Отандық тарихнамада жануарлар культіне арналған толық қанды еңбектер жазылмасада өзіндік зерттеушілік қолтаңбасын қалдырған зерттеулер баршылық

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 10 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасының Білім және Ғылым министрлігі.
Халықаралық туризм және меймандостық университеті.

БОӨЖ
Тақырыбы: Қазақ халқының салт- дәстүрлері туралы отандық ғалымдар еңбектерінің аннотациясы.

Орындаған : Қамбарова.Д.Б
Топ студенті: ХІТ 20-05.
Қабылдаған: Еришова.Т.А.

Түркістан 2021.ж.

Жоспар:

Кіріспе:
Қазақ халқының салт дәстүрлеріне берілген сипаттамалар.
Негізгі бөлім:
Отандық және шетелдік ғалымдардың , қазақ халқының салт дәстүрлері жайындағы жазбалары.
3)Қорытынды бөлім:
Көзқарастар.

Кіріспе
Қазақ халқының салт дәстүрлеріне берілген сипаттамалар.Қазақ тұрмысының білгірі Ә. Диваев шамандыққа, киелі заттарға, қазақтардың әртүрлі әдет-ғұрыптары мен түсініктеріне сипаттама берді.Бұл мақсатқа жетудің бір жолы - қай сала болса да барынша еңбек етіп, қазақтың материалдық, рухани байлықтарын әлемге танытуға әрекет жасау.Еліміздің егеменді ел болып, тәуелсіздікке қол жеткізуі өткен дәуірдегі тарихты сол кезеңнің шыңдығына сай қайта қарастырып, жаңа баға беруге мүмкіндік берді. Тарихтың ақтандақ беттерін бүкпесіз ақиқатпен толықтыру арқылы өшкенімізді тірілтіп, өткенімізді білуге оны бүгінгі қалыптасқан ойлау жүйесі мен көзқарастар тұрғысынан түсінуге жұрттың ынтасы бұрынғыдан да артып отыр. Сондықтан да бүгінгі күні ұлттық санасы оянған қазақ халқының өткенін әділ баяндау қажетті. Жануарлар культі - кез-келген халықтың несібесіне тиген, оның өзі өмір сүріп отырған ортасының қажеттілігіне сай қалыптасқан рәсімдер (салт-дәстүрлер мен әдет-ғұрыптар және наным-сенімдер) жиынтығын көрсететін дүние және жануарлар түріне байланысты ерекшеленеді. Сондай-ақ күн тәртібінде қазақ тарихының аз көңіл бөлінген рухани-дүниетанымдық аспектілерін зерттей түсу мақсаты қойылуда. Қарастырылып отырған мәселені зерттеу қажеттілігі ғылыми еңбектердің жоқтығымен шектелмейді және оны зерттеудің саяси, танымдық, экологиялық тәрбие беру, тірі табиғатқа аяушылықпен, құрметпен қарауға тәрбиелеушілік маңызы бар.Бұл тақырыпты зерттеудің келесі бір өзектілігі ежелгі халықтардың мифологиясы мен дүниетанымының қалыптасуындағы тірі табиғатты кие тұту идеясының рөліне байланысты негізделген. Қазақстан және онымен шектес аумақтар әрқашанда үнді-еуропалық, түрік-моңғолдық және ішінара финно-угорлық басқада халықтардың қарқынды байланыстарының алаңына айналды. Осындай ортада жануарлар культінің реминисценциясын қарастыру қазақ халқының этникалық тарихының әр қырлы және әртүрлі аспектілерін қалпына келтіруге көмектесуге мүмкіндік беріп қана қоймай, сонымен қатар өлкедегі этномәдени үрдістерді ұғынуға да өз үлесін қосады, этникааралық өзара байланыстардың бағыттары мен түрлерін айқындауға, қазақтар мен басқа да халықтардың мораль, инабаттылық-этикалық және эстетикалық нормалары мен рухани құндылықтарының пайда болуы және қалыптасуының заңдылықтарын және ерекшеліктерін түсінуге көмектеседі. Қазақтың салт-дәстүр, әдет-ғұрыптарына қайта оралудың рөлі туралы Елбасы Н.Ә. Назарбаев өз еңбегінде былай деп жазған: Әр халықтың өміріндегі терең имандылық пен рухани негіздерге - дәстүрлерге назар аудару керек. Оның халық өміріндегі рөлі еш даусыз. Мәдени дәстүрлер қашан да әлеуметтік қайта түлеудің қайнар көзі болып келді. Өзінің тарихи-мәдени тамырларына қайта оралу - бұл, әрине оң процесс Осындай халықтың жадында сақталып бүгінгі күнге жеткен байлығымызды жинап, толық меңгеріп, өзіндік нақыш-бояуымен келесі ұрпаққа табыс ету - бүгінгі таңдағы негізгі міндеттердің бірі.
2.Отандық және шетелдік ғалымдардың , қазақ халқының салт дәстүрлері жайындағы жазбалары. Зерттеу жұмысының тарихнамасына келер болсақ әлемдік классикалық зерттеу еңбектерімен әйгілі ретінде мойындалған Батыс зерттеушілерінің бірқатар еңбектеріне шолу жасауымыз керек, өйткені бұл еңбектер осы тақырып бойынша нақты жазылған туындылар. Әйгілі ағылшын этнографы, алғашқы қауымдық мәдениетті зерттеуші Эдуард Бернетт Тэйлордің (1832-1917 жж.) - Первобытная культура: Исследования развития мифологии, философии, религии, языка, искусства и обычаев атты 1870 жылдардан бастап жарық көрген еңбегінде жануарлар культіне байланысты тұңғыш этнографиялық көзқарастарын білдірген

Бұл еңбектің жарық көруі көпшілік ғалымдардың көңілінен шыққан Фрэзердің Тотемизм (1887) еңбегін жазуға түрткі болды, кейіннен төрт томдық Тотемизм және экзогамия (1910) атымен шықты, ал 1890 жылдардан бастап жарыққа шыға бастаған Алтын бұтақ 1923 жылы 12 томдық ретінде толық қанды басылып шықты. Ағылшын этнографы Джеймс Фрэзер оны тегіннен-тегін Алтын бұтақ деп атамаған. Онда өмірден озған бабаларымыздың көне мәдениетінің алтын тамыры сақталған, магия, тотемизм, анимизм, табу, көптеген халықтардың наным-сенімдері мен әдет-ғұрыптары туралы зерттеу жасалған.
З. Фрэйдтің Тотем және табу атты еңбегінде жоғарыдағы ғалымдардың салған сүрлеуімен зерттеу жүргізіп жануарлар культіне байланысты өз пікірлерін білдірген. Л.Я. Штернбергтің 1936 жылы жарық көрген Первобытная религия в свете этнографии атты енбегінде жануарлар культінің генезисін этнографиялық тұрғыда ғылыми негізде баяндаған. Л.Я. Штернберг алғашқы қауымдық құрылыстағы аңшылық кезеңнің жоғары деңгейіне жеткен адамдар мифологиялық қағида бойынша өзгелерден ерекшеленіп тұратын иесін тауып, олар зооморфтық сюжетте берілсе, тарихи дамудың сатыларында оларда өзгеріп, зооантропоморфтық және антропоморфтық бейнеге көшкен деп жазған.

Осы тұжырымға сүйене отырып, Қазақстан территориясындағы қола дәуірінің жәдігерліктерінің біріне саналатын - жартас беттеріне салынған андроновшылардың ескерткіштері петроглифтерде жануарлар мен мал пірлерінің шығу тегін мифологиялық тұрғыдан даму үрдістеріне байланысты алғашқы зооморфтық, одан кейін зооантропоморфтық және антропоморфтық бейнеге көшіп, отырғандығын байқаймыз. Қазақстан территориясындағы петроглифтерді зерттеуші ғалымдар З.С. Самашев [6], М.К. Қадырбаев [7] және А.Н. Марьяшевтер [8] олардың мән-мағынасын түпкі тегіміздің үнді-ирандық негізіне сүйене отырып, өз еңбектерінде ежелгі Үндістан мен Иранның әдебиеттері мен мифтеріне сүйене отырып талдаған. Археологиялық осы тектес деректі Ә. Марғұлан өзінің Ойсылқара атты мақаласында б.з. III ғасыр бұрын қоладан құйылған Өр Төстегі ғұн обасынан табылған Ойсылқарының зооантропоморфтық бейнесін ұлы күш иесі ретінде танылады деп жазады. Ежелгі замандағы жазба деректемелерден антик заман авторлары тарихтың атасы Геродот пен Страбонның мәліметтерінен сақтар мен массагеттердің мал шаруашылығымен айналысқандығы және жылқы түлігін ерекше қастерлеп, оны өздері табынған күнге арнап құрбандыққа шалатыны кездеседі. Отандық тарихнамада жануарлар культіне арналған толық қанды еңбектер жазылмасада өзіндік зерттеушілік қолтаңбасын қалдырған зерттеулер баршылық. Жалпы қазақ этнографиясы туралы алғашқы мәліметтер соның ішінде төрт түлікке және жануарларға байланысты әдет-ғұрыптар мен салт-дәстүрлер жүйелі түрде XVIII ғасырдың екінші жартысы мен XIX ғасырдың басында хатқа түсе бастаған еді.Ресейдің отаршылдық саясатының қазақ даласына енуі, қазақтардың тарихы мен этнографиясы жайлы деректердің XIX ғасырдың соңына молая түсуіне әкелді.Алғашқы кезде тек нақты тақырып бойынша болмаса да қосалқы мәлімет беретін наным-сенімдерге байланысты этнографиялық мәліметтер қалдырған зерттеушілер туралы сөз қозғасақ. Қазақтың дәстүрлі мәдениетіндегі этнография саласы үшін Ш.Ш.Уәлихановтың орны ерекше. Ғалымның еңбектері тікелей зерттеу түрінде жазылып, өзінің құңдылығымен бағалы. Ш.Уәлиханов өзінің Қазақтардағы шамандық іздері, Тәңір еңбектерінде тұңғыш рет қазақтардың наным-сенімдерін кешенді зерттеуші ретінде қарастырады. Менің көзқарасым бойынша діннің пайда болуы және оның түп тамыры туралы мәселеде ол материалисттік көзқараста болды. Өз еңбектерінде қазақтың төрт түлікке қатысты дәстүрлі дүниетанымдық түсінігін діни, анимистік, фетишистік сенімдер негізінде келтірген. Қазақ тұрмысының білгірі Ә. Диваев шамандыққа, киелі заттарға, қазақтардың әртүрлі әдет-ғұрыптары ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.