Облигация түрлері

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 11 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТІРЛІГІ
Қ.ЖҰБАНОВ АТЫНДАҒЫ АҚТӨБЕ ӨҢІРЛІК УНИВЕРСТИТЕТІ
ЭКОНОМИКА ЖӘНЕ ҚҰҚЫҚ ФАКУЛЬТЕТІ

БАЯНДАМА: Облигация туралы түсінік және оның түлері.Шығу тарихы.

Дайындаған: Әмітжан З.А.
Тобы: 2ФК.
Тексерген: Алдашова Г.М.

Ақтөбе-2021

Мазмұны.

Кіріспе
1.Облигация туралы түсінік,ерекшеліктері,қасиеттері.
2.Облигацияның шығу тарихы.
3.Облигация түрлері.
Қорытынды.
Қолданылған әдебиеттер.

1.Облигация туралы түсінік
Облигация белгілі бір соманы қарызға алып жатқан эминент (мемлекет немесе компания) пен инвестордың келісімшартқа отыру барысында қолданылатын бағалы қағаз. Келісімшарт бойынша мезгіл сайын эминент облигация йемденушісіне пайыз түрінде пайда әкеліп отыруға, сонымен қатар облигация құнын атаулы мерзімге дейін өтеуге міндетті. Әдетте, облигацияларды мемлекет, жергілікті билік органдары немесе компаниялар қаржы тарту мақсатында шығарады.
Облигация арқылы тартылған капитал акционерлік капитал деп есептелмейді.Облигация шығару- қосымша капитал тартудың бір нысаны.
Яғни, облигациялар - кәсіпорындармен ұйымдардың қарыз міндеттемелерін растайтын құжат.
Міржақыпова апамыз мынадай анықтама береді: Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексіне сәйкес облигация - бұл облигацияның немесе басқа да мүліктік баламаның онда көрсетілген атаулы құнын оны шығарушы тұлғадан оны ұстаушының иемденуге құқын растайтын бағалы қағаз.Обигация оны ұстаушыға облигацияның атаулы құнынан тұрақты пайызды немесе басқа мүліктік құқықты алуға құқық береді.
Облигация мерзімдік қарыз міндеттемесі болғандықтан оның кепілі болып эмитенттің жалпы кепілдігі саналады. Ол кепілдік- эмитенттің банкротқа ұшырап, өз міндеттемесін орындай алмаған кезінде - корпорация мүлігінің бір бөлігін иеменденуге облигация ұстаушының құқы.
Облигация да акция сияқты корпорацияны инвестициялаудың ең маңызды көзі. Ол өзгешеліктердің маңыздылары мыналар:
* Облигация иемденушісі корпорацияға несие беруші болып табылады. Ал облигация корпорацияны несиелендіргеннің куәлігі.Өз кезегінде, акционер корпорацияны меншіктенушінің бірі7
* Облигация иемденушісіне сыйақы төленеді.Оның мөлшері бекітілген және нақты анықталған. Бұл бағалы қағаз өзінде көрсетілген белгілі бір анықталған уақыт аралығында ғана кіріс түсіреді.Облигация бойынша сыйақы басқа өтелетін дивидендтерден бұрын төленеді. Корпорацияның сыйақыны уақытында төлей алмауы оның банкрот деп танылуына тең.
* Басқа несие беруші сияқты, облигация иесінің дауыс беру құқы жоқ.Ол акционерлер жиналысына, сонымен қатар,корпорация басқаруға да қатыспайды.Оған керісінше акция иесінің корпорацияның мүліктік мүддесін қорғауда шешімі дауыс құқығы бар.
* Облигация бойынша сыйақы корпорацияның шығынына жатады.Ол салық төлейтін пайдадан төленеді.Ал дивиденд салық төлегеннен қалған корпорацияның таза пайдасынан өтеледі.
Облигация бойынша мезгіл-мезгіл төленетін сыйақы түріндегі пайда купонға алмастырылады. Купон деп облигациядан жыртылып алынатын талонды айтады. Онда сыйақы мөлшері көрсетіледі.
Төленген сыйақының орнына облигациядан купонды жыртып алады. Бұндай сыйақы төлеудің түрін купондарды қырқу деп аталады. Облигацияда бірсыпыра элементтер көрсетіледі: номиналы, купондық мөлшер,өтеу туралы нұсқау, эмиссия шарты қамтамасыз етілуі, рейтингі.
Облигацияның атаулы құны облигация бетінде белгіленіп және қарызға беріліп,облигациялық қарыз мезгілі аяқталған бойдан қайтарылуға тиіс сома көрсетіледі.
Номиналы деп облигацияның бетінде көрсетілген ақша сомасын айтады.Оны облигация иесі өтелу мерзімі келгенде алады.
Купондық мөлшер - жыл сайын эмитент төлейтін облигацияның номинал өқнына байланысты келісілген сыйақы-төлем. Жыл сайынғы купондық мөлшер бөлініп төленуі мүмкін, мысалы,жарты жылда бір рет немесе тоқсан сайын бір рет.
Эмиссия шарты - ашықтан-ашық облигация шығару мәселесі.Ол қарыз алушымен траст компаниясының шарты бойынша шығарылады.Траст компаниясы корпорацияның инвесторлары алдында оның кепілі болып,облигация ұстаушылардың мүддесін қорғап эмитенттің өз міндеттемелерін орындауын қадағалап отырады.
Эмиссия шартында облигацияның уақытынан бұрын сатып алу бабы да болуы мүмкін, яғни эмитенттің өз облигацияларын қайтарып алу құқы. Әдетте,ондай жағдай облигация шығарылғаннан кейінгі алтыншы жылдан басталады.
Уақытынан бұрын қайта сатып алғанда облигацияның бағасы оның номиналдық құнынан жоғары болады.
Қамтамасыз етілген облигациялар - оларды шығарғанда кепілдікке корпорация активтері немесе мүлігі салынады. Облигация қамтамасыз етілген және қамтамасыз етілмеген болып бөлінеді.
Қамтамасыз етілген облигация корпорацияның негізгі активтерін талап етуге құқық беріп және сонымен біргеоның негізгі меншігінің облигацияға салынғанын көрсетеді. Егер корпорация мағайындалған мезгілде өз облигациясын өтей алмаса, онда оны ұстаушылар кепілдікті өз пайдасына сатуға құқы бар.
Қамтамасыз етуге қозғалмалы, қозғалмайтын мүліктер және басқа бағалы қағаздар салынады. Осыған байланысты мынадай айырмашылықтарды атауға болады:
* Қозғалмайтын мүлікке салынған облигациялар. Оларды қамтамасыз ететін жайнемесе арнаулы мүліктер;
* Басқа компаниялардың траст жағдайында сақталатын акциялары және облигацияларымен қамтамасыз етілген осы компанияның облигациялары;
* Қозғалмалы мүлікпен қамтамасыз етілген облигациялар.Оларды сенімхатпен басқа біреу иемденуіне құқылы.
Қамтамасыз етілмеген облигациялар - жалпы кепілдігі бар, басқаша айтқанда, эмитенттің жақсы атағымен шығарылған қарыз міндеттемесі. Осы болашақтағы шаруашылық ісінен түсетін табысқа үміттеніп шығарады. Корпорация банкротқа ұшыраған жағдайда ол облигацияларды арнаулы түрде өтейді.
Облигацияның рейтингі - олардың инвестициялық сапасын арнаулы фирмалардың бағалауы. Әлбетте облигациялардың барлық шығарылған сериясы бағаланбай, тек екінші нарықта кең көлемде сұранысқа ие болатындары ғана бағаланады. АҚШ-та, мысалы, Стэндарт энд пур және Мудиз инвесторз сервис екі компаниялары рейтинг анықтаумен шұғылданады. Мудиз компаниясы облигацияны бағалауды төмендей түрде жүргізеді:
1. Ааа- өте жорағы сапа;
2. Аа-жоғары сапа;
3. А - ортадан жоғары;
4. Ваа - орта сапа;
5. Ва- алыпсатарлық элименттері бар;
6. В- инвестицияға қажет белгілеріжоқ;
7. Саа- төмен сапа;
8. Са- белгілі бір мөлшерде алыпсатарлық;
9. С-ең төмен сапа.
Ең жоғары ретингілі облигациялар инвестициялық класты деп аталады. Төмен рейтингілі облигациялар алыпсатушылық деп есептеледі.
Акция сияқты облигациядың да номиналы және нарықтық бағасы болады. Оның номиналына байланысты процентпен көрсетілген нарықтық бағасы облигацияның курсы деп аталады.
Егер нарықтық бағасы номиналынан жоғары болса, онда облигация сыйақымен сатылды деп аталады. Егер номиналынан бағасы төмен болса, онда облигациясының жаңа иесі оны дисконтпен, яғни бағасын төмендетіп сатып алады.Облигацияның нарықтық бағасы қандай болсада, сыйақы (мүдде) оның номиналына байланысты есептелінеді.
Облигацияның нарықтық бағасы, бір жағынан заемды шығару жағдайына, екінші жағынан, нарықтағы әр уақытта әр түрлі болып қалыптасатын жағдайға байланысты анықталды.Егер нарықта купондық бағасы жоғары жаңа заем пайда болса, онда ол жағдай айналымдағы облигацияларға екі түрлі әсер етеді.
1. егер жаңа жағдайлармен шығарылған заемдар өте көп болса, онда бұрынғы төмен бағамен шығарылған облигациялардың курсы төмендейді. Басқаша айтқанда, олар дисконтпен сатылады. Себебі мұндай облигациялар тек номиналы бойынша өтеледі. Ал арасындағы айырмашылық жаңа иемденушіге өте төмен кіріс түсіреді.
2. Жаңа облигациялар аз болса, олар номиналынан жоғары курспен (сыйлықпен) сатылады. Ол облигацияның жаңа және бұрынғы иелерінің кірісін теңестіреді.
Инвесторлардың облигациядан алатын пайдасы купондық төлеммен дискондтық айырмашылықтан түсетін кірістен құралады.
Жай акциялар тәрізді облигацияларда иесі ұсынушы және атаулы болып екіге бөлінеді. Иесі ұсынушы облигациялар еш жерде тіркелмейді, ол бойынша сыйақы ұсынушы субъектке төленеді.Ондай облигациялардың әр қашан купондық парағы болады. Сыйақы өсім төлейтін күні облигация иесі купонды қиып алып, оны өтеуге тапсырады.
Ал атаулы облигациялардың иесі корпорацияда тіркеуден өтеді. Сыйақы төлейтін күні корпорация оларға процент алу үшін чек толтырып береді.
Облигация келесі іргелі қасиеттерге иемденеді:
* Бұл эмитент мүлкіне меншік титулы емес, бұл қарыз куәлігі;
* Акцияға қарағанда облигацияда ақырғы төлеу мерзімі болады;
* Пайыздарды төлеу кезінде акция және басқада міндеттемелерді қанағаттандыру алдында жоғары;
* Эмитентті басқаруға құқық бермейді.
2.Облигацияның шығу тарихы және шығару тәртібі.
Облигациялардың шығу тарихы және әлемге таралуы XVI-XVII ғасырлардан басталады. Бірінші облигациялар қарыз алушының (эминент) белгілі бір уақыт кезеңінде қарызын өтеуде, сондай-ақ ақшаны пайдаланғаны үшін қосымша сыйақы төлеуде қолданылатын. Облигациялар алғашында табысы төмен және бүкіл шарттары алдын ала белгіленген қаржы құралдың бір түрі болып саналатын.
Тарихи деректер бойынша, облигациялардың халықаралық қаржы сахнасында пайда болуы шіркеудің өсімқорлыққа қарсы күресімен байланысты. XVI ғасырдың ортасында Францияда шіркеу қудалауынан құтылу мақсатында кредиторлар ақшаны қарызға облигация жүзінде беріп, өз іс-әрекеттерін табыс ағынын сатып алусату деген атпен ақтаған. Ал XVI ғасырда Голландияда пайда болған облигациялар, өсімқорлықпен айналысатын адамдарға альтернатива ретінде қолданылған. Облигация шығаратын бизнес иелерінің пайымдауынша, олар облигация йемденушілеріне кредиттік пайызды емес, пайданың пайызын төлейтін. Сонымен қатар, алғашында облигациялар, вексельге ұқсас рөл атқаратын болған. Шығарылған бір нысан облигацияларға бір ғана бланк толтырылатын. Бланкта облигацияның тұрақты құны, өтеу мерзімі және пайыздық пайдасы анық көрсетілетін. Бір қызығы, көптеген елдерде облигациялардың бланкілерінде мәтін француз тілінде жазылатын. Бұл дәстүр XX ғасырдың басында дейін сақталған.
Облигацияларды шығару тәртібі:
* Эмитент қосымша қорлардытарту үшін жарғылық капитал көлемінен аспайтын облигация шығаруға құқығы бар.Бірақ, жарғылық капитал толығымен төленіп, осы уақыт аралығында жылдық баланста үш жылдан кем емес қызмет істеуі кезінде ғана жүзеге асады;
* Құқықты бекіту әдісі бойынша облигациялар атаулыболу керек;
* Эмитенттің активі облигацияны шығаруды қамтамасыз ететін құралболып табылады, яғни оларға жылжымайтын мүліктер, эмитентке тиісті бағалы қағаздар, ақша қаражаттары, басқа да қозғалмайтын мүліктер жатады;
* Облигация шығару шарты эмитенттің өзінің акцияларын айырбастау жолымен өтелуі мүмкін;
* Акцияның атаулы құнының көлемі шектелмейді;
* Облигациялар бойынша пайыздар эмитенттің қаржылық жағдайына қарамастан, белгіленген уақытта төленуі тиіс.
Облигацияны айналысқа шығару бағалы қараздар нарығы туралы заңдылықты белгіленген тәртіп бойынша мемлекеттік тіркеуден өту тиіс. Облигацияны мемлекет, акционерлік қоғамдар және жеке компаниялар бір жылдан кем емес ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.