Өлшеу қателіктері және өлшеу құралдары

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 73 бет
Таңдаулыға:

Дәрістер

№1, 2 Дәрістер

Тақырыбы мен жоспары: Кіріспе. Пән және метрология міндеті. Метрологияның негізгі түсінігі - өлшеу. Метрологияның тығыз байланысы басқада барлық ғылымдармен өлшеу ғылымы сияқты. Философиялық, ғылыми және техникалық аспектілерді өлшеу. Метрологияның даму тарихы қысқаша очерк.

Кіріспе. «Ақпаратты-өлшеу жүйелері» пәнінің мақсаты мен маңызы.

Метрология туралы жалпы түсініктеме

Өлшеу - адамның тәжірибелік әрекеттер теориясын біріктіретін табиғаттың адамға тағайындалған жолдарының бірі болып табылады. Ол ғылыми бөлімдердің бірі болып саналады, материалдық рессурстарды санау, өнімнің қажетті сапасын қамтамасыз ету, технологияны толығымен жетілдіру, өнімді автоматтандыру үшін және адам қызметінің көптеген басқа салалары үшін қызмет етеді. Өлшеу мен өлшеу техникасының теориялық негізі болып жалпы метрология жатады, ол объектінің қасиеттері мен берілген дәлділігі мен сенімділігі жөніндегі мөлшерлі ақпараттары алу үшін арналған пән болып табылады.

Метрология құралдары - бұл өлшеу құралдары мен метрологиялық стандарттардың рационалды түрде пайдалануын қамтамасыз ететін жиынтығы. Өлшеудің ғылыми аспектісінде олардың көмегімен ғылымда теория мен тәжірибенің байланысы жүзеге асырылады.

Өлшеу басқару немесе бақылау объектісі жөніндегі мөлшерлі ақпараттарды алуды қамтамасыз етеді, техникалық процестің барлық берілген шарттарын дәл көрсету, бұйымның жоғарғы сапасын қамтамасыз ету және объектіні тиімді түрде басқару мүмкін емес.

Берілген оқу құралы өлшеу мен құралдарын таңдап алу, әртүрлі физикалық шамаларды өлшеуге, өлшеу нәтижелерінің дәлдігін бағалауға байланысты өндірістік және ғылыми есептерді шешу үшін қажет білімдер мен дағдылық негіздерін беретін мәселелер қарастырылған.

Сезгіш элементтердің өндірістерді бақылау мен басқаруда алатын орны

Сезгіш элемент өлшенетін шаманы белгілі бір дәлдікпен өзгертетін, қабылдайтын өлшеу құралдарына жатады. Технологиялық процестерді [1-4] автоматтандырудың мәні артқан сайын сезгіш элементтерге қойылатын талаптар да күнен-күнге арта түсуде.

Сезгіш элементтерге қойылатын негізгі талаптар:

экономикалық тұрғыдан қарағанда, арзан болуы қажет;
пайдалануға ыңғайлы болуы қажет;
төзімді болғаны жөн.

Автоматтандырылған қондырғылардың құрылымы жағынан биологиялық жүйеге ұқсастығын байқауға болады. 2. 1. суретте автоматты жүйе мен адамның арасындағы ұқсастықтың схемасы келтірілген. Осы ұқсастыққа сәйкес екі жүйенің де мәліметтерді қабылдау, оларды өңдеу, жинау және оларды өзгерту процестерінің бірдей екендігіне көз жеткізуге болады.

Өлшеу процестері үш звенодан (бөліктен) тұратынын байқауға болады. Яғни, сезгіш элементтен, салыстырғыш және нәтижені көрсететін кұралдардан тұрады.

Екінші звено сигналды көрсеткіш құралға жеткізеді. Кейбір кездерде бұл звено әрі күшейткіштің, әрі өңдейтін тетіктің рөлін атқарады. Ал, үшінші звено болса, сезгіш элементтен салыстырғыш звено арқылы келетін мәліметтерді қағаз бетіне жазып, не болмаса, көрсеткіш тетік арқылы көрсетеді.

Бұл мәліметтер, мүмкіндігінше сигналдың басқа бір ыңғайлы түрлеріне, мысалы, электр тоғына айналдырылып, реттегіш немесе басқару, есептеу машиналарына енгізіледі.

Кез-келген өлшеу құралдарының, негізгі бөліктерінің біріне сезгіш элементтер жатады. Оның ең басты себебінің бірі объектіде болып жатқан процестер туралы нақтылы мәліметтер жинау.

Мысалыға, техникада сезгіш элементтер қатарына аз қуатты энергияны өзгертетін тетіктерді жатқызады.

Сезгіш элементтің жұмыс істеуін толығырақ түсіну үшін 2. 1. суретке жүгінейік. Бағдарламалық жүйенің қандай белгілерден тұратынын 2. 1. суреттен көруге болады.

1. 1. сурет. Биологиялық пен технологиялық жүйелердің арасындағы ұқсастық.

Енді сезгіш элементтің істеуін терең түсіну үшін 2. 1. суреттегі биологиялық жүйеге толығырақ түсініктеме берейік. Биологиялық жүйеде сезгіш элементтердің ролін көз, құлақ, тіс, мұрын, тері атқарады. Біз бір нәрседен тітіркенсек, осы сезгіш элементтердің арқасында сигнал адамның миына барып жетеді. Сол сигналға байланысты адамда әртүрлі сезім пайда болады. Мысалы, егер маса адамның денесіне қонып, шаға бастады дейік, тітіркену сезіміне байланысты, адамның миы керекті мүшелерге белгілі бір бұйрық береді. Яғни, біз масаны қолымызбен ұшырып жібереміз.

Осыған ұқсас қимылдарды техникалық жүйеден де байқауға болады. Орталық есептеу (процессор) мен басқару мүшелері адамның басының рөлін атқарса, сезімнің рөлін сезгіш элементтер атқарады.

Осы кездегі машина жасау, мұнай өңдөу минералды тыңайтқыш өндіретін зауыттарында, құрылыс заттар жасайтын комбинаттарда кездесетін технологиялық процестерді байыпты түрде жүргізу үшін көптеген сезгіш элементтерді керек етеді. Мысалыға, автомобиль жүргізіп келе жатқанымызда көз алдымыздағы өлшеу құралдарына қарап, бактағы жанар майдың мөлшерін, козғалтқышты суытып тұратын сұйықтың температурасын, қандай жылдамдықпен қозғалып бара жатқанын байқай аламыз. Неғұрлым машинаның құрылысы қиын болған сайын, соғұрлым сезгіш элементтердің саны арта түседі.

Сонымен кез - келген процестерді басқару үшін сол процестер туралы мәліметтер жинау, өңдеу, не болмаса сақтау керек.

Алғашқы кезде, өте үлкен емес, болмаса формалары қиын сезгіш элементтер, автоматты машиналардың, басқару жүйелерінің сапалы жұмыс істеулеріне әсерін тигізеді.

Сонымен қорыта келгенде, сезгіш элементтер дегеніміз өлшеу құралдарының маңызды бір тетігі болып саналады. Объектіде болып жатқан процестер туралы мәліметтер жинауға мүмкіншілік береді.

Сезгіш элементтерден келіп түсетін мәліметтер электронды басқару (контроллерлерге) және есептеу машинасына келіп түседі де басқару объектінің математикалық моделіне сәйкес технологиялық процестер белгілі деңгейде басқарылады.

№3, 4 Дәрістер

Тақырыбы мен жоспары: Метрологияның негізгі түсініктемелері. Өлшеу процесінің элементтері. Өлшеу шкалалары.

Метрологиялық қамтамасыздандыру. Метрологиялық қамтамасыздандырудың ғылыми, техникалық және заңдық негіздері

Өлшеу жабдықтары мен оның түрлері барған сайын көбейе түсуде және олардың сандық немесе сапалық дамуы өлшеудің біртектілігін қамтамасыз ету аясында болуы керек, яғни өлшеу нәтижесі заңдастырылған өлшем бірліктері мен сипатталуы тиіс.

Осыған байланысты - метрологиялық қамтамасыздандыру түсінігі пайда болды, яғни өлшеудің біртектілігі мен қажетті нақтылығына жету үшін техникалық жабдықтарды, ережелер мен үлгілерді қолданудың ғылыми және ұйымдастырушылық негіздерін қалыптастыру.

Метрологиялық қамтамасыздандырудың ғылыми негізі метрология - өлшеу, өлшеу әдістері мен жабдықтары, олардың бірлігі және өлшеу кезінде қажетті нақтылыққа жету жолдары туралы ғылымы болып табылады.

Метрологиялық қамтамасыздандырудың техникалық негізін: физикалық шамалардың мемлекеттік эталондар жүйесі; физикалық шамалардың өлшем бірліктерін эталондардан барлық өлшеу жабдықтарына үлгі ретіндегі немесе тексеру жабдықтары жүйесі арқылы тасымалдау жүйесі; өлшеу жабдықтарын жасау мен оларды қолданысқа енгізу кезінде олардың біртектілігін қамтамасыз ететін өлшеу жабдықтарын сынақтан өткізудің мемлекттік жүйесі; өлшеу жабдықтарын метрологиялық аттестациялаудың немесе міндетті түрде тексерудің жүйесі; материалдар мен заттардың қасиеттері мен құрылымының стандарттық үлгі жүйесі сондай-ақ физикалық константалар, материалдар мен заттардың қасиеттері мен құрылымы туралы стандартты анықтамалар жүйесі құрайды.

Метрологиялық қамтамасыздандырудың заңдық негізін өлшеудің біртектілігін қамтамасыздандырудың мемлекеттік жүйесі - өлшеудің нақтылыған қамтамасыздандыру, ұйымдастыру және бағалаудың методикасына қатынасы бар ережелердің, шарттардың және нормалардың өзара байланыстылығын бекітетін нормативті- техникалық құжаттардың жиынтығы болып табылады.

Өлшеулердің бірлігін қамтамасыздандырушы мемлекеттік жүйе

Өлшеу жүргізген кезде олардың бірлігін қамтамасыз ету қажет. Өлшем бірлігі деп - өлшеу сапасының сипаттамасы түсіндіріледі, ол кезде өлшеу нәтижелері заңдылықтармен алынған бірліктермен өрнектеледі, өлшемдері шартты шегі бойынша көрсетілген шама өлшемдеріне тең, ал өлшеу нәтижесінің қателіктері берілген ықтималдықта ғана белгілі және шартты шегінен аспайды. “Өлшем бірлігі” деген ұғым аса маңызды түсініктеме. Ол метрологияның маңызды мәселелерінен тұрады: ФШ-ның бірліктерін үлестіру, шамаларды ұдайы қайталау жүйесін өңдеу және олардың өлшемдерін тұрақты дәлдіктегі жұмысшы құралдарға беру, т. б. мәселелер қатары. Бірлік ғылым мен техникаға қажетті кез-келген дәлділікті қамтамасыз етуі тиіс. Өлшеу құралдарын тиісті деңгейге жеткізу мен сол деңгейде ұстау бекітілген ережелер, талаптар және нормаларға сәйкес жүргізілетін мемлекеттік, ведомствалық қызметтерге бағытталған. Өлшем бірлігін қамтамасыз етудің мемлекеттік деңгейдегі қызметкершілі-гі Мемлекеттік өлшем бірлігін қамтамасыз ету жүйесінің (МӨЖ) стандарттары мен немесе метрологиялық қызмет органдарының нормативті құжаттарымен белгіленеді.

Өлшем бірлігін қамтамасыз ету үшін кез-келген шаманың барлық СИ-де градуирленген бірліктердің үйлесімділігі қажет. Бұл ФШ-дың бекітілген бірліктерін арнайы мекемелерде дәл көрсету және сақтау мен олардың өлшемдерін қолданылатын СИ-ге беру жолымен орындалады.

Физикалық шаманың бірліктерін көрсету - бұл мемлекеттік эталондарға және үлгілі СИ-ге байланысты дәлдігі ең жоғары елдердің ФШ-ның бірліктерін материалдау операциялары-ның жиынтығы. Олар негізгі және туынды бірліктерді көрсету болып бөлінеді.

Негізгі бірліктерді көрсету - ол бірліктердің анықталуына байланысты ФШ-ды белгіленген өлшем бойынша құру жолдары арқылы көрсету болып табылады. Ол мемлекеттік алдыңғы эта-лондар арқылы іске асады. Мысалы, масса бірлігі - 1килограмм (дәл), ол Халықаралық өлшемдер мен салмақтар бюросында сақталған платинді иридиялы таразы тасы түрінде көрсетілген, оның халықаралық мәні - 1кг. РФ-ның Мемлекеттік эталонының құрамына кіретін платинді иридиялы таразы тасының соңғы халықаралық салыстыру (1979) негізіндегі массасы 1, 87кг болды.

Туынды бірлікті көрсету - бұл ФШ-дың көрсетілген бір-ліктеріндегі мәнін өлшенетін шамаға функционалды байланыстағы басқа шамаларды жанама өлшеу және анықтау. Сонда Ньютонның - күшін көрсету - механикада белгілі F = mg теңдеуімен жүзеге асады, мұндағы m - дененің массасы, g - еркін құлау үдеуі.

Өлшем бірлігін беру - тексеріп өлшеу құралдарында сақ-талған ФШ бірліктерінің өлшемін оларды тексеру немесе калибр-леу кезінде көрсетілетін немесе эталонмен сақталатын бірліктер өлшеміне келтіру. Өлшем бірліктері “жоғарыдан төменге” қарай беріледі - СИ-дің жоғарғы дәлдігінен төменгі дәлдікке қарай.

Бірліктерді сақтау - берілген СИ-ге тән өлшем бірліктерінің уақыт бойынша өзгермеуін қамтамасыз ететін операциялардық жиынтығы. ФШ-ның бірлік эталондарын сақтау кезінде эталонның метрологиялық сипаттамаларын орнықты шектулерде ұсталуына мүмкіндік жасайтын өзара байланысқан операциялардың жүргізілуін алдын-ала береді. Алғашқы эталондарды сақтау кезінде бірліктерді көрсету дәлдіктерін жоғарлату мен өлшем беру әдістерін жетілдіру мақсатында басқа елдердің ұлттық эталондарымен қосыла отырып, олардың жүйелі түрде зерттелуі орындалады.

Стандарттаудың мәні және оның мақсаттары

Стандарттау адамның белгілі саладағы әрекетін жүзеге асыру ретін белгілейді және тәжірибедегі ережелерді анықтайды. Стандарттау бойынша жұмыстардың негізгі түрі - стандартты өңдеу және бекіту. Стандарт - стандарттау объектіге қойылатын талаптарды, ережелерді белгілейтін бекітілген ережелік - техникалық құжат.

Ол мына түрде болуы мүмкін:

- орындалуға жататын бірқатар талаптарды және ережелер-ді құрайтын құжат;

- негізгі физикалық бірліктер немесе тұрақтылар (констан-талар) түрінде мысалы, ампер, абсолюттік ноль (Кельвин) ;

- физикалық салыстыру үшін қолданылатын кейбір заттар немесе құбылыстар.

Стандарттар категориялар мен түрлерге бөлінеді.

Қазақстан Республикасының мемлекеттік стандарты (МС) республиканың барлық аймақтарында барлық кәсіпорындармен, мекемелермен және ұйымдармен орындалуға міндетті.

Салалық стандарт дәл осы саладағы кәсіпорындармен және мекемелермен орындалуға міндетті.

Кәсіпорынның стандарты бұл кәсіпорынның немесе кәсіп-орын бірлестікке біріктірген кәсіпорын топқа жататын стандарти-зациялық ережелерді, талаптарды және әдістерді енгізеді.

Стандарттаудың негізгі шешетін негізгі мақсаттары мыналар:

- өнім мен эксперименттің сапасына қойылатын талаптар-ды белгілеу;

- сапа көрстекіштерінің бірыңғай жүйесін белгілеу;

- өлшеудің бірлігін және күмәнсіздігін қамтамасыз ету;

- мемлекеттік эталондарды құру және мүлде жетілдіру немесе басқа мемлекеттердің эталондарын қолдану ережелерін өңдеу;

- физикалық мәндердің бірліктерін қолдану;

Физикалық шамалардың түрлері

Қоршаған әлемдегі барлық объектілер өзінің қасиеттерімен сипатталады . Қасиет - бұл философиялық ұғым, ол объектінің (құбылыстың, процестің) басқа объектілерден (құбылыстардан, процестерден) айырмашылығы мен ортақтығын байланыстырып, оларға деген қатынасын тауып береді.

Қасиет - бұл сапалық дәреже. Процестер мен физикалық денелердің әртүрлі қасиеттерін толығымен көрсету үшін шама деген ұғым енгізілген.

Шама - бұл қандай да бір нәрсенің басқа қасиеттері ішінен бөлініп шығатын және толығымен қандай да бір жолмен бағаланатын қасиеті болып табылады. Шама өздігінен берілмейді, ол осы берілген шамада көрсетілген қасиеті бар объектінің ішінен орын алады.

Шамалар екі түрге бөлінеді: нақты және идеалды болып.

Идеалды шамалар нақты ұғымдардың талдамасы (моделі) болып табылады. Олар әртүрлі жолдармен есептеледі.

Нақты шамалар физикалық және физикалық емес болып екіге бөлінеді. Физикалық шама, жалпы жағдайда, табиғи (физика, химия) және техника ғылымында оқытылатын өзіне тән қасиеті бар материалдық объект (процесс, құбылыс) түрінде анықталуы мүмкін. Физикалық емес шамаларға қоғамдық (физикалық емес) ғылымға жататын - философия, социология, экономика және т. б. ғылымдарға тән шамаларды жатқызамыз.

МЕСТ 16263-70 стандарты физикалық шаманы сапасы жағынан көптеген физикалық объектілерге ортақ, ал мөлшері тұрғысынан - олардың әрбірінің жеке физикалық объектісінің бір қасиеті ретінде дәлелдейді. Мөлшері тұрғыдан дегенді бір объектінің қасиеті нақты шамада басқа объектіден жоғары немесе төмен болуы мүмкін деген мағынада түсінеміз. Сонда, физикалық шамалар - бұл физикалық объектілер мен процестердің өлшеп алынған қасиеттері, біз олардың көмегі арқылы сол объектіні оқып біле аламыз.

Физикалық шамаларды өлшенетін және бағаланатын деп бөлген жөн. Өлшенетін физикалық шамалар бекітілген өлшем бірлігінің мөлшерлі түрде анықталған саны түрінде берілуі мүмкін. Оларды енгізу мен пайдалану мүмкіндігі өлшенетін ФШ-ның ерекше белгісі болып табылады. Қандай да бір себептермен өлшем бірліктерін енгізуге болмайтын физикалық шамалар тек бағалана алады. Бұл жағдайда бағалану деген ұғым ретінде бекітілген ережелер бойынша алынған нақты сандарды берілген шамаға қою операциясын түсінеміз. Шамаларды бағалау шкалалар көмегімен жүзеге асады. Шаманың шкаласы - бұл дәл өлшеу нәтижелері негізінде келісіп алынған мәндердің реттеліп алынған тізбегі.

Өлшем бірлігі енгізілмейтін физикалық емес шамалар тек қана бағалана алады. Физикалық емес шамаларды бағалау теориялық метрология есептеріне жатпайтынын айта кеткен жөн.

Физикалық шамаларды аса талдап білу үшін оны топтап, олардың жеке топтарының жалпы метрологиялық ерекшеліктерін айқындау қажет.

Құбылыстың түрлеріне қарай ФШ келесі топтарға бөлінеді:

• айғақты ; яғни заттардың, материалдардың және олардан алынған бұйымдардың физикалық немесе физика-химиялық қасиеттерін көрсетеді. Бұл топқа масса, тығыздық, электр кедергісі, сиымдылық, индуктивтілігі және т. б. жатады. Кейде бұл ФШ-ды пассивті деп те атайды. Оларды өлшеу үшін өлшеу ақпараттарының сигналы қалыптасатын көмекші энергия көзін пайдалану қажет. Осыдан пассивті ФШ активті түрге түрленеді де, өлшенеді.

• энергетикалық ; яғни өзгерту, беру және энергияны пайдалану процестерінің энергетикалық сипаттамаларын көрсететін шамалар. Оларға ток, кернеу, қуат, энергия жатады. Бұл шамаларды активті деп атайды. Олар өлшеу ақпараттарының сигналына энергия көзін қоспай-ақ түрлене алады.

• сипаттаушы, процестердің жүруін уақыт бойынша сипаттайды. Бұл топқа әртүрлі түрдегі спектралды сипаттамалар, корреляциялық функциялар және т. б. жатады.

Физикалық процестердің әртүрлі топтарына тиістілігіне қарай ФШ кеңістікті-уақытша, механикалық, жылулы, электрлі және магнитті, акустикалы, жарықты, физика-химиялық, сәлеле-нуді иондаушы, атомды мен ядерлі физикалы болып бөлінеді.

Басқа шамалардан шартты тәуелсіздігінің дәрежесіне қарай ФШ негізгі (шартты тәуелсіз), туынды (шартты тәуелді) және қосымша шамалар болып бөлінеді. Қазіргі уақытта ӨЖ жүйе-сінде негізгі шамалар ретінде алынған жеті физикалық шамалар қолданылып келеді, олар: ұзындық, уақыт, масса, температура, электр ток күші, жарық күші және заттың мөлшері. Қосымша физикалық шамаларға жазық және денелік бұрыштар жатады.

Өлшемділігіне қарай ФШ өлшемдік, яғни өлшемділігі бар, және өлшемсіз болып бөлінеді.

Өлшеу шкалалары

Тәжірибеде денелердің, заттардың және құбылыс пен процестердің қасиеттерін сипаттайтын әртүрлі шамаларды өлшеу қажет. Алдыңғы тарауда айтып өткендей, кейбір қасиеттер тек сапалы түрде, басқалары мөлшерлі түрде көрсетіледі. Кез-келген қасиеттің әртүрлі түрде көрсетілуі (мөлшерлі және сапалы) элементтері реттеліп алынған сандар көпмүшесін құрайды немесе жалпы жағдайда шартты белгілері осы қасиеттердің өлшеу шкалаларын құрайды. Көптеген қасиеттердің өлшеу шкалалары ФШ-ның шкаласы болып табылады. Физикалық шаманың шкаласы - бұл дәл өлшеу нәтижелері негізінде келісіп алынған физикалық шамалардың мәндерінің реттелген тізбегі.

№5-6 Дәрістер

Тақырыбы мен жоспары: Өлшеу және өлшеу түрлері. Өлшеу және оның негізгі операциялары

Өлшеу және өлшеу түрлері

Өлшеу техникасы метрологиялық эксперименттер жасау, өлшеу нәтижелерін өңдеу және метрологиялық жұмыстарды стандарттау мен сертификаттаудың жалпы ережелерін оқытатын ғылым ретіне де көзқарас қалыптастырады.

«Өлшеу» ұғымы әртүрлі ғылым (математика, физика, химия, психология, экономика және т. б. ) салаларында кездеседі және олардың әрқайсысында ол әртүрлі түсіндірілуі мүмкін. Бұл курста автоматтандыру мен басқару саласында физикалық шамаларды өлшеуге қатысты мәселелер ғана қарастырылады.

Кез-келген өнімді өндіру бірнеше өлшеулер жүргізу арқылы жасалынады. Өлшеу арқылы өнімнің сапасына, өлшем бірліктеріне басқада қасиеттеріне қойылатын талаптар анықталады.

Метрология және өлшеудің негізі ғылыми-өндірістік мәслелелерді шешу барысында қажетті өлшеу әдістерін, жабдықтарын дұрыс, нақты таңдауға мүмкіндік беретін білім мен дағдылар негізін үйрету.

Метрология - (грек. metzon өлшеуіш, logos - сөз, ілім) өлшеулер туралы, олардың әдістері мен бірлігін қамтамасыз ету құралдары және [1, 2, 3, 4] қажетті дәлдікке жетудің әдістері туралы ғылым.

Сонымен қатар қолданбалы метрология өлшеулердің әдістері мен құралдарын іс жүзінде қолдану проблемаларымен шұғылданады.

Анықтамада айтылған өлшеу бірлігін сақтаудың өте үлкен маңызы бар. Себебі, бір өлшеу бірлігін сақтай отырып, әртүрлі жерде, әртүрлі уақытта өлшенген өлшем мәндерін бір-бірімен салыстыруға болады.

Метрологияның техникалық ғылымды өркендету саласында алатын орны ерекше.

Дәлдікпен өлшеу материалдық дүниенің бұрын белгісіз, бірақ объективті түрде бар заңдылықтарын ашуға зор үлесін косады. Мысалы, жоғарғы дәлдікпен өлшенген судың тығыздығы, жаңалық ашуға жол ашты. 1932 жылы осының салдарынан ауыр судың изотопы табылды - дейтерий. Енді осы өлшеуге қатысы бар түсініктемелерге азғана шолу жасайық.

Физикалық объект дегеніміз - ол физикалық жүйе, оның күйі , сондағы болып жатқан процестер, сонымен қатар физикалық өндірістерді қолдануға болатын химиялық объектілер.

Физикалық шаманың мөлшері дегеніміз - физикалық шамаға (сапа жағынан көптеген физикалық объектілерге жалпы бола тұрып, сан жағынан әрбір объектілерге өзара дербес болып келеді) қатысы бар обьектінің сандық мазмұны.

Өлшеу дегеніміз - белгілі техникалық құралдардың көмегімен физикалық шаманың тәжірибе арқылы мәнін табу.

Өлшеу объектісі көптеген физикалық шамалармен сипатталынатын күрделі құбылыс, не болмаса процесс.

Өлшеу үшін таңдап алынған физикалық шаманы өлшенетін шама деп атайды. Кез-келген физикалық шаманы өлшеу төмендегі көрсетілгендей үш түрлі кезеңнен тұрады: дайындау, өлшеуді жүргізу және нәтижені өңдеу кезеңдерінен. Физикалық шаманың шын мәні дегеніміз объектіні сан және сапа жағынан дәл сипаттайтын физикалық шаманың мәні болып келеді.

Бірақ күнделікті кездесетін физикалық шаманың шын мәнін анықтау өте қиынға соғатындықтан, өлшеу әдістерін жетілдіре түсу, физикалық шаманың мәнін үлкен дәлдікпен табуға, яғни, физикалық шаманың мәніне жақындай түсуіне мүмкіншілік туғызады. Ал, физикалық шаманың нақты мәні көптеген тәжірибе жүргізудің нәтижесінде анықталатын физикалық шама.

Дәлдікпен өлшеу дегеніміз - өлшенген нәтиженің өзінің шын мәніне жақын жатқандағында.

Өлшеудің бірнеше түрлері кездеседі. Солардың ішіндегі негізгілеріне көңіл аударайық. Уақытқа байланысты өлшеуді екі топқа бөлуге болады.

Бірінші топ - статикалық өлшеу . Өлшеу кезінде өлшеудің мәні уақытқа қарағанда тұрақты күйінде қалады. Ал, екінші топқа - динамикалық өлшеуді жатқызуға болады.

Динамикалық өлшеу кезінде өлшем өзінің мәнін уақытқа байланысты өзгертіп отырады. Статикалық өлшеуге мысал ретінде, мыналарды жатқызуға болады:

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.