Жылқы шаруашылығының зоогигиеналық жағдайы
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ АУЫЛШАРУАШЫЛЫҒЫ МИНИСТРЛІГІ
С.СЕЙФУЛЛИН ат.ҚАЗАҚ АГРОТЕХНИКАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ КеАҚ
Ветеринариялық санитария кафедрасы
КУРСТЫҚ ЖҰМЫС
Тақырыбы: Жылқы шаруашылығының зоогигиеналық жағдайы
Орындаған: 315 топтың студенті М. Кенешбекова
Тексерген:а.ш.ғ.к., доцент А.Н Ахметов
Нұр-Сұлтан 2020
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ АУЫЛШАРУАШЫЛЫҒЫ МИНИСТРЛІГІ
С.СЕЙФУЛЛИН ат.ҚАЗАҚ АГРОТЕХНИКАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ КеАҚ
Ветеринариялық санитария кафедрасы
Зоогигиена малшаруашылығы ғимараттарын жобалау негіздерімен пәнінен жылқы шаруашылығының зоогигиеналық жағдайы тақырыбында орындалған курстық жұмысқа
ПІКІР
315 топ студенті Кенешбекова Махаббат Мұратқызы
Тақырып атауы Жылқы шаруашылығының зоогигиеналық жағдайы
Тақырыптың берілген тапсырмаға сәйкестігі ____________________________
___________________________________ _______________________________
Кемшілікері ___________________________________ ___________________
___________________________________ ___________________________________ _______________________________ ___________________________________ _______________________________ ___________________________________ _______________________________ _______________________________
Курстық жұмысты тексеру күні ___________________________________ _
Алдын ала қойылған баға ___________________________________ _________
Қорғау жүргізілген күн ___________________________________ ___________
Қорғаудан кейінгі баға ___________________________________ ___________
___________________________________ _______________________________
Ғылыми жетекшінің қолы
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ АУЫЛШАРУАШЫЛЫҒЫ МИНИСТРЛІГІ
С.СЕЙФУЛЛИН ат.ҚАЗАҚ АГРОТЕХНИКАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ КеАҚ
БЕКІТЕМІН
Ветеринариялық санитария кафедрасының
меңгерушісі________________________ _
____ ____________________2020 жыл
Зоогигиена малшаруашылығы ғимараттарын жобалау негіздерімен пәнінен орындалған Жылқы шаруашылығының зоогигиеналық жағдайы тақырыбындағы курстық жұмыс
Т А П С Ы Р М А С Ы
Бастапқы мәліметтер Ат қорада желдеткіш нашар болған жағдайда лас ауа жануарлардың денсаулығына әсер етеді.
№
Түсініктемелік жазба мазмұны
Орындау мерзімі
Жобалы көлемі
1
Ат қоралар және олардың құрылысы
2
Ат қора мен оның ішкі жабдықтарына зоогигиеналық талаптар
3
Шаруашылықтың жалпы сипаттамасы
№
Графикалық бөлімінің мазмұны
Орындау мерзімі
Еттерінің сан мен форматы
1
Азықтандыру және суару режимі
2
Зоогигиеналық тексеру
3
Қорытынды және ұсыныстар
Пайдаланылған әдебиет тізімі:
1. Бегенова А.Б., Жұмақаева А.Н., Ахметов А.Н., Тлеуметов Ж.М.; "Ветеринарлық гигиена"; - Астана, 2010 ж.
2. А.Н.Ахметов, Қ.Жетпісқанұлы; Ветеринариялық гигиена пәнінен зертханалық және тәжірбиелік сабақтарға арналған практикумы; - Алматы, 2006 ж.
Тапсырманы орындау күні__________ Жұмысты қорғау күні __________
Курстық жұмыстың жетекшісі ___________________________________
Тапсырманы қабылдауға алған ___________________________________
күні, студенттің қолы
Мазмұны
Кіріспе
I Ат қоралар және олардың құрылысы
1.1 Ат қора мен оның ішкі жабдықтарына зоогигиеналық талаптар
1.2 Қажетті микроклиматты қамтамасыз ету
1.3 Жылқыларды азықтандыру мен суару
II Шаруашылықтың жалпы сипаттамасы
2.1 Зоогигиеналық тексеру
2.2 Азықтандыру және суару режимі
2.3 Бөлмедегі микроклимат көрсеткіштерін бағалау
III Жануарлардың денсаулық жағдайын және объектінің жұқпалы аурулар бойынша салауаттылығын бағалау
Қорытынды және ұсыныстар
Қолданылған әдебиеттер тізімі
5
6
6
8
9
12
12
14
16
21
22
23
Кіріспе
Жануарлардан алынатын өнімдердің сапасын ветеринарлық-санитарлық сараптау арқылы зертханаларда тексереді. Ветеринарлық-санитариялық сараптау жүргізілетін зертханалар базарларда тиісті жерлерде орналасады. Олар қалалық немесе аудандық жануарлардың ауруларымен күресу станцияларының құрамына кіреді. Зертхананың негізгі міндеті - базарларда сатылатын жануарлардан және өсімдіктерден алынатын өнімдерді ветеринарлықсанитарлық сараптау және жұқпалы аурулардың өнімдер арқылы таралуын, адамдарға жұғуын болдырмау. Ветеринарлық-санитарлық сараптау зертханалары сатылымға тек таза өнімдердің шығуын және оларды сату орындарының, жабдықтарының, инвентарлардың, санитарлық киімінің және т.б. болуын қадағалайды. Өнімнің сапасын белгіленген стандарттарға, ережелер мен нұсқаулықтарға сай қадағалайды. Зертханадағы ветеринар мамандар базарларға сатылымға жіберілетін өнімдердің сараптамасының дұрыс өткізілуіне, сапасы мен тазалығына және сатудағы санитарлық талаптардың орындалуына жауапты болып табылады. Зертхана қызметшілері өз міндеттерін орындауда базардың әкімшілігіне, сатушыларға және сатып алушыларға тәуелді болмайды және мемлекеттің қорғауында болады. Соңғы уақытта жылқыларды өнімді жануарлар ретінде пайдаланады, әсіресе, жылқы шаруашылығын табынды жүргізетін аймақтарда - Қазақстанда, Қырғызстанда, Башкирияда, Бурятияда, Якутияда, Алтай өлкесінде және т. б. сүт пен ет алу бойынша мамандандырылған жылқы шаруашылығы фермалары құрылды. Жылқылар сондай-ақ биологиялық емдік препараттарды алу үшін қажет: гипериммунды сарысулар, спецификалық гамма-глобулиндер және асқазан шырыны.
Жылқы шаруашылығы бағалы азық-түліктік ет пен сүт өңдірумен қатар өнеркәсіпке - тері, қыл, ауыл шаруашылығы жұмыстарына - күш-көлік береді, жылқы қанынан емдік вакцина, сарысу, гамма-глобулин жөне қой мен сиырдың төлділігін арттыратын буаз бие қанының сарысуын дайындайды. Кең байтақ жайылымы бар Қазақстанның көптеген аудандарында жылқы шаруашылығымен айналысу тиімді.
Қазақстанда жылқы шаруашылығы асыл тұқымды жылқы өсіру, ет, сүт өндіру, спортта пайдалану бағыттарында дамуда. Сонымен қатар жылқыны кез келген шаруашылықтың күнделікті қажетін өтеу үшін салт мінуге, жүк тасуға т.б. жұмыстарды аткаруға пайдаланады. Асыл тұқымды жылқы өсірумен арнайы мемлекеттік жылқы зауыттарымен қатар, соңғы уақытта жеке азаматтар мен шаруашылықтар да айналысады. Қазақстан жағдайында табиғи жайылым отын мейлінше толық пайдалануға негізделген ет, сүт өндіру бағытындағы жылқы шаруашылығын дамыту мүмкіншілігі зор. Осы ретте жекелеген аймақтардың табиғи жақсы бейімделген етті-сүтті бағытағы көшім, мүғалжар атты жаңа жылқы тұқымдары мен қазақы жылқының таза етті бағыттағы жабы атты жаңа түрі шығарылды. Соңғы кезде жылқы саны Қазақстанда қайтадан көбеюде.
Жылқы шаруашылығын дамыту төрт бағыт бойынша жүргізіледі:
жұмыс пайдалану-жылқыларды шаруашылықішілік тасымалдау, мал шаруашылығы фермаларына, жайылымдарға қызмет көрсету, үй жанындағы учаскелерді өңдеу үшін пайдалану;
өнімді-тауарлы жылқы еті, қымыз және биологиялық өнеркәсіпке арналған шикізат өндірісі;
спорттық жылқы шаруашылығы-жылқы спортының классикалық түрлері, жылқы спорты ойындары мен сайыстары, жалға беру үшін жылқыларды өсіру және дайындау;
жылқы шаруашылығы-бар жылқы тұқымдарын жетілдіру және жаңа тұқымдарды шығару.
Жылқы шаруашылығының ойдағыдай дамуы және осы саладан барынша пайда алу үшін белгіленген зоохигиеналық нормалар мен ережелерді сақтау қажет, өйткені жылқы ұстау мен азықтандыру жағдайларын оңтайландырусыз жылқының жұмыс қабілеттілігі мен өнімділігінің жоғары деңгейі мүмкін емес. Қоршаған ортаны оңтайландыру жануар гигиенасының негізгі ұстанымын көрсетеді, ол үйлесімділікті - жануарлар ағзасы мен оның қоршаған ортасы арасындағы тепе-теңдікті құруды талап етеді. Егер жануарлар үшін оңтайлы ортаны құру мүмкін болмаса, болашақта олардың денсаулығын сақтау, жоғары өнімділік немесе жоғары нәтиже алу мүмкін емес. Дұрыс емес жағдайда ұстау кезінде жануарлардың табиғи тұрақтылығы төмендейді, бұл әртүрлі патологиялардың пайда болуына әкеледі.
Жануарлар гигиенасын білу жануарлардың денсаулығын қорғаудың негізгі ережелерін, аурудың алдын-алу, өнімділікті арттыру және ипподромдық сынақтар кезінде жоғары нәтижеге жету үшін қажет. Қазіргі уақытта осы мәселенің өзектілігіне байланысты сыртқы ортаны, оны жақсарту және оңтайландыру шараларын зерделеуге үлкен назар аудару қажет.
I Ат қоралар және олардың құрылысы
Жылқыларды ұстау үшін ат қоралар салынады - әдетте, бір қабатты, жоспардағы тікбұрыш түрінде. Г-тәрізді және П-тәрізді формадағы ат қораларды жобалауға рұқсат етіледі.
Ат қоралар құрғақ жерде, жер асты суларының деңгейі төмен (топырақ бетінен 3-5 м). Ат қоралар жер асты сулары жақын, әртүрлі су қоймалары мен батпақты жерден алшақ жерден соғылу керек, өйткені мұндай жерлерде салынған ат қоралар әдетте ылғалды болып келеді және респираторлық аурулардың пайда болуына әкеледі. Ат қораның бағыты меридиальді, яғни солтүстіктен оңтүстікке қарай бойлық ось болуы тиіс.
Ат қорасы құрылысының болжамды аумағында ескі мал қорымдары болмауы тиіс. Конефермалар жүру жолдары мен мал айдау жолдарынан 2 км қашықтық орналасады.
Сондай-ақ, эпизоотиялық жағдайды қамтамасыз ету үшін барлық ветеринариялық-санитариялық талаптарды ескеру қажет.
1.1 Ат қора мен оның ішкі жабдықтарына зоогигиеналық талаптар
Ат қораны жобалау және салу климаттық, аймақтың метеорологиялық мәліметтерін, жылқы өсіру бағытын, жылқыларды ұстау жүйесін және олардың жас және жыныстық құрамын ескере отырып жүзеге асырылады.
Ат қора жақсы жабдықталған, малды орналастыруға және өндірістік процестерді жүргізуге ыңғайлы болуы керек. Ат қораны салу кезінде микроклиматты қамтамасыз етуге ықпал барлық факторларды ескеру қажет. Ат қорада жылыту жүйелері қолданылмайтынын ескере отырып, жануарлар шығаратын жылуға ғана ескеру керек. Сондықтан жылу кедергісінің жоғары коэффициенті бар құрылыс материалын таңдау қажет. Қоршауға арналған материал кірпіш болуы мүмкін. Жылы сақтағыш материалдармен төбелерді жабдықтау қажет. Ат қора шатыры суға төзімді емес және жылу өткізгіштігі төмен болуы керек.
Ат қораның ең маңызды бөлігі - еден. Ол төмен жылу өткізгіш, берік, құрғақ, ылғал өткізбейтін және тайғанақ болмауы керек. Жылқылар үшін глинобитті едендер ең қолайлы болып табылады, бірақ олар үнемі күтуді талап етеді (қимен былғанған төсеніштерді уақтылы алып тастау, еденді қорғайтын сабан төсеніштерді қолдану). Қазіргі ат қораларда беріктігі жоғары, өте жылы және қымбат керамзитобетонды едендер кең таралған. Өткелдердегі едендерді бетоннан жасайды.
Ат қорадағы жылуды сақтау үшін есіктер тамбурмен жабдықталады. Жылқыларды өтуге және эвакуациялауға арналған есіктердің ені кемінде 1,2 м, қақпаның ені тиісінше 2,7 - 2,4 м аралығында болуы тиіс. Тамбурдың ені қақпаның енінен 0,5 м артық, тереңдігі - ашық тұрған қақпаның енінен 0,2 м артық. Қақпа мен есіктер тек сыртқа қарай ашылып тұруы керек.
Ат қорадағы ауаның есепті температурасы минус 20оС және одан жоғары, аудандарда тұрғызылатын ат қораларда терезелер екі қатбатты шыныланған, ал қалған жерлерде - бір қабат шыныланған. Терезелерді тікелей күн сәулесі жануарлардың көзіне түспейтіндей етіп орналастырады. Еден деңгейінен терезенің төменгі жағына дейінгі биіктік - 1,8 - 2,2 м алады. Терезелердің ішкі жағы тормен қорғалады.
Жылқыларды ат қорада 2 қатарлы орналастыру жолымен ұстайды. Олардың ортасында ортақ оттық болады. Өту жолының ені 3 м, ұзындығы ат қорының ұзындығына тең. Кейде жылқыларды төрт қатарлы орналастырумен және екі жем-шөп салатын оттықтармен ұстайтын ат қора салады. Олар үнемді, өйткені мұндай ат қораларда бір жылқыны ұстайтын жердің периметрі 2 қатарлы ұстау жолына қарағанда аз.
Бір қатарда 15 денниктерді орналастыруға болады. Ат қораның орта бөлігінде қызметтік бөлмесін және су құбырырын орналастырған жөн. Сондай-ақ ортасында жылқыларды шығару және жегуге арналған манеж бар.
Зоогигиеналық нормалар бойынша денниктердің мөлшері: өндіруші айғырлар үшін-16м2, асыл тұқымды төл үшін - 12м2, құлын қосылған соратын биелер үшін - 14м2 болуы тиіс. Денниктер арасындағы қалқалар тақтайлардан, кірпіштен немесе керамзитобетонды плиталардан 1,4 м биіктікте тұтас, жоғары, 2 - 2,4 м дейін 5 - 6 см прозорлары бар металл шыбықтардан жасалады. Денниктердің бұрыштарында оттық орналасады. Оттықтың ұзындығы 1-1,2 м, жоғарғы ені 60см, төменгі жағы-40см, тереңдігі-30см. Оттықтарды дайындау үшін тығыз, ылғал өткізбейтін химиялық бейтарап материалдарды қолданады, оларды оңай тазалауға, зарарсыздандыруға болады, жұмыс бетінің тегіс фактурасы бар. Барлық оттықтарда дөңгелектелген сыртқы бұрыштары болуы тиіс, ал ағаш оттықтарды бұрыштарын қалайымен қаптау ұсынылады.
Жеке автосуарғыштарды қолдану ат қораны жобалауға арналған жобада көрсетілуі тиіс. Жеке автосуарғыштарда жылқыларды үнемі суаруды қамтамасыз ету мақсатында жабылатын вентиль болуы тиіс. АП - 1 типті автосуарғыштар еденнен 0,9 - 1 м биіктікте орнатылады.
Ат қораны жобалау кезінде қораның биіктігін ұсынылатын нормативтерде ескеру қажет. Еденнен төбенің шығыңқы жағына дейінгі биіктік - 3м.
Қызметтік бөлмелер - ірі азыққа және төсеніштерге арналған бөлме, фуражды бөлме, суы бар резервуарға арналған бөлме және жылқыларды жегуге арналған манеждерді қамтиды.
Фуражды бөлмеде үш күнге арналған құнарланған азық тұрады. Оның аумағы әдетте бір денник мөлшеріне тең, яғни 10 - 12 м2. Фуражды бөлмен қоймадан қалқалармен бөлінуі тиіс.
1.2 Қажетті микроклиматты қамтамасыз ету
Ат қорада жылқыларды ұстау ауаның ластануына әкеледі, егер де желдеткіш нашар болған жағдайда лас ауа жануарлардың денсаулығына әсер етеді. Терезелер мен қақпалар арқылы жүзеге асырылатын ауа алмасу жеткіліксіз. Сондықтан ат қораларды сору құбарларымен жабдықтайды. Бұл желдету жүйесі ат қораның сыртынан және ішіндегі температуралардың әртүрлілігі есебінен жұмыс істейді және сағат сайын қыста 2 - 3 рет және жазда 4-5 рет ауа алмасуды қамтамасыз етуі тиіс.
Сору құбырының көлемі - кемінде 0,8 х 0,8 м, ал сору каналының көлемі - 0,2 х0,2 м. Әрбір 12-15 жылқыларға бір сору құбырын жабдықтайды. Бірақ құбырлардың санын дәл анықтау үшін ауаның ылғалдылығы бойынша немесе көмірқышқыл газы бойынша (климаттық аймақтың ерекшеліктеріне байланысты) желдетуді есептеу жүргізіледі. Сору құбырларының жоғарғы бөлігінде дефлекторлар орналасады, ал төменгі жағында шығарылатын ауаны реттеу үшін жапқыштар орнатылады. Рұқсат етілген ауа алмасуы-100кг жылқы салмағына шаққанда 17м3 кем емес. Қыс пен күзде ат қораның температурасын ұстап тұру үшін ауа алмасуды қажетті шектерге дейін азайтады,бірақ оның салыстырмалы ылғалдылығын бір қалыпта ұстау керек.
Механикалық (мәжбүрлі) желдетуді табиғи желдету микроклиматтың талап етілетін параметрлерін қамтамасыз етпеген жағдайда жасайды.
Микроклиматтың қалыптасуына қиды жинау жүйесі, төсеніштер түрі және қи жинау жиілігі үлкен әсер етеді.
Денниктерден қиды әдетте қолмен тазалайды. Төсеніш материал ретінде сабан, жаңқалар мен сфагн шымтезегін қолданылады. Сабанның ылғал сыйымдылығы-37-45%, ағаш жаңқалары - 28%, сфагн шымтезек - 100%. Төсеніштерді, әдетте, тәулік сайын жинайды.
1.3 Жылқыларды азықтандыру мен суару
Жылқыларды дұрыс азықтандыру олардың денсаулығы мен жұмысқа қабілеттілігін негіздейтін маңызды фактор болып табылады. Жылқыларды азықтандыру мен суаруда барлық зоогигиеналық ережелерді сақтау маңызды болып табылады. Бұл іс-шаралардың тұтас кешені: су мен азықтың сапасына, нормалап азықтандыруға қатаң талаптар қою, азықтандыру мен суару техникасын сақтау. Жылқыны жеткіліксіз және артық азықтандыру зиянды.
Азықтандыру гигиенасы. Жемнің сапасын мұқият бақылау кезінде жылқылардың асқазан-ішек ауруларының алдын алу қамтамасыз етіледі.
Жылқыларды ат қорада ұстау кезінде негізінен жылқыларды азықтандыру пішен мен сұлыны рационда жиі қолданады, осылайша, азықтандыру процесі үлкен еңбек шығындарын талап етпейді, жылқылар жемді жақсы жеп, жақсы сіңіреді, жұмысшы жылқының жұмыс қабілетін жүктемеге сәйкес алатын қоректік заттардың санын өзгерте отырып реттеуге мүмкіндігі бар.
Пішен-сұлы рационының негізін құнарлы азықтар - сұлы дәндері, бидай кебектері және ірі азықтар - бутонизация және жаңа шабылған шөптерден дайындалған әртүрлі шөпті құрайды. Шырынды жемдер (негізінен сәбіз) аз мөлшерде береді. Жазғы кезеңде жемді жасыл шөптермен ауыстыруға болады.
Сұлы. Жылқылар үшін стандартты азық. Сұлы ерекшелігі оның құрамында жүгері дәніне қарағанда екі есе көп холин (В4 витамині) бар болуымен түсіндіріледі.
Сұлы химиялық құрамы бойынша май мен жасұнық құрамы жоғары. Орташа алғанда онда 85% құрғақ зат, оның ішінде 10 - 11% протеин, 4 - 4,5% май, 9 -10% жасұнық, 60 - 65% БЭВ және 4 -5% күл бар. Органикалық заттардың қорытылуы 70% - ға жуық, энергетикалық қоректену 1-ге тең.
Сұлы жемдік құндылығына дәннің ірілігі. Жақсы сұлының қабықшасы астық массасының 30% - дан артық емес болуы тиіс, төмен сападағы сұлы да 40% - ға дейін құрайды.
Кебек. Ұн мен жармаға өңделетін астықтың түріне байланысты кебек бидай, қара бидай, күріш, сұлы, қарақұмық, тары бдеген түрлері бар. Азықтық қатынаста бидай және қара бидай кебек ең құнды.
Астықты қайта өңдеу тәсіліне байланысты Кебек ірі және ұсақ болады. Дәннен алынған ұн немесе жарма неғұрлым көп болса, кебек қатты алынады және олардың энергетикалық қоректілігі соғұрлым төмен. Дәнмен салыстырғанда Кебек фосформен (80% - ға дейін) және В тобының витаминдерімен, әсіресе никотин және пантотен қышқылдарымен бай, сондықтан олар жылқы үшін құнды жем болып табылады, олардың организмінде В тобының витаминдері синтезделмейді.
Желісті жылқыларды азықтандыруда азықтық қатынаста ең құнды бидай кебек қолданылады. Олардың құрамында орташа құрамы: құрғақ зат - 85%, протеин - 15,1%, шикі жасұнық - 8,8%, шикі май - 4,1%, БЭВ - 52,6%, күл - 6,3% . Органикалық заттың қорытылуы 80% - ға жуық. Бір кг бидай Кебегінде 8,8 - 9,2 МДж алмасу энергиясы бар. Олар сондай-ақ В тобының микроэлементтері мен витаминдеріне бай.
Бидай кебегін беру арқылы жылқы рационында сұлы азығының 30-50% ауыстыруға болады. Олар ат ас қорыту жүйесіне әсер етеді, бұл іш қатудың алдын алу үшін жақсы.
Шөп. Қысқы кезеңде жылқылар үшін негізгі азығының бірі болып табылады. Жазғы кезеңде шөптің үштен екісі мүмкіндік болған жағдайда жасыл шөппен алмастырылады.
Шөп-өте қоректік ірі жем: 1 кг шөпте 60 - 70г қорытылған протеин, 40 - 50мг каротин (провитамин А) бар. сонымен қатар,шөп А, К дәрумендеріне және В топтарына, минералды заттарға, гормондарға және басқа да биологиялық белсенді заттарға бай.
Мініс жылқыларды азықтандыруда пішен сапасына ерекше көңіл бөлінеді. Сапасыз пішенмен азықтандыру авитаминоздарға, кальций мен фосфордың жетіспеушілігіне, улануға әкелуі мүмкін.
Әрбір жылқы міндетті түрде тәулігіне 35 - 50 мг және қыста 20 - 30г ас тұзын береді, өйткені шөп-сұлы рациондары әдетте жылқы үшін өте маңызды натриймен және хлор аз, сол үшін жылқыға міндетті түрде ас тұзын береді, ол жұмыс кезінде қан плазмасының осмотикалық қысымын және жалпы ағзаның су - электролит балансын ұстап тұру үшін маңызды.
Суару гигиенасы. Жылқыларды тәулігіне 3 реттен кем емес ішу керек,ал жылдың ыстық мезгілінде суару еселігін арттырады. Жұмыс аяқталғаннан кейін бірден жылқылардың су ішуге жіберуге тыйым салынады! Алдымен жылқыға пішен беруге болады, тек 50-60 минуттан кейін ғана су ішуге болады. Егер жұмыс кезінде жылқы су ішу қажеттілігі туындаса, шелекке шөп салып немесе жануарды тез арада босатып, оған аз мөлшерде су беруге болады. Бұл ережені бұзған жағдайда жылқы ламинитке (тұяқтардың асқынуына) ікеледі Сонымен қатар, құнарлы азықтан кейін бірден су беруге болмайды, өйткені бұл онда дәннің ісінуіне байланысты асқазанның өткір кеңеюіне әкелуі мүмкін.
Суық тиюді болдырмау үшін жылқыларды өте суық сумен суаруға болмайды.
II Шаруашылықтың жалпы сипаттамасы
Шаруашылық аты - ... жалғасы
С.СЕЙФУЛЛИН ат.ҚАЗАҚ АГРОТЕХНИКАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ КеАҚ
Ветеринариялық санитария кафедрасы
КУРСТЫҚ ЖҰМЫС
Тақырыбы: Жылқы шаруашылығының зоогигиеналық жағдайы
Орындаған: 315 топтың студенті М. Кенешбекова
Тексерген:а.ш.ғ.к., доцент А.Н Ахметов
Нұр-Сұлтан 2020
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ АУЫЛШАРУАШЫЛЫҒЫ МИНИСТРЛІГІ
С.СЕЙФУЛЛИН ат.ҚАЗАҚ АГРОТЕХНИКАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ КеАҚ
Ветеринариялық санитария кафедрасы
Зоогигиена малшаруашылығы ғимараттарын жобалау негіздерімен пәнінен жылқы шаруашылығының зоогигиеналық жағдайы тақырыбында орындалған курстық жұмысқа
ПІКІР
315 топ студенті Кенешбекова Махаббат Мұратқызы
Тақырып атауы Жылқы шаруашылығының зоогигиеналық жағдайы
Тақырыптың берілген тапсырмаға сәйкестігі ____________________________
___________________________________ _______________________________
Кемшілікері ___________________________________ ___________________
___________________________________ ___________________________________ _______________________________ ___________________________________ _______________________________ ___________________________________ _______________________________ _______________________________
Курстық жұмысты тексеру күні ___________________________________ _
Алдын ала қойылған баға ___________________________________ _________
Қорғау жүргізілген күн ___________________________________ ___________
Қорғаудан кейінгі баға ___________________________________ ___________
___________________________________ _______________________________
Ғылыми жетекшінің қолы
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ АУЫЛШАРУАШЫЛЫҒЫ МИНИСТРЛІГІ
С.СЕЙФУЛЛИН ат.ҚАЗАҚ АГРОТЕХНИКАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ КеАҚ
БЕКІТЕМІН
Ветеринариялық санитария кафедрасының
меңгерушісі________________________ _
____ ____________________2020 жыл
Зоогигиена малшаруашылығы ғимараттарын жобалау негіздерімен пәнінен орындалған Жылқы шаруашылығының зоогигиеналық жағдайы тақырыбындағы курстық жұмыс
Т А П С Ы Р М А С Ы
Бастапқы мәліметтер Ат қорада желдеткіш нашар болған жағдайда лас ауа жануарлардың денсаулығына әсер етеді.
№
Түсініктемелік жазба мазмұны
Орындау мерзімі
Жобалы көлемі
1
Ат қоралар және олардың құрылысы
2
Ат қора мен оның ішкі жабдықтарына зоогигиеналық талаптар
3
Шаруашылықтың жалпы сипаттамасы
№
Графикалық бөлімінің мазмұны
Орындау мерзімі
Еттерінің сан мен форматы
1
Азықтандыру және суару режимі
2
Зоогигиеналық тексеру
3
Қорытынды және ұсыныстар
Пайдаланылған әдебиет тізімі:
1. Бегенова А.Б., Жұмақаева А.Н., Ахметов А.Н., Тлеуметов Ж.М.; "Ветеринарлық гигиена"; - Астана, 2010 ж.
2. А.Н.Ахметов, Қ.Жетпісқанұлы; Ветеринариялық гигиена пәнінен зертханалық және тәжірбиелік сабақтарға арналған практикумы; - Алматы, 2006 ж.
Тапсырманы орындау күні__________ Жұмысты қорғау күні __________
Курстық жұмыстың жетекшісі ___________________________________
Тапсырманы қабылдауға алған ___________________________________
күні, студенттің қолы
Мазмұны
Кіріспе
I Ат қоралар және олардың құрылысы
1.1 Ат қора мен оның ішкі жабдықтарына зоогигиеналық талаптар
1.2 Қажетті микроклиматты қамтамасыз ету
1.3 Жылқыларды азықтандыру мен суару
II Шаруашылықтың жалпы сипаттамасы
2.1 Зоогигиеналық тексеру
2.2 Азықтандыру және суару режимі
2.3 Бөлмедегі микроклимат көрсеткіштерін бағалау
III Жануарлардың денсаулық жағдайын және объектінің жұқпалы аурулар бойынша салауаттылығын бағалау
Қорытынды және ұсыныстар
Қолданылған әдебиеттер тізімі
5
6
6
8
9
12
12
14
16
21
22
23
Кіріспе
Жануарлардан алынатын өнімдердің сапасын ветеринарлық-санитарлық сараптау арқылы зертханаларда тексереді. Ветеринарлық-санитариялық сараптау жүргізілетін зертханалар базарларда тиісті жерлерде орналасады. Олар қалалық немесе аудандық жануарлардың ауруларымен күресу станцияларының құрамына кіреді. Зертхананың негізгі міндеті - базарларда сатылатын жануарлардан және өсімдіктерден алынатын өнімдерді ветеринарлықсанитарлық сараптау және жұқпалы аурулардың өнімдер арқылы таралуын, адамдарға жұғуын болдырмау. Ветеринарлық-санитарлық сараптау зертханалары сатылымға тек таза өнімдердің шығуын және оларды сату орындарының, жабдықтарының, инвентарлардың, санитарлық киімінің және т.б. болуын қадағалайды. Өнімнің сапасын белгіленген стандарттарға, ережелер мен нұсқаулықтарға сай қадағалайды. Зертханадағы ветеринар мамандар базарларға сатылымға жіберілетін өнімдердің сараптамасының дұрыс өткізілуіне, сапасы мен тазалығына және сатудағы санитарлық талаптардың орындалуына жауапты болып табылады. Зертхана қызметшілері өз міндеттерін орындауда базардың әкімшілігіне, сатушыларға және сатып алушыларға тәуелді болмайды және мемлекеттің қорғауында болады. Соңғы уақытта жылқыларды өнімді жануарлар ретінде пайдаланады, әсіресе, жылқы шаруашылығын табынды жүргізетін аймақтарда - Қазақстанда, Қырғызстанда, Башкирияда, Бурятияда, Якутияда, Алтай өлкесінде және т. б. сүт пен ет алу бойынша мамандандырылған жылқы шаруашылығы фермалары құрылды. Жылқылар сондай-ақ биологиялық емдік препараттарды алу үшін қажет: гипериммунды сарысулар, спецификалық гамма-глобулиндер және асқазан шырыны.
Жылқы шаруашылығы бағалы азық-түліктік ет пен сүт өңдірумен қатар өнеркәсіпке - тері, қыл, ауыл шаруашылығы жұмыстарына - күш-көлік береді, жылқы қанынан емдік вакцина, сарысу, гамма-глобулин жөне қой мен сиырдың төлділігін арттыратын буаз бие қанының сарысуын дайындайды. Кең байтақ жайылымы бар Қазақстанның көптеген аудандарында жылқы шаруашылығымен айналысу тиімді.
Қазақстанда жылқы шаруашылығы асыл тұқымды жылқы өсіру, ет, сүт өндіру, спортта пайдалану бағыттарында дамуда. Сонымен қатар жылқыны кез келген шаруашылықтың күнделікті қажетін өтеу үшін салт мінуге, жүк тасуға т.б. жұмыстарды аткаруға пайдаланады. Асыл тұқымды жылқы өсірумен арнайы мемлекеттік жылқы зауыттарымен қатар, соңғы уақытта жеке азаматтар мен шаруашылықтар да айналысады. Қазақстан жағдайында табиғи жайылым отын мейлінше толық пайдалануға негізделген ет, сүт өндіру бағытындағы жылқы шаруашылығын дамыту мүмкіншілігі зор. Осы ретте жекелеген аймақтардың табиғи жақсы бейімделген етті-сүтті бағытағы көшім, мүғалжар атты жаңа жылқы тұқымдары мен қазақы жылқының таза етті бағыттағы жабы атты жаңа түрі шығарылды. Соңғы кезде жылқы саны Қазақстанда қайтадан көбеюде.
Жылқы шаруашылығын дамыту төрт бағыт бойынша жүргізіледі:
жұмыс пайдалану-жылқыларды шаруашылықішілік тасымалдау, мал шаруашылығы фермаларына, жайылымдарға қызмет көрсету, үй жанындағы учаскелерді өңдеу үшін пайдалану;
өнімді-тауарлы жылқы еті, қымыз және биологиялық өнеркәсіпке арналған шикізат өндірісі;
спорттық жылқы шаруашылығы-жылқы спортының классикалық түрлері, жылқы спорты ойындары мен сайыстары, жалға беру үшін жылқыларды өсіру және дайындау;
жылқы шаруашылығы-бар жылқы тұқымдарын жетілдіру және жаңа тұқымдарды шығару.
Жылқы шаруашылығының ойдағыдай дамуы және осы саладан барынша пайда алу үшін белгіленген зоохигиеналық нормалар мен ережелерді сақтау қажет, өйткені жылқы ұстау мен азықтандыру жағдайларын оңтайландырусыз жылқының жұмыс қабілеттілігі мен өнімділігінің жоғары деңгейі мүмкін емес. Қоршаған ортаны оңтайландыру жануар гигиенасының негізгі ұстанымын көрсетеді, ол үйлесімділікті - жануарлар ағзасы мен оның қоршаған ортасы арасындағы тепе-теңдікті құруды талап етеді. Егер жануарлар үшін оңтайлы ортаны құру мүмкін болмаса, болашақта олардың денсаулығын сақтау, жоғары өнімділік немесе жоғары нәтиже алу мүмкін емес. Дұрыс емес жағдайда ұстау кезінде жануарлардың табиғи тұрақтылығы төмендейді, бұл әртүрлі патологиялардың пайда болуына әкеледі.
Жануарлар гигиенасын білу жануарлардың денсаулығын қорғаудың негізгі ережелерін, аурудың алдын-алу, өнімділікті арттыру және ипподромдық сынақтар кезінде жоғары нәтижеге жету үшін қажет. Қазіргі уақытта осы мәселенің өзектілігіне байланысты сыртқы ортаны, оны жақсарту және оңтайландыру шараларын зерделеуге үлкен назар аудару қажет.
I Ат қоралар және олардың құрылысы
Жылқыларды ұстау үшін ат қоралар салынады - әдетте, бір қабатты, жоспардағы тікбұрыш түрінде. Г-тәрізді және П-тәрізді формадағы ат қораларды жобалауға рұқсат етіледі.
Ат қоралар құрғақ жерде, жер асты суларының деңгейі төмен (топырақ бетінен 3-5 м). Ат қоралар жер асты сулары жақын, әртүрлі су қоймалары мен батпақты жерден алшақ жерден соғылу керек, өйткені мұндай жерлерде салынған ат қоралар әдетте ылғалды болып келеді және респираторлық аурулардың пайда болуына әкеледі. Ат қораның бағыты меридиальді, яғни солтүстіктен оңтүстікке қарай бойлық ось болуы тиіс.
Ат қорасы құрылысының болжамды аумағында ескі мал қорымдары болмауы тиіс. Конефермалар жүру жолдары мен мал айдау жолдарынан 2 км қашықтық орналасады.
Сондай-ақ, эпизоотиялық жағдайды қамтамасыз ету үшін барлық ветеринариялық-санитариялық талаптарды ескеру қажет.
1.1 Ат қора мен оның ішкі жабдықтарына зоогигиеналық талаптар
Ат қораны жобалау және салу климаттық, аймақтың метеорологиялық мәліметтерін, жылқы өсіру бағытын, жылқыларды ұстау жүйесін және олардың жас және жыныстық құрамын ескере отырып жүзеге асырылады.
Ат қора жақсы жабдықталған, малды орналастыруға және өндірістік процестерді жүргізуге ыңғайлы болуы керек. Ат қораны салу кезінде микроклиматты қамтамасыз етуге ықпал барлық факторларды ескеру қажет. Ат қорада жылыту жүйелері қолданылмайтынын ескере отырып, жануарлар шығаратын жылуға ғана ескеру керек. Сондықтан жылу кедергісінің жоғары коэффициенті бар құрылыс материалын таңдау қажет. Қоршауға арналған материал кірпіш болуы мүмкін. Жылы сақтағыш материалдармен төбелерді жабдықтау қажет. Ат қора шатыры суға төзімді емес және жылу өткізгіштігі төмен болуы керек.
Ат қораның ең маңызды бөлігі - еден. Ол төмен жылу өткізгіш, берік, құрғақ, ылғал өткізбейтін және тайғанақ болмауы керек. Жылқылар үшін глинобитті едендер ең қолайлы болып табылады, бірақ олар үнемі күтуді талап етеді (қимен былғанған төсеніштерді уақтылы алып тастау, еденді қорғайтын сабан төсеніштерді қолдану). Қазіргі ат қораларда беріктігі жоғары, өте жылы және қымбат керамзитобетонды едендер кең таралған. Өткелдердегі едендерді бетоннан жасайды.
Ат қорадағы жылуды сақтау үшін есіктер тамбурмен жабдықталады. Жылқыларды өтуге және эвакуациялауға арналған есіктердің ені кемінде 1,2 м, қақпаның ені тиісінше 2,7 - 2,4 м аралығында болуы тиіс. Тамбурдың ені қақпаның енінен 0,5 м артық, тереңдігі - ашық тұрған қақпаның енінен 0,2 м артық. Қақпа мен есіктер тек сыртқа қарай ашылып тұруы керек.
Ат қорадағы ауаның есепті температурасы минус 20оС және одан жоғары, аудандарда тұрғызылатын ат қораларда терезелер екі қатбатты шыныланған, ал қалған жерлерде - бір қабат шыныланған. Терезелерді тікелей күн сәулесі жануарлардың көзіне түспейтіндей етіп орналастырады. Еден деңгейінен терезенің төменгі жағына дейінгі биіктік - 1,8 - 2,2 м алады. Терезелердің ішкі жағы тормен қорғалады.
Жылқыларды ат қорада 2 қатарлы орналастыру жолымен ұстайды. Олардың ортасында ортақ оттық болады. Өту жолының ені 3 м, ұзындығы ат қорының ұзындығына тең. Кейде жылқыларды төрт қатарлы орналастырумен және екі жем-шөп салатын оттықтармен ұстайтын ат қора салады. Олар үнемді, өйткені мұндай ат қораларда бір жылқыны ұстайтын жердің периметрі 2 қатарлы ұстау жолына қарағанда аз.
Бір қатарда 15 денниктерді орналастыруға болады. Ат қораның орта бөлігінде қызметтік бөлмесін және су құбырырын орналастырған жөн. Сондай-ақ ортасында жылқыларды шығару және жегуге арналған манеж бар.
Зоогигиеналық нормалар бойынша денниктердің мөлшері: өндіруші айғырлар үшін-16м2, асыл тұқымды төл үшін - 12м2, құлын қосылған соратын биелер үшін - 14м2 болуы тиіс. Денниктер арасындағы қалқалар тақтайлардан, кірпіштен немесе керамзитобетонды плиталардан 1,4 м биіктікте тұтас, жоғары, 2 - 2,4 м дейін 5 - 6 см прозорлары бар металл шыбықтардан жасалады. Денниктердің бұрыштарында оттық орналасады. Оттықтың ұзындығы 1-1,2 м, жоғарғы ені 60см, төменгі жағы-40см, тереңдігі-30см. Оттықтарды дайындау үшін тығыз, ылғал өткізбейтін химиялық бейтарап материалдарды қолданады, оларды оңай тазалауға, зарарсыздандыруға болады, жұмыс бетінің тегіс фактурасы бар. Барлық оттықтарда дөңгелектелген сыртқы бұрыштары болуы тиіс, ал ағаш оттықтарды бұрыштарын қалайымен қаптау ұсынылады.
Жеке автосуарғыштарды қолдану ат қораны жобалауға арналған жобада көрсетілуі тиіс. Жеке автосуарғыштарда жылқыларды үнемі суаруды қамтамасыз ету мақсатында жабылатын вентиль болуы тиіс. АП - 1 типті автосуарғыштар еденнен 0,9 - 1 м биіктікте орнатылады.
Ат қораны жобалау кезінде қораның биіктігін ұсынылатын нормативтерде ескеру қажет. Еденнен төбенің шығыңқы жағына дейінгі биіктік - 3м.
Қызметтік бөлмелер - ірі азыққа және төсеніштерге арналған бөлме, фуражды бөлме, суы бар резервуарға арналған бөлме және жылқыларды жегуге арналған манеждерді қамтиды.
Фуражды бөлмеде үш күнге арналған құнарланған азық тұрады. Оның аумағы әдетте бір денник мөлшеріне тең, яғни 10 - 12 м2. Фуражды бөлмен қоймадан қалқалармен бөлінуі тиіс.
1.2 Қажетті микроклиматты қамтамасыз ету
Ат қорада жылқыларды ұстау ауаның ластануына әкеледі, егер де желдеткіш нашар болған жағдайда лас ауа жануарлардың денсаулығына әсер етеді. Терезелер мен қақпалар арқылы жүзеге асырылатын ауа алмасу жеткіліксіз. Сондықтан ат қораларды сору құбарларымен жабдықтайды. Бұл желдету жүйесі ат қораның сыртынан және ішіндегі температуралардың әртүрлілігі есебінен жұмыс істейді және сағат сайын қыста 2 - 3 рет және жазда 4-5 рет ауа алмасуды қамтамасыз етуі тиіс.
Сору құбырының көлемі - кемінде 0,8 х 0,8 м, ал сору каналының көлемі - 0,2 х0,2 м. Әрбір 12-15 жылқыларға бір сору құбырын жабдықтайды. Бірақ құбырлардың санын дәл анықтау үшін ауаның ылғалдылығы бойынша немесе көмірқышқыл газы бойынша (климаттық аймақтың ерекшеліктеріне байланысты) желдетуді есептеу жүргізіледі. Сору құбырларының жоғарғы бөлігінде дефлекторлар орналасады, ал төменгі жағында шығарылатын ауаны реттеу үшін жапқыштар орнатылады. Рұқсат етілген ауа алмасуы-100кг жылқы салмағына шаққанда 17м3 кем емес. Қыс пен күзде ат қораның температурасын ұстап тұру үшін ауа алмасуды қажетті шектерге дейін азайтады,бірақ оның салыстырмалы ылғалдылығын бір қалыпта ұстау керек.
Механикалық (мәжбүрлі) желдетуді табиғи желдету микроклиматтың талап етілетін параметрлерін қамтамасыз етпеген жағдайда жасайды.
Микроклиматтың қалыптасуына қиды жинау жүйесі, төсеніштер түрі және қи жинау жиілігі үлкен әсер етеді.
Денниктерден қиды әдетте қолмен тазалайды. Төсеніш материал ретінде сабан, жаңқалар мен сфагн шымтезегін қолданылады. Сабанның ылғал сыйымдылығы-37-45%, ағаш жаңқалары - 28%, сфагн шымтезек - 100%. Төсеніштерді, әдетте, тәулік сайын жинайды.
1.3 Жылқыларды азықтандыру мен суару
Жылқыларды дұрыс азықтандыру олардың денсаулығы мен жұмысқа қабілеттілігін негіздейтін маңызды фактор болып табылады. Жылқыларды азықтандыру мен суаруда барлық зоогигиеналық ережелерді сақтау маңызды болып табылады. Бұл іс-шаралардың тұтас кешені: су мен азықтың сапасына, нормалап азықтандыруға қатаң талаптар қою, азықтандыру мен суару техникасын сақтау. Жылқыны жеткіліксіз және артық азықтандыру зиянды.
Азықтандыру гигиенасы. Жемнің сапасын мұқият бақылау кезінде жылқылардың асқазан-ішек ауруларының алдын алу қамтамасыз етіледі.
Жылқыларды ат қорада ұстау кезінде негізінен жылқыларды азықтандыру пішен мен сұлыны рационда жиі қолданады, осылайша, азықтандыру процесі үлкен еңбек шығындарын талап етпейді, жылқылар жемді жақсы жеп, жақсы сіңіреді, жұмысшы жылқының жұмыс қабілетін жүктемеге сәйкес алатын қоректік заттардың санын өзгерте отырып реттеуге мүмкіндігі бар.
Пішен-сұлы рационының негізін құнарлы азықтар - сұлы дәндері, бидай кебектері және ірі азықтар - бутонизация және жаңа шабылған шөптерден дайындалған әртүрлі шөпті құрайды. Шырынды жемдер (негізінен сәбіз) аз мөлшерде береді. Жазғы кезеңде жемді жасыл шөптермен ауыстыруға болады.
Сұлы. Жылқылар үшін стандартты азық. Сұлы ерекшелігі оның құрамында жүгері дәніне қарағанда екі есе көп холин (В4 витамині) бар болуымен түсіндіріледі.
Сұлы химиялық құрамы бойынша май мен жасұнық құрамы жоғары. Орташа алғанда онда 85% құрғақ зат, оның ішінде 10 - 11% протеин, 4 - 4,5% май, 9 -10% жасұнық, 60 - 65% БЭВ және 4 -5% күл бар. Органикалық заттардың қорытылуы 70% - ға жуық, энергетикалық қоректену 1-ге тең.
Сұлы жемдік құндылығына дәннің ірілігі. Жақсы сұлының қабықшасы астық массасының 30% - дан артық емес болуы тиіс, төмен сападағы сұлы да 40% - ға дейін құрайды.
Кебек. Ұн мен жармаға өңделетін астықтың түріне байланысты кебек бидай, қара бидай, күріш, сұлы, қарақұмық, тары бдеген түрлері бар. Азықтық қатынаста бидай және қара бидай кебек ең құнды.
Астықты қайта өңдеу тәсіліне байланысты Кебек ірі және ұсақ болады. Дәннен алынған ұн немесе жарма неғұрлым көп болса, кебек қатты алынады және олардың энергетикалық қоректілігі соғұрлым төмен. Дәнмен салыстырғанда Кебек фосформен (80% - ға дейін) және В тобының витаминдерімен, әсіресе никотин және пантотен қышқылдарымен бай, сондықтан олар жылқы үшін құнды жем болып табылады, олардың организмінде В тобының витаминдері синтезделмейді.
Желісті жылқыларды азықтандыруда азықтық қатынаста ең құнды бидай кебек қолданылады. Олардың құрамында орташа құрамы: құрғақ зат - 85%, протеин - 15,1%, шикі жасұнық - 8,8%, шикі май - 4,1%, БЭВ - 52,6%, күл - 6,3% . Органикалық заттың қорытылуы 80% - ға жуық. Бір кг бидай Кебегінде 8,8 - 9,2 МДж алмасу энергиясы бар. Олар сондай-ақ В тобының микроэлементтері мен витаминдеріне бай.
Бидай кебегін беру арқылы жылқы рационында сұлы азығының 30-50% ауыстыруға болады. Олар ат ас қорыту жүйесіне әсер етеді, бұл іш қатудың алдын алу үшін жақсы.
Шөп. Қысқы кезеңде жылқылар үшін негізгі азығының бірі болып табылады. Жазғы кезеңде шөптің үштен екісі мүмкіндік болған жағдайда жасыл шөппен алмастырылады.
Шөп-өте қоректік ірі жем: 1 кг шөпте 60 - 70г қорытылған протеин, 40 - 50мг каротин (провитамин А) бар. сонымен қатар,шөп А, К дәрумендеріне және В топтарына, минералды заттарға, гормондарға және басқа да биологиялық белсенді заттарға бай.
Мініс жылқыларды азықтандыруда пішен сапасына ерекше көңіл бөлінеді. Сапасыз пішенмен азықтандыру авитаминоздарға, кальций мен фосфордың жетіспеушілігіне, улануға әкелуі мүмкін.
Әрбір жылқы міндетті түрде тәулігіне 35 - 50 мг және қыста 20 - 30г ас тұзын береді, өйткені шөп-сұлы рациондары әдетте жылқы үшін өте маңызды натриймен және хлор аз, сол үшін жылқыға міндетті түрде ас тұзын береді, ол жұмыс кезінде қан плазмасының осмотикалық қысымын және жалпы ағзаның су - электролит балансын ұстап тұру үшін маңызды.
Суару гигиенасы. Жылқыларды тәулігіне 3 реттен кем емес ішу керек,ал жылдың ыстық мезгілінде суару еселігін арттырады. Жұмыс аяқталғаннан кейін бірден жылқылардың су ішуге жіберуге тыйым салынады! Алдымен жылқыға пішен беруге болады, тек 50-60 минуттан кейін ғана су ішуге болады. Егер жұмыс кезінде жылқы су ішу қажеттілігі туындаса, шелекке шөп салып немесе жануарды тез арада босатып, оған аз мөлшерде су беруге болады. Бұл ережені бұзған жағдайда жылқы ламинитке (тұяқтардың асқынуына) ікеледі Сонымен қатар, құнарлы азықтан кейін бірден су беруге болмайды, өйткені бұл онда дәннің ісінуіне байланысты асқазанның өткір кеңеюіне әкелуі мүмкін.
Суық тиюді болдырмау үшін жылқыларды өте суық сумен суаруға болмайды.
II Шаруашылықтың жалпы сипаттамасы
Шаруашылық аты - ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz