады. Ешкіден алынатын өнімнің тағы бір түрі ол ешкі сүті. Ешкі еүпнің диеталық қасиеті жоғары, соның ішінде физико-химиялық құрамы жағынан ана сүтімен тең келеді, және де жас сәбилердің тағамы ретінде пайдаланылады. Stud, Ешкі етінің дәмділік сапасы жағынан қой етімен сәйкес келеді. Бірақ колориялығы жағынан, іш майы жағынкой етінен төмен. Ешкі өнімдеріне деген нарықтағы сұраныс, ешкі шаруашылығын жақсартудың сонымен қатар олардың санын көбейтуге, ешкі бәсекеге сай генотиттердің шығару қазіргі кездегі өзекті мәселелердің бірі.

ІІ.Негізгі бөлім
2.1. Ешкіге арналған азық рационы және азықтандыру нормасы
Қазіргі кезде ешкінің әр түрлі жасына және жыныстық ерекшеліктеріне қарай нормасы белгіленген. Мұның езі ешкінің тәуліктік рационын жасадың, әрі оған керекті жылдық азық қорын белгілеудің негізі салынады. Азық нормасы қоңдылығы орташа және жоғары ешкі топтарына арналған. Азықтандырудың ен, үлкен, ең көп нормасы асыл тұқымды малдарға, ал азық пайдаланылатын малдарға арналған. Ешкілерге азықтың әр түрін берген жөн, өйткені олардың организмі физиологиялық жағдайларының түрлі кезеңдерінде қоректік заттардың әр түрлісін қажет етеді. Ешкілерді күйекке түсірудің алдында ең соңы жайылымға жайып, әр басына күнделікті 0,15 0,20 килограмм жем беріледі.
Лағы бар ешкілерді азықтандырғанда оның сүтті болуы, сөйтіп лағын жақсы тойындыру жағы көзделеді. Ешкіден тәулігіне 100 грамм сүт бөлінуі үшін 0,36 кг азық өлшемі, 55 грамм қорытылатын протеин, 1,5 грамм фосфор және 4 грамм кальций қажет. Лақтаған ешкінің қоректік заттарды қажетсінуі буаз саулықтарға қарағанда әлдеқайда жоғары. Лақтаған еп қоректік заттарды күн сайын беріп тұрмаса, оның, сүті азайып, қондылығы төмендейді. Мұның бәрі лақтың нашар өсуіне әкеліп соқтырады. Лақтаған ешкіге тәулігіне 1,3 2,1 кг азық өлшемі беріліп, онда 130 210 г қорытылатын протеин, 6,8 9,6 г кальций, 4,0 5,8 г фосфор, 20 -30 мг каротин болғаны жөн. Мұның сыртында ешкіге керек микроэлементтерді де есептеу қажет.
Ешкі негізінен жазғы салым лақтайды. Бұл кезде олардың организмі қоректік заттарды көп қажет етеді, Сондықтан лақтаған ешкілердің рационы құнарлы болу керек. Әр лақтаған ешкіге орта есеппен 1,3 -1,8 к пішен, 1,5 2,5 кг сүрлем, 0,35 0,40 кг құнарлы жем беріледі. Сонымен бірге рационға тұз, бор, сүйек ұны және басқа да минералдық заттар міндетті түрде қосылады. Ешкіні басқа да маусымдарда лақтатуға болатындығы тәжірибе жүзінде дәлелденген. Ешкіні үй шаруашылығында ұқықты пайдалану үшін керекті маусымдарда" лақтатудың зор маңызы бар. Бүл үшін ешкінің күйін қыс айларында жоғары қоңдылықта ұстап, тәуліктегі жарық режимін ұзартып қыс айларында да күйекке ұстауға болады, осы әдісті қолданып ешкі малы 2 жылда 3 тіпті 4 рет лақтата алады. Ешкі малын қоймен салыстырғанда азықты пайдалануда онша қомағайлық білдірмегеніне қарамастан азықты күн тәулігінде қойға қарағанда жиі жейді. Мәселен, ешкі малына берілген жоңыпқаның 46 проценті жапырақ және 54 проценті сабағы болғанда ешкінің жеген жоңышқасында 59 процент жапырақ және 41 процент сабақ болған. Бұл жағдай ешкі малының азықты пайдаланғанда таңдағыштық қасиетін көрсететінін білдіреді яғни ешкі малы берілген азықтың протеині кеп таңдап жейді деген сөз, ал клетчатканы аз жейтінін көрсетеді. Сапасы жақсы пішеннен ешкі малы 15%, орташасынан 15 20% және төменгі... сападағыдан - 20 25 процент қалдық қалдырады.
2.2.Сүтті бағыттағы ешкілерді азықтандыру
Сүтті бағыттағы ешкілердің рационы негізінен пішеннен және жем араластырған тамыр-түйнектілерден құралады, ал азықтың мөлшері ешкінің өнім беру көлеміне тікелей байланысты болады. Қыста және жазда азықтандыру екі түрге бөлінеді. Қыста ешкінің рационына негізінен пішен мен жем араласқан тамыр түйнектілер не болмаса сүрлем кіреді. Төменде ешкіге қыс айларында берілетін рационына шамалас үлгісі беріліп отыр. Рационның негізгі құрамы пішеннен тұрғанда, рацион негізінен 2,5кг жоңышқа пішеннен құралған. Тәулігіне 1,5 кг сүт беретін ешкіге жоңышқаға қосымша арпа, не болмаса сұлы жемін қосады. Егерде ешкі 4 кг жоғары сүт беретін болса, жоңышқа пішеніне қосымша қоспа жем оның бір азық өлшемінде 160 г қорытылатын протеин болу керек.
Ешкіні жазда және қыста азықтандырудың ерекшеліктері Ешкіні жазда азықтандыру. Табиғи жайылымдағы балауса көк шөп ешкінің ең құнарлы да, нәрлі азығы Көк пюпте 20 25 процент протеин, 10 15 процент клетчатка, 4- 5 процент май және 35 50 процент арасында азотсыз экстрактивті заттары бар. Жайылым шөбінің протеині биологиялық жағынан өте құнды келеді. Ешкі минералдық заттарды, витаминдерді, әсіресе каротинді көк шөптен алады. Оларды ешкі сүйсіне жейді және жақсы сіңіреді. Көк шөптегі органикалық заттарды ешкі майы 75 85 процентке дейін сіңіреді. Ешкіні жайған кезде жайылым уақыты мен демалыс кезін дұрыс ұйымдастыра білу өте қажет. Мысалы, ешкіні жайып жүрген кезде ешкінің көпшілігі айтын болса, ол ешкілердің демалысын бұзбау керек. Бұл кезде ешкілер күйіс қайтара бастайды да, азықтың сіңімділігі артады. Жаз айларындағы жайылымда ешкіні дер кезінде суаруда кеп мән бар. Егер жайылымда шөп құрғақ болса, ешкіні күніне екі рет суарған жөн, ал ауа 1 райы салқын, шеп шырынды болса бір рет суарса да жарайды. Күн ыстық кезде ешкіні желге қарсы жайып жүрген пайдалы. Ал ең тиімдісі күн ыстығы қайтқан кезде, әсіресе таң қылаң бере, не кеште тіпті түнде жаю. Сонымен бірге тус кезінде ешкіні лапас астына, не болмаса ешкіні жел соғатын биіктеу жерге иірген жөн. Ешкіні аш қарында алдымен өте шамалы өріске жайып, бірте-бірте оты қалың шұрайлы жерге ауыстырады. Республикамыздың оңтүстік аймақтарында ешкіні қыста бір мезгіл жайылымда бағуға болады. Мұндайда не күздің сыйы кездерінде малды жайылымға шығару алдында аздап пішен немесе сүрлеммен азықтандыру керек. Егер ешкі жайылымнан тоймай қайтса, оған қораға қамар алдында қосымша пішен, құнарлы жем беріледі. Ешкіні қыста жаю биологиялық, экономикалық жағынан да тиімді. Мысалы, ашық күні таза ауада көп жүрген мал жақсы жетіледі, денесі сергек, қолайсыз жағдайларға төзімді келеді. Сонымен қатар мұндай кезде өз аяғымен жайылған мал керекті қоректік заттарға, яғни минералдық заі4 пен витаминдерді көптеп табады. Ешкіні қысқы жайылымдарға жаю үшін қары аз, оты мол, күнгей учаскелерді пайдаланған жөн. Боранды немесе қар қалың түскен, болмаса мұздақ күндері ешкіні жайылымға шығармай, аулада жемшөп беріп ұстаған ыңғайлы да пайдалы. Ешкіні мұздақ жайылымға жайса, онда жайылым шөбімен бірге ешкінің ішіне мұз түседі де, буаз ешкілер іш тастауына әкеліп соғады. Stud, Ешкіні қыста азықтандыру. Ешкіні қыста азықтандыру, күтіп-бағу әрі ауыр, әрі ең жауапты кезең. Жайылымдағы ешкіні қолда бағуға бірте-бірте көндіреді. Күзгі қара суық түскеннен бастап, ешкіні өріске шығарар алдында, оларға таңертең шөп пен сүрлем беріледі. Егер ешкі өрістен жақсы тойынбай келсе, онда кешке жақсы пішен береді. Қолда бағуға ең алдымен лақтарды, ал ең соңында серкелерді көшіреді.
Қыстың бастапқы кезеңінде ешкіге пішен мен сүрлем азықтарының сапасы орташаларын жегізеді. Қатты аязды күндері олардың өзі де сояулы азықты жақсы жейді. Ең сапалы, нәрлі азықтар қыстың екінші жартысында - желінлеген және лақтаған ешкілерге бөлінеді. Лақтаған ешкілердің сүттілігіп арттыру үшін, лағын жақсы тойындыру үшін азықтарды көбірек берген жөн ырінші жыл қыстатылатын марка лақтар мен тушалардың тез өсіп-жетілуі үшін оларға жемшөптің ең сапалысын береді. Ешкіні азықтандыру тәртібі мынадай: таңертең ешкіге түннен желінбей қалған жемшөпті немесе сабанды, сонан кейін пішенді береді. Сүрлемді талтүсте, суарар алдында, ал жемді суарғаннан кейін береді. Кешке қарай пішен береді де, түнде алдына сабан тастайды. Ешкіні ашық қорада азықтандырады, мұның езі шөпті жақсы жеуге едәуір әсер етеді. Тек жауын-шашынды, қарлы боранды күндері ғана жабық қорада азықтандырады. Ешкі күндіз көбінесе беті ашық қорада тұруы немесе жайылуы керек. Мұның өзі ешкінің денсаулығының жақсаруына, әрі оның жүнінің шығуына, түбіттілігін арттыруға мүмкіндік береді. Жабық қорада көп тұрған ешкінің организмі әлсіреп, суыққа шыдамсыз келеді, әрі ( төлі де нашар болып туады. Ешкіні қыста тәулігіне бір рет - талтүсте суарады. Оларға суық тигізіп алмас үшін суды жылытып беру керек. Бүл кезде әсіресе лағы бар ешкілерді суаруға айрықша көңіл бөлген жақсы. Олай болмаған жағдайда олардың сүті кеміп, лағын жақсы тойындыра алмайды.
Қыстыңалдындақоражайдытиянақтыдайын даукерек, олүшінқораныңтесік, саңылауынбітеп, жөндейтінжеріболсажөндеп, қидантазартадыжәнедезинфекциялайды. Қораныңтабанынойып, оған сабан немесеқұрғақтопырақтөсейді. Сабан немесеқұрғақтопырақешкініңнесебін тез сіңіріпалады да, қораауасыныңқұрғақ, әртүрліиіс-қоңыстың аз болуынабереді. Әрешкігесептегендетәулігіне 0,5 -1 килограммдай сабан төселеді. Осы беріліпотырғанрационды 1,5-нан 2 кг сүтберетінешкілердіңтәулігінеқажетт іқоректікзаттарменкамтамасызетеді. Ал сүттіжоғарымөлшерденкепберетінешкіл ерге 1 кг сүтмөлшеріне, 0,4 кг қоспажем, оныңбіразықөлшемінде 160 гқерытылатын протеин болу керек. Ешкісүтініңхимиялыққұрамы мен кейбір - қасиеттеріжағынансиырсүтініңқұрамын аұқсаскеледі, бірақ та ешкісүтіқуаттыболады, құрамындақұрғаққалдық, май, белоктаржәнеминералдытұздаркөпболад ы. Ешкісүтініңқойсүпненайырмашылығыоны ңқұрамында май мен белоктың аз болуында. Мысалы, ешкісүтінде орта есеппен" алғанда 4,49% белок, 4,37% май болса, сиырдікіндеосығансәйкес 3,30 және 3,9, ал қойдікінде б және 6,18%. Ешкісүтініңқоректілігіетежоғары болу себебі, оныңқұрамында мал мен адаморганизмініңөмірсүруіжәнеқалыпт ыөсуіүшінқажеттібарлықзаттар, оныңішіндетаптырмайтын амин қышқылдарыныңкелетінүлесінекөпбайла нысты. ЕшкісүтіндегіАвитаминініңмөлшеріжағ ынансиырдікінен кем емес. ЕшкісүтіСжәне Д витаминдерінеөте бай болады.
Минералдықзаттарсүттеорганикалықтүз жануарықышқылдартүріндекездеседі. - жәнеорганикалықемесЕшкісүтініңхимия лыққұрамыүнемібірқалыптыболмайды. Сүтқұрамы мал тұқымына, бағып-күтужағдайына, сауынмаусымынажәнекөптегенфакторлар ғабайланыстыөзгеріпотырады. Сүттеқандайвитаминдердіңқаншамөлшер деболуы, ешкігеберілетіназықтардыңқұрамындағ ывитаминдергебайланысты. Қысқақарағандажаздыкүнгісауылғансүт тевитаминдеркөпболады. Ешкініңсүтіндегі май түйіршіктерініңкөлемісиырсүтіндегіт үйіршіктергеқарағандаөтемайдаболыпк еледі де, ішектеөтежақсысіңіріледі. Ешкісүтіндегібелоктар, лактоза мен глюкозаларқарындажақсысіңіріледі) Сүттіешкітұқымдарыбасқаешкілерменса лыстырғандасауумерзіміедәуірұзақбол ады, ол 9 10 ай мерзімінедейінсауылады. Жергіліктіқылшықжүндіешкілердіңсауы нмерзімі 4 6 айғадейінсозылады. Жүндіжәнетүбіттіешкілердіңтұқымдары жақсыазықтандырғандатуғаннанкейін 8 -10 күнненбастапсаууғаболады. Ешкініңсүттілігісауутәртібінежәнекү нінебірнешеретсауылуына, желінініңкүтімінебайланысты. Жеке меншіктегіоншақтыешкініжелілергекөг ендепбарыпсауады. Ешкісауымыалдындажеліні мен емшегінжылысуменжуып, құрғағаншасүртеді, жеңіл массаж жасайды. Сауыншыадамдақолынсабындапжууғатиіс .
Сүттіңкөбеюінежәнемайлылығынасаууша пшаңдығыныңәсері мол. Ал ақырынсауусүтшығымынкемітедіжәнеонд айсүтте май аз болады. Ешкісүтін май, ірімшікжәнекілегейдайындаудапайдала нады. Қыскезіндеешкінікүніне 2 мезгілсауукерек, сағатертеңгі 8 жәнекешкі 20, ал жазайларындакүнінемезгіл - ертеңгісін 7, түсте - 14, кешке - 22 сағаттаЕшкініазықтандыруалдындасауы палукерек. Сауыралдындақолдыжақсылаптазартып, ешкініңемшегінжылысументазалапжуып, кептіріпсүртукерек. Ешкінісиырдысауғандайсауады. Алғашқысүттібөлекыдысқатездеіпсауып жәнесоңындасауудыбәсеңдетукерек. Ешкінісауғандасүтінтүгелалғанжақсыә йтпесеешкініңжелінібұзылады. Сауылыпалынғансүттіқолма-қолмарліар қылысүзіпалыпжәнесоданкейін тез салқындатуқажетКейбіржағдайдаешкіні ңсүтіндеөзгешеиісболадыБұндаймалдыб ракқашығарукерек. Бұлмалдыанықтаукиынемес, егердеешкініңбасынанұнамсызиісшығып тұрса, ондасауылыпалынғансүттезаңдытүрдеұн амсызтекеніңиісіболады.
Ешкілерді азықтандыру мен бағуды дұрыс ұйымдастыру
Солтүстік-шығыс Қазақстан жағдайында ешкілерді жайылымда - қолда бағу жүйесі қалыптасқан. Жайылым көктем-жаз-күз кезеңдерінде пайдаланылады. Жыл мезгілдеріне байланысты ешкілер әр түрлі жайылымдарда бағылады; көктем мен күзде жусанды раңды жайылымдарда, жазда тау жайылымдарында. Жайылымның орташа өнімділігі: көктемде 5,7цга, күзе - 2,7цга, жазда - 1,6цга (құрғақ зат салмағы бойынша). Ешкілер күні бойы орта есеппен көктемде 4,7кг, жазда - 6,65кг, ал күзде 2,63кг жайылым шөбін пайдаланады. Зерттеулер қоңыр күз бен ерте көктемде ешкілердің жайылымды қоректік заттар мен қамтылу дәрежесі қуаттылық бойынша 67,1-73,5% қорытылатын протеин бойынша 67,4-90,4% болатынын көрсетеді. Осы кездегі жайылым шөбінің құнарлығы мен қуаттылығының жетіспеушілігін толықтыру үшін әр ешкіге тәулігіне 200-300г қосымша жем берілуі қажет. Жүнді ешкілердің асыл тұқымды төлдері барынша суық қыс және ерте көктемге сәйкес келетін 8-12 ай аралығында өсіру кезеңінде оларды азықтандыруды қазіргі қалыптасқан деңгейден 15-20% көтеру керек. Бұл жағдайда еркек төлдердің тірілей салмағы 1,32-3,83кн, ешкілердікі 1,0-1,2кг, жүн түсімі тиісінше 170-290 және 10-180г (шаруашылықта қалыптасқан деңгейде, азықтандырғандармен салыстырғанда) жоғары болады. Қ.Т. Қасымов және 1,2 зерттеулері нәтижесінде жүнді ешкі ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.