Жалпақ жапырақтылардың өркен және бұтақ аурулары

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 11 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасының Ауыл Шаруашылық Министрлігі
Қазақ Ұлттық Аграрлық Зерттеу Университеті
Өсімдік қорғау және карантин кафедрасы
Агробиология факультеті

РЕФЕРАТ
Тақырыбы: Жалпақ жапырақтылардың өркен және бұтақ зиянкестері мен аурулары, олармен күресу шаралары

Орындаған: Абуова Багила
Тобы:ЗР-316
Қабылдаған:Қайқыбаев Қайрат

Алматы-2021
Жоспар
І. Кіріспе
ІІ. Негізгі бөлім
2.1 Жалпақ жапырақтылардың өркен және бұтақ зиянкестері
2.2 Жалпақ жапырақтылардың өркен және бұтақ аурулары
2.3 Жалпақ жапырақтылардың аурулар мен зиянкестермен күресу шаралары
ІІІ. Қорытынды
ІV. Пайдаланылған әдебиеттер

Кіріспе
Жалпақ жапырақты ағаштар қоңыржай климатты аймақтың барлығында таралған. Жалпақ жапырақты ағаштардың жапырақтары - көптеген түрлер үшін қорек көзі. Жалпақ жапырақты ағаштар климаттың маусымдық өзгерістеріне сезімтал және өз жапырақтарын тастайды. Оның топырағы өте құнарлы. Жалпақ жапырақты ағаштар топырақ құнарына көп талап қояды, сондықтан олар орманның сұр топырағы мен қара топырақта өседі, олармен қатар көптеген ағаштар және бұталар өседі.
Жалпақ жапырақты ормандардың қоңыр топырағы суббореалды биоклиматтық белдеуге жататын Батыс және Орталық Еуропа мен Қиыр Шығыста тараған. Бұл топырақтар Ресейдің Калинград облысында, Белорусс мемлекетінде, Ресейдің Хабаровск өлкесі мен Амур облысындағы тау аңғарлары жазықтықтарында, Кавказ және Карпат тауларында кездеседі. ТМД елдерінде осы топырақтар 20 млн. гектардай аумақты қамтиды.

Негізгі бөлім
2.1 Жалпақ жапырақтылардың өркен және бұтақ зиянкестері
Өркен ширатқыштар (Еvetria) қабыршақ қанаттылар отрядының жапырақ ширатқыш тұқымдасына жатады, бұл жәндіктер өркендерге жұмыртқа салып, оның ішінде дамиды. Дамуына байланысты өркен ширатылады. Соның бірі (Еvetria resinnella) қарағайдың өркенін және бүршігін зақымдап, құрамындағы заттармен қоректеніп жас ағаштардың діңін қисайтып әртүрлі қалыпсыз жағдайларға ұшыратуымен қатар жалпақ жапырақтылардың өсуін тежеп, өнімділігін және тауарлық сапасын төмендетеді.

1 - Сурет. Өркен ширатқыштар (Еvetria)
Дернәсілдері қарағайдың өркенінде 2 рет қыстап шығады. Екінші рет қыстағаннан кейін, мамыр айында құрттары ширатылған жамылғының ішінде қуыршаққа айналады, мамыр айының соңы мен маусым айының басында көбелек ұшып шығады. Жұмыртқасын мамыр айындағы өркеніне салады. Дернәсілдері бастапқы кезде қабығын жейді, кейін өркеннің ішіне еніп зақымдайды. Зақымдалған өркеннен құрттардың экскременттерімен араласқан шайыр ағады, өрмекші ұясының қабырғасын қалыңдатып, шайырлы ісік тудырады. Дернәсілдері зақымдаған және көп мөлшерде орналасқан бұтақтар кей жағдайда қурап түсіп қалады.
Қазақстанда өркен ширатқыштардың төрт түрі кездеседі: қыстайтын, жазғы, бүршік және шайыршы. Олар морфологиялық жағынан өте ұқсас, бірақ зақымдау сипаты бойынша жақсы анықталады. Қыстайтын өркен ширатқышының дернәсілдері өсетін өркен негізінің төменгі бөлігін зақымдайды. Жазғы өркен ширатқыштар жалпақ жапырақтылардың өркенінің жоғарғы бөлігін, бүршік өркен ширатқышы жалақ жапырақтылардың орталық және бүйір бүршіктерімен қоректенеді, ал шайыршы өркен ширатқышты басқаларынан оңай ажыратуға болады, жұлдыз құрттар зақымдаған жара орнына аққан шайыр жинақталып, жауып тұрады.
Зақымдалған өркендер өспей қисайып немесе мүлдем жансызданып, оның орнынан бүйір өркендер өсіп, соңында қисайып өсуі тежеледі.
Көбелектердің генерациясы бір жылдық, шайыршы өркен ширатқыш екі жылда бір генерация береді. Өркен ширатқыштар жас ағаштарды 3 - тен 8 жасқа, көп болса 15 жылға дейін зақымдайды.
Емен бізтұмсығы - Curculio glandium. Қатты қанаттылар отрядының, бізтұмсықтар тұқыымдасына жатады. Бізтұмсықтар тұқымдасының тінжегіштер түріне жатады. Олар бүкіл Европа елдерінде, Ресей, Кавказ және Крым елдерінде таралған. Қоңыздар емен ағашы көп жерлерде шоғырланады. Олар еменді орманда тіршілік етеді. Сонымен қатар, еменсіз ормандарда да тіршілік ете береді. Қоңыздарды диаметрі 20 см - ден аспайтын ағаштарда кездестіруге болады. Көбіне олар ескірген, әлсіз емендерде қоныстанады, ал жас ағаштарда сирек қоныстанады.
Дернәсілінде аяқтар бар, ұзындығы 2-2,5 мм - ге дейін. Ересектерінің денесі жалпақ және қысқа, ұзындығы 2,5-4 мм. Түсі қара-қоңыр, ал қанаттары қызғыш түсті. Қанаттарында симметриялық емесдақтар бар, ал олардың арасы әжімделген болып келеді. Мұртшалары мен аяқтары жасыл түсті.
Аталықтарының маңдайы тегіс және түкті келеді. Аналықтарында маңдайы дөңестеу, түксіз. Қоңыздардың осы белгілері арқылы басқа түрлеріне ажыратуға болады.
Қоңыздардың жаппай ұшуы мамыр айында басталып жаздың аяғына дейін болады. Маусым айында аналықтары еменнің қабығын егеп, кішігірім жолдар салып, сол жерге жұмыртқаларын қояды. Жұмыртқалар саны 70- ке жуық.
10 күннен кейін жұмыртқадан дернәсілдер шығады. Дернісілдері ағаш діңінде ұзын жолдар салып күздің соңына дейңн қоректенеді және сонда қыстайды. Ал сәуір айында дернәсілдерде қуыршақтану фазасы жүреді де 10 күннен кейін ересек қоңызға айналады.
Генерацясы 1 жылдық. Қолайлы жағдайда 2 генерацияға дейін береді.
Еменнен басқа қайың ағаштарында зақымдайды. Сирек жағдайда басқа жалпақ жапырақты ағаштарды да зақымдайды.

2 - Сурет. Емен бізтұмсығы - Curculio glandium
Қоңыздар қоректену барысында ағаштарды споралы инфекциямен зақымдайды, нәтижесінде ағаштар тамыр микозына шалдығады. Зиянкестер камбий және тіңін зақымдауы әсерінен ағаштың бұтақтары мен діңдері жансызданады.
Емен бізтұмсығының фенологиялық күнтізбесі 1 - кесте.
Ай
Сәуір
Мамыр
Маусым
Шілде
Тамыз
Қыркүйек
Қазан
Дека
1
2
3
1
2
3
1
2
3
1
2
3
1
2
3
1
2
3
1
2
3

(+)
(+)
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+

х
х
х
х
Х
х
х
х
х
х
х
х
х

.
.
.
.

-
-
-

+
+
+
(+)
(+)
(+)
(+)

△
△
△
△
△
△
△
△
△

--
--
--
--
--
---
--
--
--

Сүген қоңыздар - Geramdycidae. Қоңыздардың көлемі 3 - тен 6 мм дейін, көбісі 10 мм болып келеді. Мұрттары өте ұзын, денесінен 2 есе артық болады. Оларға тән қасиет - мұртын арқасына қарай қайырып апарады. Аяқтары ұзын, сандары тікенекті, табаны 4 бөліктен тұрады. Біздің елімізде 265 - ге жуық түрлері таралған. Бұлардың көптеген тұрлері ағаштар мен бұталарды зақымдап ағаш кескіш деген атқа ие болған. Көптеген сүгендер орталық және алдыңғы кеуделері бір - бірімен үйкеліскенде шиқылдақ дыбыстар шығады.

3 - Сурет. Сүген қоңыздар - Geramdycidae
Сүгендердің сүректердегі дернәсіл жолдары өзінің көлеміне байланысты жалпақ болады және бұрғыланған ұнға толып тұрады. Қабық жегілерден айырмашылығы - бұлардың жолы тіке емес әртүрлі пішінді болады. Олар әдетте созылған, дернәсіл көлеміне қарай кеңейеді.
Ересектердің ұшуы біркелкі емес, жаз айының барлығына созылуы мүмкін, ол ауа райына, географиялық орындарына: солтүстік, оңтүстік, биік таулы аумақтарымен байланысты болады.
Сүгендердің генерациясы 1 жылдан 3 жылға дейін созылады. Бір түрдің өзінің дамуы - сүректің жас немесе құрғап кетуіне, яғни оның жағдайына байланысты ұзарады. Дернәсілдер қабық астынан ұзын із жасап, дамуының соңында сүрекке біраз тереңдеп, қуыршақтанады. Монохамус түрінің дернәсілдері сүреке ұзын із жасап, үлкен ағаш діңінің ортасына дейін ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.