Уақытты сағатпен анықтауға үйрету әдістемесі

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 26 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасы Білім және Ғылым министрлігі
Түркістан облысының адами әлеуетті дамыту басқармасы
Анвар Исмаилов атындағы кәсіптік колледжі

КУРСТЫҚ ЖҰМЫС

Тақырыбы:Балаларды апта күндерімен таныстыру әдістемесі.

Орындаған: Халматова.Р.
Тобы: МДО-181Б
Қабылдаған оқытушы: Ахмедова.Р.

Ақсукент 2021ж
Жоспар
I Кіріспе.
1.1 Балаларда математикалық және уақыт түсініктерін қалыптастырудың теориялық негіздері.
II Негізгі бөлім.
2.1 Мектеп жасына дейінгі балаларға апта күндері түсінігін оқыту әдістемесі.
Қорытынды.
Пайдаланылған әдебиеттер.

Кіріспе
Балаларды математика пәнін оқытудағы ең басты міндет - баланың логикалық ойлау қабілетін дамыту. Оқу-әдістемелік көмекші құралмен шектеліп қана қоймай, баланың ойлау қабілетін дамытатын есеп жұмбақтар, басқатырғыштар, интеллектуалды ойындарды пайдалану тиімді.Бүгінгі таңда балалардың көпшілігі басын ауыртып есептегеннен гөрі дайынды көшіруге әуес. Бар ойы компьютерлік клубтарға бару, бапа психологиясына кері әсер беретін атыс-шабыс ойыңдарын ойнау. Сондықтан да әр мұғалімнің алдында Қазақстанның болашақ азаматын өз деңгейінде оқытып шығару міндеті тұр.
Бір сыдырғы берілген білім мен тәрбие баланы тез жалықтырып жібереді. Бала тез шаршап қалмас үшін, жалықпас үшін математика сабағындағы жаттығу есептерін ойын ретінде өткізген дұрыс. Ойын да баланың жас ерекшелігіне қарай таңдалып алынуы керек. Ойын оқу процесін ширатады, баланың оқуға деген ынтасын арттырады, сабақ қызықты өтеді. Сабақта қолданылатын әр дайынның тәрбиелік мәні зор, оқушының ой-өрісін дамытуға, логикалық ойлау қабілетін арттыруға оң әсерін тигізетіндей болуы тиіс. Белгілі ресөйлік ғалым-педагог Л.В.Зонковтың пікірінше, ойын берілген білімді кеңейтуге, ынтасын арттыруға, сабақтағы зерігушілікті жоюға көмектеседі.
Ойындар балаға тек қимыл-қозғалыс ләззатын ғана сыйлап қоймай, оның ой-өрісін, санасын, логикалық ойлау дәрежесін дамытатын белгілі бір құрал іспеттес. Сол себепті де бүгінгі таңда ұлттық ойын түрлерін сабақта тиімді қолдану оң нәтижелерін көрсетіп келеді. Ұлттық ойындар - халқымыздың атадан балрға мұра болып келе жатқан рухани аптын қазына-сы: Көпшілігіміз пайдаланып жүрген ұлттық ойындардың ішіндегі сирек те болса қолданып жүрген ойындарға қазақтың есеп жұмбақтарын кіргізуге болады. Асыл қазынамыздың осы түріне көп көңіл аударылмай келген. Бұл есептер балалардың дүниетанымын байытуға, есепке деген құштарлығын арттыруға, сол арқылы ойын ұштауға себін тигізеді. 1986 жылы "Мектеп" баспасынан халық есептерінің бір тобы жеке жинақ болып шыққан. Сол кітаптан есеп жұмбақтың бір үлгісін келтірелік:
"Қаратаудың теріскей етегін жайлаған бір кедей жапғыз атынан айырылып қалады. Атын іздеп әуре - сарсаңға түседі. Ойдан қырға, жоннан жотаға шығады. Бірақ жоғалған аты табылмайды. Бірер апта өтеді. Таудың теріскей бетінде қоныс теуіп отырған біреу жоғалған атты ұстап алып, жолыққан адамға тоғыз сомға сатып жібереді. Малдың жаңа иесі кәнігі бапкер екен. Ол атты баптап бәйгеге қосады. Аламан бәйгеде ат бірінші болып келеді. Бәйгесіне өз бағасынан екі есе көп ақша беріледі. Бәйге алған адамның қуанышы көпке бармайды, Жайлауда жүрген ат жоғалып кетеді. Мал иесі базарға барып, үш адамға жар салады. Әрқайсысына үш сомнан ақша береді. Бірақ бұдан ештеңе шықпайды. Жоғалған ат әуелгі иесі жалбыр тонды кедейге қайта оралады. Жоғалып, табылған ат - олжа деп қуанғанынан, сүйінші сұрап келген адамға үш сом береу. Сұрағы: Сонда қашаған аттан кім қанша пайда тапты немесе қанша зиян шекті?".
Осы тәріздес логикалық қисындағы жұмбақ есептер қазақтарда ғана емес, түркі тектес халықтарда да көп болған тәрізді.
Қарапайым, үйренуге еш қиындығы жоқ, отырып та, түрегеліп те, аз адам да, шп адам да ойнай беретін "сан тастамақ" ойынын келтірейін. Бастаушы мұғалім немесе жылдам оқушы болуы керек. Бастаушы орамал алып, көбейту амалына берілген (4 көбейту 6) мысал айтып, бір оқушыға ора-малды тастай салады. Ол оқушы нәтижесін тез айтып, қайтадан бастаушыға береді. Бастаушы тағы бір мысал айтып, келесі ойыншыға береді. Ойын осылайша жалғаса береді. Нәтижесін дұрыс айтпаған оқушы айып тартады. Бұл ойын балаларды тез ойлауға, көбейту кеетесін жылдам жаттауға септігін тигізеді.
Курстық жұмыстың өзектілігі мынада, мектепке дейінгі мекемелерде білім беру ортасы мен оның тәрбие және білім беру мазмұнын дамыту сауатты ұйымдастырылмаса, баланың оқу мен жазуды игеру мәселесін түпкілікті шешу мүмкін емес. Кез келген мектепке дейінгі білім беру мекемелерінің ортақ мақсаты - балаларды мектепте оқуға даярлау және оларды әлеуметтендіру. Бала мектепте жақсы оқуы үшін, оған белгілі білік пен дағдылар қажет (алғашқыда саналы орындауды қажет ететін іс-әрекет бөліктерінің қайталап жаттығудың нәтижесінде автоматталануын дағды деп атайды). Мектепте оқуға қажетті білік, дағдылардың белгілі бір пәндерге қажет арнайы (қосу, азайту, оқу, жазу, сурет салу және т.б.) және кез келген сабақтарға қажетті жалпы түрлері бар. Бұл дағдылар толыққанды кейінірек қалыптасады, бірақ олардың алғышарттарын осы мектепке дейінгі кезеңнен бастап қалыптастыруды бастаған жөн.
Курстық жұмыстың мақсаты - мектеп жасына дейінгі балалардың қарапайым математикалық ұғымдарды қалыптастыру әдістемесінің теориялық негізін тұжырымдау болмақ.
Осы мақсатқа қол жеткізу үшін мынадай міндеттер алға қойылады:
- қарапайым математикалық ұғымдарды қалыптастыру әдістемесінің пәні мақсаты мен міндеттерімен танысу;
- балаларда қарапайым математикалық түсініктерді қалыптастыру әдістемесінің тарихына шолу жасау;
- мектеп жасына дейінгі балалардың қарапайым математикалық ұғымдарын қалыптастыру әдістемесіне тоқталу;
- мектеп жасына дейінгі балалардың жас ерекшелік сипаттамаларына қарай қарапайым математикалық ұғымдарды қалыптастыру әдістемесін негіздеу;
- мектеп жасына дейінгі балалардың қарапайым математикалық ұғымдарын дамытуда жаңа технологияны қолдану жолдарын қарастыру.
4-5 жасар балалардың салыстырмалы ойлай алатын қабілеттері ерекшелене түседі. Санамақтарды әжептәуір игеріп, аз және көп сандарды, айдық, күн, жыл мезгілдерін айыра алатын халге жетеді. Бұл жастағылардың ойыны, әрбір әрекеттері мазмұнға айналып, белгілі бір мақсаттарды орындауға ұмтылыс жасайды. Бұл жастағы балалар топ-топ болып, өзара бірігіп ойнағанды жақсы көреді. Балабақшаларының өмірге қанат қақтырар жеткіншектері -- 6 жастан өтіп 7-ге толған балалар екені әркімге де аян.
Тақырыптың зерттелу деңгейі: Е.И.Тихееваның мектеп жасына дейінгі балаларда қарапайым математикалық түсініктерді қалыптастыруға қосқан үлесі. Ф.Н.Блехердін балабақшада қарапайым математикалық түсініктерін қалыптастыру туралы бағдарламасы. Мектеп жасына дейінгі балалардың қарапайым математикалық түсініктерді қалыптастыру әдістемесі мен теориясына А.МЛеушинаның қосқан үлесі.
1950-1980 жылдардағы мектепке дейінгі балаларда қарапайым математикалық түсініктерін қалыптастыру мәселелері жөніндегі педагогнкалық-психологиялық ізденістер (Н.А.Менчинская, Н.НЛежова, 3.С. Пигулевская, Ф.А. Михайлова)
1932-1984 жылдардағы мектепке дейінгі тәрбиелеу мен оқыту бағдарламасындағы қарапайым математикалық түсініктерді қалыптастыру әдістемесі туралы еңбектер. 1984-1989 жылдардағы оқу мен тәрбиелеудің типтік бағдарламасының мазмұны және қарапайым математикалық түсініктерді қалыптастыру әдістемссінің ерекшеліктері (Н.Г.Бакет, Я.Ф.Чекмарева, A.M. Леушина). 1984-1990 жыллардағы мектеп жасына дейінгі балалардың математикалық түсінігін қалыптастыру мазмұңының қалыптасуы.
Қазақстандағы мектеп жасына дейінгі балалардың қарапайым математикалық түсінігін қалыптастыру әдістемесінің дамуы. Н.Құлжанова, М.Сәтімбекова оқу-әдістемелік кешендері. 1996-2000-2005 жылдардағы "Балбебек" бағдарламасының құрылысы және қарапайым математикалық түсініктерді қалыптастыру әдістемесінің мазмұны. (Балбөбек 1996 ж.) Сорос бағдарламасы - балалардың шығармашылығын дамытудың негізгі кұралы. Математика орталығы және ерекшелігі. 1999 жылғы Астана-Алматы балабақшада 5-7 жастағы балаларды мектепалды дайындау бағдарламасындағы қарапайым математикалық түсініктерін қалыптастыру мазмұны.
Зерттеудің көздері: зерттеу проблемасы бойынша педагогтар мен психологтардың еңбектері; Қазақстан Республикасының мемлекеттік құқықтық-нормативтік құжаттары;
Зерттеу әдістері: зерттеу мәселесі бойынша ғылыми-әдістемелік әдебиеттерге, білім стандартына, оқу бағдарламаларға теориялық талдау, мұрағат құжаттарын зерделеу, талдау жинақтау, қорыту және жүйелеу, мектеп тәжірибесінен жинақталған материалдарға салыстырмалы талдау жасау, іріктеу, тұжырымдау, сауалнама жүргізу, эксперимент нәтижелерін өңдеу, бақылау, әңгіме, анкета, т.б. әдістері қолданылды.
Курстық жұмыстыңқұрылымы мен мазмұны. Курстық жұмыс кiрiспеден, екі тараудан, қорытындыдан, пайдаланылған әдебиеттер тiзiмiнен тұрады.
1.2 Балаларда математикалық және уақыт түсініктерін қалыптастырудың теориялық негіздері.

Уақыт жөнінде түсінік қалыптастыруда сөздің атқарар ролі үлкен: ұзақтығы әртүрлі уақыт аралықтары сөз арқылы абстакцияланады және қортындыланады; секунд, минут, сағат, тәулік, апта, ай, жылт.б.Осы арнаулы атаулармен балалардың пайдалану дәлдігі уақыт эталондарының әрқайсысының нақты мазмұны қандай, ол қандай негізгі белгілермен сипатталады-соғанбайланысты. Алайда қандай уақыт аралықтары болса да сипаттайтын нақтылы белгілер аса шектеулі келеді, өйткені олар адам өмірінің тұрмыстық, экономиткалық және географиялық шарттармен айқындалады. Күн дегенде- ол әр уақытта да, қай жерде де жарық және халықтың еңбек етуі деп, ал түн болса - қараңғы және халық ұйықтайды деп сипаттала бермейді.Сондықтан, тәуліктердің жыл мезгілдерінің т.с.с. алмасу тәуелділігін айырып көрсеткендей, көрнекіқұралдарды табу аса маңызды. Қай эталонды болсын түсіну үшін ортақ белгілерді табу қажет. Мәселен, кеше, бүгін, ертең, т.б. сөздердің мәнісін айқындау үшін, ең алдымен тәуліктердің өтіп жататын және алмасыпотыратынын түсіну қажет. Әдетте бір тәуліктің екіншісімен алмасу белгісі деп кішкене балалар Москва куранттарының соғысын біледі. Тәулік айналып тұрады дейді төр-бес жасар балалар . Тәулік эталонын оның құрамын (ертеңгілік,күн, кешкілік түн) , олардың ұзақтығын және алмасыуын үш - төрт жасар балалар ересек адамдар дұрыс басшылық беріп отырған жағдайда саналы түрде түсіне алады. Тәуліктің алмасуын түсіну оқушыларды уақыттың басқа эталондарының (апта күндері, айлар мен маусымдар, жылдар т.б) мәнісімен таныстырғанда негізге алынады, бұлардың әрқайсысын балалар өзінше бірнақтылы белгілермен байланыстырады.
Тәулік ұғымы. Уақыт кезеңдерінің алмасу кезектігін түсіну және кеше, бүгін, ертең сөздерінің мағынасын түсінуі. Ересектер тобындағы балалардың уақытты сөзінуін дамыту жолдары. Екі өлшемді кеңістікте бағдарлауға үйрету әдістемесі. Кеңістікті бағдарлауды дамыту үшін қолданылатын дидактикалық ойындар. Балаларға уақытты бағдарлауды үйретудің міндеттері. Уақытты сағатпен анықтауға үйрету әдістемесі.
Қарапайым математикалық түсініктерді қалыптастыруда балабақша, мектеп және отбасы жұмысының сабақтастығы. Математиканы оқытуға қойылатын жаңа талаптар. Балабақша мен мектептің математика пәні бағдарламасының сабақтастығы. Тәрбиешінің шеберлігі мен білім деңгейін көтерудің формалары (әңгімелесу, кеңес, сабақтарға қатысу, педагогикалық кеңестегі хабарламалар).
Мектеп жасына дейінгі балалардың математикалық түсініктерін дамыту жұмыстарын жоспарлау.
Мектеп жасына дейінгі ұйымдағы қарапайым математикалық түсініктерді қалыптастыру бағытындағы тәрбиелік шараларды жоспарлау түрлері. Жылдық, айлық және күнделікті жоспардағы қарапайым математикалық түсініктерін қалыптастыру міндеттерінің шешілуі. Күнделікті жоспарға және жұмыстын есебіне қойылатын талаптар.
Тәулік ұғымы тетелес бір күн мен бір түннің қосындысы. Күннің де, түннің де ұзақтығы өзгеріп, әр маусымда әр түрлі болып отырады. Тәуліктің ұзақтығын тұрақты шама деп есептеуге болады. Жуық түрде алғанда күн қанша ұзарса, түн сонша қысқарады. Шамалап алғандағы тәуліктің бұл тұрақтылығы біздің заманымыздан бұрын 4000 жылдықта анықталған. Бір тәулік ішінде Жер өз осін бір айналып шығады. Жердің өз осін бір айналып шығуына кететін уақыт жұлдыздық тәулік деп аталады. Жұлдыздық тәулік жуық түрде 23 сағат 56 минут 4 секундқа тең. Мұны тікелей бақылап анықтауға болады. Жұлдыздық тәулік - уақыттың астрономиядағы негізгі өлшемі. Ол 24-ке бөлінеді де, әрбір үлесі жұлдыздық сағат деп аталады. Жұлдыздық сағат кәдімгі сағаттан сәл кемірек, жуық түрде 59 минут 50,17 секунд болады. Уақытты жұлдыздық сағат бойынша өлшейтін аспаптар обсерваторияларда қолданылады. Жұлдыз уақыты - өзгермейтін тиянақты уақыт.Адам өмірі негізінен алғанда жұлдызға емес, Күнге байланысты. Сондықтан астрономияда"нақты күндік тәулік" ұғымы көбірек қолданылады. Бірақ нақты күндік тәуліктер бірдей емес, олардың ұзақтығы әр кезде әр түрлі болады. Себебі Күн (шын мәнінде Жер) кейде үдей, кейде баяу қозғалады. Нақты күндік тәуліктердің ең қысқасы, жұлдыздық уақыт өлшемімен - 24 сағат 3 минут 36 секунд (қыркүйек айының ортасы), ең ұзағы - 24 сағат 4 минут 27 секунд (қараша айының аяғы) болады. Шамасы үнемі өзгеріп тұратындықтан, нақты күндік тәуліктер өмірде сирек қолданылады. Халыққа қолайлы болуы үшін жыл ішіндегі нақты күндік тәуліктердің орташа мәні, яғни арифмет. ортасы алынған. Бұл уақыт орташа күндік тәулік деп аталады, ол 24 сағат асырқа тең. Нақты күндік уақыт орташа күндік уақытпен сәйкес келмейді. Ол екеуінің айырмасы астрономияда уақыт теңдеуі деп аталады. Уақыт теңдеуінің мәні жыл сайын шығып тұратын арнайы астрон. кестелерде келтіріледі. Уақыт теңдеуінің өзі де тұрақты емес, сондықтан кестелер жыл сайын қайта жасалады.
Зеттеулердің көрсетуінше, алты-жеті жасар балалар уақыт устеулерін орынды қолданатын көрінеді. Бірақ уақыт категорияларының бәрін бірдей бірден саналы түрде түсіне бермейді әрі дұрыс айта да бермейді. Уақиғаларды уақыт жөнінен шектейтін және шапшаңдығын өрнектейтін үстеу сөздерді баяу игереді. Алайда балалар қиын ұғынатын уақыт үстеулерін ашып түсіндіру жөнінен бірнеше сабақ өткізсе, олардың түсінігін нықтай түсер еді. Бұдан шығатын қортынды: алты-сегіз жасар балалардың уақыт ұғымдары сөйлеу процестінің үздіксіз өсу стадиясында болады. Бұлайша даму баланың алт-жеті жасар аралығында ,егер ол пройесті біреу басқарып отырса,әсіресе қаулап өседі. Алайда уақыт қатынастарының мектеп жасына дейін асанәзік деференциациясы аса баяу қалыптасады және де жалпылама жалпылама баланың ойы әрі сөйлеу қабілетіне тікелей байланысты. Баланы оқыту мен тәрбиелеу-оларды басқарудың құдіретті құралдарының бірі.
Қазіргі ғылым мен мәдениеттің өркендеген кезінде, әсіресе математика ғылымының дамуы барысында оқу-шыларды математика ұғымдарын оқумен бірге өзінің ойын жеткізе білуге, оқыған математикалық ұғымдарды дұрыс тани біліп, қолдана алуға баулудың маңызды айрықша екендігі белгілі. Сондықтан оқушыларды математикалық ұғымдарды біліп қана қоймай, оның қолдану ерекшеліктерін тани алуға, оларды практикалық жұмыстарында қолдана алуға үйрету қажеттігі келіп туады.
Уақыт ұғымдарды оқытуға мәселелерге көңіл бөлу қажет:
Уақыт жайлы түсінікті анықтау: ерте, кеш, алдымен, содан соң, одан соң, басында, соңында, таңертен, түсте, кешке, күндіз, түнде және т.б. Циклдік уақыт ұғымдарын бекіту: тәулік өзгеру (кеше, алдыңғы күні, бүгін, ертең, бүрсігүні) және жыл мезгілдерін (қыс, көктем, күз, жаз), сондай-ақ тәулік бөліктері (таңертен, күндіз, кеш, түн). Уақыт түсініктерін бейнелейтін Бауырсақ, Үйшік, Шалқан, ертегілерін және сиқырлы терезе ойынын қолдануға болады. Оқулықпен жұмыс: уақыт аралығы жайындағы түсінік қоршаған ортада болатын қандай да бір мысалды келтіру барысында қалыптастырылады. Мысалы, өсімдіктің тұқымын себу, оның көктеуі, өсуі, гүлдеуі, және жеміс беруі немесе оқушының күн тәртібі.
Уақытты бағдарлау.Тәулік бөліктері, олардың бірізділігі туралы ұғымдарын қалыптастыру.Кеше, бүгін, ертең түсініктерімен таныстыру, жақын күндердің аттарын ретімен айтуға үйрету.
Шапшаң, тез, баяу түсініктерін ажыратуға үйрету.
Мысалы. Тәулік бөліктері дидактикалық ойыны.
Мақсаты: тәулік бөліктері туралы білімдерін бекіту, жылдамдықтарын арттыру.
Ойынның барысы4 бала тәулік бөліктері болады. Олардың қолында тәулік бөлігі бейнеленген карточка бар. Әр карточканың өз түсі және күн немесе жұлдыздар бейнеленген суреті бар. Қалған балаларда сондай түсті геометриялық пішіндер бар.
Балалар әрі - бері қозғалып жүреді. Тәрбиешінің белгісі бойынша тәулік бөліктері 4 бала рет - ретімен тұрады (таңертеңгіліктен бастап). Қалған балалар өздерінің тәулік бөлігінің артына тұрады. Сен неге таңертеңгіліктің артынан тұрдың? (Өйткені менде күлгін қызыл түсті көпбұрыш бар, бұл түс таңертеңгілік мезгілді белгілейді).Осындай сұрақтарды тәрбиеші бірнеше балаға қояды.Содан кейін ойын күрделене түседі. Тәулік бөліктері карточкасы басқа 4 балаға беріледі. Тәрбиеші белгі бергенде олар кешкі мезгілден бастап, ретімен тұрады. Қалған балалар өз орындарын табуы тиіс.
Уақыт туралы алғашқы ұғымдар баланың өзінің дене мүшелерімен (он қол, аяқ, сол аяқ) - қол байланыстырады. Кеңістіктің басқа бағыттарын да (алда, ортада) бала өзіне тиісті етіп алады. Заттардың кеңістікте орналасуын оларды анықтау іс-әрекеттердің арқасында көрінеді. Ал бұның өзі заттардың кеңістіктегі қарым-қатынастарды көрсетеді. Аталып өткен тілдік белгілеу балаға кеңістіктегі заттардың бір-бірінен алдында, артында, астында, үстінде тұрғанын анықтауға көмектеседі. Мектеп жасына жеткен бала кеңістктегі заттардың орнын шамалаудан қиынырақ түседі. 3-4 жасар бала да минут, тәулік сияқты ұғымдарды түсіне белмейді. Ересектердің көмегінсіз 5-6 жасар бала да минут, тәулік түсіне бермейді. Балаларда ерекше қиындық тудыратын ұғымдар: кеше, бүгін, ертең. Мектеп жасына дейінгі балалар әдетте болған оқиғаны бүгін деген ұғыммен байланыстырады. Үлкен уақыт аралығы - айлар, жылдар, ғасыр, - бала үшін анықталмаған кезең болып қалады.
Тәуліктің қарама-қарсы бөліктерін анықтай білуін дамыту: таңертең-кеш, күн-түн. Ересектер мен балалардың іс-әрекеттерінің өзгеруі бойынша тәулік бөлігін ажырата білуге үйрету. Ересек топтағы мектепке дейінгі жастағы балаларда қарапайым математикалық ұғымдарды қалыптастыру.
Тәулік бөліктері, олардың бірізділігі туралы ұғымдарын қалыптастыру.
Кеше, бүгін, ертең түсініктерімен таныстыру, жақын күндердің аттарын ретімен айтуға үйрету. Шапшаң, тез, баяу түсініктерін ажыратуға үйрету.
Мектепалды тобы мектепке дейінгі жастағы балаларда қарапайым математикалық ұғымдарды қалыптастыру. Мақсаты: мектепке дейінгі ересек жастағы балалардың көңілін заттардың саны мен қоршаған орта құбылыстарына аударту негізінде математикалық ойлауын қалыптастыру.
Уақытты бағдарлау (күн, таңертең, сәске түс, бесін, ақшам, ымырт, бүгін, кеше, ертең, бүрсігүні) туралы білімдерін бекіту. Таңертең, күн, кеш, түн мезгілдері тәулікті құрайтыны туралы ұғымдарын қалыптастыру.
Кеше қай күн болғаны, бүгін қай күн екенін, ертең қай күн болатынын анықтап, бұрын не болғанын, одан кейін не болатыны, аптаның қай күні екені туралы түрлі жағдайларды ретімен орналастыра білуге үйрету. Бір жыл 12 айдан тұратынын, оларды ретімен дұрыс айта білу шеберлігін қалыптастыру.
Балаларға меңгерген ұғым бойынша қанша болса сонша, тең, көп, аз, бірден деген ұғымдарды меңгертудің үлгісі:
Мысалы:
Балалар: Дүйсенбіде доп ойнадық қорада,
Сейсенбіде серуен құрдық далада,
Сәрсенбеде сурет салдық сәнді етіп,
Бейсенбіде би биледік әндетіп.
Жұма күні жидек тердік қыратта,
Сенбі күні суға түстік бұлаққа,
Жексенбіде үйде болдық, демалдық.
Осылайша өте шықты бір апта[26, 89-97 б].
Мектеп жасына дейінгі балаларда уақыт сезімін дамыту қажеттігін атап айтады (Н.И.Краснагорский т.б.). Уақыт ұзақтығын бағалауға үш фактор ықпал етеді деп көрсетілген: әрекет мазмұны, оған қызығушылық және баланың жасы. Көптеген қызғылықты уақиғаларға толы уақыт мазмұны жағынан да бай да ,әдетте білінбей өте береді және оның ұзақтығына берілетін баға ақиқаттан кемдеу келеді. Және Және керісінше уақыт бір қалыпта өтетін болса, оның мазмұны да жадау болады, созылыңқы болып көрінеді және оған берілетін баға да ақиқаттан артықтау келеді. (С.Л.Рубинштейн).
Бұданшығатыны сол,екіншіфактор - әрекеттің осы аталған түрінде қызығушылық дәрежесі, уақыт берілетін бағаға, сз жоқ, әсер етеді. Балаға қызықты көрінетін әрекет, тезірек өтеді, оның ұзақтығы байқалмайтын сияқты, нақты ұзақтығына берілетін баға кемиді. Және керісінше, жағымды әсерлер, қоздырмайтын әрекет, ақиқатпен салыстырғанда , ұзақтау болып қабылданады; бала одан құтылғанша асығады. Бір минуттың ұзақтығы туралы баланың түсінігін зерттей келе, ылғи да қайталанатын зертеулерлі олар түсінбейтінін көреміз: Ең бір минут тыныш отыршы, т.б. Балалар осыншама аз уақыт аралығында не тындыра қойылатынын білмейді, бір минут деген сөзден сенсорлық тәжірбиесі жоқ.Солай бола тұра, өз жұмысының ұзақтығын бағалау қажет және оның қажеттігі айқын. Балалар, жабыстырып аяқтаңдар, небары бір минутқалды- деген тәрбиенің ескертуі сабақ түстінде аз естілмейді. Алайда бір (екі) минут деген сөздердің мағынасын олар сезбейді, сондықтан түсінілмей қала береді. Кейбір алты- жеті жасар балалар өз әрекеттерін өздері бағаламақ болады, алайда, жоғарыда көрсетілгендей-ақ, олардың берер бағасы субъективті, баланың жұмысқа қызығушылығына оның мазмұнының байлығына және әр түрлілігіне байланысты. Қызығы сол, әр жастағы (бес,алты және жеті жасар) балаларда минут ұзақтығын бағалауда білінерліктей айырмашылық болмайды. Бұдан шығатын қортынды сол, бұл сияқты тоқырау педагогикалық жұмыстың жетіспеушілік салдарынан болады.
Уақыт объективті түрде,біздің санамыздан тыс және әрі одан тәуелсіз түрде бар болады. Оны қабылдау дәуірі танып білу - нақты уақыттың біздің санамызда бейнелеуі ғана.
Уақыттың сипатты ерекшеліктері болып табылатындар:
Оның озып өтуі; уақыт қозғалыспен байланысты;
Оның қайтымсыздығы;
Көрнекі формалардың болмауы, ол көрінбейді де, естілмейді де.
Орыс тіліндегі время (уақыт) ежелгі орыстың веремя деген сөзінен шыққан, олайналу деген мағына береді. Өйткені, келер және осышақтар; олар алмаса алмайтындай болып, өзара байланысқан. Уақыттың қайтымсыз болу қасиеті, уақыттың бір бағытпен өтуі табиғат пен қоғамның жоғары өрлеу сызығы бойымен мәңгі даму ,ескіден жаңаға өту белгісі.
Түсініктікқабылдау дегенуақыттықабылдаудыңнегізі болмақ. Алуан түрлі анализаторлар комплексі уақыттың баяу өтетіндігін түйсікпен қабылдауға септігін тигізеді, алайды И.М.Сеченов сету және бұлшық еттер түйсігінің баяулығы арқылы барып сезінеді. Сондықтан есту мен бұлшық еттер түйсігін М.И.Сеченов уақыт пен кеңістіктің жарым-жартылай анализаторы деп атаған.
Уақыт жөнін адам бағдарлағанда уақыт бейнесінің өзара бірін-бірі толықтыратын әр түрлі екі формасы болады. Олардың бірі - уақыт ұзақтығын тікелей түйсіну, бұл висцераль сезумен шарттасып жатады, мұның ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.