Өсімдік зиянкестері

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 9 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасының
Ауыл шаруашылық министрлігі
Қазақ Ұлттық Аграрлық Университеті

Клиникалық ветеринариялық медицина кафедрасы

РЕФЕРАТ

Тақырыбы: Дәрілік өсімдік зиянкестері

Орындаған: Қамзина М.Е
ВМ-301
Тексерген: Жылгелдиева А.А

Алматы 2020 ж

Жоспар:
I. Кіріспе
II. Негізгі бөлім
1. Өсімдік зиянкестері
2. Өсімдікке зиянкестердің азықтық бейімделуі
3. Өсімдіктің активті реакциясы
III. Қорытынды
IV. Пайдаланылған әдебиеттер

Кіріспе
Өсімдік иммунитеті XIX ғасырдың соңы мен XX ғасырдың басында ғылым ретінде дами бастаған . Иммунитет латынның immunitas деген сөзінен шыққан, оның мағынасы - арылу. Иммунитет деп организмнің ауру қоздырғышын және оның өмір сүру процесінде бөліп шығаратын заттарын (токсин, фермент т.б.) қабылдамауын айтады. Орыстың ұлы ғалымы И.И.Мечников (1845-1916) Организмнің инфекциялық ауруды қабылдамау қасиеті - жалпы жүйелі құбылыс, соған байланысты организм ауру тудырғыш микроорганизмдердің шабуылына қарсы тұра алады деген. Бұл ғалым жануарлар иммунитетін зерттеп өзінің целлюларлық теориясын ашқан. Ол теория бойыншаЖануарлардың патогенді микроорганизмдерді қармап, қорытатын арнайы клеткалары - фагоцидтері болады деген. Өсімдікте ондай арнайы клеткалар болмайды, бірақ эндотропты микоризада өсімдік тамыры арқылы енетін саңырауқұлақтардың қорытылатынын Бернар байқаған.
Өсімдік иммунитетінің негізін қалаған Н.И. Вавилов (1887-1943ж.). Ғалым Өсімдіктің инфекциялық ауруларға иммунитеті деген еңбегінде екі теорияға тоқталады. 1. Өсімдік иммунитеті, өсімдіктің генотипіне байланысты, яғни өсімдік иммунды немесе иммунды емес болады.2. өсімдік иммунитеті өсімдіктің алғаш қалыптысқан экологиялық-географиялық центріне байланысты. Геоцентрінен өсімдік алшақтаған сайын оның иммунитеті төмендейді. Мысалы, астық,бұршақ дақылдарының қалыптасқан геоцентрі Жерорта теңізі, ал осы өсімдіктің иммунитеті еуропалық бөлікте төзімді болса, Орта Азияда орта төзімді немесе қабылдағыш келеді. 1919жылы Н.И.Вавилов өзінің Өсімдік иммунитеті деген монографиясын жазып шығарды. Бұл еңбек жалпы селекция жұмыстарының едәуір алға жылжуына әсерін тигізіп, шет елдерде ауыл шаруашылық өсімдіктерінің көптеген төзімді сорттары шығарылды.

Дәрілік өсімдіктер (лат. Plantae medicinalis) , шипалы өсімдіктер - медицинада және мал дәрігерлігінде емдеу және аурудың алдын алу мақсатында қолданылатын өсімдіктер. Дәрілік өсімдіктердің емдік қасиеті олардың құрамында стероид, тритерпен, алкалоид пен гликозидтердің, витаминдердің, эфир майлары мен тұтқыр заттар сияқты түрлі химиялық қосылыстардың болуына байланысты.
Қазақстанда өсетін алты мыңнан астам өсімдік түрінің бес жүздей түрі дәрілік өсімдіктерге жатады.Дәрілерді дайындау үшін шикізат ретінде пайдаланылатын дәрілік өсімдіктер бөлек іріктеледі.Дәріні көбінесе жабайы өсімдіктерден алады . Дәрілік өсімдіктер кептірілген шөп, тұнба, қайнатынды, шай, ұнтақ, т.б. түрінде қолданылады. Дәрілерді дайындау үшін шикізат ретінде пайдаланылатын дәрілік өсімдіктер бөлек іріктеледі. Дәріні, көбінесе, жабайы өсімдіктерден алады. Көптеген өсімдіктердің емдік қасиеттері бар. Оларды дәрілік өсімдіктер дейді. Осы заманғы кейбір ең таңдаулы дәрілер жабайы шөптерден жасалған.
Өсімдік зиянкестері - мәдени және жабайы өсімдіктерді зақымдайтын не мүлде құртып жіберетін жәндіктер. А. ш. өсімдіктерінің негізгі зиянкестеріне омыртқалы жануарлардан - сүтқоректілер, әсіресе кемірушілер (саршұнақ, қарақас, тышқан, қосаяқ, аламан тышқаны, т.б.); омыртқасыздардан - бауыр аяқты былқылдақ денелілердің кейбір түрлері, бунақденелілер, өрмекші тәрізділер, көп аяқтылар, жұмыр құрттар, құстар(қарға, қараторғай), кенелер, моллюскілер жатады. Ең көп зиян келтіретіндері - бунақденелілер, олардың түр құрамы көп, өсімтал және жылдам өсіп жетіледі. Өсімдікқоректі жәндіктер мен кенелер қоректі талғап алу дәрежесіне қарай полифагтар (әр түрлі тұқымдасқа жататын өсімдіктермен қоректенушілер), олифагтар (бір тұқымдасқа жататындармен қоректенушілер), монофагтар (бір ғана өсімдік түрімен қоректенушілер, жалаңқоректілер) болып бөлінеді.
Көкөніс дақылдарын қырыққабат ақ көбелегі,қырыққабат қоңыр көбелегі, қырыққабат күйесі, т.б. зақымдайды. Жалаңқоректілердің ішінде аса зияндылары жаздық бидайды зақымдайтын - астық сұр көбелегі, асбұршақ дән қоңызы, алманы зақымдайтын - алма жемірі. Бунақденелілердің өсімдікті зақымдауының негізгі екі түрі ерекшеленеді: 1) ауыз мүшелі кемірушілер; 2) ауыз мүшелерін шаншып сорғыштар.
Бірінші түрлері - жапырақтарды, сабақтарды, өркендерді зақымдап жесе, кейбіреулері ағаш қабығын, тамырын, діңін кеміріп жейді;
Екіншілері - қоректену алдында өсімдікке сілекей бездерінен бөлініп шығатын ферменттерін енгізеді, соның салдарынан биохимиялық өзгеріс туындайды.
Өсімдік зиянкестері а.ш. өсімдіктерінің белгілі бір мүшесіне бейімделіп, сонымен қоректенген болса - тамыр, сабақ, жапырақ, бүршік, гүл, жеміс, т.б. зиянкестері деп ажыратылады. Олардың таралуы және егістіктің белгілі бір өсімдіктерінде зиянкестердің бірнеше түрлерінің шоғырланып қалыптасуы - қоршаған ортаның өзгеру жағдайымен, зиянкестер түрлерінің сол ортаға бейімділігімен тікелей байланысты.
Орман зиянкестері, ағаш, бұта өсімдіктерін зақымдайтын жәндіктер, кейбір кене түрлері, омыртқалы жануарлардан қоян, тышқан тұқымдас кемірушілер жатады. Қазақстанда орман зиянкестерінің ішінде жиі кездесетіні жәндіктер, қоректену түріне қарай: жапырақ жегілер (қылқан жапырақты да), дің кемірушілер, тамыр зиянкестері немесе топырақ мекендеушілер және жеміс, тұқым зиянкестері деп бөлінеді. Бұлардан көбелектер, құмырсқа, шыбындар, ткачтер тез көбейіп кететін болса, жапырақ жегілер, бізтұмсықтар, улы алагүліктер, т.б. біркелкі көбейіп, әсіресе жас ормандарда, саябақтарда, егін қорғау алқабында белгілі бір аймақта таралады.Дің зиянкестері негізінен қоңыздар (қабық қоңызы, сүген қоңыздар, зер қоңыздар, бізтұмсықтар), кейбір жарғақ қанаттылар (мүйіз құйрықтылар) және көбелектер (бұрғы көбелек, жылтыр көбелектер). Бұл зиянкестер ағаш тінін, сүрегін кеміреді, сапасын кемітеді, ағашты қуратады. Тамыр зиянкестеріне зауза қоңыздары, қарақоңыз, тақта мұртты қоңыздардың дернәсілдері жатады. Тамыр зиянкестерінің көпшілігі жұмыртқасын топырақ арасына салады және барлық даму сатылары сонда өтеді. Жеміс, тұқым зиянкестерінің түрі өте көп. Бұлар ағаштың генеративтік органдарын зақымдайды, орман шаруашылығына едәуір зиян келтіреді.
Өсімдікке зиянкестердің азықтық бейімделуі
Өсімдіктің зиянкестерге (насекомдарға) төзімділігі, оның ауруларға төзімділігіне Караганда аз зерттелген. Әйтсе де, қазіргі кезде 60-тан астамауылшаруашылық дақылдарының көптеген зиянкестеріне, кеміргіш және сорғыш түрлеріне төзімді формаларменсортартабылды.
Мысалы: 1.Швед шыбынына, кара күйе мен гельминтоспариоз ауруларына төзімді бидай сорттары шығарылды.
2. Қазіргі кезде Колифорнияда егілетін бидай сортының 98% - ыгессен шыбынынатөзімді.
АҚШ пен Канадада мақта, астык дақылдарының ішінде, жаздық бидайдың төзімді сорттарыегіледі.
Төзімді сортты практикада кең колданып, химиялық күресті қысқартып, ауаны ластанудан сақтайды.
В. Шапиро айтуы бойынша төзімді өсімдіктер табиғатта зиянды организмнің санын реттеуші негізгі фактор болыптабылады. Алайда адамдар азыктық сапасы жоғары мәдени сорттар шығара отырып, оларға зияндынасекомды таратады. Өсімдіктің жабайы түрлері құрамында адамдардан басқа да, зияндыорганизмдерпайдалана алмайтын антинетабалиттер (токсин, алколоидтар, глюкозиттер. т.б). Өсімдіктің зиянкестергеиммунитеттіңфизиологиял ық механизмі осы қасиеттеріне байланысты. Азықтық сапасы мен өнімділігі жоғары мәдени өсімдіктерді шығару процесінде олардың имммунитеті жойылып көптеген насекомдардың зиянкес болып қалыптасуына ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.